Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • bsi07 itu. 4-6
  • Tusi o le Tusi Paia Numera 25—Auega a Ieremia

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Tusi o le Tusi Paia Numera 25—Auega a Ieremia
  • “O Tusitusiga Paia Uma”—E Moni Aʻiaʻi ma Aogā, Tusi 15
  • Tamaʻi Ulutala
  • LE POGAI E AOGĀ AI
“O Tusitusiga Paia Uma”—E Moni Aʻiaʻi ma Aogā, Tusi 15
bsi07 itu. 4-6

Tusi o le Tusi Paia Numera 25—Auega a Ieremia

Lē na Tusia: Ieremia

Nofoaga na Tusia Ai: Latalata i Ierusalema

Māeʻa Ona Tusia: 607 T.L.M.

E MAUTINOA lava le talafeagai o le igoa o lenei tusi o le Tusi Paia. O se auēga e faamatala ai le loloto o le faanoanoa i le mala na tupu i le talafaasolopito o tagata filifilia o le Atua, le faaumatiaga lea o Ierusalema i le 607 T.L.M. e Nepukanesa, le tupu o Papelonia. I le faa-Eperu sa faaigoa le tusi i lona uluaʻi upu o le, Eh·khahʹ!, o lona uiga “Faapefea!” Sa taʻua le tusi e le ʻaufaaliliu o le Septuagint faa-Eleni o le Threʹnoi, lea o lona uiga “Tagiauē; Auega.” E faaaogā e le Talmud a Papelonia le faaupuga Qi·nohthʹ, o lona uiga o le “Tagiauē; Solo o le Faanoanoa.” O tusitusiga a Ierome i le faa-Latina, na ia faaigoaina ai le tusi o le Lamentationes, lea e maua mai ai le taʻu i le faa-Peretania.

2 I faaliliuga faa-Peretania ma le faa-Samoa o le Tusi Paia, o loo maua le Auega pe a uma le Ieremia, peitaʻi i Tusi ua faamaonia o le Tusi Paia Eperu, e masani lava ona maua i le Hagiographa, po o Tusitusiga, e aofia ai ma Le Pese a Solomona, Ruta, Failauga, ma le Eseta—o se tuufaatasiga itiiti o tusi e taʻua o Meghil·lohthʹ (Tāʻaiga) e lima. I nisi Tusi Paia faaonapōnei i le faa-Eperu, e tuu i le va o le Ruta po o le Eseta ma le Failauga, ae i kopi anamua, fai mai sa sosoo ma le Ieremia, e pei ona iai i a tatou Tusi Paia i aso nei.

3 E lē o taʻua i le tusi lē na tusiaina. Peitaʻi ane, e itiiti lava se masalosaloga o Ieremia na tusia. I le Septuagint faa-Eleni, o loo maua ai i le tusi le faatomuaga lenei: “Ma o le mea na tupu, ina ua ave faatagataotauaina tagata Isaraelu ma ua faatafunaina Ierusalema, sa nofo ai i lalo Ieremia ma tagi ma auē i le auēga lenei e faatatau i Ierusalema ma faapea ane.” Sa manatu Ierome o nei upu o ni faamatalaga lē saʻo na māfua ai ona lē tusia i lana faaliliuga. Peitaʻi ane, o le manatu faapea o Ieremia na tusia le Auega, e aloaʻia i uputuu a Iutaia ma o loo faamaonia mai lea e le faaliliuga faa-Syriac, le Vulgate faa-Latina, le Targum a Jonathan, ma le Talmud a Papelonia, atoa ai ma isi tusi.

4 Ua taumafai nisi tagata faitio e faamaonia mai e faapea, e lē o Ieremia na tusia le Auega. Peitaʻi, o mea nei na taʻua e le Commentary on the Holy Bible e faamaonia ai o Ieremia na tusiaina, “o le manino lelei o le faamatalaina o Ierusalema i le mataupu e 2 ma le 4, lea e faamaonia ai o le tusitala o sē na vaaitino i mea na tutupu; faapena foʻi ma le tulaga o le malolosi o faalogona tigāalofa atoa ai ma le agaga faavaloaga o solo i le tusi atoa, faapea foʻi ma le auala o loo tusia ai, o faaupuga, atoa ma manatu, e fetaui uma lava iā Ieremia.”a E anoanoaʻi faaupuga e talitutusa i le Auega ma le Ieremia, e pei o le “tafe ifo le vai i oʻu mata (loimata)” ona o le matuā faanoanoa (Aue. 1:16; 2:11; 3:48, 49; Iere. 9:1; 13:17; 14:17) atoa foʻi ma le ʻinoʻino i perofeta ma faitaulaga ona o a latou faiga faapiʻopiʻo. (Aue. 2:14; 4:13, 14; Iere. 2:34; 5:30, 31; 14:13, 14) O fuaiupu o loo i le Ieremia 8:18-22 ma le Ieremia 14:17, 18 ua faaalia ai e mafai e Ieremia ona tusia ia manatu faanoanoa o loo i le Auega.

