Sara si gigi ti mo aga tâ nzoni

“Mo lingbi sara si lege ti mo aga nzoni na ye kue so mo sara aga nzoni.”​—JOS. 1:8.

GI AKIRINGO TËNË NI

Na yâ ti aye wa gigi ti Salomon aga lani nzoni?

Na yâ ti aye wa gigi ti Paul aga lani biani nzoni?

Mo lingbi ti sara nyen ti tene gigi ti mo aga biani nzoni?

1, 2. (a) Ti azo mingi, ti tene gigi ti mbeni zo aga nzoni aye ti tene nyen? (b) Mo yeke hinga bibe ti mo na ndo ti tënë so tongana nyen?

TONGANA a tene gigi ti mbeni zo aga nzoni, a ye ti tene nyen? Hunda tënë so na azo, mo yeke bâ so akiringo tënë ti ala ayeke tâ nde nde. Na tapande, azo mingi atene so zo so gigi ti lo ayeke nzoni ayeke zo so ayeke na nginza, lo yeke sara nzoni kua wala lo manda mbeti ayo. Ambeni atene ti ala so a yeke zo so ayeke na nzoni songo na yâ ti sewa, na akamarade wala na amba ti lo ti place ti kua. Mbeni zo so ayeke sara na Nzapa alingbi même ti tene so a yeke kua so mbeni zo ayeke sara na yâ ti congrégation wala aye so lo sara na fango tënë la afa so gigi ti lo ayeke nzoni.

² Ti hinga bibe ti mo na ndo ti tënë so, mo lingbi ti sû na mbeti iri ti ambeni zo so mo bâ so gigi ti ala ayeke nzoni, azo so mo ye ala nga mo ne ala mingi. Akota ye wa ala kue ayeke na ni? Ala yeke azo ti mosoro wala azo ahinga ala mingi? Iri ti ala awu mingi? Akiringo tënë ni alingbi ti fa tâ ye so ayeke na yâ ti bê ti mo nga ye so alingbi ti sara ngangu mingi na ndo ti aye so mo soro ti sara nga na aye so mo zia na gbele mo ti si dä.​—Luc 6:45.

3. (a) Nyen la a lingbi Josué asara ti tene lege ti lo aga nzoni? (b) E yeke sara tënë na ndo ti azo wa?

³ Ye so ayeke kota mingi ayeke ti bâ wala na lê ti Jéhovah gigi ti e ayeke nzoni, ndali ti so e yeke wara fini ti lakue lakue gi tongana e nzere na lê ti lo. Na ngoi so Jéhovah amû na Josué kota kua ti gue na azo ti Israël na Sese ti Zendo, lo hunda na Josué ti diko Ndia ti Moïse “lâ na bï” nga ti sara kue ti sara ye alingbi na aye so ayeke na yâ ni. Nzapa adë bê ti lo atene: “Tongaso mo lingbi sara si lege ti mo aga nzoni na ye kue so mo sara aga nzoni.” (Jos. 1:7, 8). Mo hinga so gigi ti Josué aga lani nzoni. Ka ti e? E lingbi ti sara nyen ti hinga wala bango ndo ti e na ndo ti tënë so ague oko na ti Nzapa? Ti hinga ni, zia e bâ fini ti azo use so a sara tënë ti ala na yâ ti Bible.

GIGI TI SALOMON AGA LANI NZONI?

4. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so gigi ti Salomon aga lani nzoni?

⁴ Salomon ayeke lani mbeni zo so gigi ti lo ayeke tâ nzoni mingi na yâ ti aye mingi. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so na yâ ti angu mingi, lo kpe mbeto ti Jéhovah so airi tënë nzoni mingi na ndo ti lo nga lo mä yanga ti lo. Dabe ti mo so na ngoi so Jéhovah atene na Gbia Salomon ti hunda na lo ye so lo ye, Salomon ahunda ti tene lo mû na lo ndara ti fa lege na azo. Na pekoni Jéhovah amû na lo ndara nga na mosoro. (Diko 1 aGbia 3:10-14.) Ndara ti Salomon “ahon ndara ti amolenge ti est kue, na a hon ndara ti azo ti Égypte kue.” Iri ti lo awu “na popo ti amara kue so angoro lo.” (1 aGbia 4:30, 31). Âdu ti mosoro, gi lor so lo yeke wara na yâ ti ngu oko oko asi tonne 22 tongaso (2 Chron. 9:13). Lo hinga ti pika patara na akodoro wande, lo leke ada nga lo hinga ti dë buze. Biani, na ngoi so Salomon angbâ lani ti bata nzoni songo na Nzapa, gigi ti lo ayeke nzoni.​—2 Chron. 9:22-24.

