“Tënë ti Jéhovah angbâ gï ti maï”

1-4. Ngangu kpale wa la Pierre ayeke na yâ ni? Tongana mo yeke fade na place ti lo, mo yeke pensé nyen?

A KANGA kota yanga ti gbagba ti wen ngangu na ndö ti Pierre. Na pekoni, a kanga lo na chaîne na popo ti aturugu ti Rome use, na a gue na lo na yâ ti da ti kanga. Kâ, lo ku angbonga mingi, même lango mingi, ti hinga ye so ayeke si ande na lo. Lo yeke bâ gï amur, awen, achaîne nga na aturugu so ayeke bata lo.

² Mbeni lâ, Pierre amä mbeni sioni tënë: Gbia Hérode Agrippa I aye ti fâ lo.a Lo ye ti sigi na Pierre na lê ti azo na peko ti Pâque nga ti fâ lo ti zia ngia na bê ti gbâ ti azo. A yeke gï senge tënë ape, ngbanga ti so ade ti ninga ape oko gbia so afâ Jacques so lo nga lo yeke bazengele.

³ Ndo avuko awe; Pierre ahinga so a yeke fâ lo na ndade ni. Lo yeke tene nyen na bê ti lo? Eskê lo dabe ti lo na tënë so Jésus atene lani atene a yeke kanga lo na a yeke gue na lo na ndo so bê ti lo aye ape, nga a yeke fâ lo? (Jean 21:18, 19). Peut-être Pierre ayeke hunda terê ti lo wala ngoi ni so la asi so.

⁴ Tongana mo yeke fade na place ti Pierre, mo yeke pensé nyen? Azo mingi ayeke tene so ti ala ahunzi awe. Me ti mbeni tâ disciple ti Jésus Christ, atâa kpale wa la lo wara, mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape? E lingbi ti manda nyen na ndö ti ye so Pierre na amba ti lo aChrétien asara tongana a yeke sara ye ti ngangu na ala? Chapitre so ayeke mû maboko na e ti hinga ni.

“Congrégation ayeke sambela Nzapa ngangu” (Kusala 12:1-5)

5, 6. (a) Nyen la apusu Gbia Hérode Agrippa I ti sara sioni na aChrétien? Nyen la lo sara? (b) Ngbanga ti nyen la kuâ ti Jacques asara nzoni na aita ape?

⁵ Tongana ti so e bâ na yâ ti chapitre so ahon, na ngoi so Corneille, zo ti mbeni mara nde, na sewa ti lo aga aChrétien, a mû ngia mingi na acongrégation. Me bê ti mingi ti aJuif so amä na bê ape ason mingi ti bâ so amba ti ala so aga aChrétien ayeke voro Nzapa place oko na azo so ayeke aJuif ape.

⁶ Hérode, zo ti poroso so ayeke sara ye na mayele, abâ ye so tongana lege so azi na lo ti gi ti ga nzoni na lê ti aJuif; tongaso lo to nda ti sara sioni na aChrétien. Âmanke Hérode ahinga so Jésus Christ na bazengele Jacques ayeke lani akota kamarade. Ni la lo “fâ Jacques ita ti Jean na épée.” (Kus. 12:2). Kuâ ti Jacques asara aita nzoni ape. Lo yeke na popo ti azo ota so abâ Jésus na ngoi so terê ti lo achangé, nga lo bâ amiracle ti Jésus so ambeni bazengele abâ ni ape (Mat. 17:1, 2; Marc 5:37-42). Jésus airi Jacques na ita ti lo Jean “aMolenge ti Bekpa” ndali ti so bê ti ala ayeke wâ mingi (Marc 3:17). Tongaso tongana Jacques akui, aita aperdre mbeni bazengele so ala ye lo mingi, so ayeke sara ye na mbeto ape nga so ayeke be-ta-zo.

7, 8. Na ngoi so a kanga Pierre, aita asara ye tongana nyen?

⁷ Agrippa awara ye so lo gi, ndali ti so kuâ ti Jacques anzere na aJuif. Ye so apusu lo ti gi ti fâ nga Pierre. Tongana ti so e bâ na tongo nda ti chapitre so, lo tokua azo ti gbu Pierre. Me Agrippa adabe ti lo so na ngoi so a kanga lani abazengele, ala sigi na lege ti mbeni miracle. E bâ tënë so na chapitre 5. Ti tene Pierre akpe ape, Hérode akanga lo na chaîne na popo ti aturugu use; nga bï na lâ, aturugu 16 ayeke bata lo tour na tour. Tongana lo kpe, aturugu so ayeke wara kuâ na place ti lo. So ye ni ayeke ngangu mingi na Pierre tongaso so, nyen la amba ti lo aChrétien apeut ti sara?

