Mû maboko na aita-koli ti gi ti sara ambeni kusala
“Zo kue so a fa ye na lo nzoni mingi, lo yeke ga ande tongana wafango ye na lo.”—LUC 6:40.
1. Na ngoi ti kusala ti Jésus na sese, lo sara tongana nyen ti zia na sese gere ti mbeni kpengba congrégation?
NA NDANGBA mbage ti Évangile so bazengele Jean asû ni, lo tene: “Ti tâ tënë ni, ambeni ye mingi nga ayeke dä so Jésus asara lani, so tongana a sû fade anzene nzene ye ni kue na mbeti, mbi bâ ti mbi so ambeti ni so a sû, dunia so alingbi ti wara ndo ti zia ni kue dä pëpe.” (Jean 21:25). Na yâ ti aye kue so Jésus asara lani na yâ ti kete ngoi ti kusala so lo sara na ngangu ti lo kue na ndo ti sese, lo gi ti wara akoli, lo fa ye na ala nga lo leke ala ti mû li ni na yâ ti kusala ni na peko ti lo. Na ngoi so Jésus akiri na yayu na ngu 33 ti ngoi ti e, lo zia na sese gere ti mbeni kpengba congrégation so wungo ti azo ti yâ ni ayeke si hio saki na saki.—Kus. 2:41, 42; 4:4; 6:7.
2, 3. (a) Ngbanga ti nyen e ye mingi ti tene aita-koli agi ti sara ambeni kusala? (b) Nyen la e yeke sara tënë na ndo ni na yâ ti article so?
2 Laso, a yeke wara aTémoin ti Jéhovah so wungo ti ala ahon kutu mbasambala na yâ ti acongrégation ahon 100 000 na ndo ti sese kue. Ye so asara si e yeke lakue na bezoin ti aita-koli ti mû li ni na yâ ti aye ti yingo. Na tapande, e yeke na bezoin ti a-ancien mingi. E gonda mingi azo so ayeke gi ti sara kusala so ndali ti so ala “sara nzara ti mbeni kusala so ayeke nzoni mingi.”—1 Tim. 3:1.
3 Ye oko, ambeni ye ayeke dä so a lingbi mbeni ita-koli asara awe si lo lingbi ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation. A yeke pëpe hingango ye ti mbeni ita-koli wala akode ti lo la ayeke leke lo ti sara pendere kusala so. Ti tene mbeni ita-koli asara kusala so nzoni, a lingbi lo kpengba na lege ti yingo. A lingbi lo duti na asarango ye na lege ti yingo, asarango ye so ayeke kota mingi ahon akode so lo yeke na ni wala ambeni ye so lo sara. Nyen la e lingbi ti sara ti mû maboko na aita-koli ti sara aye so a hunda ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation? Jésus atene: “Zo kue so a fa ye na lo nzoni mingi, lo yeke ga ande tongana wafango ye na lo.” (Luc 6:40). Na yâ ti article so, e yeke bâ ambeni lege so Kota Wafango ye, Jésus Christ, amû maboko na adisciple ti lo ti sara mbeni kota kusala, nga e yeke bâ ye so e lingbi ti manda dä.
“Mbi yeke iri ala akamarade ti mbi”
4. Nyen la Jésus asara ti fa so lo yeke tâ kamarade ti adisciple ti lo?
4 Jésus abâ adisciple ti lo tongana akamarade ti lo, me pëpe tongana ambumbuse zo. Lo mû ngoi ti duti na tere ti ala, lo zia bê ti lo kue na ala nga ‘aye kue so lo mä na yanga ti Babâ ti lo, lo fa ni na ala.’ (Diko Jean 15:15.) Bâ tongana nyen tere ti ala anzere tongana Jésus akiri tënë na hundango tënë ti ala so: “Fade fä ti ngoi so mo yeke si na mo yeke duti dä nga ti ngoi so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi ayeke nyen?” (Mat. 24:3, 4). Lo fa nga na ala apensé ti lo nga na atënë ti bê ti lo. Na tapande, na bï so a kä Jésus, lo mû Pierre, Jacques nga na Jean lo gue na ala na yaka ti Gethsémané. Kâ, lo sambela na bê kue lo fa agingo bê ti lo. Peut-être ala mä pëpe tënë so lo tene na yâ ti sambela so, me ala hinga so ngoi ni so ayeke ngangu (Marc 14:33-38). Gbu nga li na ndo ti ye so gbiango tere ti Jésus asara na ndo ti abazengele ota so na ambeni ngoi so ahon kozo (Marc 9:2-8; 2 Pi. 1:16-18). Kpengba songo so ayeke na popo ti Jésus na adisciple ti lo amû na ala ngangu so ala yeke na bezoin ni ti ngbâ ti sara kota kusala so a lingbi ala sara.
