Tënë ti Jéhovah ayeke na fini
Akota tënë ti ambeti na aThessalonicien nga na Timothée
KONGREGATION ti Thessalonique abâ gigi na ngoi so bazengele Paul asi na gbata ni. Me ngbene ye na ngoi ni so, fini kongregation so awara akangango lege mingi. Ni la na ngoi so peut-être ngu ti Timothée ahon ngu 20 tongaso, lo londo na Thessalonique lo si na Paul na mbeni nzoni tondo, na ye so apusu Paul ti tokua mbeti na aChrétien ti Thessalonique ti gonda ala nga ti kpengba ala. A bâ so a sû mbeti so na aThessalonicien na hunzingo ti ngu 50 na a yeke kozo ti ambeti so Paul asû na gbe ti yingo ti Nzapa. Kete na pekoni, lo sû use mbeti ni na ala. Ti so ni so, lo gi ti leke asioni bango ndo so ambeni ita ni ayeke na ni nga lo wa ala kue ti kpengba na yâ ti mabe.
Ngu bale-oko tongaso na pekoni, Paul aduti na Macédoine na Timothée aduti na Éphèse. Paul asû mbeti na Timothée ti wa lo ti ngbâ na Éphèse nga ti ngbâ ti tiri bira ti yingo na awafango ye ti wataka so ayeke na yâ ti kongregation ni. Paul asû use mbeti ti lo na Timothée na ngoi so a yeke sara aye ti ngangu mingi na aChrétien na pekoni so wâ agbi gbata ti Rome na ngu 64. A yeke ndangba mbeti so Paul asû na gbe ti yingo ti Nzapa. Laso nga e lingbi ti wara aye ti nzoni na lege ti awango so Paul amû na yâ ti ambeti osio so.—aHéb. 4:12.
E “BATA”
Paul agonda aChrétien ti Thessalonique ndali ti ‘kusala ti ala ti mabe, na kusala ti ala ti ndoye, na beku ti ala so anze pëpe’. Lo tene na ala so ala yeke “beku, wala tâ ngia, wala couronne ti gloire” ti lo.—1 aThes. 1:3; 2:19.
Na pekoni so Paul awa aChrétien ti Thessalonique ti dë bê ti amba ti ala na lege ti tënë ti beku ti zingongo akuâ, lo tene: “Fade lâ ti Seigneur aga tongana wanzi na bï.” Lo wa ala ti “bata” na ti duti na donzi.—1 aThes. 4:16-18; 5:2, 6.
Akiringo tënë na atënë na ndo ti Bible:
4:15-17—Azo wa la ‘a kpala ala na yâ mbinda ti te Seigneur na nduzu’? Ye so ayeke si tongana nyen? A yeke aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala, so ayeke na fini na ngoi ti singo ti Christ tongana Gbia ti Royaume. Ala “te Seigneur” Jésus na yayu so lê abâ pëpe. Ye oko, ti tene ala gue kâ, a lingbi ala kui kozoni nga a zingo ala tongana acréature ti yingo (aRom. 6:3-5; 1 aCor. 15:35, 44). Christ asi lani awe, ni la aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala, so ayeke kui laso, ayeke ngbâ na yâ ti kuâ pëpe. “A kpala” ala, wala a yeke zingo ala hio na pekoni so ala kui.—1 aCor. 15:51, 52.
5:23—Paul aye lani ti tene nyen tongana lo sambela ti tene a ‘bata yingo na âme na tere’ ti aita? Paul ayeke sara lani tënë ti yingo, âme nga na tere ti kongregation ti aChrétien so amembre ni ayeke mingi, so na popo ni a yeke wara aChrétien ti Thessalonique so a sa yingo na ndo ti ala. Ahon gi ti sambela ti tene a bata kongregation ni, lo sambela ti tene a bata “yingo” ni, wala bibe so ayeke pusu aita ni ti sara ye. Lo sambela nga ndali ti “âme” ni, so ti tene fini ti kongregation ni. Lo sambela nga ndali ti “tere” ni, wala bungbi ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala (1 aCor. 12:12, 13). Tongaso, sambela ti Paul afa polele so lo yeke bi bê ti lo lani mingi na kongregation ti Thessalonique.
Aye ti manda teti e:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Tâ nzoni lege ti mungo wango na zo ayeke ti gonda lo na bê kue nga ti wa lo ti sara nzoni ahon ti so lo sara.
4:1, 9, 10. A yeke nzoni awakua ti Jéhovah angbâ lakue ti gue na li ni na lege ti yingo.
5:1-3, 8, 20, 21. So lâ ti Jéhovah ayeke ga nduru, a lingbi “e duti na donzi, e yü bongo ti wen ti libe ti mabe na ti ndoye, na e yü casque ti beku ti salut.” Na ndo ni, a lingbi e dengi mê mingi na Tënë ti prophétie ti Nzapa, Bible.