5. Salomon atene nyen na nda ni na ndo ti azo so gigi ti ala ayeke nzoni na lê ti Nzapa?

⁵ Tënë so Salomon atene na mbeti ti Zo-ti-fa-tene afa so lo hinga so a yeke gi pëpe azo so ayeke na mosoro wala so iri ti ala awu la gigi ti ala alingbi ti ga nzoni nga ala lingbi ti wara ngia. Lo tene: “Mbi hinga mbeni ye ti nzoni ahon teti ala ayeke pëpe, gi ti sara ngia na ti sara nzoni na lâ ti fini ti ala kue. Na a lingbi azo kue ate na anyon na awara ngia na yâ kusala kue ti ala, ye so kue ayeke matabisi ti Nzapa nga.” (Zo-ti. 3:12, 13). Lo hinga nga so aye ti nzoni so ayeke mû na zo tâ ngia gi tongana zo ni ayeke na nzoni songo na Nzapa. Lo tene: “Tongana a mä ye kue awe, so ayeke nda ti tënë ni: mo kpe mbeto ti Nzapa, na mo bata commandement ti Lo, teti so ayeke kusala ti azo kue.”​—Zo-ti. 12:15.

6. Na lege wa tapande ti Salomon amû maboko na e ti hinga ye so a iri ni tâ nzoni gigi?

⁶ Salomon akpe mbeto ti Nzapa teti angu mingi. Bible atene lo ‘ndoye L’Éternel, lo tambela na lege ti kpengba-ndia ti David babâ ti lo’. (1 aGbia 3:3). Na ngoi so lo yeke sara aye so, aye ti lo atambela lani nzoni. Na fango lege ti Nzapa, Salomon aleke mbeni pendere temple teti tâ vorongo nga lo sû ambeti ota ti Bible. Biani, e lingbi pëpe ti sara mara ti aye so Salomon asara so. Me tapande ti Salomon na ngoi so lo yeke be-ta-zo na Nzapa alingbi ti mû maboko na e ti hinga ye so a iri ni tâ nzoni gigi nga ye so a lingbi e sara ti tene gigi ti e aga nzoni. Na tapande, yingo ti Nzapa apusu Salomon ti sara tënë na ndo ti mosoro, ndara, yango-iri nga na gango kota zo. Azo mingi apensé so a lingbi ala wara aye so si gigi ti ala aga nzoni. Me Salomon atene so azo so asara kua ngangu ti wara aye so ayeke ‘tomba pupu senge’, wala ala yeke gi ti wara mbeni ye so ayeke mû na ala tâ ngia pëpe. Azo so andoye nginza aye lakue ti wara gi ambeni na ndo ni. Nga ala yeke na mbeto ti tene aye so ala yeke na ni so agirisa. Na ndo ni, mbeni lâ amosoro ti ala ayeke ga ti ambeni zo nde.​—Diko Zo-ti-fa-tene 2:8-11, 17; 5:9-11.

7, 8.  Na lege wa Salomon angbâ be-ta-zo na Nzapa pëpe? Ye ti pekoni ayeke nyen?

⁷ Na ngoi so Salomon aga mbakoro, lo duti be-ta-zo na Nzapa pëpe. Bible atene: “Tongana Salomon aga mbakoro, awali ti lo agbian bê ti lo si lo gue na peko ti ambeni nzapa nde; na bê ti lo ayeke mbilimbili pëpe na L’Éternel Nzapa ti lo, tongana bê ti David babâ ti lo ayeke mbilimbili na Nzapa. . . . Salomon asara ye so ayeke sioni na lê ti L’Éternel.”​—1 aGbia 11:4-6.

⁸ Ye so Salomon asara so anzere na Jéhovah pëpe na Jéhovah atene na lo: “Teti mo sara ye so, na mo bata tënë ti mbele na kpengba-ndia pëpe so Mbi komande na mo, fade Mbi lungula royaume na tïtî mo, na fade Mbi mû na boi ti mo.” (1 aGbia 11:11). So ye ti vundu! Atâa so na yâ ti aye mingi aye ti Salomon aga nzoni, na nda ni lo zia vundu na bê ti Jéhovah. Ye so ayeke kota mingi na yâ ti fini ti zo, a yeke ti duti be-ta-zo na Nzapa, me Salomon angbâ be-ta-zo na Nzapa pëpe. E oko oko kue e lingbi ti hunda tere ti e: ‘Mbi yeke sara kue ti tene ye so mbi manda na lege ti fini ti Salomon amû maboko na mbi ti tene gigi ti mbi aga nzoni?’

YE SO AFA SO GIGI TI MBENI ZO AGA BIANI NZONI

9. Ngbanga ti nyen mingi ti azo apensé so gigi ti Paul ayeke lani nzoni pëpe?

⁹ Gigi ti bazengele Paul ayeke tâ nde na ti Gbia Salomon. Paul ayeke pëpe mbeni zo so alango na yâ ti da ti gbia, lo yeke nga pëpe mbeni zo so ayeke te ye wala ayeke nyon ye na agbia. Na ambeni ngoi, nzara ti kobe na ti ngu asara lo, lo yeke na yâ ti dê nga bongo ayeke na tere ti lo pëpe (2 aCor. 11:24-27). Na pekoni so Paul ayeda so Jésus ayeke Messie, azo ti bungbi ti nzapa ti aJuif ane lo mbeni pëpe. Akota zo ti nzapa ti aJuif ake lo. A bi lo na da ti kanga, a pika lo na zaza, a pika lo na akeke nga a bo lo na tênë. Paul atene so a zonga lo na amba ti lo aChrétien, a sara ye ti ngangu na ala nga a buba iri ti ala. Lo kiri lo tene: “E ga tongana azende ti dunia so nga saka ti aye kue, juska fadeso.”​—1 aCor. 4:11-13.

10. Ngbanga ti nyen azo apensé so Paul abuba pasa so lo yeke na ni ti tene gigi ti lo aga nzoni?

¹⁰ Azo mingi so ahinga Paul na ngoi so lo de maseka, na ngoi so a ngbâ ti iri lo Saul, apensé so lo yeke lani na apasa mingi. Na bango ni lo yeke lani na yâ ti sewa ti akota zo. Lo manda mbeti na gbe ti Gamaliel, mbeni wafango ye so azo ane lo mingi. Na pekoni Paul atene: ‘Mbi maï lani mingi na yâ ti bungbi ti nzapa ti aJuif ni ahon azo mingi so ngu ti mbi na ala ayeke oko.’ (aGal. 1:14). Lo tene Hébreu nga na Grec nzoni mingi. Lo mû nga mara ti aRomain, ye so amû lege na lo ti wara ambeni pasa so amba ti lo ayeke gi ni gingo nga ti sara ambeni ye. Tongana Paul angbâ lani ti gi ti ga zo na yâ ti dunia so, peut-être lo yeke ga mbeni kota wamosoro nga azo ayeke ne lo mingi. Me ye so lo soro ti sara na yâ ti fini ti lo asara si azo, peut-être même afami ti lo, apensé so ye asara li ti lo. Ngbanga ti nyen?

11. Aye wa Paul abâ na nene ni, nga ye wa lo zia na gbele lo ti sara? Ngbanga ti nyen?

¹¹ Paul andoye Jéhovah na lo ye ti nzere na lê ti lo. Lo ye pëpe ti ga zo ti mosoro wala zo so iri ti lo awu mingi. Na ngoi so Paul ahinga tâ tënë, lo komanse ti bâ na nene ni aye so mingi ti azo ti dunia ahinga pëpe, aye tongana sandaga ti Christ, fango tënë nga na beku ti warango fini na yayu. Paul ahinga so mbeni tënë ayeke dä so a lingbi a leke ni. Satan atene so lo lingbi ti sara si azo kue azia ti sara na Nzapa (Job 1:9-11; 2:3-5). Tongaso Paul azia na gbele lo ti ngbâ be-ta-zo na tâ Nzapa atâa atara wa lo tingbi na ni. A yeke ye so mingi ti azo ti dunia so aye ti tene gigi ti ala aga nzoni azia na gbele ala pëpe.

12. Ngbanga ti nyen mo soro ti zia beku ti mo na Nzapa?

¹² Mo zia na gbele mo oko ye so Paul azia lani na gbele lo? Dutingo be-ta-zo ayeke kete ye pëpe. Me tongana e ngbâ be-ta-zo na Jéhovah, a yeke nzere na lo nga lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti e. Ye so la ayeke sara si gigi ti e aga tâ nzoni (aProv. 10:22). E lingbi ti wara aye ti nzoni laso, nga gbani na yâ ti ngoi so ayeke ga. (Diko Marc 10:29, 30.) Tongaso, e yeke na araison kue ti zia beku ti e ‘pëpe na ndo ti amosoro so ayeke ye ti ziango bê dä pëpe, me ti zia beku ti e na ndo ti Nzapa, lo so amû aye kue mingi mingi na e si e wara ngia dä’. E ‘bata tongana mbeni mosoro ndali ti e wani mbeni nzoni gere teti gigi ti kekereke na mbeni nzoni ndo, tongaso si e gbu fini so ayeke tâ fini ni biani.’ (1 Tim. 6:17-19). Biani, e yeke na kite oko pëpe so na peko ti ngu ngbangbo oko, wala même ngu saki oko wala ahon so, tongana e dabe ti e na aye so e sara ândö e lingbi ti tene: “Mbi sara tâ nzoni ye na gigi ti mbi!”

MOSORO TI MO AYEKE NA NDO WA?

13. Wango wa Jésus amû na ndo ti bungbingo amosoro?

¹³ Jésus asara tënë ti amosoro, lo tene: “Zia ti bungbi amosoro ndali ti mo wani na ndo ti sese so, ndo so makongo ti tengo bongo na soko ayeke te ni, na so azo ti nzi ayeke lï na ngangu ti nzi ni. Me, mo bungbi amosoro ndali ti mo wani na yayu, ndo so makongo ti tengo bongo wala soko ayeke te ni pëpe, nga azo ti nzi ayeke lï na ngangu ti nzi ni pëpe. Teti ndo so mosoro ti mo ayeke dä, bê ti mo ayeke nga dä.”​—Mat. 6:19-21.

14. Ngbanga ti nyen a yeke lege ti ndara pëpe ti bungbi amosoro na ndo ti sese?

¹⁴ Mosoro ti mbeni zo na sese alingbi ti duti nginza nga na ambeni ye. A lingbi ti ndu aye so Salomon asara tënë ni na so azo abâ ni na nene ni mingi, aye tongana yango-iri nga na gango kota zo. Kamba ayeke na popo ti tënë so Jésus atene na ti Salomon so ayeke na yâ ti mbeti ti Zo-ti-fa-tene. Amosoro so ayeke na sese ayeke ngbâ lakue lakue pëpe. Tongana ti so mo hinga, amosoro so alingbi ti buba wala ti girisa hio. Wafango mbeti F. Dale Bruner amû commentaire na ndo ti atënë so Jésus atene na ndo ti amosoro so. Lo tene so yango-iri ayeke ninga mingi pëpe. Mbeni zo so iri ti lo awu mingi laso, kete na pekoni azo alingbi ti girisa na ndo ti lo. Mbeni zo so awara gbâ ti nginza na ngu so alingbi ti girisa ni kue na ngu ti peko. Teti so Jésus aye azo, lo wa ala lo tene so gloire ti ala alingbi ti hon gi hio tongaso na azia ala na yâ ti vundu. Wafango mbeti so akiri atene so lâ oko oko, azo so azia beku ti ala na ndo ti nginza nga na gloire ayeke wara vundu, na Jésus aye si adisciple ti lo awara vundu pëpe. Mingi ti azo ayeke yeda na atënë ti wafango mbeti so. Me azo oke la azia si atënë ti Jésus so asara ngangu na ndo ti fini ti ala? Mo yeke zia si wango ti Jésus asara ngangu na ndo ti fini ti mo?

15. Mara ti nzoni gigi wa a yeke nzoni e sara ngangu ti wara?

¹⁵ Ambeni kota zo ti abungbi ti vorongo nzapa afa so a yeke sioni ti sara ngangu ti tene gigi ti mo zo aga nzoni. Me Jésus atene pëpe so a yeke sioni ti tene e sara si gigi ti e aga nzoni. Lo tene lani na adisciple ti lo so a yeke nzoni ala sara ngangu ti wara tâ nzoni gigi. Lo wa ala ti bungbi amosoro so ayeke buba pëpe na “yayu”. Ye so e ye mingi ayeke ti sara ngangu ti tene gigi ti e aga nzoni alingbi na bango ndo ti Jéhovah. Biani, atënë ti Jésus adabe ti e so a yeke na e ti soro ye so e zia na gbele e ti sara. Ti tâ tënë ni, ye so ayeke na yâ ti bê ti e, wala ye so e bâ na nene ni mingi, la e yeke sara ngangu mingi ti wara ni na yâ ti fini ti e.