5. Ambeni ye wa la a-ancien alingbi ti sara ti mû maboko na aita?
5 Na tapande ti Jésus, a-ancien laso ayeke sara ye na aita tongana akamarade nga ala yeke mû maboko na ala. Ala yeke lê kpengba songo na amba ti ala aChrétien na lege so ala yeke mû ngoi ti bi bê na ala. Atâa so a-ancien ahinga so ambeni tënë ayeke dä so a lingbi ala sigigi na ni na aita pëpe, ala yeke nduru ti fa ye na aita. Ala zia bê ti ala kue na aita ti ala nga ala yeke fa na aita ni atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa so ala manda. A-ancien ayeke sara ye na mbeni wakua ti mungo maboko tongana mbumbuse zo pëpe atâa ngu ti lo ayeke kete. Ala yeke bâ lo tongana mbeni zo ti yingo so ayeke sara ye ti nzoni mingi ndali ti congrégation.
“Mbi zia tapande ni na ala”
6, 7. Fa tapande so Jésus azia na adisciple ti lo nga na ye so tapande ti lo so asara na ndo ti ala.
6 Atâa so adisciple ti Jésus abâ aye ti yingo na nene ni, ngoi na ngoi sarango ye ti azo ti ndo so ala kono dä ayeke sara ngangu na ndo ti ala (Mat. 19:9, 10; Luc 9:46-48; Jean 4:27). Ye oko, Jésus akasa ala pëpe nga lo son na ndo ti ala pëpe. Lo hunda nga ye na ala ahon ndo ni pëpe wala lo hunda na ala ti sara mbeni ye nga na oko ngoi ni lo sara ti lo mbeni ye nde pëpe. Nde na so, Jésus afa ye na ala na lege ti tapande ti lo.—Diko Jean 13:15.
7 Tapande wa la Jésus azia na adisciple ti lo? (1 Pi. 2:21). Lo gi ti duti na aye mingi pëpe na yâ ti gigi ti lo tongaso si lo wara lege ti sara kusala mingi na amba ti lo (Luc 9:58). Jésus ayeke sara ye ahon ndo ni pëpe nga lakue afango ye ti lo aluti na ndo ti Mbeti ti Nzapa (Jean 5:19; 17:14, 17). A yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na lo nga lo yeke sara ye na nzoni bê. Aye kue so lo sara ayeke gi na lege ti ndoye (Mat. 19:13-15; Jean 15:12). Tapande ti Jésus asara ye ti nzoni mingi na ndo ti abazengele ti lo. Na tapande, Jacques asara mbeto ti kuâ pëpe, me lo sara na Nzapa be-ta-zo juska a fâ lo (Kus. 12:1, 2). Jean amû peko ti Jésus na bê ti lo kue teti angu 60 tongaso.—Apoc. 1:1, 2, 9.
8. Tapande wa a-ancien azia teti amaseka nga na aita?
8 A-ancien so adö ambeni ye azia, asara tere ti ala kete nga andoye azo, ala yeke anzoni tapande so aita-koli so ade maseka ayeke na bezoin ni (1 Pi. 5:2, 3). Nga, a-ancien, so kpengba mabe ti ala, fango ye ti ala, tambela ti ala ti Chrétien nga fango tënë ti ala ayeke mbeni nzoni tapande, ayeke na ngia ti hinga so ambeni zo alingbi ti mû peko ti tapande ti mabe ti ala so.—aHéb. 13:7.
Jésus amû yanga na adisciple ti lo na lo tokua ala
9. E hinga tongana nyen so Jésus afa na adisciple ti lo lege ti sara kusala ti fango tënë?
9 Na pekoni so Jésus amû ngu use tongaso ti fa tënë na ngangu ti lo kue, lo kono yâ ti kusala ni na lege so lo tokua abazengele ti lo 12 ti gue ti fa tënë. Me, kozoni si ala gue, lo fa na ala aye so a lingbi ala sara (Mat. 10:5-14). Na ngoi so Jésus aye ti mû kobe na azo saki mingi na lege ti miracle, lo fa na adisciple ti lo lege so lo ye ti tene ala kangbi na yâ ti azo ni na pekoni lo mû na ala kobe (Luc 9:12-17). Biani, Jésus aleke adisciple ti lo na fango na ala mbilimbili ye so a lingbi ala sara nga tongana nyen ti sara ni. A yeke fango ye so ala wara na mbage ti Jésus nga ngangu ti yingo vulu la amû lege na ala ti bâ lege ti kota kusala ti fango tënë so ato nda ni na ngu 33 nga na angoi so aga na pekoni.
