Mo yeke ngbâ ti “tambela na lege ti yingo”?
“I tambela na lege ti Yingo, na fade i sara ye ti nzara ti mitele pëpe.”—AGALATE 5:16.
1. Tongana nyen e lingbi ti kaï ti gi bê na ndo ti tënë ti sarango siokpari na tere ti yingo vulu?
MBENI lege ayeke dä ti kaï ti gi bê na ndo tënë ti sarango siokpari na tere ti yingo vulu ti Jéhovah. A yeke sarango ye so bazengele Paul afa ni, lo tene: “I tambela na lege ti Yingo, na fade i sara ye ti nzara ti mitele pëpe.” (aGalate 5:16). Tongana e zia si yingo ti Nzapa afa lege na e, a yeke sara si asioni nzara ti mitele ahon ndo ti e pëpe.—aRomain 8:2-10.
2, 3. Aye ti nzoni wa e yeke wara tongana e ngbâ ti tambela na lege ti yingo?
2 Na ngoi so e yeke “tambela na lege ti Yingo,” ngangu ti Jéhovah so lo yeke sara na kusala ayeke pusu e ti mä yanga ti lo. A yeke sara si e sara ye tongana ti Jéhovah na ngoi so e yeke na fango tënë, e yeke na yâ ti kongregation, e yeke na yanga-da nga tongana e yeke na ambeni ndo nde. Azo ayeke bâ so e yeke lë lengo ti yingo na yâ sarango ye ti e na mbage ti koli wala wali ti e, na mbage ti amolenge ti e, na mbage ti amba ti e aChrétien nga na mbage ti ambeni zo nde.
3 Tongana, na lê ti Nzapa e duti ‘na fini na yâ yingo’, a yeke sara si e ke ti sara sioni (1 Pierre 4:1-6). Tongana yingo vulu ti Nzapa ayeke sara kusala na yâ ti fini ti e, e yeke sara lâ oko pëpe siokpari so a lingbi ti pardone ni pëpe. Me, ambeni ye ti nzoni wa e lingbi ti wara tongana e ngbâ ti tambela na lege ti yingo?
Ngbâ nduru na Nzapa nga na Christ
4, 5. Na lege wa ti tambela na lege ti yingo andu bango ndo ti e na ndo Jésus?
4 Teti so e yeke tambela na lege ti yingo vulu, e lingbi ti bata kpengba songo so e yeke na ni na Nzapa nga na Molenge ti lo. Na sarango tënë na ndo ti amatabisi ti yingo, Paul atene na amba ti lo aChrétien ti Corinthe, lo tene: “Mbi fa na i [so i voro ayanda giriri] ye so, zo so atene, Zonga aga na li ti Jésus! zo so asara tënë na yâ Yingo ti Nzapa pëpe; a yeke gi na lege ti Yingo Vulu si zo alingbi tene, Jésus ayeke Seigneur!” (1 aCorinthien 12:1-3). Yingo kue so ayeke pusu zo ti zonga Jésus alondo biani na Satan Zabolo. Ye oko, teti so e yeke aChrétien so ayeke tambela na lege ti yingo vulu, e hinga biani so Jéhovah azingo Jésus na kuâ nga lo mû na lo kota ndo ahon tanga ti acréature kue (aPhilippien 2:5-11). E yeke na mabe na yâ fini ti Jésus so lo mû na sandaga ti zi e nga e yeda na Jésus tongana Seigneur so Nzapa azia lo na ndo ti e.
5 Ambeni Chrétien ti wataka na ngoi ti akozo Chrétien ake ti yeda so Jésus aga na sese tongana zo (2 Jean 7-11). Ambeni zo so ayeda na tënë ti wataka so ake atâ ye so a fa na ndo ti Jésus so ayeke Messie ni (Marc 1:9-11; Jean 1:1, 14). Ti tambela na lege ti yingo akanga lege na e si e yeda pëpe na mara ti atënë tongaso, so alondo na a-apostat. A yeke gi tongana e lango pëpe na lege ti yingo si e lingbi ti wara kota nzobe ti Jéhovah na ti ngbâ ti “tambela na lege ti tene-biani”. (3 Jean 3, 4). Tongaso, zia e leke na bê ti e ti ke tënë kue ti a-apostat tongaso si e lingbi ti ngbâ ti duti na kpengba songo na Babâ ti e ti yayu.
6. Yingo ti Nzapa ayeke pusu azo so atambela na lege ti yingo ti sara ye tongana nyen?
6 Paul azia tënë ti azo so ake tâ tënë na ala gue ti sambela ayanda nga na tënë ti secte na popo ti “kusala ti mitele” tongana lango-sioni nga na sarango sioni na kamene pëpe. Me, lo fa nda ni lo tene: “Ala so ayeke ti Christ Jésus, ala fâ mitele na [keke ti pasi, MN ], na nzara kue ti mitele, na ye so mitele aye. Tongana e yeke na fini na lege ti Yingo, a lingbi e tambela na lege ti Yingo nga.” (aGalate 5:19-21, 24, 25). Ngangu ti Nzapa ayeke pusu azo so ayeke tambela na lege ti yingo ti sara ye tongana nyen? Paul atene so “lengo ti Yingo ayeke ndoye, tâ ngia, siriri, be-nze-pepe, nzobe, bê ti sara nzoye, be-biani [wala, “mabe,” Fini Mbuki, 2001], tâ be-ti-molenge, na ngangu ti kanga nzara ti tere”. (aGalate 5:22, 23). Zia e bâ ambage nde nde ti lengo ti yingo so.
“E ndoye ambeni zo na popo ti e”
7. Ndoye ayeke nyen? Ambeni ye so a yeke hinga ndoye na ni ayeke so wa?
7 Ndoye, so ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo, aye fani mingi ti sara tënë ti ngangu yengo tere so ayeke na popo ti azo. A ye nga ti sara tënë ti bingo bê biani na ambeni zo nga na kpengba songo so azo ayeke na ni na popo ti ala. Bible atene so “Nzapa ayeke Ndoye” ndali ti so ndoye alondo na lo. A yeke bâ kota ndoye so Nzapa na Molenge ti lo afa na azo na lege ti fini ti Jésus Christ so lo mû na sandaga ti zi e (1 Jean 4:8; Jean 3:16; 15:13; aRomain 5:8). Teti so e yeke adisciple ti Jésus, a yeke hinga e na lege ti ndoye so e yeke fa na mbage ti amba ti e (Jean 13:34, 35). Biani, a hunda na e ti “ndoye ambeni zo na popo ti e”. (1 Jean 3:23). Nga, Paul atene so bê ti ndoye anze pëpe nga lo yeke na nzoni bê. Ndoye asara mbanda pëpe, lo sara baba pëpe, lo sara ye kirikiri pëpe wala lo gi ye teti lo wani pëpe. Bê ti ndoye aso hio pëpe wala lo diko aye ti sioni so a sara na lo pëpe. Ndoye awara ngia na yâ ti tâ tënë, me pëpe na yâ ti aye ti kirikiri. Ndoye agbu ngangu na yâ ye kue, ndoye amä na bê na tënë kue, ndoye aku ye kue nga ndoye akanga bê na yâ ye kue. Na ndo ni, ndoye ayeke hunzi lâ oko pëpe.—1 aCorinthien 13:4-8.
8. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti fa so e ndoye amba ti e awakua ti Jéhovah?
8 Tongana e zia si yingo ti Nzapa asara si e duti na ndoye, e yeke ndoye Nzapa nga na amba ti e (Matthieu 22:37-39). Bazengele Jean atene so “lo so ayeke na ndoye pëpe, lo ngbâ na yâ kui. Azo kue so ake aita ti ala ayeke awafango zo, na e hinga wafango zo ayeke na fini ti lakue lakue na yâ lo pëpe.” (1 Jean 3:14, 15). Mbeni zo so afâ zo alingbi ti kpe ti bata tere ti lo na yâ ti mbeni oko ti agbata ti batango tere so ayeke giriri na Israël gi tongana lo ke kozoni pëpe zo so lo fâ lo (Deutéronome 19:4, 11-13). Tongana yingo vulu ayeke fa lege na e, e yeke fa so e ndoye Nzapa, amba ti e awakua ti Jéhovah nga na ambeni zo.