5 E ioe le toʻatele o tagata o le taimi na tusia ai, o le faatoʻā mavae lava o le paʻū o Ierusalema i le 607 T.L.M. O loo fou pea i le mafaufau o Ieremia le mataʻutia o le vagaia ma le susunuina o le aai, ma o loo matuā olaola ona faamatalaina mai lona matuā faanoanoa lava. Na taʻua e se fai tofā e faapea, e leai se vala e tasi o le faanoanoa o faamatalaina atoatoa i se vaega patino, ae o vala taʻitasi o loo maua pea lava pea i le tele o solo. Ona ia faapea mai lea: “O lenei lē mautonu o manatu . . . o se tasi lea o faamaoniga sili ona malosi e faapea ai, na sosoo le tusiaina o le tusi ma mea na tutupu atoa ma faalogona ootia ia o loo faailoa mai ai.”b

6 E mataʻina i tagata aʻoga o le Tusi Paia le auala o loo faatulaga ai le Auega. E lima mataupu, o lona uiga, e lima ni solo o ni upu o pese na tusia. O mataupu muamua e fā e faasolosolo i se faiga faapea, o fuaiupu taʻitasi e amata i se mataʻitusi e faasolosolo i mataʻitusi e 22 o le alafapeta (pi) faa-Eperu. I le isi itu, o le mataupu e tolu e 66 fuaiupu, o lona uiga e 3 fuaiupu sosoo e amata i le mataʻitusi lava e tasi a o leʻi see atu i le isi mataʻitusi. O le solo lona lima e lē faasolosoloina e tusa o le alafapeta Eperu, e ui e 22 ona fuaiupu.

7 O loo faamatalaina i le Auega ia mafatiaga sa lofitūina ai ona o le vagaia, le puʻea, ma le faaumatiaina o Ierusalema e Nepukanesa, ma e lē mafaatusaina i se isi lava tusi i le manino, ma maʻoti o faamatalaga o loo iai faapea ma lagona o le faanoanoa o i le tusi. O loo faamatalaina e le tusitala lona matuā faanoanoa ona o le faatafunaina, o puapuaga, ma le fenuminumiaʻi sa ia mātauina. O oge, le pelu, ma isi mea mataʻutia na aumaia ai le mafatiaga matuitui i le aai—na avea nei mea uma o se faasalaga tuusaʻo mai le Atua, ona o agasala a tagata, o perofeta, ma faitaulaga. Ae ui i lea, sa tumau pea le faamoemoe ma le faatuatua iā Ieova, ma o ia e tatalo atu i ai mo le toe faafoʻisiaina.

LE POGAI E AOGĀ AI

13 O loo faamatalaina i le tusi o Auega le mautinoa atoatoa o Ieremia i le Atua. A o iai i le loloto o faanoanoaga ma le matuā toʻilalopopo, faatasi ai ma le matuā leai o se faamoemoe i se faamāfanafanaga e maua mai i tagata, sa taulaʻi atu le perofeta i le lumanaʻi i le faaolataga mai le Atua sili o le vateatea, o Ieova. E ao ona faagaeeina e le Auega le usiusitai ma le faamaoni i tagata tapuaʻi moni uma lava, ae i le taimi lava e tasi ua saunia ai se lapataʻiga e mataʻu ai mo i latou e lē manatu mamafa i le suafa silisili, atoa ma le uiga o lea suafa. E lē o taʻua i le talafaasolopito le faaumatiaina o se isi nuu, sa faapea ona fai i ai ni auēga i se gagana e matuā faanoanoa ma pāʻia ai loto. E mautinoa lava le aogā i le faamatalaina ai o le maʻemaʻeā o le Atua agaʻi iā i latou e faaauau ona fouvale, faaua maaa, ma le lē salamō.

14 E aogā foʻi le Auega i le faailoaina o le faataunuuga o nisi o lapataʻiga ma valoaga tauatua. (Aue. 1:2—Iere. 30:14; Aue. 2:15—Iere. 18:16; Aue. 2:17—Levi. 26:17; Aue. 2:20—Teu. 28:53) E lelei foʻi ona mātauina ua saunia e le Auega se faamaoniga manino i le faataunuuga o le Teuteronome 28:63-65. E lē gata i lenā, o loo aofia ai i le tusi le tele o faamatalaga e fesootaʻi atu i isi vaega o le Tusi Paia. (Aue. 2:15—Sala. 48:2; Aue. 3:24—Sala. 119:57) E lagolagoina e le Tanielu 9:5-14 ia le Auega 1:5 ma le 3:42 i le faailoaina mai e faapea na oo mai le mala ona o agasala a tagata lava latou.

15 E mautinoa le matuā nutimomoia o le loto i le puapuaga na oo iā Ierusalema! E ui i nei tulaga uma, ae na faaleo mai e le Auega le mautinoa e faapea, o le a faaalia e Ieova le agalelei ma le alofa mutimutivale ma o le a ia manatua Siona ma toe faafoʻisia mai. (Aue. 3:31, 32; 4:22) O loo faaalia mai ai le faamoemoe i ‘aso e faafouina ai’ e pei o aso anamua a o pule ia tupu o Tavita ma Solomona i Ierusalema. O loo iai pea le feagaiga a Ieova ma Tavita i se malo e faavavau! “Ua lē mavae o lona alofa mutimutivale; e fou mai ia i taeao uma.” O le a faaauau pea lenā alofa mutimutivale iā i latou o ē alolofa iā Ieova, seʻia oo ina faapea mai ma le lotofaafetai i latou uma o le a ola i le pulega amiotonu o lona Malo: “O loʻu tofi o Ieova lea.”—5:21; 3:22-24.

[Faaopoopoga i lalo]

a 1952, faatonutonu e J. R. Dummelow, itulau 483.

b Studies in the Book of Lamentations, 1954, Norman K. Gottwald, itulau 31.

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga