Luti pëpe na ndo ti droit ti mo tongana a hunda ti sara ni

“Mo dabe ala ti . . . sara [ye] na lege ti nzobe.”​—TITE 3:1, 2.

1, 2. Mbeti ti Nzapa atene nyen na ndo ti lutingo pëpe na ndo ti droit ti e? Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni ti sara tongaso?

JÉHOVAH, Babâ ti e ti yayu so aye e mingi ayeke na kota ndara mingi. E so e yeke acréature ti lo, e yeke bâ ndo na mbage ti lo ti fa lege na e na yâ ti fini ti e (Ps. 48:15). Disciple Jacques atene na e so “ndara so alondo na nduzu ayeke na sioni oko pëpe, ndara so ayeke na siriri, a yeke na nzobe, a mä tënë fade, a si na be-nzoni na lengo ti nzoni, a dë kite pëpe, na a yeke na ndendia pëpe.”—Jacq. 3:17.

² Bazengele Paul awa e lo tene: “I zia azo kue ahinga nzobe ti i.”a (aPhil. 4:5). Jésus Christ ayeke Seigneur nga lo yeke Li ti kongregation ti aChrétien (aEph. 5:23). A yeke kota ye mingi ti tene e kue e gi ti sara ye na lege ni, ti duti nduru ti yeda ti sara aye so Christ ayeke fa na e nga ti luti pëpe na ndo ti droit ti e na yâ ti asarango ye ti e na mbage ti azo.

3, 4. (a) Fa aye ti nzoni so zo ayeke wara na ngoi so lo luti pëpe na ndo ti droit ti lo. (b) E yeke bâ ande aye wa?

³ Tongana e yeke nduru ti zia lege ti droit ti e tongana a hunda ti sara ni, e yeke wara aye ti nzoni na pekoni. Zia e mû mbeni tapande: Kozoni, a yeke zia lege na azo so aye ti sara voyage na lapara ti lï na ambeni ye na yâ ti lapara ni. Ye oko, na pekoni so a sigigi na nda ti ye so aterroriste aleke ti sara na kodoro ti Grande Bretagne, a kanga lege na azo ti lï na yâ ti lapara na ambeni ye so ala yeke mû kozo na tere ti ala. Atâa so a yeke kozo tongaso pëpe, a bâ so mingi ti azo ayeke nduru ti sara ye alingbi na ni. Na ngoi so mbeni zo ayeke kpe na kutukutu na lo si na sangbi lege, lo yeke bâ so a hunda ti tene lo zia lege na ambeni mba ti lo ti hon kozo ti lo ti sara si zo kue aduti nzoni nga akutukutu atambela nzoni.

⁴ A yeke kete ye pëpe na mingi ti e ti duti nduru ti zia lege ti droit ti e. Ti mû maboko na e ti sara ni, zia e bâ aye ota so andu ni: ye so apusu e ti sara ye, bango ndo ti e na mbage ti azo so a zia ala na li ti ambeni ye nga e yeke hinga juska na ndo wa e yeke sara ni.

Ngbanga ti nyen ti luti pëpe na ndo ti droit ti e?

5. Na gbe ti Ndia ti Moïse, nyen la ayeke pusu mbeni ngbâa ti soro ti ngbâ ti sara kua na maître ti lo?

⁵ Mbeni ye so ayeke si lani na ngoi so aga kozoni na ngoi ti aChrétien agboto lê na ndo ti nzoni ye so ayeke pusu mbeni zo ti luti pëpe na ndo ti droit ti lo. Na gbe ti Ndia ti Moïse, a hunda ti tene a zi aJuif so aga angbâa na ngu mbasambala ni wala na ngu ti Jubilé (wala, ngu so trompette atoto), tongana ngu ti Jubilé ni aga kozo ti ngu mbasambala ni. Me mbeni ngbâa alingbi ti soro ti ngbâ ti sara kua na maître ti lo. (Diko Exode 21:5, 6.) Nyen la ayeke pusu ngbâa ni ti sara tongaso? Ndoye la ayeke pusu lo ti ngbâ ti duti ngbâa na gbe ti komandema ti maître ti lo so ayeke sara nzobe na lo.