⁸ Aita ahinga ye ti sarango ni. Kusala 12:5 atene: “Tongaso a ngbâ ti bata Pierre na da ti kanga. Me congrégation ayeke sambela Nzapa ngangu ndali ti lo.” Ala sambela ngangu nga na bê ti ala kue ndali ti ita ti ala so ala ye lo mingi. Kuâ ti Jacques asara pëpe si ala découragé kue; nga a sara pëpe si ala bâ so sambela ayeke ye oko ape. Sambela ayeke kota ye mingi na lê ti Jéhovah. Lo yeke kiri tënë na asambela so ague oko na ye so bê ti lo aye (aHéb. 13:18, 19; Jacq. 5:16). A lingbi e aChrétien e girisa ye so lâ oko ape.

9. Nyen la tapande ti aita so asambela ndali ti Pierre afa na e?

⁹ Mo hinga ambeni ita so ayeke na yâ ti angangu kpale? Peut-être a yeke sara ye ti ngangu na ala, a kanga lege na kusala ti ala wala ye tongana kota pupu so abuba aye asi na ndo so ala yeke dä. Sambela ngangu ndali ti ala. Peut-être mo hinga ambeni so ayeke na kpale na yâ ti sewa, so ala découragé wala so mbeni ye atara mabe ti ala. Tongana, kozo ti tene mo sambela, mo gbu li ti mo kete, mo lingbi ti dabe ti mo na azo mingi na ti di iri ti ala na ngoi so mo yeke sambela Jéhovah, ‘Lo so Lo yeke mä sambela’. (Ps. 65:2). Girisa ape so mo nga kue, mo yeke na bezoin ti tene aita ti mo asambela ndali ti mo na ngoi so mo yeke na yâ ti ngangu kpale.

“Mo mû gï peko ti mbi” (Kusala 12:6-11)

10, 11. Fa tongana nyen la ange ti Jéhovah azi Pierre na kanga.

¹⁰ Eskê Pierre agi bê ti lo ndali ti ngangu kpale so lo yeke na yâ ni? E hinga ape, me na ndangba bï ni so na da ti kanga, lo yeke lango nzoni na popo ti aturugu use so lê ti ala akpengba. Pierre, so ayeke na mabe, ahinga so atâa nyen la asi na ndade ni, Jéhovah ayeke na lo (aRom. 14:7, 8). Atâa nyen la Pierre apensé na ni, lo hinga ape ye so ayeke nduru ti si. Mo ye ti bâ, mbeni lumière so aza ngangu amû yâ ti cellule ti lo. Mbeni ange aluti kâ, me aturugu ni abâ lo ape; lo zingo Pierre hio. Akpengbango chaîne so a kanga na maboko ti lo atï yeke na sese.

¹¹ Ange ni afa na Pierre aye nde nde ti sarango ni: “Londo hio! . . . Yü bongo ti mo na poro ti mo. . . . Yü bongo ti mo ti ndö ni.” Pierre asara ye so lo hunda so hio. Nga, ange ni atene: “Mo mû gï peko ti mbi”, na Pierre asara ni. Ala sigi na da ti kanga ni, ala hon aturugu so aluti na gigi nga ala si na kota yanga ti gbagba ti wen sân ti tene aturugu ni amä ala. Ala yeke sigi tongana nyen? Tongana Pierre ahunda terê ti lo tongaso, kiringo tënë ni ayeke gï nduru. So ala ga nduru, yanga ti gbagba ni “azi na bê ti lo.” Gï hio tongaso, ala sigi ala si na ndö ti lege, na pekoni ange ni ahon ti lo. Pierre angbâ gï lo oko; ge la si lo hinga so tâ ye la asi na lo so, a yeke vision ape. A zi lo awe!—Kus. 12:7-11.

12. Ngbanga ti nyen la ti gbu li na ndö ti ye so Jéhovah asara ti zi Pierre alingbi ti dë bê ti e?

¹² Tongana e gbu li na ndö ti kota ngangu so Jéhovah ayeke na ni ti zi awakua ti lo na yâ ti ngangu kpale, a dë bê ti e. Gbia so akanga Pierre, gouvernement so ayeke mû maboko na lo ayeke lani ngangu mingi ahon atanga ni. Me Pierre asigi yamba na da ti kanga ni. Ti tâ tënë ni, Jéhovah ayeke sara mara ti miracle tongaso ndali ti awakua ti lo kue ape. Lo sara ni lani ndali ti Jacques ape, nga lo sara ni pëpe ndali ti Pierre na ngoi so tënë so Jésus atene na ndö ti lo aga tâ tënë. Laso, aChrétien ayeke ku ape ti tene a sara mbeni miracle ti zi ala. Ye oko, e girisa ape so Jéhovah achangé ape (Mal. 3:6). Nga, na yâ ti kete ngoi, lo yeke mû yanga na Molenge ti lo ti zi azo kutu mingi na yâ ti kuâ, so ayeke tongana da ti kanga so ala yeke dä (Jean 5:28, 29). Mara ti azendo so ayeke kpengba e mingi na ngoi so e yeke na yâ ti angangu kpale laso.

