Gbu ngangu na yâ ti mandako ti kpengo loro
“Zia e gbu ngangu, e kpe loro ti mandako so a zia na gbele e.”—AHÉB. 12:1.
1, 2. Bazengele Paul ahaka fini ti Chrétien na nyen?
NGU oko oko, azo mingi na yâ ti dunia ayeke sara mandako ti kpengo loro, so a iri ni marathon. Ambeni zo so ayeke sara mandako so ayeke anzoni zo ti kpengo loro, na ala ye ti sö benda. Me mingi ti ambeni zo ni ahinga so ala lingbi ti sö benda pëpe. Ye so agbu bê ti ala mingi ayeke ti kpe loro ni juska na nda ni.
2 Na yâ ti Bible, a haka fini ti aChrétien na mandako ti kpengo loro. Bazengele Paul asara tënë ti mandako ti kpengo loro so na yâ ti kozo mbeti so lo sû na aChrétien ti Corinthe. Lo tene: “Ala hinga pëpe so na yâ ti mbeni mandako ti kpengo loro, azo ti kpengo loro ni kue ayeke kpe loro, me gi zo oko si ayeke wara futa ni? Tongaso ala kpe loro ni ti tene ala wara ni.”—1 aCor. 9:24.
3. Ngbanga ti nyen Paul atene so gi zo ti kpengo loro oko la ayeke sö benda?
3 Tongana Paul atene so gi zo oko la ayeke wara futa ni lo ye ti tene so gi mbeni Chrétien oko la ayeke wara futa ni so ayeke fini? Ên-ën. Azo so ayeke sara mandako ti kpengo loro ayeke leke tere ti ala nga ala yeke sara kue ti sö benda. Paul aye si amba ti lo aChrétien asara kue ti wara fini ti lakue lakue. Na sarango tongaso, ala lingbi ti duti na beku ti wara futa ni so ayeke fini. Biani, na yâ ti mandako ti kpengo loro ti aChrétien, azo kue so akpe loro juska na nda ni ayeke wara futa ni.
4. Nyen la a lingbi e hinga na ndo ti mandako ti kpengo loro so aChrétien ayeke kpe?
4 Atënë so amû ngangu na e, me apusu azo kue so ayeke na yâ ti mandako ti kpengo loro so e yeke kpe laso ti gbu li. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so futa ni, so ayeke fini ti lakue lakue na yayu wala na sese, ayeke ye so mbeni ye ti haka na ni ayeke dä pëpe. Tâ tënë, lege ni ayo nga kpengo loro ni ayeke ngangu; na ndo ti lege ni a yeke wara gbâ ti akpale, aye so ayeke gboto lê ti zo nga na aye ti sioni (Mat. 7:13, 14). Mawa ni ayeke so, ambeni zo ti kpengo loro ni akiri na peko, ala zia lege ni, wala ala tï na lege. Akpale nga na aye ti sioni wa zo ayeke tingbi na ni na yâ ti mandako ti kpengo loro so lo yeke kpe ti wara fini? Mo lingbi ti sara nyen ti kpe ni? Nyen la mo lingbi ti sara ti kpe loro ni juska na nda ni na ti wara futa ni?
A lingbi e gbu ngangu si e sö benda
5. Nyen la Paul asara tënë na ndo ni na aHébreu 12:1?
5 Na yâ ti mbeti so Paul asû na aChrétien Hébreu so ayeke na Jérusalem nga na Judée, lo kiri lo sara tënë na ndo ti azo so ayeke sara mandako ti kpengo loro. (Diko aHébreu 12:1.) Lo fa ndani so a lingbi aChrétien angbâ ti kpe loro ti ala nga ye so a lingbi ala sara ti kpe loro ni juska na nda ni. E yeke bâ kozoni ngbanga ti nyen Paul asû mbeti so na aChrétien Hébreu nga ye so lo ye ti tene ala sara. Na pekoni e yeke sara tënë na ndo ti ye so e lingbi ti manda na lege ti mbeti so lo sû na ala.