6. Na lege wa ndoye ayeke pusu e ti luti pëpe na ndo ti droit ti e?

⁶ Legeoko nga, ndoye ti e na mbage ti Jéhovah ayeke pusu e ti mû tere ti e na lo, nga na pekoni ti sara ye alingbi na mungo tere ti e na lo (aRom. 14:7, 8). Bazengele Jean atene: “Teti so ayeke ndoye ti Nzapa: e bata komandema ti Lo. Na komandema ti Lo ayeke tongana nengo ye pëpe.” (1 Jean 5:3). Mara ti ndoye tongaso ayeke pusu zo ti sara gi ye so agbu bê ti lo wani pëpe (1 aCor. 13:4, 5). Na yâ ti sarango ye ti e na mbage ti azo, ndoye so e yeke na ni na mbage ti ala ayeke pusu e ti luti pëpe na ndo ti droit ti e nga ti zia ye so agbu bê ti ala kozo na ti e. Ahon ti sara gi ye so agbu bê ti e wani, e yeke bi bê na ye so agbu bê ti azo.​—aPhil. 2:2, 3.

7. Ti luti pëpe na ndo ti droit ti mo andu kusala ti fango tënë tongana nyen?

⁷ A yeke nzoni tënë ti yanga ti e wala sarango ye ti e asara pëpe si azo atï (aEph. 4:29). Biani, ndoye ayeke pusu e ti kpe ti sara mbeni ye so ayeke kanga lege na azo so alondo na ando so sarango ye ti azo ni ayeke nde na ti e ti ga awakua ti Jéhovah. Mingi ni, ye so ahunda na e ti luti pëpe na ndo ti droit ti e. Na tapande, mbeni ita-wali so ayeke missionnaire ayeke kpaka ka aye ti baba na lê ti lo. Me tongana a tokua lo na mbeni ndo so azo ayeke bâ zo so ayeke sara ni tongana mbeni nzoni zo pëpe, nga so sarango ni alingbi ti sara si azo atï, lo yeke luti pëpe na ndo ti droit ti lo ti sara ye so.​—1 aCor. 10:31-33.

8. Na lege wa ndoye ti e na mbage ti Nzapa ayeke mû maboko na e ti sara tere ti e “kete”?

⁸ Ndoye ti e na mbage ti Jéhovah ayeke mû maboko na e ti ke ti sara tere ti e kota. Na pekoni so adisciple ti Jésus apapa na popo ti ala ti gi ti bâ zo so ayeke kota ahon atanga ni kue, Jésus amû mbeni kete molenge, lo zia lo na popo ti ala. Lo tene: “Zo so akamata kete molenge so na iri ti Mbi, lo kamata Mbi. Na zo so akamata Mbi, lo kamata Lo so ato Mbi. Teti zo so ayeke kete na popo ti i kue, lo so ayeke kota.” (Luc 9:48; Marc 9:36). A lingbi ti duti ngangu na e oko oko kue ti sara tere ti e “kete”. Siokpari so a dü e dungo na ni nga na dutingo nduru ti sara tere ti e kota alingbi ti pusu e ti gi ti wara kota ndo. Me, dutingo na tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na e ti yeda ti tene a bâ e tongana mbeni senge zo.​—aRom. 12:10.

9. Ti yeda ti zia lege ti droit ti e, a lingbi e bâ nyen na nene ni?

⁹ Ti yeda ti zia lege ti droit ti e, a lingbi e bâ na nene ni ye so Nzapa aleke na ndo ti tënë ti komandema. Atâ Chrétien kue ahinga kpengba mama-ndia na ndo ti komandema. Bazengele Paul afa ni polele na aChrétien ti Corinthe, lo tene: “Mbi ye i hinga, Christ ayeke Beli ti akoli oko oko kue, na koli ayeke beli ti wali, na Nzapa ayeke Beli ti Christ.”​—1 aCor. 11:3.

10. Ti yeda na komandema ti Jéhovah afa nyen?

¹⁰ Ti yeda na komandema ti Nzapa afa so e zia bê ti e kue na ndo ti lo ndali ti so lo yeke Babâ ti e ti yayu so aye e mingi. Lo hinga ye kue so ayeke si na e nga lo lingbi ti futa e alingbi na ni. A yeke nzoni e dabe ti e na aye so na ngoi so azo ane e pëpe wala asara ngonzo na e na ala diko tënë na e. Paul atene: “Tongana lege ayeke, na tënë ni ayeke na tïtî i, i duti na siriri na azo kue.” Paul agboto lê na ndo ti wango so na lege ti tënë so: “I futa kula ti i mveni pëpe, me i zia lege na ngonzo ti Nzapa; teti Mbeti ti Nzapa atene, Kula ayeke ti Mbi; fade Mbi futa kula ni, Seigneur atene.”​—aRom. 12:18, 19.

