Mo yeke mû li ni ti ne azo?

“Zo oko oko agi lege ti ne mba ti lo kozoni.”​—AROM. 12:10, Fini Mbuki, 2001.

1. Nyen la azo mingi na yâ ti akodoro mingi ayeke sara ni mbeni pëpe?

NA YÂ ti ambeni kodoro, a yeke bâ mingi ni so tongana amolenge aga ti sara tënë wala ti mû mbeni ye na mbeni kota zo, ala yeke kuku na sese ti fa so ala ne kota zo ni. Na sarango tongaso, ala yeke yo ahon kota zo ni pëpe. Na yâ ti akodoro so, tongana mbeni molenge aturne peko ti lo na kota zo, azo ayeke bâ ni tongana mbeni ye so afa so lo ne zo pëpe. Atâa so na yâ ti akodoro nde nde lege so zo ayeke fa so lo ne zo ayeke nde nde, mara ti nengo zo tongaso adabe ti e na Ndia so Nzapa amû na Moïse. Na yâ ti ndia so, a yeke wara yanga so a mû atene: “A lingbi mo londo, mo luti na gbele zo so kuali ti lo avuru, na mo yekia lê ti mbakoro zo.” (Lév. 19:32). Ye ti mawa ni ayeke so, na yâ ti akodoro mingi, azo mingi ayeke ne azo fadeso pëpe.

2. Mbeti ti Nzapa ahunda na e ti ne azo wa?

² Mbeti ti Nzapa afa so a yeke kota ye mingi ti tene zo ane mba ti lo. Bible ahunda na e ti ne Jéhovah na Jésus (Jean 5:23). A hunda na e nga ti ne azo ti yâ ti sewa ti e, amba ti e aChrétien nga na azo so ayeke na yâ ti kongregation pëpe (aRom. 12:10; aÉph. 6:1, 2; 1 Pi. 2:17). Ambeni lege ti fa so e ne Jéhovah ayeke so wa? E yeke fa tongana nyen so e ne mingi amba ti e aChrétien? Zia e bâ fadeso ahundango tënë so nga na ambeni so andu tënë ni.

E ne Jéhovah nga na iri ti lo

3. Mbeni kota lege ti ne Jéhovah ayeke so wa?

³ Mbeni kota lege ti ne Jéhovah ayeke ti fa so e bâ iri ti lo na nene ni. Kozoni kue, e yeke ‘azo teti iri ti Lo.’ (Kus. 15:14). A yeke biani mbeni ye ti gonda ti tene iri ti Jéhovah, Nzapa ti ngangu ahon kue aduti na ndo ti e. Prophète Michée atene: “Azo kue atambela na iri ti anzapa ti ala, me fade e tambela na iri ti [Jéhovah, MN ] Nzapa ti e lakue lakue.” (Mi. 4:5). E yeke ‘tambela na iri ti Jéhovah’ na lege so e yeke sara ngangu ti sara ye lâ oko oko na lege so amû gonda na iri ti lo so ayeke na ndo ti e. Tongana ti so Paul adabe ti aChrétien ti Rome na ndo ni, tongana e sara ye ague nde na nzo tënë so e yeke fa, a yeke sara si azo ‘azonga’ iri ti Nzapa.​—aRom. 2:21-24.

4. Mo bâ kota pasa so mo yeke na ni ti fa tënë na ndo ti Jéhovah tongana nyen?

⁴ E yeke ne nga Jéhovah na lege ti fango tënë ti e. Ândö, Jéhovah atisa azo ti mara ti Israël ti duti atémoin ti lo, ye oko ala sara pëpe kua so lo mû na ala (Es. 43:1-12). Fani mingi, ala turne peko ti ala na Jéhovah na “ala mû vundu na Lo Ti Nzoni-kue ti Israël.” (Ps. 78:40, 41). Ye ti pekoni ayeke so Jéhovah ake ala biani biani. Me, ti e laso e kiri singila mingi ndali ti so e yeke na kota pasa ti fa tënë na ndo ti Jéhovah nga ti fa iri ti lo na azo. E yeke sara ni ndali ti so e ye Jéhovah nga e yeke na kota nzara ti tene iri ti lo aga nzoni-kue. So e hinga tâ tënë na ndo ti Babâ ti e ti yayu nga na aye so lo leke na bê ti lo ti sara awe, e yeke kanga yanga ti e pëpe ti fa ni na azo. Tënë ti bê ti e ague oko na ti bazengele Paul so atene: “A yeke ngbanga ti mbi ti fa Tene-nzoni. Vundu aga na mbi tongana mbi fa Tene-nzoni pëpe!”​—1 aCor. 9:16.

