Jéhovah ahinga tongana nyen ti zi azo ti lo

“Jéhovah ahinga tongana nyen ti zi na yâ ti tara azo so agbu tënë ti lo ngangu.”​—2 PI. 2:9.

NGBANGA TI NYEN E HINGA BIANI SO:

Jéhovah ahinga ngoi ti gango tâ tënë ti aye so lo leke ti sara?

Jéhovah ayeke sara ande kua na ngangu ti lo ti zi azo ti lo?

Jéhovah ahinga mbilimbili lege so aye ayeke si ande na ni na ngoi ti kota ye ti vundu?

1. Aye ayeke duti ande tongana nyen na yâ ti dunia na ngoi ti “kota ye ti vundu”?

FUTINGO dunia ti Satan so ayeke si gi gbagburu tongaso sân ti tene azo aku tere ti ala na ni (1 aThes. 5:2, 3). Na ngoi so ‘kota lâ ti Jéhovah’ ayeke si, aye kue ayeke ga kirikiri na ndo ti sese (Soph. 1:14-17). Fade aye ti ngangu nga na pasi ayeke duti ande mingi na lango ni so. A yeke duti ande mbeni ngoi ti vundu so “mara ni ade ti si lâ oko pëpe ngbene ye so dunia abâ gigi juska fadeso”.​—Diko Matthieu 24:21, 22.

2, 3. (a) Nyen la ayeke si na azo ti Nzapa na ngoi ti “kota ye ti vundu”? (b) Nyen la alingbi ti mû ngangu na e ti luti na gbele aye so ayeke ku e?

² Na ngoi so “kota ye ti vundu” ayeke gue ti si na ndangba mbage ni, “Gog, zo ti sese ti Magog” ayeke gi ande ti sara sioni na azo ti Nzapa. Na ngoi ni so, fade “aturugu ti ngangu” ayeke ga na bira na tere ti azo ti Nzapa “tongana mbinda so akanga lê ti sese.” (Ézéch. 38:2, 14-16). Mbeni bungbi ti sese so ti ga ti gbu koko ti azo ti Nzapa ayeke duti ande dä pëpe. Gi Nzapa oko la alingbi ti sö ala. Azo ti Jéhovah ayeke sara ande ye tongana nyen na ngoi so awato ti ala ayeke ga ti hunzi ala?

³ Tongana mo yeke wakua ti Jéhovah, mo mä na bê so Jéhovah alingbi nga lo yeke bata ande azo ti lo na ngoi ti kota ye ti vundu so? Bazengele Pierre atene: “Jéhovah ahinga tongana nyen ti zi na yâ ti tara azo so agbu tënë ti lo ngangu, me lo hinga ti bata azo so ayeke mbilimbili pëpe ti ku na lâ ti ngbanga si a lungula ala.” (2 Pi. 2:9). Ti gbu li na ndo ti aye so Jéhovah asara ândö ti zi azo ti lo alingbi ti mû ngangu na e ti luti na gbele aye so ayeke ku e. Zia e bâ ambeni tapande ota so ayeke sara si e ngbâ ti zia bê ti e kue na ngangu ti Jéhovah ti zi azo ti lo.

LO SÖ KUÂ NA NGOI TI KOTA NGU SO APIKA LANI

4. Nyen la a lingbi a sara lani kozo si kota ngu-nzapa apika?

⁴ Kozoni, zia e bâ tënë na ndo ti kota ngu so apika lani na ngoi ti Noé. A lingbi a sara ambeni ye kozoni awe si kota ngu ni apika. A lingbi a leke kota mangboko ni ahunzi nga a bungbi anyama na yâ ni awe si. Tondo so ayeke na Genèse atene pëpe so Jéhovah aku ngbii arche ni ahunzi awe si lo mû desizion ti fa ngoi so kota ngu ni ayeke pika na ni. Jéhovah asoro lango so kota ngu ni ayeke to nda ti pika sân ti gi bê ti lo wala arche ni ayeke hunzi kozo na lango ni so. Ti tâ tënë ni, Nzapa asoro ngoi so ngu ni ayeke to nda ti pika angu mingi kozo ti tene lo fa na Noé tënë ti lekengo arche ni. E hinga ni tongana nyen?