11. E yeke fa tongana nyen so e yeda na komandema ti Christ?

¹¹ A lingbi e yeda nga na komandema so Nzapa azia na yâ ti kongregation ti aChrétien. Apocalypse chapitre 1 afa so Jésus Christ agbu “atongoro” ti kongregation na yâ ti maboko ti lo ti koli (Apoc. 1:16, 20). “Atongoro” so ayeke na yâ ti maboko ti Jésus aye ti sara tënë ti a-ancien ti yâ ti akongregation so a sa yingo na ndo ti ala. Me ge e ye ti sara tënë ti a-ancien wala asurveillant so ayeke na popo ti ambeni ngasangbaga tongana “atongoro”. A-ancien so, so a zia ala ti mû li ni na yâ ti kongregation, ayeke yeda na komandema ti Christ nga ala yeke mû tapande ti lo na lege so ala yeke sara ye na nzobe na mbage ti azo. Azo kue ti yâ ti kongregation ayeke yeda na ye so Jésus aleke ti tene “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” amû kobe ti yingo na azo na ngoi so alingbi (Mat. 24:45-47, MN ). Laso, tongana e yeda na bê ti e kue ti manda ambeti so ngbâa be-ta-zo ayeke sigigi na ni na e sara ye alingbi na ni, e yeke fa so e yeda na komandema ti Christ, na ye so ayeke sara si e kue e duti na siriri nga na beoko.​—aRom. 14:13, 19.

Juska na ndo wa e yeke yeda ti zia lege ti droit ti e?

12. Ngbanga ti nyen aChrétien ayeke yeda pëpe ti zia lege ti droit ti ala na yâ ti aye kue?

¹² Me, ti yeda ti zia lege ti droit ti e aye pëpe ti fa so e yeke sara ye ague nde na so Bible afa wala e yeke doro akpengba-ndia ti Bible. Ye wa akozo Chrétien asara na ngoi so amokonzi-nzapa ake na ala ti fa ye na iri ti Jésus? Na mbeto pëpe, Pierre na abazengele atene: “A yeke ngbanga ti e ti mä Nzapa ahon ti mä azo.” (Kus. 4:18-20; 5:28, 29). Laso nga, tongana azo ti komande atara ti forcé e ti zia lege ti fango nzoni tënë, e yeke ngbâ lakue ti sara ni. Ahon ti zia lege ni, e yeke sigigi na ambeni kode nde ti mû lege na e ti fa nzoni tënë. Tongana a kanga lege na e ti fa tënë da na da, e yeke gi ambeni lege nde ti fa tënë na azo na ti ngbâ ti sara kusala so Nzapa amû na e. Legeoko nga, tongana “azo so akomande” akanga lege na e ti sara bungbi, e yeke sara bungbi na hondengo ni na yâ ti akete groupe.​—aRom. 13:1; aHéb. 10:24, 25.

13. Nyen la Jésus atene na ndo ti nene ti yeda ti sara ye so akota zo ti kodoro ahunda?

¹³ Na yâ ti Fango ye ti Jésus na ndo ti Hoto, lo fa na azo so a yeke kota ye mingi ti tene ala yeda ti sara ambeni ye so akota zo ti kodoro ahunda. Lo tene: “Tongana mbeni zo aye ti gue na mo na ngbanga ti kamata bongo ti mo ti gbe ni, mo zia lo kamata bongo ti mo ti ndo ni nga. Na tongana zo aforcé mo ti tambela kilomètre oko, mo tambela na lo kilomètre use.” (Mat. 5:40, 41).b Ti bi bê na azo nga ti duti na nzara ti mû maboko na ala alingbi nga ti pusu e ti sara ye mingi ahon ti so a hunda na e ti sara.​—1 aCor. 13:5; Tite 3:1, 2.

14. Ngbanga ti nyen e yeke yeda lâ oko pëpe na tënë ti a-apostat?

¹⁴ Ye oko, a lingbi e zia lâ oko pëpe si dutingo nduru ti zia lege ti droit ti e apusu e ti yeda na tënë ti a-apostat. Ti ke na kuru go ti yeda na tënë ti ala ayeke sara si mbeni sioni ye abuba pëpe yâ ti tâ tënë so a yeke fa, nga a yeke sara si e duti beoko na yâ ti kongregation. Paul atene na ndo ti “aita ti wataka”, lo tene: “E yeda na ala pëpe, même teti l’heure oko pëpe, si tene-biani ti Tene-nzoni alingbi ngbâ na i.” (aGal. 2:4, 5). A yeke ngangu ti tene a-apostat alï na yâ ti kongregation ti aChrétien. Me, tongana a si tongaso, aChrétien so ayeke be-ta-zo ayeke luti ngangu ti sara ye so ayeke na lege ni.

