Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • w95 10/15 itu. 5-8
  • Le Mata‘u—Ua Taatele Nei ae Lē Oo i le Faavavau!

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Le Mata‘u—Ua Taatele Nei ae Lē Oo i le Faavavau!
  • Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1995
  • Tamaʻi Ulutala
  • Mataupu e Taitutusa
  • Mataʻu Tatau i Taua
  • Le Faaleagaina Atili o le Lalolagi ma le Ola o Iai
  • Pe o le a Agaʻi ina Leaga Tele po o le a Faaleleia?
  • Pe Vave Oo mai na i lo le Mea o E Manatu Ai?
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1991
  • Ua Lata le “Iuga o Le Lalolagi”!
    E Mafai Ona E Ola e Faavavau i Parataiso i le Lalolagi
  • Mata‘u i le Atua—Pe Mafai ona Aogā ia te Oe?
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1989
  • Ia Matata‘u ia Ieova ma Vivii atu i Lona Suafa Paia
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1992
Faitau Atili
Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1995
w95 10/15 itu. 5-8

Le Mataʻu—Ua Taatele Nei ae Lē Oo i le Faavavau!

E LĒ faateia tagata aʻoga o le Afioga a le Atua ona o le matuā taatele o le mataʻu. E pei ona faasalalauina faalauaitele e Molimau a Ieova i la latou faiva i le lautele le anoanoai o faamaoniga e iloa ai ua tatou ola i se vaitaimi faailogaina i le tala faasolopito o le tagata. Ua e iloa, ua faailogaina lea taimi i le taatele o le mataʻu. Ae i aso lava la ua leva, na faailogaina ai pe na faasino mai ai e Iesu i o tatou taimi. Na ia tali atu ai i le fesili a le au aposetolo e uiga i lona faatasi mai ma le faaiuga o le faiga o mea, po o ‘le gataaga o le lalolagi.’—Mataio 24:3.

O se vaega lenei o le valoaga a Iesu:

“E sii le taua e le tasi nuu i le tasi nuu ma le tasi malo i le tasi malo; o le a i ai foi mafuie tetele, e i ai foi faamaʻi ma oge i lea mea ma lea mea; o le a iai foi vaaiga matautia ma faailoga tetele mai le lagi.”—Luka 21:10, 11, NW.

Pe sa e mātauina lana faamatalaga e uiga i “vaaiga matautia”? Mulimuli ane, i lena lava tali, na faia ai foi e Iesu se isi vaaiga mataina e uiga i le mataʻu lena e mafai ona aafia tuusaʻo ai oe ma ē pele ia te oe. Ae peitai, a o lei liliu atu i lena vala, seʻi o tatou iloiloina puupuu nisi o faamaoniga faaopoopo e iloa ai ua tatou ola i aso e gata ai.—2 Timoteo 3:1.

Mataʻu Tatau i Taua

O fetauaiga a vaegaau, ua matuā faatafunaina ai le tele o vaega o le lalolagi. E mo se faaaoaoga, na taʻua e le mekasini o le Geo ia lua o suauu na susunuina ma mumū ai pea i le iuga o se fetauaiga na faia talu ai nei i Sasaʻe Tutotonu e faapea, “o le mala aupito sili ona leaga lea o le siosiomaga ua faapea ona faapogaia e tagata.” O taua, ua fasiotia ai pe faaleagaina ai tino o le faitau sefulu miliona o tagata. E ese ai mai le faitau miliona o vaegaau ma tagata sivili na maliliu i le Taua Muamua a le Lalolagi, e 55 miliona na fasiotia i le Taua lona Lua a le Lalolagi. I le manatua o lena mea e faapea o se vaega o le faailoga e iloa ai ua latalata mai le iuga o le lalolagi, na fetalai ai Iesu e faapea, “[o le a] sii le taua e le tasi nuu i le tasi nuu ma le tasi malo i le tasi malo.”

E lē mafai foi ona tatou faagaloina taumafaiga a tagata e faatamaia se ituaiga o tagata—le faaumatiaina o ituaiga uma o lanu po o tagata. O le maliliu o le faitau miliona o tagata o Armenia, Cambodia, Iutaia, tagata i Rwanda, Ukraine, ma isi, ua faaopoopo atili atu ai i le nofosala o tagata i le toto i lenei 20 o senituri. O loo faaauau pea ona fasiotia tagata i atunuu o loo faamalosia ai le feitagai i le va o tagata o isi atunuu e taʻitaʻi lotu. Ioe, o taua ua tumau pea ona lofia ai le lalolagi i toto o tagata.

