Mä Nzapa na wara nzoni na lege ti abä so lo dë
“Teti so [Nzapa alingbi] lani pëpe ti deba na iri ti mbeni zo so ayeke kota ahon lo, lo deba na iri ti lo wani.”—AHÉB. 6:13.
BÂ WALA MO LINGBI TI KIRI TËNË:
Ngbanga ti nyen e yeke na kite pëpe so aye so Nzapa aleke ti sara ayeke tï na ngu pëpe?
Zendo wa Nzapa amû na pekoni so Adam na Ève asara siokpari?
Na lege wa e yeke bâ nzoni na lege ti bä so Nzapa adë na Abraham?
1. Na lege wa atënë ti Jéhovah ayeke nde na ti azo so siokpari ayeke na tere ti ala?
JÉHOVAH ayeke “Nzapa ti tene-biani”, wala ti tâ tënë (Ps. 31:6). ‘Nzapa alingbi ti tene mvene lâ oko pëpe,’ me azo so siokpari ayeke na tere ti ala, zo alingbi pëpe ti zia bê ti lo lakue na ndo ti ala. (aHéb. 6:18; diko Nombre 23:19.) Aye so Nzapa aleke ti sara ndali ti nzoni ti azo, lo yeke sara ni lakue. Na tapande, na tongo nda ti alango oko oko kue ti création, Nzapa afa aye so lo yeke sara, na lo sara ni tâ gi tongana ti so lo tene. Na nda ti omene lango ti création, “Nzapa abâ ye kue so Lo sara, na bâ, a yeke nzoni mingi.”—Gen. 1:6, 7, 30, 31.
2. Lango ti wungo tere ti Nzapa ayeke nyen? Ngbanga ti nyen lo “bata lâ ni so nde teti Lo mveni”?
2 Na peko ti so Jéhovah Nzapa abâ aye kue so lo sara, lo sara tënë ti tongo nda ti lango mbasambala. Lango mbasambala ni so ayeke pëpe lango so a yeke wara angbonga 24 dä, me mbeni ngoi so aninga so na ngoi ni Nzapa awu tere ti lo na peko ti aye so lo créé na ndo ti sese (Gen. 2:2). Lango ti wungo tere ti Nzapa so ade ti hunzi ape (aHéb. 4:9, 10). Bible afa pëpe mbilimbili ngoi so lango ni so ato nda ni. A yeke lani na pekoni so Nzapa acréé Ève, wali ti Adam, asara ngu 6 000 tongaso. Ye so Nzapa aleke ti sara so andu sese ayeke ti tene azo so alingbi kue aduti na yâ ti paradis teti lakue lakue. Komandema ti Ngu Saki Oko ti Jésus Christ ayeke sara ande si ye so aga tâ tënë na a yeke ye so e yeke ku ni (Gen. 1:27, 28; Apoc. 20:6). Mo hinga na bê ti mo kue so mo lingbi ti duti ande na ngia tongaso na yâ ti ngoi so ayeke ga? Biani mo lingbi ti duti na ngia ande! Ndali ti so “Nzapa airi tënë nzoni na ndo lâ mbasambala ni so, Lo bata lâ ni so nde teti Lo mveni.” Tënë so afa biani so atâa akpale wa so alingbi ti si, nyen na nyen ye so Nzapa aleke ti sara ayeke ga tâ tënë na hunzingo ti lango ti wungo tere ti lo.—Gen. 2:3.
3. (a) Na pekoni so lango ti wungo tere ti Nzapa ato nda ni, kengo yanga wa abâ gigi? (b) Tongana nyen la Jéhovah afa ye so lo leke ti sara ti tene kengo yanga so ahunzi biani biani?
3 Ye oko, na pekoni so lango ti wungo tere ti Nzapa ato nda ni, mbeni ye ti vundu asi. Satan, mbeni ange ti Nzapa, agi ti tene azo avoro lo ahon ti voro Nzapa. Lo tene kozo mvene na Ève na lo handa lo ti ke yanga ti Jéhovah (1 Tim. 2:14). Na pekoni, Ève apusu koli ti lo ti mû peko ti lo na yâ ti kengo yanga so (Gen. 3:1-6). Kengo yanga so ayeke lani mbeni ye so ayeke tâ sioni mingi so asi na yâ ti dunia. Me atâa so Satan abi tënë ti mvene na li ti Jéhovah, Jéhovah abâ so a yeke nga kota ye pëpe ti deba yanga ti lo ti fa so ye so lo leke ti sara ayeke ga ande tâ tënë. Me, lo fa lege so lo yeke sara si kengo yanga so ayeke hunzi biani biani na lege ti mbeni tënë so zo ayeke gbu ande ndani gi na ngoi so lo fa. Lo tene: “Fade Mbi zia tënë ti ke na popo ti mo [Satan] na wali so, [nga] na popo ti hale ti mo na hale ti lo; fade lo [ngongoa so a mû zendo ti lo a]mboko li ti mo, na fade mo mboko ndagere ti lo.”—Gen. 3:15; Apoc. 12:9.