A yeke nzoni a-ancien aluti gi na ndo ti bango ndo ti ala pëpe

15. Na lege wa a-ancien ayeke fa so ala yeke luti gi na ndo ti bango ndo ti ala pëpe na ngoi so ala bungbi ti bâ lege ti ambeni tënë?

¹⁵ Mbeni ye so a hunda na a-ancien ayeke ti duti nduru ti yeda na ye so amba ti ala afa. Paul atene: “Tongaso, a lingbi [surveillant, MN ] ayeke . . . na nzobe.” (1 Tim. 3:2, 3). Ye so ayeke kota ye mbilimbili na ngoi so a-ancien abungbi ti bâ atënë so andu kongregation. Kozo ti tene a-ancien amû mbeni desizion, lege azi na zo oko oko so aga ti fa bango ndo ti lo polele, atâa so a hunda pëpe ti tene a-ancien kue asara tënë. Na ngoi so ala yeke sara lisoro, mbeni ancien alingbi ti changé bango ndo ti lo na ngoi so amba ti lo afa aye so ague oko na akpengba-ndia ti Bible so andu tënë ni. Ahon ti ke ye so amba ti lo afa na ti luti gi na ndo ti bango ndo ti lo, mbeni ancien so ayeke bâ yâ ti aye nzoni ayeke yeda na ye so amba ti lo afa. Na tongo nda ti lisoro ni, bango ndo ti azo alingbi ti duti nde nde. Me, na pekoni so ala sambela na ala gbu li ti ala na ndo ti ambeni tënë awe, tënë ti yanga ti a-ancien so ayeke sara tere ti ala kete na so ayeke luti gi na ndo ti bango ndo ti ala pëpe ayeke ga gi oko.​—1 aCor. 1:10; Diko aEphésien 4:1-3.

16. A yeke nzoni mbeni ancien asara ye tongana nyen?

¹⁶ Na yâ ti akusala kue so mbeni ancien ayeke sara, a yeke nzoni lo sara ye lakue ague oko na ye so Nzapa aleke ti tene aye atambela nzoni na yâ ti bungbi. A yeke nzoni azo abâ so lo yeke sara ye tongaso même na ngoi so lo yeke fa lege na kundu ni, teti sarango tongaso ayeke mû maboko na lo ti sara ye na nzobe na mbage ti azo. Pierre atene: “I bata kundu ti Nzapa so ayeke na popo ti i, zo aforcé i ti sara pëpe, me i sara teti bê ti i aye na lege so Nzapa aye; i sara teti faïda sioni pëpe, me i sara na bê so aye fade fade.”​—1 Pi. 5:2.

17. Na lege wa aita kue ti kongregation alingbi ti fa so ala yeke bi bê na amba ti ala?

¹⁷ Aita so aga mbakoro awe ayeke bâ na nene ni ye so aita so ngu ti ala ayeke kete na ti ala ayeke sara ti mû maboko na ala, na ambakoro ayeke ne aita so. Na mbage, amaseka ayeke ne aita so aga mbakoro, so asara ngu mingi na yâ ti kusala ti Jéhovah (1 Tim. 5:1, 2). A-ancien ayeke gi aita so ala lingbi ti mû na ala kusala ti sarango ni, na ala yeke fa ye na ala si ala mû maboko na ala a-ancien ni ti bâ lege ti kundu ti Nzapa (2 Tim. 2:1, 2). A yeke nzoni Chrétien oko oko kue abâ na nene ni wango so Paul amû na gbe ti yingo ti Nzapa, lo tene: “I mä tënë ti ala so afa lege na i, na i yeda na tënë ti yanga ti ala, teti ala yeke sara sinziri ti âme ti i, tongana azo so a yeke ngbanga ti ala ti kiri tënë mbeni lâ. Zia ala sara so na tâ ngia, na vundu pëpe, teti tënë ti vundu so asara nzoni na i pëpe.”​—aHéb. 13:17.

Yeda na ye so a leke ti tene sewa atambela nzoni

18. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti yeda na ye so a leke ti tene sewa atambela nzoni?

¹⁸ A yeke nzoni zo oko oko kue ti sewa ayeda na ye so a leke ti tene sewa ni atambela nzoni. (Diko aColossien 3:18-21.) Bible afa ye so a ku na mbage ti azo kue so ayeke na yâ ti sewa ti aChrétien ti sara. Babâ ni ayeke mokonzi ti wali ti lo nga lo yeke kozo zo so ayeke fa lege na amolenge ti ala. A yeke nzoni wali nga ahinga so koli ti lo ayeke na li ti lo, na a yeke nzoni amolenge asara ngangu ti mä yanga, mbeni ye so ayeke nzoni na lê ti Seigneur. Zo oko oko kue ti yâ ti sewa ni alingbi ti sara si mango tere nga na siriri aduti na yâ ti sewa ni na lege so ala yeke yeda na ye so a leke ti tene sewa atambela nzoni. Bible afa ambeni tapande so amû maboko na e ti hinga ye nzoni na ndo ti tënë so.