O taua i ona po nei o loo faaumatia ai pea ola o tagata e ui lava ua uma le taua. O se faataʻitaʻiga, seʻi manatu i le tatanuina ma le lē faailogaina o maina i le palapala. E tusa ai ma se lipoti mai le faalapotopotoga suesue o le Human Rights Watch e faapea, “pe ā ma le 100 miliona maina o loo tatao solo i le lalolagi ua faamatauina ai tagata sivili.” Ua faaauau pea ona lamatia ai ola o tane, fafine, ma tamaiti e lē sala i na maina, ae ua leva lava ona uma le taua na faaaogaina ai. Ua faapea mai, e faitau afe tagata e manunua pe fasiotia i masina taitasi i maina i le laueleele i atunuu e sili atu i le 60. Aisea ua lē faia ai se faiga e matuā aveesea ai lenei mea o loo faamataʻuina ai ola ma oo ina manunua ai tagata? Ua mātauina e le New York Times e faapea: “E matuā sili atu ona tele isi maina ia o loo tataoina i aso taitasi, nai lo o maina ia e faaleaogaina i gaoioiga e aveesea uma ai maina, ma ua faapena ona faateleina ai pea le aofai o tagata maliliu i nei mea.”

Na lipotia mai i se mataupu i lena nusipepa o le 1993 e faapea, o le faatauina atu o nei maina, ua avea o se pisinisi e tele tupe e maua ai, “e tusa ma le $200 miliona e maua mai ai i le tausaga.” E aofia ai “ni kamupani se 100 ma sui o atunuu e 48” ia “na latou faatauina atu le 340 ituaiga eseese” o maina. O manatu faatiapolo, ua faia ai nisi maina e faafoliga i ni mea taalo ina ia faatosina ai tamaiti! O le mea e ofo ai, ona ua fafauina ma le loto i ai e faafanoina ma faaleagaina ai tamaiti e lē iloa ni mea! I se tusi i le faatonu na faaulutalaina e faapea: “100 Miliona Masini e Faaumatia ai Ola” ua faapea mai, “e sili atu ona toatele tagata ua faaleagaina po ua fasiotia i maina, nai lo taua e faaaogā ai kasa oona, siama o faamai ma mea tau faaniukelea.”

Ae peitai, e lē na o maina tatao solo i le laueleele mea e lamatia ai ola ia o loo faatau atu i maketi o le lalolagi. O tagata matapeapea o loo gaosia auupega, latou te mauaina ai le faitau piliona o talā i le lalolagi aoao ona o lenei pisinisi. Ua lipotia mai e le Defense Monitor, na lomia ma faasalalauina e le Nofoaga Tutotonu o Faamatalaga mo Puipuiga e faapea: “I le faagasologa o le sefulu tausaga ua mavae, na faatauina atu ai [e se malo lauiloa] ni auupega e tusa lo latou tau ma le $135 Piliona.” O lenei malo malosi, “na ia faatonuina foi le faatauina atu o le anoanoai o auupega e maofa ai i se tau e tusa ma le $63 Piliona, faamaopoopoina, ma le toleniina o vaegaau i atunuu e 142.” I lea, ua lūlūina ai fatu mo nisi taua ma mafatiaga o tagata i le lumanai. E tusa ai ma le nusipepa o le Defense Monitor, i le “1990 lava ia, na toleniina ai e le taua le 5 miliona o tagata i le faaaogaina o auupega, o le tau e sili atu i le $50 Piliona, ma na fasiotia ai le kuata miliona o tagata, o le toatele lava o i latou o tagata sivili.” O le mea moni, e mafai ona e mafaufau i le anoanoai o taua na tauina talu mai lena tausaga ua faapogaia ai le mataʻu ma le oti i le isi faitau miliona o tagata!

Le Faaleagaina Atili o le Lalolagi ma le Ola o Iai

Ua lapatai mai e le polofesa o Barry Commoner e faapea: “Ou te talitonu, o le faaauau pea ona faapolusioneina o le lalolagi, afai e lē faia i ai se gaoioiga, o le a iu ina faaumatia ai le aogā o lenei paneta e avea o se nofoaga e ola ai le tagata.” Ua ia faaauau mai e faapea, o le faafitauli, e lē ona o le lē iloa, a o le tuinanau ma le matapeapea. E te manatu o le a faavavau ona faapalepale pea lo tatou Atua alofa ma le faamasino tonu i lenei tulaga, ma faateleina ai pea lo tatou mataʻu ona o le polusione? Ua manaomia se faamasinoga mo i latou o loo faaleagaina le lalolagi, faapea ma le toe faafoisiaina o le fuafuaga tauatua i le lalolagi. O se vaega lena o le tali na taʻu atu e Iesu i le au aposetolo e faatatau ‘i le iuga o le lalolagi.’

