Zi lê ti mo ahon ti kozo!

“A lingbi e lango tongana atanga ni pëpe, me a lingbi e bata, e duti na donzi.”​—1 ATHESSALONICIEN 5:6.

NA KOZO siècle ti ngoi ti e, Pompéi na Herculanum ayeke lani agbata use ti Rome so amaï mingi na lege ti mosoro na so ayeke ndulu na Hoto ti Vésuve. Ti aRomain so ayeke na mosoro mingi, agbata so ayeke lani anzoni ndo ti gue ti hu tele dä. Ada ti asalango ngia ti agbata ni alingbi ti mû azo saki oko na ndo ni, na gbata ti Pompéi ayeke nga na mbeni ngbongboro da ti salango ngia so alingbi ti bungbi ndulu na wungo ti azo kue ti gbata ni. Awagingo ye na gbe ti sese ti Pompéi awara a-auberge 118; ambeni na popo ti a-auberge so ayeke ada ti salango ngia ti nginza wala ti salango pitan. Sioni tambela nga na nzara ti tombango peko ti mosoro amû lani ndo kue, tongana ti so a lingbi ti bâ ni na ndo adessin so a sala na tele ti agbagba ni, nga na ambeni ye nde so azo awara.

² Ti si na lango 24 ti nze ti août, ngu 79 N.E., li ti Hoto ti Vésuve ato nda ti sungba na tokuango awâ na nduzu. Awagingo nda ti ye na ndo ahoto ti wâ tongaso amä na bê so kozo sungbango ti hoto ni, so atokua lani na ndo ti azo ti agbata use so alê ti tênë na ti mburu ti wâ, alingbi peut-être pëpe ti kanga lege na azo ni giriri ti kpe. Biani, a bâ so ambeni mingi asala tongaso. Ye oko, ambeni zo nde so apensé so ye ti sioni oko pëpe alingbi ti si na ala wala so ake ti bi bê na afä ti gbotongo mê ni asoro ti ala ti ngbâ na yâ gbata ni. Na pekoni, a si na bebi tongaso, a mä dekongo ti mbeni pupu so a chauffé ngangu nga atênë ti wâ so asigigi gbâ ni si alï na ngangu na yâ Herculanum, a kanga lege na atanga ti azo kue so angbâ na yâ gbata ni ti hu, na ala kue akui. Na ndade ni, na yanga ti ndapelele, mara ti ye ni asi nga na gbata ti Pompéi na a fâ azo ni kue. Aye ti vundu so asi giriri ngbanga ti so azo ni ake ti sala ye alingbi na afä ti gbotongo mê so ala bâ!

A futi bungbi ti aye ti aJuif

³ A yeke lani futingo ti sioni mingi si a si na gbata ti Pompéi na ti Herculanum, me ye so ayeke ye oko pëpe tongana a haka ni na kota futingo so asi lani na Jérusalem angu gumbaya kozoni, atâa so ti Jérusalem ni, a yeke azo si ayeke na gunda ni. A fa ni tongana “oko ti asengo kando ti bira so ayeke sioni mingi ahon atanga ni kue na yâ mbaï ti azo”, na a tene so aJuif kutu oko na ndo ni akui na yâ ni. Ye oko, legeoko na kpale ti ngangu so asi na Pompéi nga na Herculanum, futingo ti Jérusalem asi gi hio tongaso pëpe; a gboto lani mê na ndo ni kozoni awe.

⁴ Jésus Christ afa kozoni awe tënë ti futingo ti gbata ni, na lo sala tënë ti aye so ayeke si ande kozo na ni, aye ti wusuwusu tongana abira, akota nzara, ayengingo ti sese, nga na kengo ndia mingi. Fade aprophète ti wataka ayeke wu na kusala, me fade a yeke fa nzo tënë ti Royaume ti Nzapa na ndo sese kue (Matthieu 24:4-7, 11-14). Atâa so kota gango tâ tënë ti atënë ti Jésus andu ngoi ti laso, a ga nga tâ tënë na ngoi ni lani, me na mbeni lege so ayeke kete ahon ti laso. Atondo afa so kota nzara atï lani na sese ti Judée (Kusala 11:28). Josèphe, wasungo mbaï so ayeke Juif, amû mbeni tondo, lo tene so ngoi kete kozoni si a futi gbata ti Jérusalem, mbeni yengingo ti sese asi na yâ ando so Jérusalem ayeke dä. Tongana futingo ti Jérusalem ayeke pusu ndulu, a yeke bâ na peko ti tele azo so ayeke londo ti ke angangu ti komande, nga abungbi ti poroso ti aJuif so ayeke sala bira na popo ti ala na yâ kodoro ni, na nga afango zo mingi so asi na yâ agbata nde nde so aJuif na azo ti ambeni mara nde ayeke lango dä place oko. Atâa so kue, a yeke fa lani nzo tënë ti Royaume “na azo kue na gbe ti yayu”.​—aColossien 1:23.

⁵ Na nda ni, a si na ngu 66 N.E., aJuif alondo na kengo yanga na tele ti yanga-ti-komande ti Rome. Tongana Cestius Gallus amû mbeni bungbi ti aturugu na peko ti lo si ala se kando na tele ti Jérusalem, adisciple ti Jésus adabe ti ala na atënë ti lo so: “Tongana i bâ aturugu angoro Jérusalem, tongaso i hinga lâ ti futingo Jérusalem aga awe. Na lâ ni so, zia azo so ayeke na Judée akpe na popo ti ahoto; na zia ala so ayeke na yâ Jérusalem asigigi; na zia ala so ayeke na yaka ague na yâ kodoro ni pëpe.” (Luc 21:20, 21). Ngoi ni asi awe ti zia Jérusalem ti hon; me tongana nyen? Tongana mbeni ye so zo aku tele ti lo na ni pëpe, Gallus amû yanga na aturugu ti lo ti kiri, na ye so azi lege na aChrétien ti Jérusalem na ti Judée ti sala ye alingbi na tënë ti Jésus na ti kpe na mbage ti ahoto.​—Matthieu 24:15, 16.

⁶ Ngu osio na pekoni, ndulu na ngoi ti Pâque, aturugu ti Rome akiri aga, na Watongoro Titus so ayeke na li ti ala aye tâ ti hunzi biaku na aJuif so ake yanga. Aturugu ni angoro Jérusalem na ala leke ‘koto na tele ti lo’ na akeke so yanga ni aza ngangu si zo oko alingbi ti kpe pëpe (Luc 19:43, 44). Atâa so bira ayeke hara ala, aJuif ti ambage kue ti Kodoro-togbia ti Rome atuku na lege ti gue na Jérusalem teti matanga ti Pâque. Fadeso, a gbu ala na yâ gbanda. Josèphe atene so aJuif so alondo na ando nde ti ga atï nzoni pëpe, na mingi ti azo so akui na ngoi so aturugu ti Rome angoro Jérusalem ayeke lani aJuif so.a Tongana a futi Jérusalem na nda ni, a yeke tongana ti so Juif oko na popo ti aJuif mbasambala ti Kodoro-togbia ti Rome kue akui. Futingo ti Jérusalem na ti temple ti lo afa na gigi polele so ye kue ahunzi awe teti kodoro ti aJuif na bungbi ti aye ti vorongo Nzapa ni so aluti na ndo Ndia ti Moïse.b​—Marc 13:1, 2.

⁷ Na ngu 70 N.E., a lingbi fade ti fâ aChrétien so ayeke aJuif wala ti sala ala na ngbâa legeoko na tanga ti azo ti Jérusalem. Ye oko, mbaï afa so ala sala lani ye alingbi na gbotongo mê so Jésus amû angu 37 kozoni. Ala zia gbata ni ala kpe, na ala kiri mbeni pëpe.