19, 20. (a) Kangbi wa ayeke na popo ti sarango ye ti Elie na ti Jéhovah na ndo ti ziango lege na molenge ti sara mbeni ye? (b) Nyen la ababâ na amama alingbi ti manda na lege ti atapande so?

¹⁹ Na ngoi so Samuel ade molenge, Elie ayeke kota sacrificateur na Israël. Ye oko, amolenge ti Elie, Hophni na Phinéas, ayeke “azo ti sioni, ala hinga L’Eternel pëpe.” Elie amä tënë ti aye ti sioni so ala yeke sara, so na popo ni a yeke wara tënë ti lango-sioni so ala yeke sara na awali so ayeke sara kusala na yanga ti tente ti bungbi. Elie asara ye tongana nyen? Elie atene na ala so tongana ala sara siokpari na tere ti Jéhovah, zo ti sambela ndali ti ala ayeke dä pëpe. Me lo fa na ala pëpe sioni so ala sara, na lo ke ti sara mbeni ye na ala ti kanga lege na ye so ala sara. Ye ti pekoni ayeke so, amolenge ti Elie angbâ lakue ti sara aye ti sioni. Na nda ni, Jéhovah abâ so ala lingbi na kuâ. Na ngoi so Elie amä tënë ti kuâ ti amolenge ti lo, lo nga kue lo kui. So tâ ye ti mawa ti nyen! Biani, Elie ayeda na amolenge ti lo ti sara aye ti sioni na lege so lo zia lege na ala ti ngbâ lakue ti sara ni. Ye so lo sara so ayeke na lege ni pëpe.​—1 Sam. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.

²⁰ Nde na ye so Elie asara, bâ lege so Nzapa asara ye na mbage ti a-ange, so ayeke tongana amolenge ti lo. Prophète Michée abâ mbeni kpengba ye so ayeke tongana suma na ndo ti mbeni bungbi so Jéhovah na a-ange ti lo asara. Jéhovah ahunda ti hinga a-ange wa la alingbi ti handa sioni Gbia Achab ti Israël ti sara si lo tï. Jéhovah amä aye so a-ange nde nde atene. Na pekoni, mbeni ange atene so lo yeke sara si Achab atï. Jéhovah ahunda na ange so ti fa tongana nyen lo yeke sara ande ni. Jéhovah ayeda na ye so ange ni aye ti sara, na lo tene na lo ti sara ni (1 aGbia 22:19-23). Azo ti yâ ti sewa alingbi ti manda ye na ndo ti ye so Jéhovah asara. A yeke nzoni mbeni ita-koli so ayeke na wali na amolenge abâ na nene ni ye so wali ti lo nga na amolenge ti lo ayeke tene. Na mbage, a yeke nzoni wali nga na amolenge ahinga so tongana ala fa tënë ti bê ti ala wala ti ye so ala ye, a yeke hunda peut-être na ala ti yeda na ye so mokonzi ti sewa ni ayeke fa ndali ti so Bible ahunda na lo ti mû li ni na yâ ti sewa ni.

21. E yeke bâ ande nyen na yâ ti article ti peko?

²¹ E yeke na ngia mingi so Jéhovah andoye e na lo dabe ti e so a yeke na lege ti ndara ti yeda na ambeni ye (Ps. 119:99). Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ ande tongana nyen ti yeda na ambeni ye, tongana a hunda ti sara tongaso, ayeke sara si mbeni koli na wali ti lo aduti na ngia.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Aye ti nzoni wa zo ayeke wara na ngoi so lo luti pëpe na ndo ti droit ti lo?

• Tongana nyen mbeni ancien alingbi ti fa so lo yeke luti pëpe na ndo ti bango ndo ti lo?

• Ngbanga ti nyen a hunda ti tene azo ti sewa ayeda na ye so a leke ti tene sewa atambela nzoni?

[Foto na lembeti 10]

A-ancien ayeke sara ye na nzobe na mbage ti azo tongana ti Christ

[Foto na lembeti 12]

Na ngoi so a-ancien abungbi ti bâ mbeni tënë, ti sambela, ti gbu li ti ala nga ti luti pëpe na ndo ti bango ndo ti ala ayeke sara si tënë ti yanga ti ala aga oko