16. Nyen la e yeke na kite dä oko pëpe?

¹⁶ Tongana e sara ngangu ti nzere na lê ti Jéhovah, e lingbi ti hinga biani so lo yeke mû na e aye so e yeke na bezoin ni. Tongana ti bazengele Paul, na ambeni ngoi nzara ti kobe wala ti ngu alingbi ti sara e (1 aCor. 4:11). Me a yeke nzoni e mû peko ti nzoni wango so Jésus amû, lo tene: “Ala gi bê ti ala lâ oko pëpe, ti tene: ‘E yeke te ande nyen?’ wala ‘E yeke nyon ande nyen?’ wala ‘E yeke yü ande nyen?’ Aye so kue, a yeke aye so amara ayeke gi ni gingo na bê ti ala kue. Me Babâ ti ala so ayeke na yayu ahinga so ala yeke na bezoin ti aye so kue. Ni la, ala ngbâ ti gi royaume ti Nzapa na mbilimbili ti lo kozoni, na fade a yeke zia na ala aye so kue na ndo ni.”​—Mat. 6:31-33.

GI TI TENE GIGI TI MO AGA NZONI NA LÊ TI NZAPA

17, 18. (a) Nyen la ayeke sara si gigi ti zo aga tâ nzoni? (b) Aye wa la ayeke sara pëpe si gigi ti zo aga tâ nzoni?

¹⁷ Ye so e ye ti girisa ni pëpe ayeke so, a yeke pëpe gbâ ti akota ye so e sara wala kota ndo so e yeke na ni na yâ ti dunia la asara si gigi ti e aga tâ nzoni. A yeke nga pëpe gbâ ti akua so e yeke na ni na yâ ti congrégation. Me a yeke dutingo be-ta-zo na Nzapa nga na mango yanga ti lo la ayeke sara si gigi ti e aga tâ nzoni. Nzapa atene: “Ye so a yeke gi na mbage ti awabatango ye ayeke ti tene ala duti be-ta-zo.” (1 aCor. 4:2). A lingbi e ngbâ ti duti be-ta-zo. Jésus atene: “Zo so agbu ngangu juska na nda ni, lo si a yeke sö lo ande.” (Mat. 10:22). Na ngoi so azo so ayeke be-ta-zo asö kuâ, a yeke duti ande polele so gigi ti ala lani aga biani nzoni.

¹⁸ Dutingo be-ta-zo na Nzapa la ayeke sara si gigi ti zo aga biani nzoni, nga e kue e lingbi ti duti be-ta-zo na Nzapa atâa dutingo ti e ayeke tongana nyen. A yeke pëpe yango-iri, mandango mbeti wala nginza so e yeke na ni la ayeke sara si e duti be-ta-zo. A yeke nga pëpe hingango ndo ti e wala akode ti e. Na ngoi ti akozo Chrétien, ambeni zo ti Nzapa ayeke azo ti mosoro na ambeni ayeke awayere. Paul awa aChrétien so ayeke azo ti mosoro “ti sara ye ti nzoni, ti sara anzoni kusala mingi, ti duti azo so maboko ti ala awoko, ti duti nduru ti kangbi ye na zo”. Azo ti mosoro nga na awayere alingbi ti “gbu fini so ayeke tâ fini ni biani.” (1 Tim. 6:17-19). A yeke nga tongaso laso. Pasa so e kue e yeke na ni nga ye so a hunda na e kue ti sara ayeke ti ngbâ be-ta-zo nga ti “sara anzoni kusala mingi”. Tongana e sara aye so, gigi ti e ayeke ga nzoni na lê ti Wasarango e na e yeke duti na ngia ti hinga so e nzere na lê ti lo.​—aProv. 27:11.

19. Nyen la mo yeke sara ti tene gigi ti mo aga nzoni?

¹⁹ E lingbi pëpe ti changé bango ndo so dunia so ayeke na ni na ndo ti e, me e lingbi ti changé lege so e bâ na dutingo ti e wani. Atâa dutingo ti mo ayeke tongana nyen, gigi ti mo ayeke ga nzoni tongana mo sara ngangu ti ngbâ be-ta-zo. Tere ti mo ayeke nzere ndali ti ngangu so mo sara. Jéhovah ayeke iri tënë nzoni mingi na ndo ti mo laso nga lakue lakue. Girisa pëpe tënë so Jésus atene na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu, lo tene: “Duti be-ta-zo juska na kuâ, na fade mbi yeke mû na mo couronne ti fini.” (Apoc. 2:10). So tâ nzoni gigi ni la!

[Foto na lembeti 6]

Na lê ti azo, Saul ayeke lani na apasa mingi ti ga zo na yâ ti dunia

[Foto na lembeti 7]

Gigi ti Paul aga biani nzoni