DENGO BÄ: MBENI YE SO AYEKE NA LEGE NI TI SARA NA KUA
4, 5. Nyen la Abraham asara kusala na ni na ambeni ngoi?
4 Na tongo nda ti mbaï ti azo, na yâ ti kode ti sarango tënë so Nzapa amû lani na Adam na Ève, zo ayeke pëpe na bezoin ti deba yanga ti lo ti fa so mbeni ye ayeke tâ tënë. Azo so alingbi kue so andoye Nzapa nga so agi ti sara ye tongana lo ayeke pëpe na bezoin ti deba yanga ti ala; ala yeke tene tâ tënë lakue nga ala yeke zia bê ti ala kue na mba. Me ye ni achangé na ngoi so zo asara siokpari na lo lingbi kue mbeni pëpe. Na ngoi so tenengo mvene nga na handango zo amû ndo na popo ti azo, a bâ so a yeke kota ye ti tene azo adeba yanga ti ala na ndo ti aye so ayeke kota ye ti fa so aye ni ayeke tâ tënë.
5 Dengo bä ayeke lani mbeni ye so azo ayeda na ni nga Abraham asara kusala na ni na lege ni fani ota tongaso (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9). Na tapande, na ngoi so Abraham akiri na peko ti so lo sö benda na ndo ti gbia ti Elam nga na azo so amû peko ti lo na yâ ti bira, lo deba yanga ti lo. Gbia ti Salem nga na gbia ti Sodome aga atingbi na Abraham. Melchisédek, gbia ti Salem, ayeke nga lani “sacrificateur ti Nzapa Ti Nduzu Ahon Kue.” Ni la, lo iri tënë nzoni na ndo ti Abraham nga lo gonda Nzapa teti so lo sara si Abraham asö benda na ndo ti awato ti lo (Gen. 14:17-20). Na pekoni, na ngoi so gbia ti Sodome aye ti futa Abraham ndali ti so lo sö azo ti gbia ni na maboko ti awato, Abraham adeba yanga ti lo, lo tene: “Mbi yä maboko ti mbi na L’Éternel, Nzapa Ti Nduzu Ahon Kue, Lo so asara yayu na sese, fade mbi kamata mbeni kamba wala kamba ti kanga poro ti gere wala mbeni ye ti mo oko pëpe, tongaso mo lingbi tene pëpe, Mbi sara si Abram aga zo ti mosoro.”—Gen. 14:21-23.
JÉHOVAH ADEBA YANGA TI LO NA ABRAHAM
6. (a) Tapande wa Abraham azia na e? (b) Na lege wa e yeke wara ye ti nzoni na lege ti mango yanga so Abraham amä?
6 Ndali ti nzoni ti azo so siokpari ayeke na tere ti ala, Jéhovah Nzapa asara nga kusala na dengo bä na lege ti atënë tongana ‘ti tâ tënë ni, so mbi Jéhovah, Seigneur ti dunia kue mbi yeke na fini so.’ (Ézéch. 17:16, FD). Na yâ ti Bible, Jéhovah Nzapa adeba yanga ti lo ahon 40 na angoi nde nde. Peut-être ti so azo ahinga ni mingi ayeke so lo deba yanga ti lo lani na Abraham. Teti angu mingi, Jéhovah amû azendo mingi na Abraham. Azendo so afa so Ngongoa so a mû zendo ti lo ayeke ga ande na lege ti Isaac, molenge ti Abraham (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12). Jéhovah ahunda na Abraham ti sara mbeni ngangu ye, lo hunda na lo ti mû molenge ti lo so lo ye lo mingi na lo na sandaga. Hio, Abraham amä yanga ti Nzapa na a yeke na ngoi so lo ye ti mû Isaac na sandaga la ange ti Nzapa akanga lege na lo. Na pekoni Nzapa adeba, lo tene: “Mbi deba na iri ti Mbi mveni, teti mo sara ye so, mo gbanzi molenge ti mo pëpe, molenge ti mo ngengele oko, biani fade Mbi iri tënë nzoni na ndo mo, na fade Mbi sara si ahale ti mo awu tongana atongoro ti yayu, na tongana mbutu so ayeke na tere ti kota ngu ti ingo; fade ahale ti mo akamata yanga ti kodoro ti awato ti ala. Na yâ ahale ti mo fade amara kue ti sese awara tënë nzoni, teti mo mä yanga ti Mbi.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
7, 8. (a) Nzapa adeba yanga ti lo na Abraham ngbanga ti nyen? (b) Na lege wa “ambeni ngasangbaga” ti Christ ayeke bâ ande nzoni na lege ti bä ti Nzapa?
7 Ngbanga ti nyen Nzapa adeba yanga ti lo na Abraham so azendo ti lo ayeke ga ande tâ tënë? A yeke ti dë lani bê nga ti kpengba mabe ti azo so ayeke ga ande tanga ti azo ti yâ ti “ngongoa” so a mû zendo ni nga so ayeke komande ande legeoko na Christ. (Diko aHébreu 6:13-18; aGal. 3:29.) Tongana ti so Paul afa ni, Jéhovah ‘adeba yanga ti lo ti fa so ye ni ayeke tâ tënë, si na lege ti aye use so alingbi ti changé pëpe [zendo ti lo nga na bä so lo dë] na so Nzapa alingbi ti tene mvene dä lâ oko pëpe, e wara kpengba wango so apusu e ti gbu beku so a zia na gbele e.’
8 A yeke gi pëpe aChrétien so a soro ala ti gue na yayu la abâ nzoni na lege ti bä so Jéhovah adë na Abraham. Jéhovah adeba yanga ti lo na Abraham so na yâ ti “ahale”, wala ngongoa ti lo ‘fade amara kue ti sese ayeke wara tënë nzoni’. (Gen. 22:18). Na popo ti azo so ayeke wara tënë nzoni so, a yeke wara “ambeni ngasangbaga” ti Christ so a zia na gbele ala beku ti fini ti lakue lakue na ndo ti sese so ayeke ga paradis (Jean 10:16). Atâa beku ti mo ayeke ti gue na yayu wala ti wara fini na ndo ti sese, “gbu” ni ngangu na lege so mo ngbâ ti mä yanga ti Nzapa na yâ ti fini ti mo.—Diko aHébreu 6:11, 12.
AMBENI BÄ TI NZAPA SO AGUE OKO NA ATI SO LO DË KOZO
9. Deba wa Nzapa adë na ngoi so ahale ti Abraham ayeke lani angbâa na Égypte?
9 Angu ngbangbo mingi na pekoni, Jéhovah akiri adeba yanga ti lo na ndo ti azendo so e londo ti sara tënë dä na ngoi so lo tokua Moïse ti gue ti sara tënë na ahale ti Abraham so ayeke lani angbâa na gbe ti azo ti Égypte (Ex. 6:6-8). Nzapa asara tënë na ndo ti ngoi ni so, lo tene: ‘Na lâ ni so Mbi iri Israël na gigi. Mbi deba na ala ti sara si ala sigigi na sese ti Égypte na ti gue na ala na sese so Mbi gi giriri teti ala, sese so dulait na ngu-lavu ayeke sua dä.’—Ézéch. 20:5, 6.
10. Zendo wa Nzapa amû na azo ti Israël na pekoni so lo zi ala na gbe ti ngbâa na Égypte?
10 Na pekoni so azo ti Israël asigigi na gbe ti ngbâa na Égypte, Jéhovah adeba na ndo ti mbeni zendo so lo mû na ala, lo tene: “Tongana i ye ti mä yanga ti Mbi biani, na i bata tënë ti mbele ti Mbi, tongaso fade i ga ye ti Mbi mveni na popo ti amara kue; teti sese kue ayeke ti Mbi; na fade i ga royaume ti asacrificateur teti Mbi, na i ga mara ti nzoni-kue.” (Ex. 19:5, 6). So kota pasa si Nzapa amû na azo ti Israël! Ye so aye ti fa so tongana ala mä yanga, ambeni zo na yâ ti mara ni ayeke duti na beku ti tene Nzapa asara kusala na ala tongana mbeni royaume ti asacrificateur, wala ti aprêtre ndali ti nzoni ti tanga ti azo kue. Na pekoni, Jéhovah afa so na ngoi so lo mû lani zendo so, lo “deba” yanga ti lo dä.—Ézéch. 16:8.
