Tusi o le Tusi Paia Numera 26—Esekielu
Lē na Tusia: Esekielu
Nofoaga na Tusia Ai: Papelonia
Māeʻa Ona Tusia: Pe tusa o le 591 T.L.M.
Vaitaimi o Aofia Ai: 613–pe tusa o le 591 T.L.M.
O LE tausaga e 617 T.L.M., na tuuina atu ai Ierusalema e Ioakina le tupu o Iuta, iā Nepukanesa, o lē na aveina tagata tāua o le nuu atoa ai ma oloa o le fale o Ieova ma le fale o le tupu i Papelonia. E aofia ai i ē na ave faatagataotauaina ia le aiga o le tupu atoa ai ma aloalii; o tagata totoa ma malolosi; o tufuga ma ē e galulue i uʻamea; atoa ai ma Esekielu le atalii o Posai le ositaulaga. (2 Tu. 24:11-17; Eseki. 1:1-3) A o faatumulia i latou i le lotomafatia, na taunuu atu le malaga fitā a nei tagata faaaunuua mai i se nuu o atumauga, ma iai vaipuna, atoa ai ma vanu, i se laufanua laugatasi e matuā telē lava. O lea ua latou nonofo nei i tafatafa o le vaitafe o Kepara i le ogatotonu o se emepaea malosi, e siʻomia e ni tagata e ese lava a latou aganuu ma e tapuaʻi i tapuaʻiga faapaupau. Sa faataga e Nepukanesa tagata Isaraelu e fai ni o latou lava fale, fai a latou lava auauna, ma auai i faiga faapisinisi. (Eseki. 8:1; Iere. 29:5-7; Esera 2:65) Afai latou te maelega, e ono faatamaoaigaina i latou. Po o le a maileia ea i latou e lotu faa-Papelonia atoa ai ma le matapeʻapeʻa? Po o le a faaauau ea ona latou fouvale faasaga iā Ieova? Po o le a latou taliaina ea lo latou faaaunuua o se aʻoaʻiga mai iā te ia? O le a latou fesagaʻia tofotofoga fou i le nuu ua latou faaaunuua ai.
2 I nei tausaga sili ona faigatā seʻia oo mai i le faaumatiaga o Ierusalema, sa iai pea i taimi uma se perofeta e auauna iā Ieova, ia po o le auauna foʻi i tagata Isaraelu. Sa iai Ieremia i totonu lava o Ierusalema, o Tanielu sa i le lotoā o le tupu o Papelonia, ae o Esekielu sa fai ma perofeta i tagata Iutaia sa faaaunuua i Papelonia. Sa avea Esekielu ma ositaulaga ma o se perofeta foʻi, o se tofiga sa faia foʻi ma le fiafia e Ieremia faapea foʻi ma Sakaria mulimuli ane ai. (Eseki. 1:3) I lana tusi atoa lava, e sili atu i le 90 taimi o loo faailoa mai ai ia o “le atalii o le tagata,” o se manatu e tāua pe a suʻesuʻeina lana valoaga auā, i le Tusi Paia Kerisiano Eleni, e toeitiiti lava 80 taimi o loo faasino atu ai foʻi faapena iā Iesu o “le Atalii o le tagata.” (Eseki. 2:1; Mata. 8:20) O le uiga o lona igoa Esekielu (i le faa-Eperu, Yechez·qeʼlʹ) “Faamalosia e le Atua.” O lona lima o tausaga o le faaaunuuaina o Ioakina, i le 613 T.L.M., na tofia ai e Ieova Esekielu e fai ma perofeta. Tatou te faitau ai e faapea, sa iai pea o ia i lana galuega i le 22 tausaga mulimuli ane ai i lona 27 tausaga o le tafeaga. (Eseki. 1:1, 2; 29:17) Sa faaipoipo o ia, peitaʻi na maliu lana avā i le aso na amata ai le osofaʻiga mulimuli o Ierusalema e Nepukanesa. (24:2, 18) E lē o iloa le aso na maliu ai Ieremia ma le auala o lona maliu.
3 E lē fesiligia le manatu e faapea o Esekielu na tusiaina le tusi o loo taʻua i lona igoa, atoa ma le iai o lona tulaga tatau i tusi ua faamaoniaina o le Tusi Paia. Sa aofia ai i tusi o le Tusi Paia ua faamaoniaina i aso o Esera, ma sa iai foʻi i lisi o tusi o le Tusi Paia i le vaitaimi o uluaʻi Kerisiano, aemaise ai lava tusi ua faamaoniaina a Origen. E mafai foʻi ona faamaonia lona moni aʻiaʻi i le matilatila o mea e talitutusa ai ana faatusatusaga ma faatusatusaga a Ieremia ma le Faaaliga.—Eseki. 24:2-12—Iere. 1:13-15; Eseki. 23:1-49—Iere. 3:6-11; Eseki. 18:2-4—Iere. 31:29, 30; Eseki. 1:5, 10—Faaa. 4:6, 7; Eseki. 5:17—Faaa. 6:8; Eseki. 9:4—Faaa. 7:3; Eseki. 2:9; 3:1—Faaa. 10:2, 8-10; Eseki. 23:22, 25, 26—Faaa. 17:16; 18:8; Eseki. 27:30, 36—Faaa. 18:9, 17-19; Eseki. 37:27—Faaa. 21:3; Eseki. 48:30-34—Faaa. 21:12, 13; Eseki. 47:1, 7, 12—Faaa. 22:1, 2.
4 O le isi faamaoniga o le moni aʻiaʻi o lenei tusi, o le mataʻina lea o le faataunuuga o valoaga a Esekielu agaʻi i nuu tuaoi, e pei o Turo, Aikupito ma Etoma. O se faaaʻoaʻoga, na valoia e Esekielu e faapea o le a faataapeapeina Turo, ma na faataunuuina se vaega o lenei valoaga ina ua maua e Nepukanesa le aai, ina ua uma le vagaia mo le 13 tausaga. (Eseki. 26:2-21) Sa leʻi avea lenei feteenaʻiga ma iʻuga atoatoa o Turo. Peitaʻi, o le faaiʻuga faafaamasinoga a Ieova e tatau ona faaumatia atoatoa. Sa ia valoia mai e ala iā Esekielu e faapea: “Ou te tafiesea lona laueleele, ou te faia foʻi o ia ma papa iila. . . . O ou maa foʻi, ma ou laau, ma lou eleele latou te lafo i totonu o le sami.” (26:4, 12) Na faataunuuina uma lava nei valoaga i le silia i le 250 tausaga mulimuli ane ai, ina ua osofaʻia e Alesana le Sili le aai o Turo sa iai i le motu. Na laʻu uma e fitafita a Alesana toēga o mea o le aai i laufanua na faaleagaina, ma lafo atu i le sami, ina ia fai ai le ala tanu e ʻafa maila le umi (800 mita) agaʻi atu i le aai sa i le motu. Ma, i le vagaia o le aai i se auala e uiga ese, na latou aʻea ai le pā e 150 futu (46 mita) le maualuga ma faatoʻilaloina ai le aai i le 332 T.L.M. E faitau afe na fasiotia ai, ae anoanoaʻi i latou sa faatau atu e fai ma pologa. E pei lava foʻi ona valoia mai e Esekielu, na avea Turo ma ‘papa iila ma mea e folasia ai upega.’ (26:14)a I le isi itu o le Nuu o le Folafolaga, sa faatamaʻiaina ai foʻi tagata faaʻoleʻole sā Etomā, i le faataunuuga o le valoaga a Esekielu. (25:12, 13; 35:2-9)b E faapena foʻi, i valoaga a Esekielu e faatatau i le faaumatiaga o Ierusalema atoa ai ma le toe faafoʻisiaina o Isaraelu, sa faamaonia foʻi le saʻo aʻiaʻi.—17:12-21; 36:7-14.