“Tâ ngia ti L’Eternel ayeke ngangu ti i”
9, 10. Zo so ayeke na tâ ngia ayeke tongana nyen? Araison wa apusu e ti duti na ngia?
9 Zo so ayeke na tâ ngia ayeke zo so tere ti lo anzere mingi. Jéhovah ayeke “Nzapa so ayeke na ngia”. (1 Timothée 1:11, MN; Psaume 104:31). Jésus ayeke na ngia mingi ti sara ye so bê ti Babâ ti lo aye (Psaume 40:9; aHébreu 10:7-9). Nga, “tâ ngia ti L’Eternel ayeke ngangu ti [e].”—Néhémie 8:10.
10 Tâ ngia so Nzapa amû na e asara si tere ti e anzere mingi tongana e sara ye so bê ti lo aye atâa na angoi ti ye ti ngangu, ti vundu wala na angoi so a sara ye ti ngangu na e. So tâ ngia si ‘hingango ye ti Nzapa’ aga na ni na e! (aProverbe 2:1-5). Songo so e yeke na ni na Nzapa, so asara si e yeke na ngia, aluti na ndo tâ hingango ye so e wara nga na mabe so e yeke na ni na lo. Songo so aluti nga na ndo mabe so e yeke na ni na yâ fini ti Jésus so lo mû na sandaga ti zi e (1 Jean 2:1, 2). Na ndo ti sese kue, a yeke wara gi mbeni bungbi oko so azo ti yâ ni ayeke tongana atâ ita. E yeke na ngia mingi ti duti na yâ ti bungbi so (Sophonie 3:9; Aggée 2:7). Beku ti e na ndo aye so Royaume ti Nzapa ayeke sara ande nga na pendere kusala ti fango nzo tënë so e yeke sara ni asara si e yeke na ngia mingi (Matthieu 6:9, 10; 24:14). Beku ti fini ti lakue lakue so e yeke na ni asara nga si e yeke na ngia mingi (Jean 17:3). Teti so e yeke na pendere beku so, a yeke nzoni e duti na “tâ ngia mingi.”—Deutéronome 16:15.
E gi siriri nga e duti na be-nze-pepe
11, 12. (a) Dutingo na siriri aye ti tene nyen? (b) Siriri ti Nzapa ayeke sara nyen na ndo ti e?
11 Siriri, so ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo, aye ti sara tënë ti dutingo kpô sân ti tene zo agi bê ti lo. Babâ ti e ti yayu ayeke Nzapa ti siriri nga Bible adë bê ti e atene: “L’Eternel airi tënë nzoni ti siriri na ndo azo ti Lo.” (Psaume 29:11; 1 aCorinthien 14:33). Jésus atene na adisciple ti lo, lo tene: “Mbi zia siriri na i; Mbi mû siriri ti Mbi na i.” (Jean 14:27). Ti duti na siriri so Jésus asara tënë ni ayeke mû maboko na adisciple ti lo tongana nyen?
12 Siriri so Jésus amû na adisciple ti lo asara si bê ti ala adë na ala duti na mbeto mingi pëpe. Ala yeke na siriri mbilimbili na ngoi so ala wara lani yingo vulu so a mû zendo ni na ala (Jean 14:26). Teti so yingo vulu ti Nzapa asara kusala na yâ ti fini ti e nga teti so Nzapa ayeke mû na e yingo vulu ti lo na ngoi so e hunda ni na lo, e yeke na “siriri ti Nzapa” so mara ni ayeke dä pëpe, so asara si bê ti e na bibe ti e aduti kpô (aPhilippien 4:6, 7). Na ndo ni, yingo vulu ti Jéhovah amû maboko na e ti sara ye na ngangu pëpe nga ti duti na siriri na amba ti e aChrétien.—aRomain 12:18; 1 aThessalonicien 5:13.
13, 14. Ti duti na be-nze-pepe aye ti tene nyen? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e fa ni?