“Ala bâ lo li ti ala akpe kue” (Kusala 12:12-17)

13-15. (a) Aita so abungbi na da ti Marie asara nyen na ngoi so Pierre asi kâ? (b) Ti to nda ni na Kusala chapitre 13, mbeti ti Kusala aluti mingi na ndö ti nyen? Me Pierre angbâ ti sara nyen ndali ti aita?

¹³ Pierre aluti na vukongo ndo, lo yeke gbu li ti bâ ndo so lo peut ti gue dä. Na pekoni, lo mû desizion ti gue na da ti Marie, mbeni ita-wali so da ti lo ayo ape. Âmanke Marie ayeke mbeni wali-mua so ayeke na mosoro, ndali ti so lo yeke na da so akono so aita ayeke sara bungbi dä. Lo yeke mama ti Jean Marc; a yeke ti kozoni la mbeti ti Kusala asara tënë ti Jean Marc. Bible atene so a si na mbeni ngoi Pierre abâ lo tongana molenge ti lo (1 Pi. 5:13). Na bï ni so, aita mingi ayeke na da ti Marie, atâa so l’heure ahon mingi; ala yeke sambela ngangu. Kite ayeke dä ape so ala yeke sambela ti tene a zi Pierre, me ala ku terê ti ala pëpe na lege so Jéhovah ayeke kiri tënë na sambela ti ala ni.

¹⁴ Pierre apika yanga ti gbagba so da ti Marie ayeke na yâ ni. Rhode, mbeni zo ti kua so nda ti iri ti lo ni aye ti tene “Rose”, la aga na yanga ti gbagba ni. Tongana lo mä go ti Pierre, li ti lo akpe kue. Ahon ti zi yanga ti gbagba ni, Rhode azia Pierre angbâ na gigi. Lo mû loro lo kiri na yâ ti da ti tene na aita ni so bâ Pierre ayeke na gigi. Ala tene so ye asara li ti lo, me lo ngbâ gï ti tene na ala so tâ tënë la lo tene na ala so. Ambeni atene so peut-être go so lo mä ayeke ti mbeni ange so aga na iri ti Pierre (Kus. 12:12-15). Pierre angbâ ti pika yanga ti gbagba ni juska ala ga ala zi ni.

¹⁵ Tongana ala zi ni, “ala bâ lo li ti ala akpe kue.” (Kus. 12:16). Pierre aye ti sara tënë, me a lingbi lo kaï bruit ti nzerengo terê ti ala ni si. Tongana ala kaï awe, lo fa peko ti ye ni na ala, na lo hunda na ala ti tene tënë ni na disciple Jacques nga na tanga ti aita. Na pekoni, lo hon si aturugu ti Hérode awara lo ape. Pierre ague ti sara kua ti Nzapa yamba na mbeni ndo nde. Mbeti ti Kusala akiri asara tënë ti Pierre gï na ngoi so a gi ti leke tënë ti fango ganza, so Kusala chapitre 15 asara tënë ni. Ti to nda ni na Kusala chapitre 13, a luti mingi na ndö ti kusala ti bazengele Paul na avoyage ti lo. Me atâa ndo wa la Pierre ague dä, e hinga so lo kpengba mabe ti aita. Na ngoi so lo zia aita so abungbi na da ti Marie, ala kue ayeke na ngia.

16. E hinga tongana nyen so angoi ti ngia ayeke ku e kekereke?

¹⁶ Na ambeni ngoi, Jéhovah ayeke sara ye mingi ndali ti awakua ti lo ahon ti so ala ku fade, na terê ti ala anzere ngangu mingi. A yeke mara ti nzerengo terê so la aita ti Pierre awara ni na bï ni so lo si na ala. E nga kue terê ti e ayeke nzere mingi tongana Jéhovah asara tufa gbani gbani na ndö ti e (aProv. 10:22). Mbeni lâ ande, e yeke bâ na lê ti e ngoi so azendo ti Jéhovah kue ayeke ga tâ tënë na ndö ti sese kue. Tongana apendere zendo so aga tâ tënë, a yeke hon ande gbungo li ti e. Tongaso, tongana e ngbâ be-ta-zo, e lingbi ti ku angoi ti ngia so angbâ na devant.

“Ange ti Jéhovah apika lo” (Kusala 12:18-25)

17, 18. Nyen la asara si azo agonda Hérode ngangu?