5 I tausaga amata o lana galuega faavaloaga, sa folafola atu ai e Esekielu ni faaiʻuga faafaamasinoga a le Atua iā Ierusalema lē faamaoni ma lapataʻia i latou sa faaaunuua e faatatau i le ifo i tupua. (14:1-8; 17:12-21) Sa leʻi faaalia e tagata Iutaia o ē na faaaunuuaina ni faailoga moni o le salamō. Sa fai ma masani a tane sa taiulu iā i latou ona fesili atu iā Esekielu, peitaʻi latou te leʻi uaʻi atu i feʻau mai iā Ieova na taʻu atu e Esekielu iā i latou. Sa latou faaauau pea i a latou ifoga tupua ma faiga matapeʻapeʻa. Ina ua faaleagaina lo latou malumalu, lo latou aai paia, ma aveesea la latou nofoaiga tautupu, sa matuā faateʻia ai lava, peitaʻi sa uunaʻia ai na o sina vaega itiiti e faaalia le lotomaulalo ma le salamō.—Sala. 137:1-9.
6 Sa faamamafaina i valoaga a Esekielu i tausaga mulimuli ane ai ia le faamoemoe o le toe faafoʻisiaina. Sa matuā aʻoaʻia ai foʻi nuu tuaoi o Iuta, ona sa latou olioli i lona faaleagaina. O lo latou māsiasi, atoa ai ma le toe faafoʻisia o Isaraelu, o le a faapaiaina ai Ieova a o latou vāai i ai. I lona aotelega, o le fuafuaga o le faaaunuuaina atoa ma le toe faafoʻisiaina, o le a ‘iloa ai e nuu ese ma le aiga o Isaraelu, o aʻu lava o Ieova.’ (Eseki. 39:7, 22) O le faapaiaina o le suafa o Ieova o loo faamatilatilaina i le tusi atoa, e sili atu i le 60 taimi ona maua le faaupuga: “Tou [po o le, latou] te iloa ai o aʻu o Ieova.”—6:7, faaopoopoga i le pito i lalo, NW.
LE POGAI E AOGĀ AI
29 O faasilasilaga, o vaaiga, atoa ma folafolaga na avatu e Ieova iā Esekielu, sa faatatau moni atu lava i tagata Iutaia sa faaaunuua. E ui lava e toʻatele sa taufaifai ma tauemu i le perofeta, ae e iai ē sa talitonu iā te ia. Sa telē se aogā o lenā mea iā i latou. Sa faamalosia i latou e ala i folafolaga o le toe faafoʻisiaina. I le lē pei o isi nuu sa ave faatagataotauaina, sa latou faaauau pea ona mātauliaina i latou o se nuu, ma sa toe faafoʻisia e Ieova se vaega totoe, i le 537 T.L.M., e pei ona ia valoia mai. (Eseki. 28:25, 26; 39:21-28; Esera 2:1; 3:1) Sa latou toe fausia le fale o Ieova ma toe faafou le tapuaʻiga moni i inā.
30 O mataupu silisili o loo faatulaga mai i le Esekielu e lē mafaatusalia le tāua iā i tatou i aso nei. O le fulitua i le upu moni ma le ifo i tupua, faaopoopo atu i ai ma le fouvale, e taʻitaʻia atu ai i le leai o se finagalo malie o Ieova. (Eseki. 6:1-7; 12:2-4, 11-16) E taʻitoʻatasi ma tali atu le tagata lava ia mo ana agasala, peitaʻi e faamagalo e Ieova le tagata e liliuese mai i ona ala sesē. E maua e lenā tagata le alofa mutimutivale ma ola ai o ia. (18:20-22) E ao ona avea auauna a le Atua ma tagata vāai faamaoni e pei o Esekielu, e tusa lava po o tofiga faigatā po o le oo foʻi i ai o tauemuga ma taufaifaiga. E lē tatau ona tatou tuulafoaʻia le amioleaga e oti e aunoa ma le lapataʻia, ma paʻū ai i o tatou ulu o latou toto. (3:17; 33:1-9) O loo i leoleo mamoe o tagata o le Atua se tiute tauave mamafa o le tausia lea ma vaavaaia le lafu.—34:2-10.
31 E matilatila i le tusi o Esekielu ia valoaga e faatatau i le Mesia. O loo faasino atu iā te ia e faapea “o ia ua i ai le tonu” i le nofoaiga a Tavita ma o lē e ao ona avatua i ai. E faalua taimi o loo taʻua ai o ia “o laʻu auauna o Tavita,” e taʻua foʻi o le “leoleo mamoe,” “tupu,” ma le “alii sili.” (21:27; 34:23, 24; 37: 24, 25) Talu ai ua autausagā talu ona maliu Tavita, sa tautala Esekielu e faatatau i Lē o le a lē gata ina avea ma Alo o Tavita ae avea foʻi ma Alii o Tavita. (Sala. 110:1; Mata. 22:42-45) I le pei o Isaia, sa tautala foʻi Esekielu i le totōina o se tātupu muʻamuʻa, lea o le a tuuina i le mea maualuga e Ieova.—Eseki. 17:22-24; Isa. 11:1-3.
32 E faaoso naunau foʻi pe a faatusatusa le malumalu na iloa i le vaaiga a Esekielu ma le vaaiga o loo i le Faaaliga o “Ierusalema, o le aai tele ma le paia.” (Faaa. 21:10) E iai eseesega e ao ona mātauina; o se faaaʻoaʻoga, o le malumalu i le Esekielu, o loo tuese ma e i le itu i mātū o le aai, ae i le Faaaliga, o loo taʻua ai Ieova o ia o le malumalu o le aai. Peitaʻi ane, i tulaga uma lava e lua, o loo iai le vai o le ola o loo tafe atu ai, o loo iai foʻi laau e fua mai i fuata i masina taʻitasi atoa ma lau e faamālōlōina ai, ma o loo iai le pupula o Ieova. O loo saosaolaumea uma nei vaaiga agaʻi i le talisapaia o le tulaga tautupu o Ieova, atoa ma lana sauniuniga o le faaolataga mo i latou e tuuina atu le auaunaga paia iā te ia.—Eseki. 43:4, 5—Faaa. 21:11; Eseki. 47:1, 8, 9, 12—Faaa. 22:1-3.
33 O loo faamamafaina i le tusi o Esekielu e faapea o Ieova e paia. O loo faalauiloa ai e faapea, o le faapaiaina o le suafa o Ieova e sili atu ona tāua na i lo se isi lava mea. “Ou te faapaiaina loʻu igoa mamalu, . . . e iloa ai foʻi e nuu ese o aʻu lava o Ieova, o loo fetalai mai ai le Alii o Ieova.” E pei ona faaalia mai e le valoaga, o le a ia faapaiaina lona suafa e ala i le faaumatia o i latou uma ua lē āva i lenā suafa, e aofia ai Koku o Makoku. Ua faaalia le atamai e i latou uma o loo faapaiaina nei Ieova i o latou olaga, e ala i le ausiaina o mea na te manaʻomia mo le tapuaʻiga na te taliaina. O i latou nei o le a latou maua le faamālōlōina ma le ola e faavavau e ala i le vai e tafe mai i lona malumalu. O le a matuā uiga ese le mamalu atoa ma le lē mafaatusalia o le matagofie o le aai lea e taʻua “O Loo Afio ai Ieova”!—Eseki. 36:23; 38:16; 48:35.
[Faaopoopoga i lalo]