10, 11. Tongana nyen la a lingbi ti mû maboko na aita-koli ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation?
10 Laso, fango ye na lege ti yingo ayeke to nda ni na ngoi so mbeni koli ayeda ti manda Bible. Peut-être a lingbi e mû maboko na lo ti diko ye nzoni. E yeke ngbâ ti mû maboko na lo na ngoi so e yeke manda Bible na lo. Na ngoi so lo to nda ti gue na abungbi lakue, lo yeke manda ye so a lingbi lo sara ti mû mbage na Ekole ti Kusala ti aChrétien nga ti ga mbeni wafango tënë so ade awara batême pëpe. Na peko ti batême ti lo, aita ayeke fa na lo ti mû mbage na akusala so andu bango lege ti Da ti Royaume si angbâ nzoni. Tongana ngoi ayeke hon, aita alingbi ti mû maboko na lo ti bâ aye so a lingbi lo sara ti ga wakua ti mungo maboko.
11 Tongana a mû mbeni kusala na mbeni ita-koli so awara batême awe, mbeni ancien ayeke duti na ngia ti fa na lo tongana nyen la a yeke sara kusala ni so nga na ye so a lingbi lo sara. A lingbi ita-koli ni ahinga ye so a ku na mbage ti lo. Tongana lo yeke tirika ti sara ye so a hunda na lo, mbeni ancien so ayeke sara ye na ndoye ayeke tene hio pëpe so lo lingbi na kua ni pëpe. Na nzoni bê ancien ni ayeke kiri ti fa na lo ambilimbili ye so a lingbi lo leke ni nga lo yeke kiri ti fa na lo lege ti sarango kua ni si aga nzoni. Tongana aita-koli asara ye alingbi na ye so a-ancien ayeke sara ngangu ti fa na ala nga ala wara ngia na sarango kusala na amba ti ala, a yeke mû ngia na a-ancien ni mingi.—Kus. 20:35.
“Zo so ayeke na ndara amä wango”
12. Nyen la asara si awango ti Jésus ayeke lakue nzoni?
12 Jésus aleke adisciple ti lo na mungo na ala wango so alingbi na bezoin ti ala. Na tapande, Jésus asuku na Jacques na Jean ndali ti so ala ye ti hunda ti tene wâ alondo na yayu afuti ambeni zo ti Samarie so ake ti yamba Jésus (Luc 9:52-55). Tongana mama ti Jacques na Jean ahunda na Jésus ti zia amolenge ti lo na nzoni ndo na yâ ti Royaume, Jésus atene droit na Jacques na Jean atene: “Ti duti na mbage ti maboko ti mbi ti koli nga na mbage ti maboko ti mbi ti wali, a yeke ti mbi ti mû ni pëpe. Me a yeke ti ala so Babâ ti mbi aleke ni ndali ti ala.” (Mat. 20:20-23). Lakue awango so Jésus amû ayeke polele, zo alingbi ti sara kusala na ni nga aluti na ndo ti ye so Mbeti ti Nzapa afa. Lo fa na adisciple ti lo ti gbu li ti ala na ti sara ye ague oko na Mbeti ti Nzapa (Mat. 17:24-27). Jésus ahinga nga so adisciple ti lo ayeke na akatikati ti ala na lo ku pëpe ti tene ala sara ye tongana azo so alingbi kue. Tâ ndoye la apusu lo ti mû awango.—Jean 13:1.
13, 14. (a) Azo wa la ayeke na bezoin ti wango? (b) Fa tapande ti awango so mbeni ancien alingbi ti mû na mbeni ita-koli so ague na li ni pëpe na lege ti yingo.
13 Aita-koli oko oko kue so ayeke gi ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation ayeke na bezoin ti awango ti Bible ngoi na ngoi. A-Proverbe 12:15 atene: “Zo so ayeke na ndara amä wango.” Mbeni ita-koli so ade maseka atene so ni bâ so ni lingbi pëpe ti sara kusala na yâ ti congrégation. Lo tene so wango ti mbeni ancien la amû maboko na lo ti hinga so a hunda pëpe ti tene lo lingbi kue si lo sara kusala na yâ ti congrégation.