Agbotongo mê so abazengele amû tâ na ngoi ni

⁸ Laso, mbeni futingo ti kota ahon ti so asi kozo ayeke ndulu ti si, na a yeke hunzi ande bungbi ti aye kue ti sese so. Angu omene kozoni si a futi Jérusalem, bazengele Pierre amû wango so apusu zo ti sala ye hio nga so atï tâ na ngoi ni; wango ni, so andu mbilimbili aChrétien ti ngoi ti e, ayeke so: A lingbi lê ti ala akpengba! Pierre abâ so a yeke kota ye mingi teti aChrétien ti zingo ‘bibe ti ala so ayeke na sioni oko pëpe’ si ala ke pëpe “komandema ti Seigneur” Jésus Christ (2 Pierre 3:1, 2). Tongana lo yeke wa aChrétien ti ngbâ ti zi lê ti ala, peut-être Pierre ayeke pensé na ye so Jésus atene lani na abazengele ti Lo alango kete kozoni na kui ti Lo; Jésus atene: ‘A yeke nzoni lê ti i akpengba. I lango pëpe ngbanga ti i hinga ngoi ni pëpe.’​—Marc 13:33, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki.

⁹ Laso, ambeni zo ayeke tene na hengo ndo: “Zendo ti singo ti Lo ayeke na ndo wa?” (2 Pierre 3:3, 4). Biani, azo tongaso abâ ti ala so ye oko achangé pëpe, me aye kue angbâ gi na place ti ala ngbele ye na lâ ti lekengo sese juska fadeso. Dutingo na mara ti kite tongaso ayeke sioni mingi. Akite alingbi ti sala si e bâ mbeni pëpe nene ti salango ye hio laso, na a lingbi ti pusu e ti gi ti kaï gi anzara ti bê ti e mveni (Luc 21:34). Na mbage, tongana ti so Pierre atene, mara ti azo ti hengo ndo tongaso agirisa so Moa afuti lani aye na ndo sese mobimba na ngoi ti Noé. Ti bâ ni nzoni, sese achangé lani biani!​—Genèse 6:13, 17; 2 Pierre 3:5, 6.

¹⁰ Pierre amû maboko na ala so adiko mbeti ti lo ti gi ti duti na be-nze-pepe na lege so lo dabe ti ala na ndo ye so asala si fani mingi Nzapa ayeke londo hio pëpe ti sala ye. Kozoni kue, Pierre atene: “Na lê ti Seigneur, lâ oko ayeke tongana ngu saki oko, na ngu saki oko ayeke tongana lâ oko.” (2 Pierre 3:8). Teti so Jéhovah ayeke na fini teti lakue lakue, lo lingbi ti bâ akota tënë kue so a hunda ti bâ ni kozoni, na ti soro ngoi so alingbi tâ na ni ti sala ye. Na pekoni, Pierre atene so Jéhovah aye si na ndo kue azo agbian bê ti ala. Be-nze-pepe ti Nzapa azi lege ti salut na azo mingi so alingbi fade ti wara futingo tongana Nzapa alondo ti sala ye na loro (1 Timothée 2:3, 4; 2 Pierre 3:9). Ye oko, be-nze-pepe ti Jéhovah aye pëpe ti tene so lo yeke sala ande ye lâ oko pëpe. Pierre atene: “Fade lâ ti Seigneur aga tongana wanzi”.​—2 Pierre 3:10, e si e sû agere ti mbeti so nde.