5. Na lege wa ti mä na bê na Jéhovah ague oko na nengo lo?

⁵ Zo ti sungo psaume David atene: “Ala so ahinga iri ti Mo, fade ala zia bê ti ala na Mo; teti Mo, O L’Eternel, Mo zia ala pëpe, ala so agi Mo.” (Ps. 9:11). Tongana e hinga biani Jéhovah na e fa so e ne iri ti lo ndali ti so e hinga so a yeke kota mingi, e yeke zia bê ti e kue na lo tongana ti so awakua ti lo ti ândö so ayeke be-ta-zo asara. Ti fa so e mä na bê na Jéhovah na e zia bê ti e kue na lo ayeke ambeni lege ti fa so e ne lo. Bâ tongana nyen Bible afa so ziango bê kue na Jéhovah ague oko na nengo lo. Na ngoi so azo ti Israël ti giriri azia bê ti ala na Jéhovah pëpe, lo hunda Moïse, lo tene: ‘Lawa si fade azo so azia ti ke Mbi? na lâ nyen si fade ala mä na bê na Mbi, tënë ti fä kue so Mbi sara na popo ti ala?’ (Nom. 14:11). Ahon ti tene e sara tongana ti ala, tongana e zia bê ti e kue na Jéhovah ti bata e na ti mû maboko na e même na ngoi so e yeke na yâ ti akpale, e yeke fa so e ne lo.

6. Nyen la apusu e ti ne Jéhovah mingi?

⁶ Jésus afa so a lingbi bê ti zo lo wani la apusu lo ti ne Jéhovah. Na sarango tënë na ndo ti azo so ayeke voro Nzapa na bê ti ala kue pëpe, Jésus atene peko ti atënë ti Jéhovah, lo tene: “Azo so ayekia Mbi na yanga ti ala, me bê ti ala azia Mbi yongoro.” (Mat. 15:8). Ndoye so zo ayeke na ni na mbage ti Jéhovah la ayeke pusu lo ti ne Jéhovah na bê ti lo kue (1 Jean 5:3). Na ndo ni, zia e girisa pëpe zendo ti Jéhovah so lo mû, lo tene: “Azo so ayä iri ti Mbi, fade Mbi yä iri ti ala.”​—1 Sam. 2:30.

Aita so amû li ni ayeke ne amba ti ala

7. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi aita so a mû na ala akua mingi ane aita so ala yeke bâ ndo na ndo ti ala? (b) Na lege wa Paul afa so lo ne amba ti lo aChrétien?

⁷ Bazengele Paul amû wango na amba ti lo aChrétien, lo tene: “Zo oko oko agi lege ti ne mba ti lo kozoni.” (aRom. 12:10, FM, 01). A yeke nzoni aita so ayeke mû li ni na yâ ti kongregation afa “kozoni” na aita so ala yeke bâ ndo na ndo ti ala so ala ne ala. Na ndo ti tënë so, a yeke nzoni ala so a mû na ala akua mingi asara ye alingbi na tapande ti Paul. (Diko 1 aThessalonicien 2:7, 8.) Aita ti yâ ti akongregation so Paul ague ti bâ ala ahinga so Paul ayeke hunda na ala ande pëpe ti sara aye so lo wani lo yeke nduru pëpe ti sara ni. Paul afa so lo ne amba ti lo aChrétien, na ye so asara si ala nga kue ane lo. Tongana Paul atene, “tongaso mbi hunda i mingi ti sara legeoko tongana mbi sara”, kite ayeke dä pëpe so aita mingi ayeke nduru lani ti mû tapande ti lo ndali ti so lo yeke mbeni nzoni tapande.​—1 aCor. 4:16.