11. Azo ti Israël atene lani nyen na ngoi so Nzapa atisa ala ti lï na yâ ti songo ti mbele na lo tongana mara ti lo so lo soro?
11 Na ngoi ni so Jéhovah agbu azo ti Israël na ngangu pëpe ti deba yanga ti ala so ala yeke mä yanga ti lo nga Nzapa agbu ala na ngangu pëpe ti lë kpengba songo so na lo. A yeke na bê ti ala wani la ala tene: “Fade e sara ye kue so L’Éternel atene.” (Ex. 19:8). Lango ota na pekoni, Jéhovah Nzapa afa na azo ti Israël, so ayeke mara so lo soro, ye so lo hunda na ala ti sara. Kozoni, Moïse adiko na ala aCommandement Bale-oko ala mä ni, na pekoni lo fa na ala ambeni commandement so ayeke na Exode 20:22 ti si na Exode 23:33. Azo ti Israël atene lani nyen? “Azo kue akiri tënë na yanga oko, ala tene, Fade e sara ye kue so L’Éternel atene.” (Ex. 24:3). Na pekoni Moïse asû andia ni na yâ ti “mbeti ti mbele” na lo diko ni na kota go tongaso si azo ti mara ni kue alingbi ti kiri ti mä ni. Na peko ti ye so, ti fani ota ni, azo ni amû zendo atene: “Fade e sara ye kue so L’Éternel atene, na fade e mä Lo.”—Ex. 24:4, 7, 8.
12. Jéhovah na azo ti lo asara ye tongana nyen na ndo ti tënë ti mbele so ayeke na popo ti ala?
12 Hio na pekoni, Jéhovah ato nda ti sara ti lo ye ti tene mbele ni atambela nzoni na lege so lo leke si mbeni tente ti vorongo lo nga na mbeni bungbi ti aprêtre aduti dä si azo so siokpari ayeke na tere ti ala alingbi ti ga nduru na lo. Me hio azo ti Israël agirisa yanga so ala mû ti sara na Nzapa na ala “mû vundu na Lo Ti Nzoni-kue ti Israël.” (Ps. 78:41). Na tapande, na ngoi so Nzapa angbâ ti fa ambeni ye na Moïse na ndo ti Hoto ti Sinaï, azo ti Israël aku gbä nga mabe ti ala awoko, ala pensé so Moïse adö ala azia awe. Ala leke mbeni molenge ti bagara ti lor na ala tene na azo, a tene: “Ye so ayeke nzapa ti mo, O Israël, so asara si mo sigigi na sese ti Égypte.” (Ex. 32:1, 4). Ala sara mbeni ye so ala iri ni “fête ti L’Éternel”, ala kuku na gbele image so ala sara ni nga ala mû asandaga na image ni. Tongana Jéhovah abâ ni, lo tene na Moïse: “Fadeso ala zia lege so Mbi komande ala.” (Ex. 32:5, 6, 8). Mawa ni ayeke so, ti londo na ngoi ni so ti ga na ni fani mingi azo ti Israël amû yanga ti sara na Nzapa me na pekoni ala sara ye alingbi na ni pëpe.—Nom. 30:3.
AMBENI BÄ NI USE
13. Zendo wa Nzapa amû na Gbia David? Na lege wa a ndu Ngongoa so a mû zendo ti lo?
13 Na ngoi ti komandema ti Gbia David, Jéhovah amû ambeni zendo use ndali ti nzoni ti azo kue so ayeke mä yanga ti lo na lo deba yanga ti lo dä. Kozoni, lo deba yanga ti lo na David so trône ti lo ayeke ngbâ ande lakue lakue (Ps. 89:36, 37; 132:11, 12). Ye so aye ti fa so a yeke iri ande Ngongoa so a mû zendo ti lo “molenge ti David”. (Mat. 1:1; 21:9). David asara tere ti lo kete lo sara tënë ti hale so ayeke ga ande so tongana “Seigneur” ti lo ndali ti so Christ ayeke duti ande na kota ndo.—Mat. 22:42-44.