¹¹ Tapande so Pierre amû agboto lê ti zo biani. A yeke gbu zo ti nzi gi tongaso pëpe, me mbeni sinziri so azi lê ti lo na bï ni kue ayeke na pasa mingi ti gbu mbeni wanzi ahon zo so lango ayeke gbu lo ngoi na ngoi. Tongana nyen mbeni sinziri alingbi ti bata lê ti lo lakue na zingo ni? Ti mbeni sinziri, tongana lo tambela gi na nduzu, a yeke sala si lê ti lo angbâ lakue na zingo ni, ahon ti lo so ayeke duti ti lo dutingo na bï ni kue. Legeoko nga, tongana e aChrétien e ngbâ na wâ ti e na yâ kusala, a yeke mû ande maboko na e ti bata lê ti e na zingo ni. Ni la, Pierre awâ e ti ngbâ lakue na kusala mingi tongana “azo so ayeke nzoni-kue, na azo so abata tënë ti Nzapa.” (2 Pierre 3:11). Mara ti kusala tongaso ayeke mû ande maboko na e ti ngbâ lakue ti “ku singo ti lâ ti Nzapa na . . . [ti] sala ye si lâ ni aga fade.” (2 Pierre 3:12). Tâ tënë, e lingbi pëpe ti changé kalendrier ti Jéhovah. Lango ti lo ni ayeke si ande tâ na ngoi so lo soro awe. Ye oko, e lingbi ti bâ so ngoi ni, ti londo na laso juska ti si kâ, ayeke hon ande hio mingi tongana e duti na ye mingi ti sala na yâ kusala ti lo.​—1 aCorinthien 15:58.

¹² Tongaso, ti ala so apensé so lâ ti Jéhovah ayeke si fade fadeso pëpe, a wa ala ti sala ye alingbi na wango ti Pierre ti ku na be-nze-pepe ngoi so Jéhovah asoro. Biani, e lingbi ti sala kusala nzoni na tanga ti ngoi so Nzapa, na lege ti be-nze-pepe ti lo, azia na ndo ni na e. Na tapande, e lingbi ti ngbâ lakue ti lë alengo so ayeke kota ye mingi teti fini ti Chrétien, nga ti fa nzo tënë na azo mingi mingi teti lege ni angbâ ti zi na ala ti mä tënë ni. Tongana e ngbâ ti zi lê ti e, fade Jéhovah ayeke wara e “na yâ siriri, me na sioye wala ye ti kirikiri pëpe” na hunzingo ti aye ti sese so (2 Pierre 3:14, 15). So tâ deba nzoni si ye so ayeke duti ande!

¹³ Na yâ kozo mbeti ti lo na aChrétien ti Thessalonique, Paul afa nga nene ti ngbâ lakue ti zi lê. Lo mû wango so: “A lingbi e lango tongana atanga ni pëpe, me a lingbi e bata [wala ‘lê ti e akpengba’, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki], e duti na donzi.” (1 aThessalonicien 5:2, 6). Laso, teti so futingo ti bungbi ti aye ti sese kue ayeke pusu ndulu, atënë so ayeke kota ye mingi biani! Awavorongo Jéhovah ayeke na yâ mbeni sese so azo ni asala nzara ti aye ti yingo oko pëpe, na ye so alingbi ti sala ngangu na ndo awavorongo so. Ni la, Paul amû wango so: “A lingbi e duti na donzi, e yü bongo ti wen ti libe ti mabe na ti ndoye, na e yü casque ti beku ti salut.” (1 aThessalonicien 5:8). Mandango Mbeti ti Nzapa lakue nga bungbingo lakue na aita ti e na abungbi ayeke mû ande maboko na e ti bata wango ti Paul so, nga ti bata bibe ti e ti sala ye hio na ngoi ti fadeso.​—Matthieu 16:1-3.

Azo kutu mingi angbâ ti zi lê

¹⁴ A yeke azo mingi laso si ayeke sala ye alingbi na wango ti Nzapa, ti bata lakue lê ti ala na zingo ni? Biani, a yeke azo mingi si ayeke sala ni. Na ngu ti kusala 2002, a wara na mbeni nze oko kota wungo ti awafango tënë 6 304 645, so afa na gigi so ala ngbâ ti zi lê ti ala lakue, na lege so ala mû angbonga 1 202 381 302 ti fa tënë ti Royaume ti Nzapa na ambeni zo. Kota wungo ti awafango tënë so afa mbeni guengo na li ni ti azo 3,1 na ndo azo 100, ahon ti ngu 2001. Ye so afa so mara ti kusala tongaso ayeke pëpe ye so awafango tënë ni asala ni gi tongaso, so ti tene na bê use. A yeke mbeni kpengba mbage ti fini ti ala. Bango ndo so ala mingi ayeke na ni asigigi na yâ tapande ti Eduardo na Noemi ti kodoro ti Salvador.

¹⁵ A sala fadeso angu mingi awe, Eduardo na Noemi abi bê na tënë ti Paul so: “Teti fade ye ti sese so ahon.” (1 aCorinthien 7:31). Ala zi ambeni ye na yâ fini ti ala na ala mû kusala ti pionnier. Tongana ngoi ayeke hon, ala wara adeba nzoni na yâ alege mingi na même ala gue na kusala ti circonscription na ti district. Atâa so ala tingbi na akpale ti ngangu, Eduardo na Noemi ahinga so ala mû lani nzoni desizion tongana ala zia giriri nzoni dutingo ti ala na lege ti mitele ti mû kusala ti ngoi kue. Mingi ti awafango tënë 29 269 ti Salvador, so na popo ni a yeke wara apionnier 2 454, afa mara ti oko bibe ti gbanzingo ye na tele so, na ye so ayeke mbeni oko raison so a sala si kodoro ni awara guengo na li ni ti awafango tënë 2 na ndo ti ala 100 tongana a haka ni na ngu so ahon.

¹⁶ Na Côte d’Ivoire, mbeni maseka Chrétien afa mara ti oko bango ndo so; lo sû mbeti so na filiale ti kodoro ni: “Mbi yeke sala kusala tongana serviteur ti mungo maboko. Me mbi lingbi pëpe ti tene na aita ni ti mû kusala ti pionnier tongana mbi mveni mbi zia mbeni nzoni tapande pëpe. Ni la, mbi zia lege ti mbeni kua so a futa ni nzoni, na fadeso mbi mveni mbi yeke dë buze ti mbi, na ye so azia ngoi mingi na mbi ti fa tënë.” Maseka-koli so aga lani oko ti apionnier 983 ti Côte d’Ivoire, kodoro so na ngu so ahon awara wungo ti awafango tënë dä 6 701, so ti tene mbeni guengo na li ni ti azo 5 na ndo azo 100.

¹⁷ Na Belgique, awafango tënë ni so wungo ti ala ayeke 24 961 angbâ lakue ti wara akpale so alondo na mbage ti azo so aye ti bâ aTémoin na lê pëpe, so ayeke na sioni bibe na ndo ala, na so ayeke sala aye ti nzoni na tele ti ala pëpe ndali ti lege ti vorongo ti ala. Ye oko, awafango tënë so ayeke na wâ, na ala yeke na mbito pëpe. Na ekole, na ngoi so a yeke fa mbeti na ndo tënë so andu salango ye ti azo, mbeni Témoin ti ngu 16 amä so a tene aTémoin ti Jéhovah ayeke mbeni secte; tongaso, lo hunda ti tene a mû tënë na lo si lo fa bango ndo ti aTémoin ti Jéhovah. Na salango kusala na kasete vidéo Les Témoins de Jéhovah: un nom, une organisation, nga na brochure A-Témoin ti Jéhovah: Ala Yeke Azo Wa?, lo wara lege ti fa mara ti azo wa aTémoin ayeke biani. Atënë so lo mû anzere na azo ni mingi, na ti si na yenga ti peko, a mû mbeni devoir na a-élève ni so ahundango tënë ni kue aluti na ndo lege ti vorongo ti aChrétien Témoin ti Jéhovah.

¹⁸ Mingi ti aChrétien ayeke tingbi na akpale ti ngangu na ngoi ti lâ ti nda ni so. Ye oko, ala tara ti zia si aye nde agboto lê ti ala yongoro pëpe. Na Argentine, atâa akpale ti mosoro so azo ahinga tënë dä nzoni, wungo ti aTémoin ni asi 126 709 na ngu so ahon. Na Mozambique, gbâ ti azo ti mawa ayeke kâ. Atâa so kue, azo 37 563 afa so ala mû mbage na kusala ti fango tënë, na ye so afa na gigi guengo na li ni ti azo 4 na ndo awafango tënë 100. Gigi ni ayeke ngangu teti azo mingi na Albanie, me atâa so kue, kodoro ni afa guengo na li ni ti awakua 12 na ndo azo 100, a sala si wungo ti awafango tënë ni asi 2 708. Ye so afa polele so angoi ti ngangu ayeke kanga lege pëpe na yingo ti Jéhovah ti sala kusala nzoni tongana awakua ti lo azia aye ti Royaume na kozo ndo.​—Matthieu 6:33.