13 Be-nze-pepe ague oko na dutingo na siriri ndali ti so a mû lege na e ti kanga bê na gbele agingo tënë wala aye ti sioni so a sara na e. Na e yeke kanga bê ndali ti so e bâ so sarango tongaso alingbi ti sara si azo angbâ pëpe ti sara asioni ye na e tongana ti kozo. Nzapa ayeke na be-nze-pepe (aRomain 9:22-24). Jésus nga ayeke na be-nze-pepe. E lingbi ti wara aye ti nzoni na lege ti be-nze-pepe so Jésus afa ndali ti so Paul atene: “Mbi wara be-nzoni si na yâ mbi, mbi so mbi yeke wasiokpari ti kota ahon, Jésus-Christ alingbi fa na gigi be-nze-pepe ti Lo kue, tongaso mbi ga tapande ti ala so fade ala mä na bê na Lo ti wara fini ti lakue lakue.”—1 Timothée 1:16.
14 Ti duti na be-nze-pepe ayeke mû maboko na e ti kanga bê na ngoi so azo atene wala asara mbeni ye so asö bê ti e. Paul awa amba ti lo aChrétien lo tene: “I fa lege ti be-nze-pepe na azo kue.” (1 aThessalonicien 5:14). Teti so e kue e yeke azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe nga e yeke sara afaute, e ye biani ti tene azo aduti na be-nze-pepe na mbage ti e na ala kanga bê ti ala na ngoi so e sara aye so aso bê ti ala. Tongaso, zia e sara kue ti tene ‘bê ti e anze pëpe, na e duti na tâ ngia’.—aColossien 1:9-12.
E fa nzobe nga na bê ti sara nzoye
15. Tongana nyen e yeke fa so e yeke na nzobe? Fa ambeni tapande ti sarango ye na nzobe.
15 E yeke fa so e yeke na nzobe tongana e gi ti mû maboko na amba ti e nga e tene anzoni tënë na ala. Jéhovah nga na Molenge ti lo ayeke na nzobe (aRomain 2:4; 2 aCorinthien 10:1). A ku na mbage ti awakua ti Nzapa nga na ti Christ ti sara ye na nzobe (Michée 6:8; aColossien 3:12). Même ambeni zo so ayeke na songo pëpe na Nzapa “asara nzoni mingi” na azo (Kusala 27:3; 28:2). Ni la, e lingbi ti fa so e yeke na nzobe tongana e ngbâ ti “tambela na lege ti Yingo”.
16. Na yâ ti ambeni ye wa a hunda ti fa so e yeke na nzobe?
16 Zo alingbi ti fa so lo yeke na nzobe même na ngoi so lo yeke na raison ti sara ngonzo ndali ti so mbeni zo atene mbeni tënë wala lo sara mbeni ye so aso bê ti lo. Paul atene: “Tongana ngonzo agbu i, i bata si i sara siokpari pëpe; i zia lâ akui na i na ngonzo na bê ti i pëpe, na i zia ndo na zabolo pëpe. . . . I sara nzobe na popo ti i, na be-ti-ndoye, i pardone ye na popo ti i, legeoko tongana Nzapa apardone i nga na yâ Christ.” (aEphésien 4:26, 27, 32). Mingi ni, a yeke nzoni ti fa nzobe na mbage ti azo so ayeke na yâ ti atara. Biani, mbeni ancien ayeke fa pëpe so lo yeke na nzobe tongana lo ke ti mû wango so alondo na Bible na mbeni zo gi ngbanga ti so lo ye pëpe ti so bê ti zo ni, atâa so lo bâ so zo ni ayeke biani na yâ ti kpale so alingbi ti gue na lo ti zia lege ti “nzoni, ti mbilimbili, na ti tene-biani”.—aEphésien 5:9.
17, 18. Zo so ayeke na bê ti sara nzoye ayeke sara ye tongana nyen? A yeke nzoni bê ti sara nzoye asara nyen na yâ ti fini ti e?