14. Zendo wa Jéhovah amû lani so andu Ngongoa so a mû zendo ti lo? Na lege wa e yeke bâ nzoni dä?
14 Use ni, na lege ti yingo ti Jéhovah, lo pusu David ti fa kozoni so Gbia ni so ayeke sara nga ande kusala tongana Kota Prêtre teti azo kue. Na Israël, kua ti agbia ayeke tâ nde na ti aprêtre. Aprêtre ayeke azo ti kete mara ti Lévi nga agbia ayeke ti ala na yâ ti kete mara ti Juda. Me na lege ti prophétie David asara tënë ti zo so ayeke mû ande mbata ti gbia na peko ti lo, lo tene: “L’Éternel atene na Seigneur ti mbi, Mo duti na koti ti Mbi, juska Mbi sara si awato ti Mo aga mbata ti gere ti Mo. L’Éternel adeba awe, na fade Lo ke tënë ti bä ti Lo pëpe, Mo yeke Sacrificateur teti lakue lakue, alingbi na lege ti Melchisédek.” (Ps. 110:1, 4). Prophétie so aga tâ tënë na lege so, Jésus Christ, Ngongoa so a mû zendo ti lo, ayeke komande laso na yayu. Lo yeke sara nga kusala tongana Kota Prêtre teti azo kue na lege so lo yeke mû maboko na azo so achangé bê ti ala ti lë songo na Nzapa.—Diko aHébreu 7:21, 25, 26.
FINI ISRAËL TI NZAPA
15, 16. (a) A-Israël use wa a sara tënë ni na yâ ti Bible, nga ti so wa la Nzapa airi tënë nzoni na ndo ni laso? (b) Commandement wa Jésus amû na adisciple ti lo na ndo ti dengo bä?
15 Teti so mara ti Israël ake Jésus Christ, ala yeke mara ti Nzapa mbeni pëpe nga Nzapa azi na maboko ti ala pasa so ala yeke lani na ni ti ga “royaume ti asacrificateur”. Ni la Jésus atene na amokonzi ti aJuif, lo tene: “Fade a yeke zi royaume ti Nzapa na maboko ti ala, ti mû ni na mbeni mara nde so ayeke lë alengo ni.” (Mat. 21:43). Fini mara so abâ gigi na Pentecôte ti ngu 33 na ngoi so yingo ti Nzapa aga na ndo ti adisciple 120 tongaso so abungbi lani na Jérusalem. Ala ga lani “Israël ti Nzapa” na kete na pekoni wungo ti ala asi saki mingi; ala londo na akodoro nde nde so ayeke na yâ ti dunia na ngoi ni kâ.—aGal. 6:16.
16 Nde na Israël ti giriri, fini mara ti Nzapa na lege ti yingo angbâ ti lë nzoni lengo na lege so ala ngbâ ti mä yanga ti Nzapa lakue. Mbeni oko ti acommandement so amembre ti Israël ti Nzapa asara ye alingbi na ni andu dengo bä. Azo amû dengo bä tongana senge ye na ngoi so Jésus ayeke lani na sese; ala yeke deba na ndo ti mvene wala na ndo ti aye so ayeke nga kota ye ape (Mat. 23:16-22). Jésus atene na adisciple ti lo, lo tene: “A lingbi mo deba oko pëpe . . . Tongana ala tene En, zia a ngbâ gi En, wala Ên-ën angbâ gi Ên-ën. Teti tënë kue so a zia na ndo ni alondo na Zo ti sioni.”—Mat. 5:34, 37.
17. Ahundango ndo wa e yeke sara tënë dä na yâ ti article ti peko?
17 Ye so aye ti tene so a yeke lakue sioni ti deba yanga? Ti zia si En ti e angbâ gi En aye ti tene nyen? E yeke sara tënë na ndo ti ahundango ndo so na yâ ti article ti peko. Na ngoi so e ngbâ ti gbu li na ndo ti Mbeti ti Nzapa, zia si a pusu e ti ngbâ ti mä yanga ti Jéhovah. Ye so ayeke sara si lo yeke duti na ngia ti iri tënë nzoni na ndo ti e teti lakue lakue ti gue oko na akpengba zendo ti lo so lo deba yanga ti lo dä.
[Tënë na lembeti 26]
Azendo ti Jéhovah ayeke ga lakue tâ tënë
[Foto na lembeti 24]
Na yâ ti kete ngoi Abraham ayeke bâ gango tâ tënë ti azendo ti Jéhovah