5. Nyen la Jéhovah afa na lege ti tënë ti lo so ayeke na Genèse 6:3? Lawa la lo sara tënë so?

⁵ Bible afa so Jéhovah amû mbeni mbela na yayu. Na Genèse 6:3, lo tene: “Fade Yingo ti Mbi aduti na yâ zo lakue pëpe teti lo yeke mitele. Tongaso fade lâ ti lo ayeke ngu ngbangbo oko na ndo ni bale-use.” Tënë so aye pëpe ti fa ngu so mingi ti azo ayeke sara na ndo ti sese. A yeke lani mbeni tënë so na lege ni Jéhovah afa ngoi so lo yeke zi aye ti sioni kue na ndo ti sese.a Teti so kota ngu so ato nda ti pika na ngu 2370 kozo ti Christ, e lingbi ti tene so Nzapa asara tënë so na ngu 2490 kozo ti Christ. Na ngoi ni so, Noé ayeke na ngu 480 (Gen. 7:6). Ngu 20 tongaso na pekoni, na ngu 2470 kozo ti Christ, Noé akomanse ti dü amolenge (Gen. 5:32). A ngbâ ngu ngbangbo oko tongaso kozoni ti tene kota ngu-nzapa ato nda ti pika, me ade Jéhovah afa na Noé pëpe kota kua so lo yeke sara ti sö fini ti azo. Nzapa ayeke ku juska lawa si lo sara tënë ni na Noé?

6. Lawa la Jéhovah ahunda na Noé ti leke arche?

⁶ Na bango ni Jéhovah aku lani angu mingi kozoni ti fa na Noé ye so a lingbi lo sara. Nyen la amû lege na e ti tene tongaso? Bible afa so na ngoi so Nzapa ahunda lani na Noé ti leke arche, amolenge ti lo akono nga ala mû awali awe. Jéhovah atene na Noé lo tene: “So ayeke mbele ti Mbi so fade Mbi te na mo. Mo ga na yâ arche: mo, amolenge ti mo ti koli, wali ti mo, na awali ti amolenge ti mo, mo na ala, i lï na yâ ni.” (Gen. 6:9-18). Tongaso, peut-être na ngoi so Nzapa amû yanga na Noé ti leke arche, a ngbâ gi ngu 40 wala 50 ti tene kota ngu-nzapa apika.

7. (a) Tongana nyen la Noé na sewa ti lo afa so ala yeke na mabe? (b) Lawa la Nzapa aga ti fa na Noé mbilimbili ngoi so ngu ni ayeke komanse ti pika?

⁷ Na ngoi so kua ti lekengo arche ni ayeke gue na li ni, peut-être Noé na azo ti sewa ti lo ayeke hunda tere ti ala ti hinga tongana nyen la Nzapa ayeke sara si kota ngu ni so apika nga lawa la ayeke to nda ti pika. Ye oko, so ala hinga pëpe anzene nzene tënë na ndo ni akanga lege na ala pëpe ti ngbâ ti leke arche ni. Bible atene: “Noé asara tongaso; ye kue so Nzapa akomande lo, lo sara tongaso.” (Gen. 6:22). A ngbâ gi lango mbasambala ti tene kota ngu-nzapa apika la Jéhovah aga ti fa na Noé mbilimbili ngoi so kota ngu ni ayeke pika; lango mbasambala so alingbi ti tene Noé na sewa ti lo abungbi anyama na yâ ti arche. Biani, na ngoi so ngu ni akomanse ti pika “na ngu ngbangbo omene ti lâ ti Noé, na lâ bale-oko na ndo ni mbasambala ti nze use ni,” a hunzi akua ni kue awe.​—Gen. 7:1-5, 11.