14 Tongana a-ancien abâ so mbeni sarango ye so ayeke nzoni pëpe la akanga lege na mbeni ita-koli ti gue na li ni na lege ti yingo, ala yeke gue na mbage ti lo ti tara ti kiri na lo na nzoni lege, me ala yeke sara ni na ngangu pëpe (aGal. 6:1). Na ambeni ngoi, a lingbi a mû na lo wango ndali ti ambeni sarango ye ti tere ti lo. Tongana a bâ so mbeni ita-koli ayeke sara kusala na ngangu ti lo kue pëpe, mbeni ancien alingbi ti mû maboko na lo na fango na lo tapande ti Jésus so ayeke fa lani tënë ti Royaume na ngangu ti lo kue nga so lo tokua adisciple ti lo ti gue ti sara si azo aga adisciple (Mat. 28:19, 20; Luc 8:1). Tongana mbeni ita-koli aye gi kota ndo, mbeni ancien alingbi ti fa na lo tongana nyen la Jésus amû maboko na adisciple ti lo ti bâ kpale so zo alingbi ti wara tongana lo yeke gi kota ndo (Luc 22:24-27). Ka tongana mbeni ita-koli aye ka ti pardonné amba ti lo pëpe? A lingbi ti mû maboko na lo na lege ti toli ti mbeni ngbâa so aye ti zi kete bon so ayeke na li ti mba ti lo pëpe atâa so a zi mbeni kota bon na li ti lo (Mat. 18:21-35). Tongana a bâ so mbeni ita-koli ayeke na bezoin ti wango, a yeke nzoni a-ancien asara ni hio na ngoi so alingbi.—Diko aProverbe 27:9.
“Tara tere ti mo tongana ti mbeni wanguru”
15. Tongana nyen la azo ti sewa ti mbeni ita-koli alingbi ti mû maboko na lo ti sara kusala teti azo?
15 A-ancien ayeke mû li ni ti leke aita-koli ti gi ti sara ambeni kusala, me tanga ti aita kue alingbi ti mû maboko na ala. Na tapande, azo ti sewa ti mbeni ita-koli alingbi ti mû maboko na lo ti gi ti sara ambeni kusala na a lingbi ala sara ni. Tongana ita-koli ni ayeke ancien awe, wali ti lo so aye lo mingi nga na amolenge ti lo so apensé gi na ala wani pëpe alingbi ti mû maboko na lo si lo sara kusala ngangu na yâ ti congrégation. Ti tene ancien ni asara kusala ti lo nzoni, a yeke kota ye ti tene azo ti sewa ti lo aduti nduru ti zia lege na lo ti sara akusala ni. Bibe ti sacrifice so ala yeke na ni amû ngia na lo mingi nga tanga ti aita kue abâ ni na nene ni.—aProv. 15:20; 31:10, 23.
16. (a) A lingbi zo wa la afa so lo yeke na nzara ti sara ambeni kusala teti azo? (b) Nyen la a lingbi mbeni ita-koli asara tongana lo ye ti ga wakua ti mungo maboko wala ancien?
16 Atâa so azo alingbi ti mû maboko na mbeni ita-koli, a yeke kozoni kue na lo ti fa so lo yeke na nzara ti sara kusala ndali ti azo. (Diko aGalate 6:5.) Tâ tënë, a hunda pëpe ti tene mbeni ita-koli ayeke wakua ti mungo maboko wala ancien si lo mû maboko na azo wala si lo mû tere ti lo mingi na fango tënë. Ye oko, ti gi ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation ahunda ti sara ngangu ti sara ye alingbi na aye so Bible afa teti azo so aye ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation (1 Tim. 3:1-13; Tite 1:5-9; 1 Pi. 5:1-3). Ni la, tongana mbeni ita-koli aye ti ga wakua ti mungo maboko wala ancien me ade a soro lo pëpe, a yeke nzoni lo gi ti bâ ando so a lingbi lo gi ti maï dä na lege ti yingo. Ye so ahunda ti tene lo diko Bible lakue, lo manda ye lo wani nzoni, lo gbu li ti lo na ndo ni, lo sambela na bê ti lo kue nga lo fa tënë na ngangu ti lo kue. Na sarango tongaso, lo yeke sara ye alingbi na wango so Paul amû na Timothée: “Mo tara tere ti mo tongana ti mbeni wanguru na ziango na gbele mo ti gbu tënë ti Nzapa ngangu.”—1 Tim. 4:7.