“I DUTI KPÔ”
Ambeni ita aba yâ ti atënë so Paul atene na yâ ti kozo mbeti ti lo, ala tene ti ala so “singo ti Seigneur” aga lani nduru awe. Ti fa so bango ndo ti ala ayeke na lege ni pëpe, Paul afa ye so a lingbi ‘asi kozoni’.—2 aThes. 2:1-3.
Paul amû wango so: “I duti kpô, i bata tënë so ala fa na i giriri”. Lo mû yanga na ala ti “zia lege ti aita oko oko kue so atambela kirikiri”.—2 aThes. 2:15; 3:6.
Akiringo tënë na atënë na ndo ti Bible:
2:3, 8—“Zo ti siokpari” ni ayeke zo wa? A yeke futi ande lo tongana nyen? “Zo” ni so aye ti sara tënë ti amokonzi-nzapa ti aChrétien ti wataka. Zo so a mû na lo ngangu ti fâ ande ngbanga ti Nzapa na ndo ti azo ti sioni so nga ti mû yanga ti tene a futi ala ayeke “Tënë ni”, wala Jésus Christ so ayeke Kota Watokua ti Nzapa (Jean 1:1). Ni la, a lingbi ti tene so Jésus ayeke futi ande zo ti siokpari so “na pupu ti yanga ti lo”, wala ngangu so apusu lo ti sara ye.
2:13, 14—Na lege wa ‘a kamata giriri kozoni’ awe aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ‘si ala lingbi ti wara salut’? Tongana a mû aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala tongana mbeni bungbi, Jéhovah asara tënë ti ala kozoni awe na ngoi so lo leke lani na bê ti lo ti tene hale ti wali ni aneka li ti Satan (Gen. 3:15). Na ndo ni, Jéhovah afa kozoni awe aye so a lingbi ala sara ti fa so ala lingbi na kua ti ala, lo fa kozoni awe kua so ala yeke sara ande nga na atara so ayeke si ande na ala. A yeke na lege so la lo iri ala giriri kozoni awe ti tene ala wara “ye so”.
Aye ti manda teti e:
1:6-9. Jéhovah ayeke fâ ngbanga gi na ndo ti azo ti sioni.
3:8-12. So lâ ti Jéhovah aga nduru awe aye pëpe ti tene so e yeke na bezoin mbeni pëpe ti sara kua ti wara aye so e yeke na bezoin ni ti mû lege na e ti ngbâ ti fa tënë. Tongana e duti gi tongaso sân ti sara kua, a yeke sara si e ga zo ti goigoi na ayeke pusu e ti ga zo ti “gingo tënë”, wala zo so ayeke yôro yanga na yâ ti atënë so abâ lo pëpe.—1 Pi. 4:15.
“BATA YE SO A ZIA NA TÏTÎ MO TI BATA”
Paul awa Timothée ti ‘tiri nzo bira; ti bata mabe na nzo yingo-ti-hinga’. Bazengele ni afa aye so a hunda na aita-koli ti sara si a zia ala tongana a-ancien ti kongregation. Paul awa nga Timothée ti ‘ke tënë ti kirikiri na tënë ti pande’ so abuba ye so ayeke nzoni-kue.—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Paul atene: “Mo zingo na mbakoro koli pëpe.” Lo wa Timothée, lo tene: “Bata ye so a zia na tïtî mo ti bata; mo vi peko ti mo na pande senge ti tënë kirikiri [‘so alingbi na tënë ti Nzapa pëpe’, Fini Mbuki, 2001], na kengo tënë na popo ti azo, so zo adi iri ni ndara, me a yeke mvene.”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Akiringo tënë na atënë na ndo ti Bible:
1:18; 4:14—“Tënë so a fa na iri ti Nzapa” na ndo ti Timothée ayeke so wa? A lingbi ti duti aprophétie so andu akua so Timothée ayeke sara ande na yâ ti kongregation ti aChrétien; a tene aprophétie so na gbe ti yingo ti Nzapa na ngoi so Paul ague na gbata ti Lystre na ngoi ti use voyage ti lo ti missionnaire (Kus. 16:1, 2). A-ancien ti kongregation aluti na ndo ti “tënë so afa na iri ti Nzapa” so na ala ‘zia maboko ti ala’ na ndo ti maseka Timothée ti sara mbeni kua so ayeke nde.
2:15—Na lege wa ‘a sö wali na lege ti dungo molenge’? Dungo amolenge, bango lege ti ala nga na sarango akua ti da alingbi ti “sö” mbeni wali, wala ti bata lo na lege so lo yeke duti senge senge pëpe ti sara si lo ‘yeke diko atënë mingi mingi na lo yeke yôro yanga ti lo na yâ ti tënë ti azo’.—1 Tim. 5:11-15, FM, 01.
3:16—Tënë ti nda-gigi ti lege ti bata tënë ti Nzapa ayeke nyen? Teti angu mingi, azo ahinga pëpe wala zo alingbi ti mä yanga ti Nzapa na yâ ti ye kue wala lo lingbi ti sara ni pëpe. So Jésus amä yanga ti Nzapa na yâ ti ye kue juska na kuâ ti lo afa biani so zo alingbi ti sara ni.