6. Akota zo ti nzapa ti aJuif agi lani ti sara nyen na aChrétien?
6 Akozo Chrétien atingbi lani na gbâ ti akpale, mingi ni ala so ayeke na Jérusalem nga na Judée, ndali ti so akota zo ti nzapa ti aJuif ayeke gbu lani azo na ngangu ti mä yanga ti ala. Angu mingi kozoni, ala pusu même azo ti pensé so Jésus Christ ayeke mbeni zo so alondo ti ke yanga ti ngorogbia nga so lo yeke mbeni sioni zo so alingbi na kuâ. Akota zo ti nzapa ti aJuif so afâ Jésus Christ, na ti fadeso ala ye ti kanga lege na azo so ayeke fa tënë na iri ti lo. Mbeti ti Kusala asara tënë ti ye so asi na peko ti Pentecôte ti ngu 33. Fani mingi akota zo ti nzapa ti aJuif so agi ti kanga lege na aChrétien ti fa tënë. Ye so asara lani si ye aga ngangu mingi na aChrétien so ayeke be-ta-zo.—Kus. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.
7. Nyen la asara si ngoi so aChrétien so ayeke lani dä ayeke ngangu mingi?
7 A-Chrétien so ayeke nga lani na yâ ti ngoi so a ga nduru awe ti futi Jérusalem. Jésus atene na ala lani lo tene so Nzapa ayeke futi Jérusalem. Lo fa na ala ye so ayeke si kozoni na futingo ni so, nga lo fa na ala mbilimbili ye so a lingbi ala sara ti ngbâ na fini. (Diko Luc 21:20-22.) Jésus awa ala lo tene: “Ala sara hange si tënë ti tengo kobe ahon ndo ni, nyongo sämba ahon ndo ni nga na gingo bê ngbanga ti aye ti gigi ane bê ti ala pëpe, na lango ni so aga hio tongaso na ndo ti ala.”—Luc 21:34.
8. Nyen la apusu peut-être ambeni Chrétien lani ti kiri na peko na yâ ti kua so ala yeke sara na Jéhovah wala même ti zia ti sara na lo?
8 Paul asû mbeti na aChrétien Hébreu so nduru na ngu 30 na pekoni so Jésus atene atënë so. Nyen la asi na aChrétien so na yâ ti angu 30 so? Akpale wala agingo bê so aChrétien so ayeke na ni ndali ti abezoin ti ala ti lâ oko oko asara si ambeni angbâ ti manda ye na ndo ti Jéhovah pëpe nga ala bata pëpe kpengba songo so ala yeke na ni na lo (aHéb. 5:11-14). Peut-être ambeni Chrétien ni apensé so ala yeke duti nzoni tongana ala sara ye tongana tanga ti aJuif. Peut-être ala pensé so a yeke sioni pëpe ti sara tongaso ndali ti so aJuif angbâ ti mä na bê na Nzapa nga ala ngbâ ti sara ye alingbi na mingi ti aye so ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse. Nga, a yeke wara na yâ ti congrégation ni ambeni zo so ayeke gi ti pusu amba ti ala ti sara ye alingbi na Ndia ti Moïse nga na angobo ti aJuif. Ambeni Chrétien ayeda na ni, nga ambeni amä ala ndali ti so ala sara mbeto. Paul atene nyen na aChrétien so ti wa ala ti ngbâ ti sara ye tongana aChrétien na ti gbu ngangu na yâ ti kpengo loro ni?
9, 10. (a) Na hunzingo ti chapitre 10 ti mbeti ti Paul na aChrétien Hébreu, lo tene so a lingbi ala sara nyen? (b) Ngbanga ti nyen Paul asara tënë ti aye so awakua ti Jéhovah giriri asara so afa so ala yeke na mabe?
9 Jéhovah apusu lani Paul ti sû lettre so na aChrétien Hébreu ti mû ngangu na ala. Na chapitre 10 ti mbeti ti lo na aHébreu, lo fa na ala kozoni so Ndia ti Moïse ayeke lani “gbede ti anzoni ye so ayeke ga,” nga so a yeke gi na lege ti sandaga ti Jésus la a lingbi ti pardone asiokpari ti ala. Na hunzingo ti chapitre 10 ni, Paul awa ala lo tene: “A lingbi ala kanga bê, si na peko ti so ala sara ye so bê ti Nzapa aye awe, ala wara ye ti peko ti zendo ni. Teti ‘na yâ ti kete ngoi, lo so angbâ ti ga so ayeke si na lo yeke ku kungo pëpe.’”—aHéb. 10:1, 36, 37.
10 Na aHébreu chapitre 11, bazengele Paul afa nzoni mingi ye so a tene tâ mango na bê na Nzapa. Lo mû tapande ti akoli na awali ti giriri so ayeke lani na mabe ti fa ye so. Paul ayeke gboto lê ti azo na ndo ti mbeni ye nde senge senge la? Oko pëpe. Lo ye si amba ti lo aChrétien ahinga so ti fa so ala yeke na mabe, a lingbi ala gbu ngangu nga ala sara ye na mbeto pëpe. Pendere tapande ti awakua be-ta-zo ti giriri so ayeke mû maboko na aChrétien Hébreu ti gbu ngangu na yâ ti atara nga na akpale. Ni la, na pekoni so lo sara tënë ti aye so awakua ti Jéhovah so kue asara so afa so ala yeke na mabe, Paul atene na aChrétien Hébreu so lo tene: “Teti so e yeke na atémoin mingi mingi tongaso so angoro e tongana mbinda, zia e zi nengo ye kue e bi ni nga na siokpari so alingbi ti gbu e hio; zia e gbu ngangu, e kpe loro ti mandako so a zia na gbele e.”—aHéb. 12:1.
‘Atémoin mingi mingi tongana mbinda’
11. Tongana e gbu li na ndo ti tapande ti ‘atémoin mingi mingi tongana mbinda,’ ye so alingbi ti sara nyen na ndo ti e?
11 ‘Atémoin mingi mingi tongana mbinda’ so ayeke lani pëpe gi asenge zo so abâ gi kpengo loro ni bango, so ayeke ku ti bâ zo ti kpengo loro so ala ye lo mingi na songo benda. Me nde na so, ala nga kue amû lani mbage dä tongana azo so asara mandako ti kpengo loro ni na ala kpe loro ni juska na nda ni. Atâa so ala kui awe, a lingbi ti bâ ala tongana angbene zo ti kpengo loro so alingbi ti mû wango na afini zo ti kpengo loro. Tongana e yeke na yâ ti mbeni mandako ti kpengo loro na e hinga so anzoni zo ti kpengo loro ayeke bâ e nga ala yeke wa e ti ngbâ ti kpe loro ni, e yeke sara kue ti kpe loro ni juska na nda ni. Ni la, a lingbi aChrétien Hébreu so agbu li ti ala lani na ndo ti tapande ti awakua ti Jéhovah ti giriri. Tapande ti ala alingbi ti mû ngangu na aChrétien Hébreu so nga ti dabe ti ala so ala lingbi ti ‘gbu ngangu ti kpe loro ti mandako’ so juska na nda ni. E nga kue e lingbi ti sara tongaso.
12. Atapande ti azo so Paul asara tënë ti ala alingbi na ti e tongana nyen?
12 Mingi ti awakua be-ta-zo so Paul asara tënë ti ala, dutingo ti ala lani ayeke oko na ti e. Na tapande, Noé ayeke lani na fini ngoi kete kozoni si Jéhovah afuti dunia ti ngoi ni so na kota ngu so apika. E yeke nduru na futingo ti dunia so. Jéhovah ahunda lani na Abraham na Sara ti zia kodoro ti ala ndali ti tâ vorongo na ala ku lani ti bâ gango tâ tënë ti zendo ti Jéhovah. Jéhovah ahunda na e ti zia ti duti na fini gi teti e wani me ti gi ti nzere na lê ti lo na lo mû zendo so lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti e. Moïse atambela lani na yâ ti mbeni sioni ndo ti gue na Sese ti Zendo. E yeke tambela na yâ ti mbeni sioni dunia so a ga nduru ti futi ni awe na e yeke gue ti si na fini dunia so Jéhovah amû zendo ni. A yeke nzoni mingi teti e ti gbu li na ndo ti fini ti awakua be-ta-zo so. E lingbi ti mû tapande ti aye so ala sara lani ti nzere na lê ti Jéhovah nga ti manda ye na lege ti aye so ala sara so anzere na lo pëpe.—aRom. 15:4; 1 aCor. 10:11.