¹⁹ Tondo ti wungo ti awamandango Bible 5 309 289 ti nze oko oko na ndo sese kue ti ngu so ahon afa so azo mingi angbâ na gigi, so ayeke tongana angasangbaga na so ayeke na nzara ti tâ tënë. Na popo ti fini wungo ti azo 15 597 746 so aga na Mémorial, mingi ni ade ti to nda ni pëpe ti sala na Jéhovah na wâ. Zia ala ngbâ lakue ti kono na lege ti hingango ye nga na ndoye teti Jéhovah na sewa ti aita. A yeke ye ti ngia mingi ti bâ “azo mingi so asi singo” ti “ambeni ngasangbaga” so angbâ ti lë lengo na kusala tongana ala yeke sala na Wasalango ye ‘bï na lâ na yâ temple ti lo’ legeoko na aita so a sa yingo na ndo ti ala.​—Apocalypse 7:9, 15; Jean 10:16.

Ye ti manda na ndo Lot

²⁰ Biani, a lingbi ti si même na awakua be-ta-zo ti Nzapa ti girisa teti mbeni kete ngoi bibe ti ala ti sala ye hio laso. Bâ gi tapande ti Lot, molenge ti ita ti Abraham. Lo mä, na lege ti a-ange use, so Nzapa ayeke ndulu ti futi Sodome na Gomorrhe. Bê ti Lot adö pëpe tongana lo mä ni, teti “bê ti lo aso [lani] mingi teti ye ti pitan ti azo ti sioni” ti agbata ni. (2 Pierre 2:7). Ye oko, tongana a-ange use aga ti mû maboko na lo ti sigigi na yâ Sodome, ‘lo ngbâ ti ku’. A lingbi ti tene so a-ange ni agbu maboko ti lo na ti sewa ti lo na ngangu, ti gboto ala na gigi ti gbata ni. Na peko ti aye so, wali ti Lot ague nde na gbotongo mê so a-ange ni amû, ti bâ ndo pëpe na peko. Ndali ti kengo yanga ti lo, lo girisa fini ti lo (Genèse 19:14-17, 26). Jésus amû gbotongo mê so: “I dabe i na wali ti Lot.”​—Luc 17:32.

²¹ Aye ti ngangu so asi giriri na Pompéi nga na Herculanum, na aye so asi na ngoi ti futingo ti Jérusalem, nga tapande ti Kota Moa ti ngoi ti Noé na tapande ti Lot, aye so kue afa nene ti sala ngia pëpe na agbotongo mê so a yeke mû. Teti so e yeke awakua ti Jéhovah, e hinga na bango ni na lê ti e fä ti lâ ti nda ni (Matthieu 24:3). E zi tele ti e nde na lege ti vorongo ti wataka awe (Apocalypse 18:4). Legeoko na aChrétien ti kozo siècle, a lingbi e ‘bata lakue na li singo ti lâ ti Jéhovah’. (2 Pierre 3:12, NW). Biani, a lingbi e zi lê ti e laso ahon ti kozo! Aye wa e oko oko kue e lingbi ti sala? Nga alengo wa e lingbi ti lë si e ngbâ lakue ti zi lê ti e? Fade article ti peko ayeke bâ tënë na ndo aye so.

[Akete tënë na gbe ni]

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Aye wa so asi giriri amû lege na aChrétien so ayeke aJuif, ti sö fini ti ala na ngoi ti futingo ti Jérusalem?

• Tongana nyen wango so a mû na yâ ambeti so abazengele Pierre na Paul asû amû maboko na e ti ngbâ lakue ti zi lê ti e?

• Azo wa laso afa so ala ngbâ ti zi lê ti ala na yâ ye kue?

• Ye nyen e manda na ndo tondo ti Lot na wali ti lo?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Agbata ti Pompéi na ti Herculanum ayeke lani tongana nyen? (b) Gbotongo mê wa azo mingi na Pompéi nga na Herculanum ake ti mä? Na ye nyen asi na pekoni?

3. Kamba wa ayeke na popo ti futingo ti Jérusalem na futingo ti agbata ti Pompéi na Herculanum?

4. Fä wa Jésus amû ti gboto mê ti adisciple ti lo so futingo ti bungbi ti aye ti aJuif ayeke ndulu ti si? Na ye so aga lani tâ tënë tongana nyen na kozo siècle?

5, 6. (a) Atënë wa so Jésus amû aga tâ tënë na ngu 66 N.E.? (b) Ngbanga ti nyen azo mingi mingi akui lani na ngoi ti tingo ti Jérusalem na ngu 70 N.E.?

7. Ngbanga ti nyen aChrétien so ayeke be-ta-zo asö fini ti ala lani na ngoi ti futingo ti Jérusalem?

8. Ye wa Pierre abâ so a yeke lani kota ye mingi? Na tënë ti Jésus wa lo yeke pensé peut-être fade na ni?

9. (a) Sioni bibe wa ambeni zo ayeke maï? (b) Ngbanga ti nyen mara ti bibe ti dengo kite tongaso ayeke tâ sioni mingi?

10. Na lege ti atënë wa Pierre amû ngangu na ala so aye peut-être ti girisa be-nze-pepe ti ala?

11. Ye nyen ayeke mû ande maboko na e ti zi lê ti e na lege ti yingo? Na tongana nyen e lingbi ti sala ande si lâ ti Jéhovah ‘aga hio’ na lê ti e?

12. Tongana nyen e oko oko kue e lingbi ti wara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah?

13. Atënë wa so Paul amû na aChrétien ti Thessalonique alingbi tâ mbilimbili na ngoi ti laso?

14. Atondo wa afa so azo mingi laso ayeke bata wango ti Pierre ti ngbâ lakue na zingo lê?

15. Tapande wa ti kodoro ti Salvador afa so azo mingi angbâ ti zi lê ti ala na lege ti yingo?

16. Bango ndo wa mbeni maseka ita-koli ti Côte d’Ivoire afa na gigi?

17. Tongana nyen mbeni maseka Témoin na Belgique afa so sioni bibe ti azo na mbage ti aTémoin asala mbito oko pëpe na lo?

18. Ye nyen afa so akpale ti mosoro akanga lege pëpe na awafango tënë ti Argentine na ti Mozambique ti sala na Jéhovah?

19. (a) Ye wa afa na gigi so azo mingi angbâ, so ayeke tongana angasangbaga na so asala nzara ti tâ tënë ti Bible? (b) Ambeni tënë nde wa na yâ tondo ti ngu so ahon afa so awakua ti Jéhovah angbâ ti zi lê ti ala lakue na lege ti yingo? (Bâ molongo ti akodoro so ayeke na alembeti 12-15).

20. Ye nyen e manda na ndo tapande ti Lot na wali ti lo?

21. Ngbanga ti nyen a yeke teti fini ti e ti zi lê ti e ahon ti kozo?

[Tableau na lembeti 12-15]

TONDO TI ATÉMOIN TI JÉHOVAH TI NDO SESE KUE TETI NGU TI KUSALA 2002

(Ti bâ tënë ni mbilimbili, bâ buku ni)

[Foto na lembeti 9]

Na ngu 66 N.E., aChrétien ti Jérusalem asala ye alingbi na gbotongo mê so Jésus amû

[Afoto na lembeti 10]

Ti ngbâ na wâ ayeke mû maboko na aChrétien ti ngbâ lakue ti zi lê ti ala