Ae tatou te lei talanoaina le auala o le a aumaia ai e le Atua lena faamasinoga, seʻi o tatou suesueina atili le talaaga o le tagata. E faanoanoa foi ona o se vaega faaituau ua faia e tagata e faaleagaina ai le lalolagi e pei o: le totō ifo o kasa oona e pei o se timu, ma le soona tatāina ma le matapeapea o laau ua faaumatia ai le tele o vaomatua; le soona lafoai ma le lē faaeteete o otaota faaniukelea, vailaau oona, ma otaota e lei faamamāina o tagata; le faavaivaia o le ufiufi o le osone; ma le faaaogaina ma le lē faaeteete o vailaau e faamamate ai laau ma vailaau e faamamate ai meaola ninii.

O le tuinanau tau fefaatauaiga ua faaleaga ai le lalolagi i isi auala ona o le manao i ni tupe faasili. O le anoanoai o otaota o mea ua faia, ua lafoina lea i aso uma i vaitafe, vasa, le ea, ma le palapala. Ua faaotaotā e saienitisi le lagi i otaota o vaa suesue i le vateatea, ae lē aveesea pe a uma ona latou faaaogaina. Ua vave lava ona siomia le lalolagi e se vateatea ua lafoai i ai otaota. Pe ana lē seanoa le faagasologa masani faalenatura na faia e le Atua ina ia mafai ai e le lalolagi ona faaleleia ia lava, semanū e lē mafai e lo tatou aiga faalelalolagi ona aumaia le ola, ma semanū ua leva foi ona oti le tagata ona o ona lava otaota.

Ua oo ina faaonāina e le tagata ia lava. Seʻi fai ma faaaoaoga, o le tapaa ma le faaaogaseseina o isi vailaau faasaina. I le Iunaite Setete, o le faaaogaseseina o na mea, ua faaupuina “o le faafitauli numera tasi o le soifua mālōlōina o le atunuu.” O le tau ua totogia e lena atunuu i tausaga taitasi, e tusa ma le $238 piliona, o le $34 piliona o le tupe lena, na faaalu ma le lē tatau i le tausiga o le soifua mālōlōina [na sa ono mafai lava ona alofia].” E te manatu o le ā le tele o tupe ma ola ua maimau ai i le tapaa i le atunuu o loo e nofo ai?

O ituaiga o olaga ola saʻoloto ma le fia faaese mai isi lea e faapea mai le toatele o le aiā a le tagata lava ia, ua fua mai ai faamaʻi e oti ai, ua pipisi ona o feusuaiga, ua māfua ai ona vave maliliu le toatele. Ua mātauina e faapea o vaega e faasilasila ai maliu i nusipepa autū a le aai, ua faaalia ai i le taimi nei se faatelega o le aofai o tagata ua maliliu i le taʻi 30 ma le taʻi 40 tausaga. Aisea? E masani lava ona o lo latou lolo atu i āuga o amioga e faaleagaina ai ia lava. O le faateleina o lena mala faatatau i faamaʻi pipisi ona o feusuaiga ma isi faamaʻi, ua fetaui lelei lava ma le valoaga a Iesu, auā na fetalai o ia, o le a iai “faamai i lea mea ma lea mea.”

Ae peitai, o le faaleagaina ua sili ona leaga, o le mafaufau ma le agaga po o uiga o le tagata. Afai e te autaluina ituaiga o mea leaga uma ua tatou taʻua seia oo mai i le taimi nei, pe lē moni ea o le tele lava o na mea o iuga o mafaufau ua faaleagaina? Seʻi tagaʻi i maʻi o le mafaufau ua faaleagaina, ua māfua ai le fasioti tagata, toso teine, gaoi, ma isi ituaiga o faiga sauā ua faia e le tasi tagata i le isi. Ua iloa foi e le toatele o tagata e faapea, o le faitau miliona o faapaʻū tama ua faia i tausaga taitasi, o le faailoga lena o le faaleagaina o le mafaufau ma le agaga.

E tele mea ua tatou iloa i uiga o talavou. O le lē faaaloalo i le pule a mātua ma isi pule, ua saosaolaumea i le faamalepeina o le aiga ma le tetee i le tulafono ma le faatonuga. O le leai o se mataʻu lelei i le pule, ua fesootai saʻo atu ma le leai o se faaleagaga o talavou. O le mea lea, o i latou o aʻoaʻoina le evolusione, le talitonuga e leai se Atua, ma isi aʻoaʻoga e faaumatia ai le faatuatua, ua matuā tuuaia lava. Ua tuuaia foi le toatele o aʻoaʻo lotu o ē o loo faia taumafaiga ina ia talia a latou lava aʻoaʻoga e faapea e faaonaponei ma e “saʻo,” ae ua latou fulitua ai i le Afioga a le Atua. Ua taaina i latou faapea foi ma isi i le atamai o le lalolagi i le aʻoaʻoina o filosofia faaletagata e feteenai.