Nyen la amû maboko na ala ti kpe loro ni juska na nda ni?
13. Ngbanga ti nyen dutingo ti Noé ayeke lani kete ye pëpe? Nyen la amû lani maboko na lo ti sara aye kue so Jéhovah ahunda na lo ti sara?
13 Nyen la amû maboko na awakua ti Jéhovah so ti gbu ngangu na ti kpe loro juska na nda ni? Bâ tënë so Paul atene na ndo ti Noé. (Diko aHébreu 11:7.) Ade Noé abâ lâ oko pëpe mbeni kota ngu so apika afâ azo na anyama kue (Gen. 6:17). Mara ti ye tongaso ade lani ti si lâ oko pëpe. Me Noé atene pëpe so mara ti ye tongaso alingbi ti si pëpe. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo mä na bê so Jéhovah ayeke sara lakue ye alingbi na tënë ti yanga ti lo. Ni la Noé atene pëpe so ye so Nzapa ahunda na lo ti sara so ayeke ngangu mingi. Lo sara tâ gi ye so Nzapa ahunda na lo. Bible atene: “Lo sara tongaso.” (Gen. 6:22). Noé ayeke lani na aye mingi ti sara. A lingbi lo leke Arche, lo bungbi anyama na yâ ti Arche ni, lo bata gbâ ti kobe teti sewa ti lo nga na anyama ni, lo sara tënë na azo na ndo ti kota ngu so aga nduru ti pika, nga a lingbi lo mû maboko na sewa ti lo ti mä na bê ngangu na Jéhovah. A yeke lani kete ye pëpe na Noé ti sara aye kue so Jéhovah ahunda na lo. Me lo yeke na mabe na Jéhovah, ni la lo gbu ngangu na yâ ti kusala so Jéhovah amû na lo. Ye so asara si Jéhovah asö lo na sewa ti lo na lo iri tënë nzoni mingi na ndo ti ala.
14. Abraham na Sara agbu ngangu lani na yâ ti atara wa? Tapande ti ala fa nyen na e?
14 Na pekoni, Paul asara tënë ti Abraham na Sara na popo ti ‘atémoin mingi mingi so angoro e tongana mbinda’. Fini ti ala achangé lani na ngoi so Nzapa ahunda na ala ti zia ndo ti ala so ayeke na Ur. Ala hinga lani pëpe ye so alingbi ti si na ala na pekoni. Me ala mä na bê ngangu na Jéhovah na ala mä yanga ti lo même na yâ ti angoi ti ngangu. Bible atene Abraham ayeke “babâ ti ala kue so ayeke na mabe” ndali ti so lo dö aye mingi lo zia ndali ti Jéhovah (aRom. 4:11). A-Chrétien Hébreu ahinga lani ye na ndo ti fini ti Abraham na sewa ti lo, ni la Paul asara gi tënë ti ambeni ye so ala sara so afa so ala yeke lani na mabe. Me aye so Paul afa afa tongana nyen ala yeke lani na kpengba mabe. Paul asara tënë ti ala lo tene: “Azo so kue angbâ na lege ti mabe si ala kui, me ala bâ gango tâ tënë ti azendo ni pëpe; ye oko, ala bâ azendo so yongoro kâ na ala yamba ni, na ala tene polele na yanga ti ala so ala yeke awande nga azo so aga ti sara kodoro ti ninga pëpe na yâ ti kodoro ni.” (aHéb. 11:13). Mabe nga na songo so ala yeke na ni lani na Nzapa amû maboko na ala ti gbu ngangu na yâ ti mandako ti kpengo loro so ala yeke kpe.