8. (a) Mbeni kota lege so Jésus afa so lo ne adisciple ti lo ayeke so wa? (b) Tongana nyen a-ancien laso alingbi ti mû tapande ti Jésus?

⁸ Mbeni lege nde so mbeni ita-koli so a mû na lo kua mingi ayeke fa so lo ne aita so lo yeke bâ ndo na ndo ti ala ayeke ti fa na ala ndani so lo hunda na ala ti sara mbeni mbilimbili ye wala ti fa na ala ndani so lo ye si ala sara mbeni ye tongana ti so lo fa. Na sarango tongaso, lo yeke mû tapande ti Jésus. Na tapande, na ngoi so Jésus ayeke tene lani na adisciple ti lo ti sambela ti tene a tokua awakua mingi si ala kö le-kobe, Jésus afa ndani so lo hunda na ala ti sara ni. Lo tene: ‘Le-kobe ti yaka ayeke mingi biani, me azo ti kusala ayeke mingi pëpe. Tongaso i sambela Mveni ti le-kobe ni si Lo to azo ti kusala ti fâ le-kobe ti Lo.’ (Mat. 9:37, 38). Legeoko nga, na ngoi so lo tene na adisciple ti lo ti “bata,” lo fa na ala nda ni. Lo tene: ‘Teti i hinga lâ ti gango ti Seigneur ti i pëpe.’ (Mat. 24:42). Fani mingi, Jésus afa na adisciple ti lo ye so a yeke nzoni ala sara nga lo fa na ala nda ni so a yeke nzoni ala sara ni. Na sarango tongaso, lo fa so lo ne ala. So ayeke mbeni nzoni tapande so a-ancien alingbi ti mû pekoni.

Ne kongregation ti Jéhovah nga na fango lege ti lo

9. Tongana e ne kongregation ti aChrétien na ndo ti sese kue nga na aita so ayeke sara kua na iri ti kongregation ni, ye so afa so e ne nga zo wa? Fa nda ni.

⁹ Ti ne Jéhovah, a lingbi e ne nga kongregation ti aChrétien na ndo ti sese kue nga na aita so ayeke sara kua na iri ti kongregation ni. Tongana e yeke sara ye alingbi na awango so ngbâa be-ta-zo amû, e yeke fa so e ne bungbi ti Jéhovah nga na fango lege ti lo. Na yâ ti kongregation ti akozo Chrétien, bazengele Jean abâ so a lingbi a gboto mê ti aita so ane pëpe azo so a zia ala ti mû li ni. (Diko 3 Jean 9-11.) Atënë so Jean atene afa so ambeni zo ane pëpe aita so a zia ala ti bâ ndo na ndo ti akongregation, ala ye pëpe ti tene aita ni afa ye na ala nga afa lege na ala. Ye ti nzoni ni ayeke so mingi ti aChrétien asara ye lani tongaso pëpe. Na ngoi so abazengele angbâ lani na fini, mingi ti aita afa polele so ala ne mingi azo so amû li ni.​—aPhil. 2:12.

10, 11. Fa tongana nyen Bible afa so a yeke na lege ni ti tene ambeni ita amû li ni na yâ ti kongregation?

¹⁰ Ambeni ita atene so teti so Jésus atene na adisciple ti lo “i kue i yeke aita”, a yeke na lege ni pëpe ti tene mbeni zo amû li ni na ndo ti amba ti lo na yâ ti kongregation (Mat. 23:8). Ye oko, mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu nga na mbage ni so a sû na yanga ti Grec a fa gbâ ti atapande ti akoli so Nzapa azia ala ti mû li ni na ndo ti azo ti lo. Tënë so a sû na ndo ti awakua ti Jéhovah ti giriri so ayeke aHébreu na so ayeke ababâ ti akota sewa, ajuge nga na agbia afa polele so Jéhovah ayeke fa lege na azo ti lo na lege ti azo so ayeke sara kua na iri ti lo. Tongana azo ni ane nzoni pëpe azo so asara kua na iri ti Jéhovah, lo se azo ni.​—2 aGbia 1:2-17; 2:19, 23, 24.

¹¹ Legeoko nga, akozo Chrétien ahinga nzoni mingi so Nzapa azia abazengele na ndo ti ala (Kus. 2:42). Na tapande, Paul ayeke fa lani na aita ti lo ambeni ye ti tene ala sara ni (1 aCor. 16:1; 1 aThes. 4:2). Ye oko, lo nga kue lo yeda na bê ti lo kue ti sara ye so aita so ayeke na ndo ti lo ayeke fa (Kus. 15:22; aGal. 2:9, 10). Biani, Paul ayeke na nzoni bango ndo na ndo ti azo so ayeke mû li ni na yâ ti kongregation ti aChrétien.

12. Aye use wa e manda na lege ti atapande ti mungo li ni so Bible afa?

¹² E lingbi ti manda ye use na lege ti atënë so. Kozoni, Mbeti ti Nzapa la ahunda ti tene na lege ti Wabatango Bungbi, “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” (MN ) azia ambeni koli ti mû li ni, na a zia ambeni ita ti mû li ni na ndo ti aita-koli ni so (Mat. 24:45-47; 1 Pi. 5:1-3). Use ni, a yeke nzoni e kue, so na popo ni a yeke wara nga akoli so ayeke mû li ni, e ne aita so a zia ala na ndo ti e. Tongaso, ambeni lege so e lingbi ti ne na aita so ayeke mû li ni na yâ ti kongregation ti aChrétien na ndo ti sese kue ayeke so wa?

E ne asurveillant so ague na ando nde nde

13. E yeke fa tongana nyen so e ne akoli so a zia ala laso ti mû li ni na yâ ti kongregation?

¹³ Paul atene: “E hunda i mingi, aita, ti hinga ala so asara kusala [ngangu] na popo ti i, ala yeke na ndo i na yâ Seigneur, na ala yeke wa i; i yekia ala mingi na ndoye teti kusala ti ala. I duti na siriri na popo ti i.” (1 aThes. 5:12, 13). Kite ayeke dä pëpe so asurveillant so ague na ando nde nde ayeke na popo ti ‘ala so asara kusala ngangu’. Ni la, a lingbi e “yekia ala mingi”. Mbeni lege ti sara ni ayeke ti yeda na bê ti e kue na awango ti ala. Tongana mbeni surveillant so ayeke gue na ndo nde nde afa na e mbeni ye so ngbâa be-ta-zo ahunda na e ti sara, “ndara so alondo na nduzu” ayeke pusu e ti “mä tënë fade” fade.​—Jacq. 3:17.

14. Aita ti kongregation ayeke fa tongana nyen so ala ne biani asurveillant so ague na ando nde nde? Ye ti pekoni ayeke so wa?

¹⁴ Ka tongana a hunda na e ti sara mbeni ye na mbeni kode so ayeke nde na ti so e yeke sara ka? Ti fa so e ne zo alingbi ti hunda ti tene ngoi na ngoi e kpe ti tene mbeni tënë tongana, “E yeke sara ka ye tongaso ge pëpe” wala “Ye so alingbi ti tambela nzoni na yâ ti ambeni kongregation nde, me na e ge pëpe.” Ahon ti tene tongaso, e yeke sara ngangu ti sara ye tongana ti so a hunda. Ti girisa pëpe so kongregation ni ayeke ti Jéhovah nga so Jésus ayeke Li ti kongregation ni ayeke mû ande maboko na e ti sara ni. Tongana aita ti kongregation ayeke na ngia ti sara ye so mbeni surveillant so ague na ando nde nde afa, ye so afa polele so ala ne lo biani. Bazengele Paul agonda aita ti Corinthe ndali ti so na bê ti ala kue ala sara ye alingbi na wango ti Tite, mbeni ancien so ague ti bâ kongregation ti ala (2 aCor. 7:13-16). Laso nga, zia e hinga biani so tongana e yeda na bê ti e kue ti sara ye alingbi na awango so asurveillant so ayeke gue na ando nde nde afa na e, ye so ayeke sara si e yeke wara ngia mingi na yâ ti kua ti e ti fango tënë.​—Diko 2 aCorinthien 13:11.

E “yekia azo kue”

15. Ambeni lege ti fa so e ne amba ti e aChrétien ayeke so wa?

¹⁵ Paul atene: “Mo zingo na mbakoro koli pëpe, me mo wa lo tongana babâ ti mo; mo wa azo so ade pendere tongana aita; mo wa ambakoro wali tongana amama; mo wa apendere wali tongana aita ti mo ti wali, mo wa ala na bê so ayeke na sioni oko pëpe. Mo yä iri ti awomua so ayeke awomua biani.” (1 Tim. 5:1-3). Biani, Mbeti ti Nzapa awa e ti ne zo oko oko kue na yâ ti kongregation ti aChrétien. Ka tongana mo mä tere nzoni pëpe na mbeni ita? Ye so ayeke kanga ande lege na mo ti ne ita ni? Wala mo lingbi ti changé bango ndo ti mo na mo gi ti bâ anzoni sarango ye ti wakua ti Jéhovah so? A yeke nzoni ala so ayeke mû li ni angbâ lakue ti ne aita ti ala, na ala gi lâ oko pëpe ti “sara tongana mokonzi . . . ti kundu ni.” (1 Pi. 5:3). Ti tâ tënë ni, na yâ ti kongregation ti aChrétien, so a hinga ni na lege ti tâ ndoye so ayeke na popo ti azo ni, alege mingi azi na e ti ne amba ti e.​—Diko Jean 13:34, 35.

16, 17. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti ne azo so e yeke fa tënë na ala nga na azo so ayeke gi ti kanga lege na e? (b) Na lege wa e yeke “yekia azo kue”?

¹⁶ Ye oko, a yeke gi pëpe amba ti e so ayeke na yâ ti kongregation si e yeke ne ala. Paul atene na aChrétien ti ngoi ti lo, lo tene: “Tongana e wara lege ni, a lingbi e sara ye ti nzoni na azo kue.” (aGal. 6:10). Sarango ye alingbi na kpengba-ndia so ayeke kete ye pëpe tongana mbeni mba ti e ti place ti kua wala mbeni mba ti e ti ekole asara ye na nzoni bê pëpe na mbage ti e. Na angoi tongaso, a lingbi e dabe ti e na tënë so: “Zia bê ti mo agi mo pëpe tënë ti azo so asara sioye.” (Ps. 37:1). Sarango ye alingbi na wango so ayeke mû maboko na e ti ne même azo so ayeke gi ti kanga lege na e. Legeoko nga, ti duti na tâ be-ti-molenge na ngoi so e yeke fa tënë ayeke mû maboko na e ti kiri tënë na azo kue na “tâ be-ti-molenge na mbeto”, wala na nengo zo (1 Pi. 3:15). Même lekengo tere ti e nga na yungo bongo ti e alingbi ti fa so e ne azo so e yeke fa tënë na ala.

¹⁷ Biani, atâa e yeke sara ye na amba ti e aChrétien wala na azo so ayeke na yâ ti kongregation pëpe, e ye lakue ti sara ye alingbi na wango so: “I yekia azo kue. I ndoye aita. I kpe mbeto ti Nzapa. I yekia gbia.”​—1 Pi. 2:17.

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

•Mo lingbi ti fa tongana nyen so mo ne:

• Jéhovah?

• A-ancien nga na asurveillant so ague na ando nde nde?

• Aita oko oko na yâ ti kongregation?

• Azo so mo yeke fa tënë na ala?

[Foto na lembeti 23]

Akozo Chrétien ane lani kusala ti wabatango bungbi

[Foto na lembeti 24]

A-ancien na yâ ti akodoro kue ayeke ne asurveillant so Wabatango Bungbi ayeke tokua ala na ando nde nde