17, 18. Nyen la mbeni ita-koli alingbi ti sara tongana lo yeke na gingo bê, lo pensé so lo lingbi ti sara mbeni nzoni ye pëpe wala lo yeke na nzara ti sara kusala pëpe?
17 Ka tongana mbeni ita-koli agi pëpe ti sara ambeni kusala ndali ti so lo yeke gi bê ti lo wala lo bâ so lo lingbi ti sara mbeni nzoni ye pëpe? A yeke nzoni lo gbu li na ndo ti aye so Jéhovah Nzapa na Jésus Christ asara ndali ti e. Biani, Jéhovah ayeke ‘yô kungba ti e lâ na lâ’. (Ps. 68:20). Tongaso, Babâ ti e ti yayu alingbi ti mû maboko na mbeni ita-koli ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation. A yeke nzoni mbeni ita-koli so ayeke pëpe wakua ti mungo maboko wala ancien ahinga so bezoin ti gbâ ti aita-koli so akpengba na lege ti yingo ti sara ambeni kusala na yâ ti bungbi ti Nzapa ayeke dä. Tongana mbeni ita-koli agbu li na ndo ti aye so, a lingbi ti pusu lo ti sara ngangu ti hon ndo ti abango ndo so ayeke nzoni pëpe. A yeke nga nzoni ti tene lo sambela ti wara yingo vulu ti Jéhovah ndali ti so ayeke mû maboko na lo ti duti na ambage ti lengo ti yingo so ayeke siriri nga na kangango nzara ti bê. Ambage ti lengo ti yingo so ayeke mû maboko na lo ti zia ti gi bê ti lo wala ti bâ pëpe so lo lingbi ti sara mbeni nzoni ye pëpe (Luc 11:13; aGal. 5:22, 23). E lingbi ti hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti aita-koli so aye ti sara kusala teti azo na bê ti ala kue.
18 Peut-être mbeni ita-koli ayeke pëpe na nzara ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation. Nyen la alingbi ti mû maboko na lo? Bazengele Paul atene: ‘Nzapa ayeke sara kusala na yâ ti ala ti tene ala duti na nzara ti sara ye nga ala sara ye, na lo sara tongaso ndali ti so a nzere na bê ti lo.’ (aPhil. 2:13). Nzapa la ayeke sara si zo aduti na nzara ti sara ambeni kusala, nga yingo ti Jéhovah alingbi ti mû ngangu na mbeni zo ti sara kusala so ayeke nzoni-kue (aPhil. 4:13). Na ndo ni, mbeni Chrétien alingbi ti sambela tongaso si Nzapa amû maboko na lo ti sara ye so ayeke mbilimbili.—Ps. 25:4, 5.
19. So Jéhovah ayeke mû “aberger mbasambala na amokonzi miombe”, a dë bê ti e na ndo ti nyen?
19 Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti ngangu so a-ancien ayeke sara ti fa na aita-koli tongana nyen ti sara ambeni kusala. Aita-koli so ayeda na ni na ayeke gi ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation, Jéhovah ayeke iri nga tënë nzoni na ndo ti ala. Bible adë bê ti e so na popo ti awakua ti Nzapa “aberger mbasambala na amokonzi miombe”, wungo ti akpengba koli so a hunda ni, ayeke londo ti mû ande li ni na yâ ti bungbi ti Jéhovah (Mi. 5:4). Laso, a yeke wara gbâ ti aita-koli so ayeke na tâ be-ti-molenge so ayeke na nzara ti sara kusala ndali ti azo nga so a fa na ala tongana nyen ti bâ lege ti congrégation. Ye so amû gonda na Jéhovah nga aga na e aye ti nzoni mingi.
Mo yeke kiri tënë tongana nyen?
• Nyen la Jésus asara ti mû maboko na adisciple ti lo ti sara mbeni kusala so ayeke kota mingi?
• A-ancien alingbi ti sara nyen ti mû tapande ti Jésus na ngoi so ala yeke mû maboko na aita-koli na yâ ti congrégation ti mû li ni?
• Nyen la azo ti sewa ti mbeni ita-koli alingbi ti sara ti mû maboko na lo ti gi ti sara ambeni kusala?
• Nyen la mbeni ita-koli lo wani alingbi ti sara ti gi ti sara ambeni kusala na yâ ti bungbi?
[Foto na lembeti 31]
Nyen la mo lingbi ti fa na zo so mo yeke manda Bible na lo na ngoi so lo yeke sara ngangu ti gue na li ni?
[Foto na lembeti 32]
Nyen la aita-koli alingbi ti sara ti fa so ala yeke gi ti sara ambeni kusala?