8. Na lege wa mbaï ti kota ngu-nzapa so asara si e hinga na bê ti e kue so Jéhovah ahinga ngoi ti zingo azo ti lo?

⁸ Mbaï ti kota ngu-nzapa so afa so lakue Jéhovah ahinga ngoi so ayeke nzoni mingi ti sö azo ti lo nga nzoni lege ti sarango ni. Na ngoi so e yeke pusu nduru nduru na futingo ti dunia so, e lingbi ti hinga biani so aye kue so Jéhovah aleke ti sara ayeke ga tâ tënë na tâ ‘lango ni nga na ngbonga ni’ so lo fa.​—Mat. 24:36; diko Habakuk 2:3.

A SÖ ALA NA NGU BENGBA

9, 10. Tongana nyen la Jéhovah asara kua na azo ti lo ti tene aturugu ti Égypte atï na yâ ti kûkû?

⁹ E londo ti bâ na lege ti mbaï ti kota ngu-nzapa ti ngoi ti Noé so Jéhovah ayeke bâ si aye ni asi na ngoi ni tongaso si ye so lo leke ti sara aga tâ tënë. Use tapande so e yeke bâ afa so e lingbi ti hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke mû kota ngangu ti lo ti zi azo ti lo nga ti sara si a sara ye so bê ti lo aye. Biani, Jéhovah alingbi lakue ti zi azo ti lo. Me na ambeni ngoi lo yeke sara kua na ala ti sara si awato ti lo atï na yâ ti kûkû. A yeke ye so asi lani na ngoi so lo zi azo ti Israël na ngbâa na Égypte.

¹⁰ Wungo ti azo ti Israël so asigigi na Égypte alingbi ti duti kutu ota tongaso. Jéhovah ahunda lani na Moïse ti gue na ala na mbeni lege so ayeke pusu Pharaon ti pensé so ala girisa awe nga ala yeke tambela gi kirikiri. (Diko Exode 14:1-4.) Ni la Pharaon na aturugu ti lo atomba peko ti ala na ala kanga lege kue na ala na Ngu Bengba. Na bango azo ti Israël, lege ti kpengo ni ayeke dä pëpe (Ex. 14:5-10). Me, ye ti sioni oko ayeke si na azo ti Israël pëpe. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Jéhovah ayeke lani nduru ti sö ala.

11, 12. (a) Na lege wa Jéhovah amû maboko na azo ti Israël? (b) Ye ti pekoni ayeke so wa, nga ye so afa nyen na e na ndo ti Jéhovah?

¹¹ “Pilier ti mbinda”, so ayeke fa lege lani na azo ti Israël akiri na peko ti ala, akanga lege na aturugu ti Pharaon ti ga nduru na azo ti Israël nga asara si ala duti na yâ ti vukongo ndo. Ye oko, ti azo ti Israël, na lege ti miracle pilier ni aza lumière na ala na bï. (Diko Exode 14:19, 20.) Na pekoni Jéhovah asara si mbeni ngangu pupu so alondo na mbage ti Tö aya akangbi yâ ti Ngu Bengba ni use na asara si “kuru sese asigigi.” E hinga so a mû peut-être ngoi mingi ndali ti so mbaï ni atene: ‘Na [pekoni] amolenge ti Israël alï na popo ti Kota Ngu Bengba na ndo kuru sese.’ Aturugu ti Pharaon na apuse ti mbarata ti ala akpe loro mingi ahon azo ti Israël. Me azo ti Égypte alingbi pëpe ti ga nduru na azo ti Israël ndali ti so Jéhovah ayeke tiri lani ndali ti ala. “Lo bâ aturugu ti azo ti Égypte na Lo sara ngangu na ala. Na Lo lungula gere ti apuse ti mbarata ti ala si ala tambela fade pëpe”.​—Ex. 14:21-25.

¹² Na ngoi so azo ti Israël kue afa ngu ni awe, Jéhovah atene na Moïse lo tene: “Mo ye maboko ti mo na ndo Kota Ngu Bengba, si ngu ni alingbi kiri na ndo azo ti Égypte, na ndo apuse ti mbarata ti ala, na ndo azo ti mbarata ti ala.” Na ngoi so aturugu ni ayeke tara ti kpe ngu ni so aga na ndo ti ala, ‘Jéhovah akinda azo ti Égypte na yâ Kota Ngu Bengba.’ Lege ti kpengo ni ayeke dä pëpe. “Oko ti ala angbâ pëpe.” (Ex. 14:26-28). Jéhovah afa so lo yeke na ngangu ti sö azo ti lo na yâ ti aye kue.