6:15, 16—Atënë so andu Jéhovah Nzapa wala andu Jésus Christ? Atënë so andu lo so a sara tënë ti singo ti lo, so ti tene Jésus Christ (1 Tim. 6:14). Tongana a haka Jésus na azo ti sese so ayeke komande tongana agbia na aseigneur, Jésus “oko ayeke Kota Gbia” nga gi lo oko alingbi ande ti kui pëpe (Dan. 7:14; aRom. 6:9). Ngbene ye na ngoi so Jésus ague na yayu, mbeni zo oko na sese ge “alingbi bâ Lo pëpe”.
Aye ti manda teti e:
4:15. Atâa e ga Chrétien fini fini wala a ninga awe, a yeke nzoni e sara ngangu ti ngbâ ti gue na li ni na lege ti yingo.
6:2. Tongana a yeke mbeni mba ti e Chrétien la amû e na kua, ahon ti gi ti wara go na ndo ti lo, a yeke nzoni e duti nduru ti sara kua ti lo mingi même ahon ti so e lingbi fade ti sara na mbeni zo so ayeke ita pëpe.
“FA TËNË NI, NA MO NGBÂ DÄ”
Ti leke Timothée ndali ti akpale so ayeke si ande na lo, Paul atene: “Nzapa amû na e pëpe yingo ti mbeto, me Lo mû na e yingo ti ngangu, ti ndoye, na ti ndara.” Lo wa Timothée lo tene: “A lingbi boi ti Seigneur apapa pëpe, me lo sara nzobe na azo kue, lo hinga lege ti fa nda ti tënë na azo.”—2 Tim. 1:7; 2:24.
Paul awa Timothée ti ‘ngbâ na lege ti ye so lo manda awe, na ye so lo hinga na bê ti lo’. Fango ye ti a-apostat ayeke mû ndo kue lani, ni la bazengele ni amû wango na ancien so, so ngu ti lo ayeke kete na ti lo, lo tene: “Mo fa Tënë ni, na mo ngbâ dä . . . mo zingo na azo, mo ke sioni ti azo na lê ti ala, na mo wa azo.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Akiringo tënë na atënë na ndo ti Bible:
1:13—“Tapande ti nzo tënë” ni ayeke nyen? “Tapande ti nzo tënë” ni ayeke atënë ti “Seigneur ti e Jésus Christ”, so ti tene atâ fango ye ti aChrétien (1 Tim. 6:3). Aye so Jésus afa nga lo sara ague oko na ye so Mbeti ti Nzapa afa, ni la tënë “tapande ti nzo tënë” alingbi nga ti sara tënë ti afango ye ti Bible kue. Afango ye so alingbi ti mû maboko na e ti hinga ye so Jéhovah aku na mbage ti e. Tongana e sara ye ague oko na ye so e manda na yâ ti Bible, a fa so e yeke bata tapande ti nzo tënë.
4:13—‘Ambeti ti poro’ ni ayeke nyen? Tënë ‘ambeti ti poro’ aye ti sara tënë ti poro ti anyama so a sû mbeti na ndo ni. Peut-être Paul ayeke hunda lani ti tene a ga na lo ambage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu si lo lingbi ti manda ni na ngoi so lo yeke na da ti kanga na Rome. A sara ambeni ti ambeti so a rulê ni rulengo na papyrus me ambeni nde na poro ti anyama.
Aye ti manda teti e:
1:5; 3:15. Mabe so Timothée ayeke na ni lani asara ngangu na ndo ti aye kue so lo yeke sara. Kota nda ti tënë so asara si lo yeke na mara ti mabe tongaso na Jésus Christ ayeke akozo ye so a fa na lo na ndo ti Mbeti ti Nzapa na yanga-da na ngoi so lo ngbâ kete. A yeke kota ye mingi ti tene azo ti yâ ti sewa agbu li nzoni na ndo ti lege so ala yeke sara na kua so Nzapa amû na ala nga na ndo ti lege so ala yeke bata na amolenge ti ala.
1:16-18. Tongana amba ti e aChrétien ayeke na yâ ti akpale, a yeke sara ye ti ngangu na ala wala ala yeke na da ti kanga, a lingbi e sambela ndali ti ala nga e sara ye kue so e lingbi ti sara ti mû maboko na ala.—aProv. 3:27; 1 aThes. 5:25.
2:22. A yeke nzoni aChrétien, mbilimbili amaseka, amû ngoi ti ala kue pëpe ti sara na aye so ayeke sara si ala yeke na ngoi mingi pëpe ti sara akua so anzere na Nzapa. A yeke aye tongana gingo ti kpengba nyama ti tere ti ala, sarango angia ti awanguru, mango amozoko, sarango ambeni ngia so anzere na ala mingi, sarango avoyage, sarango gi asenge senge lisoro nga na ambeni ye nde.
[Foto na lembeti 31]
Ndangba mbeti so bazengele Paul asû na gbe ti yingo ti Nzapa ayeke so wa?