17 Zo so ayeke na bê ti sara nzoye ayeke sara ye na lege ni, lo yeke na nzoni tambela wala lo yeke nzoni zo. Nzapa ayeke nzoni mingi ahon tanga ti azo kue (Psaume 25:8; Zacharie 9:17). Jésus nga ayeke sara ye na lege ni nga lo yeke na nzoni tambela mingi. Ye oko, lo yeda lani pëpe ti tene a iri lo “nzoni” na ngoi so a iri lo “Maître nzoni,” wala Nzoni Wafango ye (Marc 10:17, 18). A yeke ndali ti so lo hinga so gi Nzapa oko si ayeke nzoni ahon tanga ti azo kue.
18 Siokpari so a dü e na ni asara si a yeke ngangu na e ti sara ye ti nzoni (aRomain 5:12). Ye oko, e lingbi ti fa so e yeke sara ye ti nzoni tongana e sambela Nzapa ti fa na e lege ti sara ye ti nzoni. Paul atene na amba ti lo aChrétien so ayeke na Rome lo tene: “Mbi hinga na bê ti mbi biani, aita ti mbi, i mveni i si na nzoye, i si na hingango ye kue.” (aRomain 15:14). A lingbi mbeni ancien aduti “zo ti ndoye ye so ayeke nzoni”. (Tite 1:7, 8). Tongana yingo ti Nzapa afa lege na e, azo ayeke hinga so e yeke anzoni zo nga Jéhovah ayeke ‘dabe lo na ye’ ti nzoni ‘so e sara.’—Néhémie 5:19; 13:31.
“Tâ mabe”
19. Ti gue oko na aHébreu 11:1, mabe ayeke nyen?
19 Mabe, so ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo, “ayeke ye so asara si e hinga biani fade e wara ye so e yeke ku, a yeke ye so afa na e ye so e bâ pëpe ayeke tâ ye.” (aHébreu 11:1). Tongana e yeke na mabe, e yeke hinga biani so aye kue so Jéhovah amû zendo ni na e ayeke ga ande tâ tënë biani. Mabe ti e asara si e hinga biani so aye so ade e bâ pëpe ayeke tâ ye ndali ti so aye mingi afa ni. Na tapande, aye so e yeke bâ afa so mbeni Wasarango ye ayeke dä. Mara ti mabe tongaso la e yeke fa ni tongana e ngbâ ti tambela na lege ti yingo.
20. “Siokpari so aye ti kanga e” ayeke nyen? Tongana nyen e lingbi ti kpe ni nga na akusala ti mitele?
20 Ti duti na mabe pëpe ayeke mbeni “siokpari so aye ti kanga e”. (aHébreu 12:1). E yeke na bezoin ti zia bê ti e kue na ndo yingo ti Nzapa ti mû lege na e ti kpe akusala ti mitele, gingo gbâ ti mosoro nga na afango ye ti wataka so alingbi ti buba mabe ti e (aColossien 2:8; 1 Timothée 6:9, 10; 2 Timothée 4:3-5). Yingo ti Nzapa ayeke sara si awakua ti Jéhovah ti laso aduti na mara ti mabe so awakua ti Jéhovah ti giriri nga na ambeni zo so Bible asara tënë ti ala ayeke na ni lani (aHébreu 11:2-40). Nga, mabe ti e wani so ayeke “tâ mabe” alingbi ti kpengba mabe ti amba ti e.—1 Timothée 1:5; aHébreu 13:7.
Duti na tâ be-ti-molenge nga na ngangu ti kanga nzara ti tere
21, 22. Zo so ayeke na tâ be-ti-molenge ayeke sara ye tongana nyen? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e fa so e yeke na tâ be-ti-molenge?
21 Zo so ayeke na tâ be-ti-molenge ayeke sara ye na nzobe nga na ngangu pëpe. Nzapa ayeke sara ye na tâ be-ti-molenge. E hinga ni ndali ti so Jésus, so ayeke sara ye na tâ be-ti-molenge na ngoi so lo yeke na sese, afa tâ nzoni mingi asarango ye ti Jéhovah (Matthieu 11:28-30; Jean 1:18; 5:19). Tongaso, ye wa a hunda na e awakua ti Jéhovah ti sara?
22 Teti so e yeke aChrétien, a ku na mbage ti e ti ‘fa na azo kue so e yeke na tâ be-ti-molenge.’ (Tite 3:2). E yeke sara ye na tâ be-ti-molenge na ngoi so e yeke fa tënë. A wa azo kue so akpengba na lege ti yingo ti tene “na lege ti tâ be-ti-molenge”, ala kiri na mbeni Chrétien so asara ye na lege ni pëpe na nzoni lege (aGalate 6:1). E kue e lingbi ti maï beoko nga na siriri na popo ti e aChrétien na lege so e yeke sara ye na “be-kota-pepe na tâ be-ti-molenge”. (aEphésien 4:1-3). E lingbi ti fa so e yeke na tâ be-ti-molenge tongana e ngbâ lakue ti tambela na lege ti yingo nga e duti na ngangu ti kanga nzara ti tere.
23, 24. Ngangu ti kanga nzara ti tere ayeke mû maboko na e tongana nyen?
23 Ngangu ti kanga nzara ti tere ayeke mû maboko na e ti ngbâ ti sara hange si apensé ti e, atënë ti yanga ti e nga na asarango ye ti e ague kirikiri pëpe. Jéhovah akanga bê ti lo si lo “sara tënë pëpe” na ngoi so lo yeke sara ye lani na mbage ti azo ti Babylone so afuti Jérusalem (Esaïe 42:14). Molenge ti lo azia mbeni “tapande” so e lingbi ti mû pekoni na lege so lo kanga bê na ngoi so lo yeke bâ pasi. Nga, bazengele Pierre awa amba ti lo aChrétien ti “zia ngangu ti kanga nzara ti tere na ndo ndara” ti ala.—1 Pierre 2:21-23; 2 Pierre 1:5-8.
24 A ku na mbage ti a-ancien ti duti na ngangu ti kanga nzara ti tere (Tite 1:7, 8). Ti tâ tënë ni, azo kue so yingo vulu ayeke fa lege na ala alingbi ti kanga nzara ti tere ti ala na tongaso ala yeke kpe sarango aye ti sioni, tenengo asioni tënë wala sarango ambeni ye so alingbi ti sara si Jéhovah ake ala. Tongana e zia si yingo ti Nzapa apusu e ti duti na ngangu ti kanga nzara ti tere, amba ti e ayeke bâ ni polele na lege ti sarango tënë ti e nga na sarango ye ti e.
Ngbâ ti tambela na lege ti yingo
25, 26. Na lege wa ti tambela na lege ti yingo andu songo ti e na amba ti e laso nga andu gigi ti e ti kekereke?
25 Tongana e tambela na lege ti yingo, e yeke fa tënë ti Royaume na wâ (Kusala 18:24-26). A yeke nzere ande na azo, mingi ni azo so ayeke na kpengba songo na Nzapa, ti duti na tere ti e. Teti so yingo vulu ayeke fa lege na e, e yeke kpengba amba ti e awakua ti Jéhovah na lege ti yingo (aPhilippien 2:1-4). So ayeke ye so aChrétien kue aye ti sara la pëpe?
26 Na yâ ti sese ti laso so Satan ayeke komande na ndo ni, a yeke kete ye pëpe ti tambela na lege ti yingo (1 Jean 5:19). Ye oko, azo kutu mingi ayeke sara ni. Tongana e zia bê ti e kue na Jéhovah, e yeke wara ngia na yâ fini ti e ti laso nga e yeke zia si akpengba-ndia ti mbilimbili ti Jéhovah, lo so na ndoye amû yingo vulu ti lo na e, afa lege na e teti lakue lakue.—Psaume 128:1; aProverbe 3:5, 6.
Mo yeke kiri tënë tongana nyen?
• Na lege wa ti “tambela na lege ti Yingo” andu songo ti e na Nzapa nga na Molenge ti lo?
• Ambage nde nde ti lengo ti yingo ayeke so wa?
• Na alege wa zo alingbi ti fa na gigi ambage nde nde ti lengo ti yingo ti Nzapa?
• Na lege wa ti tambela na lege ti yingo andu fini ti e ti laso nga na ti kekereke?
[Foto na lembeti 13]
Fa na lege ti anzoni tënë nga na akusala ti mo so mo yeke na nzobe