AMBENI ZO ASÖ LANI KUÂ NA NGOI TI FUTINGO JÉRUSALEM

13. Yanga wa Jésus amû lani na adisciple ti lo? Nyen la adisciple ti lo alingbi ti gi bê ti ala na ndo ni?

¹³ Ota tapande ni so e yeke sara tënë na ndo ni ayeke ye so asi lani na ngoi so aturugu ti Rome aga na bira na tere ti gbata ti Jérusalem na ngoi ti akozo Chrétien. Tapande so akiri afa nzoni so Jéhovah ahinga mbilimbili tongana nyen la aye ayeke si ti sara si ye so lo leke ti sara aga tâ tënë. Na lege ti Molenge ti lo, Jéhovah afa na aChrétien so ayeke lani na Jérusalem nga na Judée ye so a lingbi ala sara kozoni na futingo ti Jérusalem na ngu 70. Jésus atene: “Tongana ala bâ ye ti saleté so asara si ye kue abuba aduti na ndo so ayeke nzoni-kue, ye ti saleté so a fa tënë ni na lege ti prophète Daniel . . . na ngoi ni so, zia ala so ayeke na Judée alondo akpe na li ti ahoto.” (Mat. 24:15, 16). Me tongana nyen la adisciple ti Jésus ayeke hinga ngoi so prophétie so ayeke ga tâ tënë?

14. Aye wa la asi so asara si yanga so Jésus amû lani asigigi polele?

¹⁴ A yeke na peko ti angu mingi so Jésus atene lani atënë ti lo so la nda ti tënë ni aga ti sigigi polele. Na ngu 66, aturugu ti Rome na gbe ti komandema ti Cestius Gallus aga na Jérusalem ti kanga lege na aJuif so alondo ti ke yanga. Na ngoi so aJuif ti kengo yanga so, so a iri ala aZélote, akpe ti honde tere ti ala na yâ ti gbagba ti temple, aturugu ti Rome ato nda ti kungbi gbagba ti temple ni. A-Chrétien so adabe ti ala na yanga so Jésus amû lani ahinga nda ti aye so kue so. Ala hinga so aturugu ti Rome so ague juska na tere ti temple ti Jérusalem na adrapeau ti ala la ayeke “ye ti saleté” so aduti na “ndo so ayeke nzoni-kue”. A yeke lani ngoi ti tene adisciple ti Jésus “alondo akpe na li ti ahoto.” Me ala yeke sigigi na yâ ti gbata ni tongana nyen so awato angoro tere ni kue so? Mbeni ye so ala ku tere ti ala na ni ape asi.

15, 16. (a) Ambilimbili ye wa Jésus amû yanga na adisciple ti lo ti sara? Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti sara ye alingbi na ni? (b) Ti tene e sö kuâ, a lingbi e sara nyen?

¹⁵ Gi senge senge tongaso, Cestius Gallus na aturugu ti lo azia Jérusalem ala hon. A-Zélote atomba peko ti ala. Hongo ti abungbi use so asara si gi hio tongaso adisciple ti Jésus awara lege ti kpe. Jésus atene lani na ala polele so a lingbi ala dö akungba ti ala ala zia na ala kpe hio ahon. (Diko Matthieu 24:17, 18.) A yeke biani kota ye ti tene ala sara ye hio? Aye so asi kete na pekoni afa so a yeke kota ye ti sara ye hio. Akete lango na pekoni, aZélote akiri na ala komanse ti gbu azo ti Jérusalem na ti Judée na ngangu ti mû peko ti ala na yâ ti kengo yanga ti ala. Hio tongaso aye ato nda ti tambela nzoni pëpe na ngoi so yâ ti aZélote akomanse ti kangbi na ala yeke gbugburu tere ti komande gbata ni. A yeke fadeso ngangu mingi ti kpe ti hon. Na ngoi so aRomain akiri na ngu 70, zo alingbi mbeni pëpe ti kpe (Luc 19:43). Azo kue so angbâ lani na yâ ti gbata ni atï na yâ ti gbara. Me aChrétien so amä lani yanga ti Jésus na akpe na yâ ti ahoto asö kuâ. Ala bâ na lê ti ala tongana nyen Jéhovah ahinga ti sö azo ti lo. Mbaï so afa nyen na e?

¹⁶ Na ngoi ti kota ye ti vundu, aChrétien ayeke duti ande na bezoin ti sara ye alingbi na ye so Mbeti ti Nzapa nga na bungbi ti lo afa. Na tapande, Jésus amû lani yanga na adisciple ti lo ti ‘londo ti kpe na li ti ahoto.’ E nga kue a yeke mû ande yanga na e ti ‘londo ti kpe na li ti ahoto’ na ngoi ti kota ye ti vundu. E yeke kpe ande tongana nyen? Ade e hinga ni nzoni ape.b Ye oko, e hinga biani so Jéhovah ayeke fa ande na e nda ti tënë so polele na mbilimbili ngoi ni. Teti so mango yanga so e yeke mä la ayeke sara si e sö kuâ, a yeke nzoni e hunda tere ti e: ‘Mbi yeke sara ye alingbi na yanga so Jéhovah amû na azo ti lo laso? Mbi yeke nduru ti mä yanga wala mbi yeke na kite?’​—Jacq. 3:17.

A MÛ NGANGU NA E TI LUTI NA GBELE AYE SO AYEKE KU E

17. Prophétie ti Habakuk afa nyen na e na ndo ti bira so Gog ayeke ga na ni na ndo ti azo ti Nzapa?

¹⁷ Zia e kiri e sara tënë nzoni na ndo ti bira ti Gog so e sara fade tënë ni. Na yâ ti mbeni prophétie so andu tënë so, Habakuk atene: “Mbi mä tënë so, na bê ti mbi adö, na yanga ti mbi adö dongo; futingo ye alï na yâ bio ti mbi, na tere ti mbi kue adö; a yeke ngbanga ti mbi ti duti kpô ti ku lâ ti vundu so, lâ [ti Nzapa] so aturugu aga ti lï na yâ sese ti e.” (Hab. 3:16). Gi mango tënë ti bira so ayeke ga na tere ti azo ti Nzapa asara si yâ ti prophète ni ason, yanga ti lo adö na lo yeke na ngangu mbeni pëpe. Sarango ye ti Habakuk afa tongana nyen aye alingbi ti duti ande ngangu mingi na e na ngoi so azo ti Gog ayeke londo na bira na tere ti e. Me, prophète ni ayeke lani nduru ti ku kota lâ ti Jéhovah, lo hinga na bê ti lo kue so Jéhovah ayeke sö azo ti lo. E nga kue e lingbi ti zia bê ti e kue na Jéhovah tongaso.​—Hab. 3:18, 19.

18. (a) Ngbanga ti nyen e yeke na raison oko pëpe ti sara mbeto ti bira so ayeke ga? (b) Nyen la e yeke bâ ande na yâ ti article ti peko?

¹⁸ Atapande ota so e londo ti bâ afa polele so Jéhovah ahinga tongana nyen ti zi azo ti lo. Ye so lo leke na bê ti lo ti sara alingbi ti tï na ngu pëpe; nyen na nyen a yeke ga tâ tënë. Ye oko, ti duti dä na ngoi so Jéhovah ayeke hon na ngangu, a lingbi e ngbâ be-ta-zo juska na nda ni. Na lege wa Jéhovah ayeke mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo laso? Article ti peko ayeke fa ni.

[Kete tënë na gbe ni]

[Foto na lembeti 24]

Azo ti Israël so ayeke lani na gbele aturugu ti Pharaon ayeke biani na yâ ti kpale?