¹⁷ Li ti Hérode akpe ti mä so Pierre akpe, me a nzere na lo kete ape. Hio lo mû yanga ti tene a gi Pierre nzoni. Na peko ti so a wara Pierre ape, a hunda aturugu ti batango lo ti fa ye so asi. Na pekoni, lo mû yanga ti tene “a gue a punir ala”, peut-être a fâ ala (Kus. 12:19). Hérode Agrippa ayeke bâ ka mawa ti zo ape nga lo yeke sara nzoni bê na zo ape. Eskê a punir lani koli ti sioni bê so?

¹⁸ Peut-être kamene asara Agrippa ndali ti so lo wara lege pëpe ti fâ Pierre, me kete na pekoni lo wara lege ti zi kamene so. Mbeni lâ, awato ti lo abâ so a yeke nzoni ala gi ti duti na siriri na lo, na kite ayeke dä ape so lo ye ti mû tënë na lê ti gbâ ti azo. Luc atene so, ti leke terê ti lo, “Hérode ayü bongo ti lo ti gbia”. Josèphe, mbeni Juif so asû mbaï, atene so a sara bongo ti Hérode na argent si tongana lumière aza na ndö ti gbia ni, gloire ti lo ayeke pika lê ti azo. Hérode, so baba ahon ndö ti lo, amû tënë. Gbâ ti azo ni, so aye ti gonda lo ngangu, adekongo ala tene: “So go ti mbeni nzapa la, me go ti zo la ape!”—Kus. 12:20-22.

19, 20. (a) Nyen la asara si Jéhovah apunir Hérode? (b) Mbaï ti kuâ ti ngangu so Hérode awara adë bê ti e tongana nyen?

¹⁹ Mara ti gonda so alingbi gï na Nzapa, nga Nzapa abâ ye so asi so. Hérode alingbi lani ti kpe ti wara kpale. Lo peut ti suku na azo ni wala ti ke tënë so ala yeke tene so. Me, sarango ye ti lo afa so proverbe so atene “baba ague na zo ti tï sioni” ayeke tâ tënë (aProv. 16:18). “Gï na lê ni lê ni, ange ti Jéhovah apika” zo ti wuma so na a sara si lo kui mbeni sioni kuâ: “Asene ate lo si lo kui.” (Kus. 12:23). Josèphe nga kue atene so ye ni awara Agrippa gï hio tongaso, na lo kiri lo tene so gbia ni ahinga so lo yeke kui ndali ti so lo yeda si azo ni agonda lo ngangu. Josèphe atene so lo bâ pasi na kobela ni lango oku kozo si lo kui.b

²⁰ Na ambeni ngoi, e peut ti bâ so azo ti sioni ayeke sara sioni ye, na a punir ala ape. Ye ni so alingbi ti dö bê ti e pëpe, ndali ti so “dunia so kue ayeke na gbe ti Zo ti sioni.” (1 Jean 5:19). Atâa so kue, tongana awakua be-ta-zo ti Nzapa abâ so a punir azo ti sioni ape, bê ti ala ayeke son. Ndani la mara ti ambaï tongaso ayeke dë bê ti ala. A yeke mo bâ mo tene e yeke bâ so Jéhovah asara mbeni ye ti dabe ti awakua ti lo kue so lo ye mbilimbili (Ps. 33:5). Gbanda gbâ, lo yeke sara si mbilimbili amû ndo.

21. Kusala chapitre 12 aluti mingi na ndö ti kpengba tënë wa? Ngbanga ti nyen la tënë so apeut ti dë bê ti e laso?

²¹ Hunzingo ti mbaï so afa na e mbeni ye ti manda so akpengba zo mingi: “Tënë ti Jéhovah angbâ gï ti maï na ti mû ndo mingi.” (Kus. 12:24). Tënë ti maïngo ti kua ti fango tënë so adabe ti e so Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndö ti oko kusala so laso. A yeke polele so Kusala chapitre 12 aluti ape gï na ndö ti kuâ ti mbeni bazengele oko nga na mbeni so akpe. Mingi ni, a sara tënë ti Jéhovah nga na ye so lo sara ti kanga lege na Satan so agi ti mingo bungbi ti aChrétien nga ti kaï fango tënë so ala yapu na ni. Aye so Satan asara atï na ngu, tongana ti so aye kue so a sara ti kaï fango tënë ayeke tï ande na ngu (És. 54:17). Me ti ala so ayeke mû mbage ti Jéhovah na Jésus Christ, ala yeke sara mbeni kua so ayeke tï ande na ngu lâ oko ape. Tënë so ayeke biani tënë ti kpengbango zo! So pasa si e yeke na ni ti fa “tënë ti Jéhovah” laso!