Gbata ti Ninive ayeke lani na gbâ ti akota da nga na amonument
Mo hinga?
Nyen la asi na Ninive na peko ti ngoi ti Jonas?
NDURU na ngu 670 kozo na ngoi ti e, Assyrie aga kota kodro-togbia na yâ ti dunia. Mbeni Musée na Grande-Bretagne atene: “Kodro-togbia ni alondo na ouest ti Chypre asi na est ti Iran, nga na mbeni ngoi Égypte ayeke même na yâ ni.” Ninive, li-kodro ni, ayeke lani gbata so akono mingi ahon atanga ni na yâ ti dunia. Gbâ ti apendere jardin, akota ndo nga akota bibliothèque ayeke lani kâ. Ambeti so akpaka na terê ti mur ti ngbene gbata ti Ninive afa so Gbia Assourbanipal atene ni yeke “gbia ti dunia”, tongana ti so ambeni gbia ti Assyrie atene lani. Na ngoi ni so, na bango ni a peut ti sö benda na ndö ti Assyrie na Ninive ape.
Kodro ti Assyrie so ayeke lani na ngangu mingi ayeke kodro-togbia so akono ahon atanga ni kue na ngoi ni so
Ye oko, na ngoi so Assyrie aga ngangu mingi, Sophonie, prophète ti Jéhovah atene: ‘[Jéhovah] ayeke . . . futi Assyrie, lo yeke sara ande si Ninive aga mbeni ndo so zo asara kodro na yâ ni pëpe, so ahule tongana désert.’ Na ndö ni, Nahum, prophète ti Jéhovah atene: “Ala gbu argent ahon na ni, ala gbu lor ahon na ni! . . . Zo oko ayeke na yâ ti gbata ni pëpe, gbata ni angbâ senge, a buba aye kue na yâ ni! . . . Zo kue so abâ mo ayeke kpe yongoro na mo, na lo yeke tene: ‘A futi Ninive awe!’” (Soph. 2:13; Na. 2:9, 10; 3:7). Na mango aprophétie so, azo apeut ti hunda terê ti ala, atene: ‘Eskê ye so apeut ti si mbeni lâ? Eskê mbeni lâ a peut ti sö benda na ndö ti Assyrie so ayeke ngangu mingi so?’ Na bango ni, a peut lani ti si ape.
Ninive aga mbeni ndo so azo asara kodro dä ape
Atâa so kue, a sö benda na ndö ti Assyrie. Ngoi kete kozo si ngu 600 kozoni na ngoi ti e ahunzi, azo ti Babylone na ti Médie asö benda na ndö ti Assyrie. Na nda ni, azo asara kodro na Ninive ape nga azo agirisa na ndö ni biani biani. Mbeni mbeti so The Metropolitan Museum of Art asû ni atene so, a futi gbata ti Ninive nga azo ahinga ni gï na lege ti Bible awe. The Biblical Archaeology Society atene: “Zo oko ahinga même ape wala kota li-kodro ti Assyrie ayeke lani dä.” Me na pekoni na ngu 1845, Austen Henry Layard, mbeni wandara, akomanse ti gi aye na gbe ti sese na place so Ninive ayeke lani dä. Aye so lo wara afa so lani Ninive ayeke mbeni pendere gbata.
Aprophétie so aga tâ tënë na ndö ti Ninive asara si e yeke na confiance mingi so aprophétie ti Bible so asara tene ti futingo agouvernement ti dunia so ayeke ga ande tâ tënë.—Dan. 2:44; Apoc. 19:15, 19-21.