15. Nyen la amû lani maboko na Moïse ti sara aye so lo sara lani?
15 Moïse nga kue ayeke mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke na popo ti ‘atémoin mingi mingi tongana mbinda’. Moïse adö mosoro nga na gloire so lo yeke na ni lani na yangbo ti gbia lo zia. Lo soro “ti tene a sara pasi na lo legeoko na azo ti Nzapa”. Lo sara tongaso ngbanga ti nyen? Paul atene: “Lo zia lê ti lo gi na ndo ti futa so a yeke mû.” Paul asara nga tënë ti Moïse lo tene: “Lo ngbâ ti luti ngangu mo bâ mo tene lo yeke bâ Lo so lê abâ Lo pëpe.” (Diko aHébreu 11:24-27.) Moïse ahinga lani so mbeni ye ayeke dä so ayeke kota ahon ‘warango ngia na yâ ti siokpari teti kete ngoi’. Lo hinga so Nzapa ayeke dä biani, nga lo hinga so azendo ti Nzapa kue ayeke ga tâ tënë. Ye so amû maboko na lo ti sara ye na mbeto pëpe nga ti gbu ngangu na yâ ti aye ti ngangu. A mû nga maboko na lo ti sara kue ti fa lege na azo ti Israël ti sigigi na Égypte ti gue na Sese ti Zendo.
16. Nyen la afa so bê ti Moïse ason lani pëpe na ngoi so Nzapa akanga lege na lo ti lï na Sese ti Zendo?
16 Abraham na Moïse akui kozoni si azendo so Nzapa amû na ala aga tâ tënë. Ngoi kete kozoni si azo ti Israël alï na Sese ti Zendo, Nzapa atene na Moïse atene: “Fade mo bâ sese so ayeke na gbele mo, me mo lingbi si na yâ sese ni pëpe, sese so Mbi mû na amolenge ti Israël.” Teti so Moïse na Aaron asara ye pëpe alingbi na ye so Nzapa afa lani na tere ti ngu ti Meriba, ala lï pëpe na Sese ti Zendo. Ala zia lani si azo ti kpengba-li apusu ala ti sara ngonzo ngangu, ye so asara si ala sara ye na mbeni lege so amû gonda na Nzapa pëpe (Deut. 32:51, 52). Bê ti Moïse anze lani wala lo sara ngonzo ndali ti so lo lingbi pëpe ti lï na Sese ti Zendo? Oko pëpe. Lo iri tënë nzoni na ndo ti azo ti Israël na lo hunzi tënë ti lo na lege ti atënë so: “O Israël, ngia ayeke na mo; zo nyen alingbi na mo, mo mara so L’Éternel asö, Lo yeke Vala ti sara na mo, Lo yeke Épée ti gloire ti mo!”—Deut. 33:29.
Ye so e manda dä
17, 18. (a) Tapande ti ‘atémoin mingi mingi tongana mbinda’ afa na e nyen? (b) Na yâ ti article ti peko e yeke sara tënë na ndo ti nyen?
17 Ye so e manda na lege ti fini ti ambeni zo so ayeke na popo ti ‘atémoin mingi mingi so angoro e tongana mbinda’ afa so, ti kpe loro juska na nda ni, a lingbi e mä na bê ngangu na Nzapa nga na azendo ti lo (aHéb. 11:6). A lingbi mara ti mabe tongaso asara ngangu na ndo ti lege so e yeke sara ye na fini ti e laso. E hinga so Nzapa amû na e zendo ti mbeni pendere gigi ti kekereke. E lingbi ti bâ “Lo so lê abâ Lo pëpe.” Ti e, Nzapa ayeke dä biani ni la e yeke gbu ngangu na yâ ti mandako ti kpengo loro so e yeke kpe.—2 aCor. 5:7.
18 Mandako ti kpengo loro so aChrétien ayeke kpe ni laso ayeke ngangu mingi. Me e lingbi ti kpe loro ni juska na nda ni. Na yâ ti article ti peko e yeke sara tënë na ndo ti ambeni ye so alingbi ti mû maboko na e ti kpe loro juska na nda ni.
Mo lingbi ti fa ndani?
• Ngbanga ti nyen Paul asara tënë na ndo ti atémoin be-ta-zo ti giriri?
• Na lege wa tapande ti ‘atémoin mingi mingi so angoro e tongana mbinda’ amû maboko na e ti gbu ngangu na yâ ti loro so e yeke kpe?
• Nyen la mo manda na lege ti tapande ti Noé, Abraham, Sara, nga na Moïse?
[Foto na lembeti 22]
Abraham na Sara ayeke lani nduru ti dö aye ti nzoni so ayeke na Ur ti zia