Ua iloa manino lava iuga i aso nei. Ua uunaia tagata e lē o le alofa i le Atua ma uso a tagata, ae o le matapeapea ma le feitagai. Ua salalau atu le fua leaga o amioga le mamā, faiga sauā, ma le leai o se faamoemoe. E faanoanoa lava, ona o le mea lenei ua māfua ai ona matatau tagata faamaoni, e aofia ai ma le mataʻu ina neʻi faaumatia e le tagata o ia lava ma le paneta.

Pe o le a Agaʻi ina Leaga Tele po o le a Faaleleia?

O le ā o taofia e le lumanai lata mai e tusa ai ma le mataʻu? Po o le a faateteleina pea le mataʻu, po o le a foia? Seʻi o tatou toe mātauina le mea na taʻu atu e Iesu i ona aposetolo.

Sa ia faasino atu i se mea o le a tupu i le lumanai lata mai—le puapuaga tele. O ana upu nei: “A mavae atu le puapuaga o ia ona aso, ona faapogisaina loa lea o le la, e le susulu mai foi le masina, e pauu foi fetu mai le lagi, e luluina foi ʻau a le lagi. Ona iloa ai lea i le lagi o le faailoga o le Atalii o le tagata; ona taufaitagituʻi ai lea o ituaiga uma o le lalolagi; latou te iloa atu foi le Atalii o le tagata ua sau i ao o le lagi ma le mana ma le mamalu tele.”—Mataio 24:29, 30.

O lea la, e mafai ona tatou faatalitalia e faapea, ua lē o toe mamao ona pa mai loa lea o le puapuaga tele. Ua faaalia i isi valoaga o le Tusi Paia e faapea, o lona vaega muamua o le a avea o le tauimasui i lotu sese i le lalolagi aoao. Ona oo mai ai lea o mea mataʻutia e pei ona taʻua, e aofia ai ma nisi o mea matautia e tutupu i le lagi. O le ā le aafiaga o le a oo ai i le faitau miliona o tagata?

Ia, seʻi manatu i se faamatalaga tutusa o le tali a Iesu, o i inā, e tatou te maua ai le tele o faamatalaga auiliili faavaloaga:

“E i ai foi faailoga i le la, ma le masina, ma fetu; o i le lalolagi foi le atuatuvale o nuu i le fememeai; e ū foi le sami ma le sousou; e oti foi tagata i le matataʻu ma le faatalitali i mea e oo mai i le lalolagi; auā e luluina ʻau a le lagi.”—Luka 21:25, 26.

O le mea lena o loo taatia mai i o tatou luma. Ae e lē o tagata uma o le a oo i ai lena mataʻu e iu ina latou matapogia ai. I se faaeseesega, na fetalai Iesu e faapea: “A afua ona faia o ia mea, ia tepa ae outou, ma ia ea i luga o outou ulu; auā e latalata ina faaolaina outou.”—Luka 21:28.

Sa ia fetalai atu na upu faalaeiau i ona soo faamaoni. Nai lo o le matapogia pe vaivai ona o le matataʻu, o le a iai se mafuaaga e ēa ai i luga o latou ulu ma le lē matataʻu, e ui lava ina latou iloa ua latalata mai le taualuga o le puapuaga tele. Aisea e lē matataʻu ai?

Ona ua taʻu manino mai e le Tusi Paia o le a iai ē o le a faasaoina mai lenei “puapuaga tele.” (Faaaliga 7:14) O le faamatalaga fiafia o loo faapea mai, afai tatou te iai i ē o le a faasaoina, e mafai ona tatou olioli i faamanuiaga e lē mafaatusalia mai le aao o le Atua. Ua faaiuina i se faamautinoaga e faapea, o Iesu “na te fafaga ia te i latou, ma taʻitaʻi ia te i latou i puna o vai ola; e sōloieseina foi e le Atua o loimata uma nai o latou mata.”—Faaaliga 7:16, 17.

O na tagata—e mafai foi ona aofia ai ma i tatou—o ē e olioli i na faamanuiaga, o le a lē oo i ai le mataʻu lea o loo pagatia ai tagata i aso nei. Ae peitai, e lē o le uiga o lena mea e faapea o le a matuā leai lava so latou mataʻu, auā ua faaalia i le Tusi Paia e iai se mataʻu lelei ma mamā. I le mataupu o sosoo mai, o le a talanoaina ai po o le ā lenei mataʻu lelei ma e ao faapefea ona aafia ai i tatou.

[Ata i le itulau 8]

O loo faatalitali atu ma le fiafia tagata tapuai o Ieova i le lalolagi fou ua latalata mai lava

[Ē Ana le Ata i le itulau 7]

Pollution: Photo: Godo-Foto; rocket: U.S. Army photo; trees burning: Richard Bierregaard, Smithsonian Institution

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga