Aye so a fa kozoni awe teti ngoi ti e laso
BIBLE afa kozoni awe so Royaume ti Nzapa ayeke ga ande na siriri na tâ ngia so ayeke ngbâ ande lakue na ndo ti sese (Daniel 2:44). Na yâ ti sambela so Jésus afa na adisciple ti lo, lo tene: “E ye royaume ti Mo aga. E ye ala sara na sese ye so bê ti Mo aye legeoko tongana ala sara na yayu.” (Matthieu 6:10). Na yâ ti prophétie so Jésus afa na adisciple ti lo na ndo ti Hoto ti Oliviers na so azo ahinga ni mingi, lo fa ambilimbili ye so ayeke si ande ngoi kete kozoni si Royaume ti Nzapa akomande na ndo ti sese. Aye ni so abungbi kue aga mbeni fä so ayeke polele na lê ti azo kue so agi ti bâ ye nzoni. Oke na popo ti aye so, so asi mo bâ ni awe?
Bira akporo na ndo nde nde. Jésus afa kozoni awe, lo tene: “Fade mara alondo ti ke mbeni mara, na royaume alondo ti ke mbeni royaume.” (Matthieu 24:7). Kozo na Kozo Bira so Amû Sese Kue na ngu 1914, bira amû ndo kirikiri pëpe. Kozo Bira so Amû Sese Kue asara si mingi ti akodoro asara bira na popo ti ala na asara nga si azo akiri asigigi na aye ti bira so ayeke sioni mingi ahon ti kozo. Na tapande, lapara so asigigi lani fini fini aga ye ti bingo na anene lê ti ngombe na ndo ti azo so ayeke aturugu pëpe. Sigingo na gbâ ti aye ti bira asara si wungo ti azo so a fâ ala ague na li ni mingi, mbeni wungo so zo apensé na ni lâ oko pëpe, ndali ti so tongana a mû aturugu kutu 65 so ague na bira na ngoi ni so, ndambo ti ala akui wala awara akota kä. Ye oko, na yâ ti angu so aga na peko ti kozo kota bira so, fango zo angbâ lakue ti gue na li ni. Mbeni zo ti sungo mbaï atene so “a lingbi ande lâ oko pëpe ti diko wungo ti” aturugu nga na asenge zo so akui na ngoi ti Use Bira so Amû Sese Kue. Nga abira angbâ lakue ti kporo laso.
Kota nzara amû ndo kue. Jésus afa kozoni awe, lo tene: “Kota nzara ayeke ga.” (Matthieu 24:7, Fini Mbuki, 2001). Na ngu 2005, mbeni mbeti-sango (Science) atene: “Na ndo ti sese kue, a yeke wara azo kutu 854 so teti ambeni ngoi wala lakue lakue ala yeke te kobe nzoni pëpe.” Na ngu 2007, mbeni bungbi ti Bendo ti Gigi atene so akodoro 33 awara kobe alingbi na azo ni pëpe. Wungo ti kobe ague fadeso na li ni mingi, me ngbanga ti nyen kobe amanke azo? Mbeni ndani ayeke so asese so azo alingbi fade ti fâ na yaka nga na alê ti kobe so ala lingbi fade ti te, a mû ni ndali ti ngu ti dada (éthanol). Mbeni mbeti-sango (The Witness) ti Afrika ti Mbongo atene so “lê ti kobe so a mû ti sara na ngu ti dada ti tene asi yâ ti kota kutukutu oko alingbi awe ti tene mbeni zo ate na yâ ti ngu oko.” Na yâ ti akodoro so ayeke na mosoro mingi, ngere ti akobe ague na li ni mingi. Ye so apusu azo mingi ti bâ wala a lingbi ala vo kobe ti lakui wala ala vo ambeni ye nde so ala yeke na bezoin ni tongana yorö.
Sese ayeke yengi ngangu mingi. Jésus atene: “Fade sese ayengi mingi.” (Luc 21:11). Tongana mo bâ so azo mingi ahon ti kozo ayeke wara sioni na peko ti yengingo ti sese, bango ndo ti mo ayeke na lege ni. Rajender Chadha, mbeni zo ti Inde so amanda ye na ndo ti yengingo ti sese atene na ngu 2007 so “hio tongaso e bâ so na ndo kue sese ayeke yengi mingi ahon ti kozo. Zo oko ahinga ndani pëpe.” Na ndo ni, teti so wungo ti azo so ayeke lango na ando so sese ayeke yengi ka dä ayeke gue hio na li ni mingi, a sara si wungo ti azo so ayeke kui ayeke mingi. Na ngu 2004, sese ayengi na gbe ti Kota Ngu-ingo ti Inde na asara si ngu ni asuku na amene azo. Mbeni bungbi ti Amerika so ayeke gi nda ti ye na ndo ti ayengingo ti sese atene so wungo ti azo so akui na ngu ni so “ahon wungo ti azo so yengingo ti sese afâ ala na yâ ti angu 500 so ahon.” Bungbi so atene nga so ye so asi ayeke “use yengingo ti sese so afâ azo ahon atanga ni kue so azo ahinga ni.”
Akobela so ayeke ngangu ti sava ni. Jésus atene: “Fade . . . kobela ti futi kodoro aya na ndo nde nde.” (Luc 21:11). Na ndo ti sese kue, angbene kobela nga na afini ni ayeke sara azo mingi, na a yeke ngangu ti sava azo so. Na tapande, a leke mbeni kapa ti hunzingo kobela ti palu na ndo ti sese kue. Ye oko, fani mingi, ye so a leke atï na ngu ndali ti so amakongo ti kobela so angbâ lakue ti kara azo. Na ndo ni, angbene kobela ayeke fâ azo kutu mingi, na kota koro ayeke na popo ni. SIDA nga na ambeni fini kobela ayeke fâ azo kutu mingi laso. Mbeni bungbi ti Bendo ti Gigi (Organisation mondiale de la santé) atene so “tongana a mû azo 100, azo ahon 30 ayeke na makongo ti kota koro.” Bungbi so atene nga so makongo ti SIDA ayeke sara nga si kobela ti kota koro amû ndo na yâ ti akodoro mingi. Na yâ ti nzene ngbonga oko oko, kota koro ayeke gbu zo, na a yeke ngangu ti tene a sava ni. Mbeni mbeti-sango (New Scientist) atene so na ngu 2007, a wara lege pëpe ti sava mbeni zo ti Poto so ayeke na kobela ti kota koro “ngbanga ti so yorö kue alingbi na kobela ti lo ni pëpe.”
Azo ayeke sara ye nzoni pëpe nga ala yeke mä tere pëpe. Jésus atene: “Teti siokpari awu mingi, fade ndoye ti azo mingi aga dê.” (Matthieu 24:12). Na ndo ti ye so Jésus afa kozoni awe, bazengele Paul afa so azo ayeke sara ye nzoni pëpe nga ala yeke mä tere pëpe. Lo fa aye ti ngangu so ayeke si na “lâ ti nda ni” so ayeke si kozoni si Royaume ti Nzapa ahunzi aye ti ngoi ti laso. Lo tene: “Fade azo ayeke azo ti ndoye tere ti ala mveni, azo ti ndoye nginza, azo so ayä iri ti ala mveni, azo ti kpengba li, awazonga, azo so ake yanga ti mama na babâ ti ala, azo so amû merci pëpe, azo so ayeke nzoni pëpe, azo so andoye asongo ti ala pëpe, azo so aye ti leke songo pëpe, azo [so adiko sioni tënë na ndo ti amba ti ala, MN ], azo so akanga nzara ti tere ti ala pëpe, azo so [asara pasi na amba ti ala, MN ], azo so andoye nzo ye pëpe, azo so akä aita ti ala, azo so abi bê ti ala pëpe na ye so ala sara, azo so bê ti ala aga kota mingi, azo so andoye ngia, me ala ndoye Nzapa pëpe; a bâ ala tongana azo ti bata tënë ti Nzapa, me ala ke ngangu ni awe.” (2 Timothée 3:1-5). Kite ayeke dä pëpe so mo bâ so azo mingi ayeke na asioni sarango ye so.
Jésus nga na Paul afa lani pëpe molongo ti aye kue so asara si aye ti sioni amû ndo kue laso. Ala fa molongo ti aye kue pëpe na ndo ti aye so mbaï afa, aye so ayeke si na popo ti azo nga na aye so andu tënë ti poroso. Ye oko, aprophétie ti ala afa tâ nzoni mingi aye so ayeke si nga na bango ndo so azo ayeke na ni laso. Ka ti kekereke, a yeke tongana nyen? Prophétie ti Esaïe afa kozoni awe tënë ti gango ti Messie. A fa nga aye ti nzoni so Royaume ti Nzapa ayeke ga ande na ni na ndo ti sese. Zia e bâ aye ti nzoni so na yâ ti article ti peko.
[Foto na lembeti 6]
“Fade mara alondo ti ke mbeni mara”
[Foto na lembeti 7]
“Fade . . . kobela ti futi kodoro aya na ndo nde nde”
[Lingu ti foto ni]
© WHO/P. Virot