O le ā le Fuafuaga o Valoaga?

O I LATOU ua fai mai faapea, o a latou ituaiga eseese o tapuaiga o ni faaaliga mai malosi e sili i tagata, ma ua latou iloa foʻi e i ai malosi sili faanatura e lelei ma leaga. O lenei malamalamaga ua lagā ai nei fesili: Pe o nei ea ituaiga uma o tapuaiga na faaalia mai i se puna lelei? Po o le mea e ia i so latou puna leaga? O lē fea ua faagaeeina e le Atua moni?

Le Uluaʻi Lotu

Ua lauiloa le fanau a tagata o se aiga e tasi, ma e ioe lenei mea e tusa ai ma le faamatalaga a le Tusi Paia i le tasi uluaʻi ulugatagata, o Atamu ma Eva. Na faailoa atu e Ieova, o Lē Na Foafoaina mea, o i ai laua. Na ia faaali atu ia Atamu ma Eva la laua vaega i lana fuafuaga ma lo la faiā moni ia te ia. Na faia e le Atua Atamu o lana uluaʻi perofeta, e tatau ona ia faailoa atu i lana avā faaaliga tauatua ma mulimuli ane i a laua fanau, o lona uiga, o le fanau uma lava a tagata.—Kenese 1:27-30; 2:15-17.

Sa na o le pau lava lenei o le lotu, le ituaiga e tasi o le tapuaiga na faaalia mai e Ieova le Atua. Na faailoa e ala i le usiusitaʻi i le finagalo o le Atua. E leai ni aganuu, leai ni taulaga, leai ni falesa, po o ni tagata na tuuina mai i ai ni valoaga.

Aliaʻi Mai le Lotu Sese

O se uluaʻi “faaaliga” o le tetee na sau mai se agelu o lē na manao ina ia tapuaʻi o ia. Na ia ofo atu se filifiliga e eseese i le lotu saʻo ma faaseseina ai Atamu ma Eva i aufaatasi ma ia, i lana fouvalega faasaga i Lē Na Foafoaina i laua. O le mea lenei na faia ai o ia ma Satani, o lē tetee ia Ieova. Na faafoliga lana “valoaga” o loo ofo atu ai le pulea e le tagata o ia lava, ma le tutoatasi mai le Atua. Na i lo o lena, ua ia faapogaia ai le fai ma pologa a Satani, m i le agasala, ua aumaia ai le oti.—Kenese 3:1-19; Mataio 4:8-10; Roma 5:12.

Na mulimuli ane ona au faatasi atu isi agelu fouvale, po o temoni ia Satani. E mautinoa lava, o i latou nei na faapogai mai ai talitonuga sese faalotu ia ua saosaolaumea i le iʻuvale o le fanau a tagata. I aso o Enosa, le atalii o le atalii o Atamu, “o ona po ia na amata ai ona valaau tagata i le suafa o Ieova.” E tusa ai ma le Targum of Palestine, na faia ma le amio leaga lenei mea e avea o se vaega o tapuaiga ifo i tupua i na aso.—Kenese 4:26; 6:1-8; 1 Peteru 3:19, 20; 2 Peteru 2:1-4.

Na soloieseina lotu sese i le Lolo i ona po o Noa, ma tuua ai na o le ituaiga moni e tasi o le tapuaiga na faataʻitaʻia e le perofeta a Ieova, o Noa. (Kenese 6:5-9, 13; 7:23; 2 Peteru 2:5) Na totoe ai temoni, ma o lea, na latou toe faailoa mai ai valoaga sese ma talitonuga faalotu. Na latou faapogaia e na tupuga mai ia Noa ia tetee atu ia Ieova, e ala lea i lo latou fausia o le aai o Papelu e avea o le ogatotonu o tapuaiga sese. A e na faaeseeseina e le Atua a latou gagana ma “faataapeape . . . ia te i latou ai lea mea i le lalolagi uma.”—Kenese 11:1-9.

O le ā ua taʻu mai e nei mea uma ia i tatou? O i tatou uma lava o fanau a Noa ma Atamu. O lea o aganuu uma e i ai sona amataga masani ma, ua tumau ai pea ni nai talitonuga i le Atua e avae o se faailoga o le poto na faasao mai i ona po o Noa. A e o lenei talitonuga faavae ua iʻuvale ona o talitonuga na manatu o lotu sese mai na augatamā na taape mai Papelu (lea na mulimuli toe fausia ai Papelonia) i vaega uma o le lalolagi. Ua vaaia lava lenei mea i faiga faataulaitu taatele e uiga i agaga o ē ua oti, tapuaiga i tupuga, ma faiga tau i fetu, le faataulaitu, ma aitu vavalo.—Tanielu 2:1, 2.

Le Fuafuaga o le Valoaga

Pe o le uiga ea la o lenei mea faapea, o lotu i aso nei o loo faavae i na o talitonuga na aumai pe na faaoo mai, mai lena taimi anamua ua mavae? E leai. O loo faagaeeina pea e Satani ma ana temoni valoaga sese, ina ia faaseseina ma vaevaeina ai le fanau a tagata, faafenuminumiaʻi ai valoaga moni e i le Atua, ma faavae ai manatu ma tapuaiga see. (1 Timoteo 4:1-3; Faaaliga 16:13-16) Fai mai le Tusi Paia: “Sa i ai foi i le nuu o perofeta pepelo, e pei ona i ai ia te outou o aʻoaʻo pepelo. Latou te auamaia faalilolilo o vaevaega e fano ai.”—2 Peteru 2:1, NW.

I le isi itu, ua faasaoina e Ieova le lotu moni na tuuina atu i Etena. Na ia faaopoopo mai foʻi faamatalaga e faamalosia ai lo tatou malamalama ia te ia, ma o tatou tiute tauave i le galueaʻiina o lana fuafuaga. O lea, o valoaga moni latou te faalauiloa le upu moni e uiga i le Atua, lona finagalo, ma ana tulafono tau amio. Latou te faamanino mai le soʻotaga po o le faiā o le tagata ia te ia, ina ia toe faafoʻi mai ai le fanau a tagata ia talafeagai ma lana fuafuaga, ma taʻitaʻiina atu ai i lona faataunuuina atoatoa.—Isaia 1:18-20; 2:1-5; 55:8-11.

I le amataga o le fouvalega a le tagata, na fetalai ai Ieova e uiga i se valoaga na aumaia ai le faamoemoe i fanau a Atamu ma Eva. Na ia faaalia faapea o le a i ai se na te faasaoina, se “fanau,” o lē o le a na ia faaumatia Satani ma ana fanau. (Kenese 3:15) Mulimuli ane sa fesoasoani valoaga e faailoa lenei “fanau” folafolaina, po o lē “ua faauuina” a le Atua, ma faaalia ai o le a ia faia se vaega tāua i le faataunuuga o fuafuaga a le Atua.—Salamo 2:2; 45:7; Isaia 61:1.

O lea, o le fuafuaga autū o valoaga na faia ina ia faalauiloa fuafuaga a le Atua ma lē “ua faauuina,” po o “Keriso,” o lē ua ala ia te ia ona faataunuuina. Talu ai ona ua faamaonia o lē ua filifilia o Iesu, na fetalai ai le agelu a Ieova: “Ia e ifo i le Atua; auā o le agaga o le valoaga o le mau lea ia Iesu.” (Faaaliga 19:10) E lua mea moni ua faamanino mai i lenei faalauiloaga. Muamua, e leai se sui o valoaga moni o le a manaomia e tuu atu i ai le tapuaiga, auā o le tapuaiga moni e na o Ieova lava le Atua e tuuina atu i ai. (Mataio 4:4; Ioane 4:23, 24) O lona lua, o le taulaiga sili o valoaga moni uma, ina ia faaalia ai mea tutupu ma mea moni e fesootai atu ia Iesu. Ua iloa ai i lenei le vaega autu na tofia e Ieova ia te ia i le galueaʻiina o Lana fuafuaga ina ia faapaiaina ai Lona suafa, ma toe faafoisia le laueleele i lona tulaga tonu i Lana fuafuaga o mea.—Ioane 14:6; Kolose 1:19, 20.

O le mafuaaga lenei, na faasino tonu ai feau faagaeeina mai le Atua agai ia Iesu. O le agaga atoa, po o le taulaiga ma le fuafuaga, o sea valoaga moni sa faia ina ia avatu ai se molimau ia te ia. E lē gata foi i lea, o le faaalia mai o valoaga ia Iesu ua faailogaina ai le moni o nei valoaga uma. O le pogai lena ua faapea mai ai le Tusi Paia, o le “mea moni, mai ia Iesu Keriso ia.” “Auā o mea uma ua folafolaina e le Atua, ua ioe ia te ia.”—Ioane 1:17; 2 Korinito 1:20; Galuega 10:43; 28:23.

Ae se ā na Tuuina atu ai ia Isaraelu?

Na amata lava e Ieova lana “mau ia Iesu” e ala i lana valoaga faatatau i le “fanau” folafolaina. Na faaalia mulimuli ane e le Atua se gafa faalelalolagi o le “fanau” e ala ia Noa, Semu, Aperaamo, Isaako (e lē aofia ai Isamaeli), ma Iakopo. Na tumau pea le faamaoni o nei tagata i le lotu moni, e faamaonia ai i latou o perofeta moni a Ieova, a o iʻuvale malo uma i tapuaiga ai atua pepelo. (Kenese 6:9; 22:15-18; Eperu 11:8-10, 16) Ua faaauau pea le gafa o le nuu o Isaraelu—mai tupuga o nei tagata, a e maise lava i le aiga o Tavita, le tupu aupito sili ona taʻutaʻua o Isaraelu.—2 Samuelu 7:12-16.

I le faaalia pe a i se ā na ia filifilia ai Isaraelu, na fetalai mai Ieova: “E le ona ua sili ona toatele outou i nuu uma . . . [a e peitaʻi] ona o lona tausi foi o le tautoga . . . i o outou tamā,” o Aperaamo, Isaako, ma Iakopo. (Teuteronome 7:6-8; 29:13) E manino lava, e na o le tasi, le nuu e mafai ona aumai ai le gafa mo le “fanau” folafolaina. A e peitaʻi, sa leʻi tuuina atu faaaliga o mea moni i isi nuu, a e na mafai e tagata o taitoatasi mia ia i latou ona auai ma Isaraelu i le tapuaiga, ma ua oo ina aofia ai ma Isaraelu i le tapuaiga, ma ua oo ina aofia ai ma nisi o i latou nei i le gafa o le “fanau.” (Numera 9:14; Ruta 4:10-22; Mataio 1:5, 6) O le eseese o faaliga e tuuina i nuu po o gafa o lanu o le a na ona faapogaia ai ni fevaevaeaiga tetele o lotu, a e semanū o le finagalo o Ieova, o le toe faatasia o le fanau a tagata i le tapuaiga e tasi.—Kenese 22:18; Efeso 1:8-10; 2:11-16.

E tutusa lava tulafono a Ieova i lanu uma lava. Ona o ia e lē masuia i ana tulafono tau amio mamā ma fuafuaga, o ana feutagaiga la ma Isaraelu na faaalia ai, pe o le a faapefea ona ia feutagai ma tulaga faapena i so o se taimi ua tuuina mai. (Malaki 3:6) O lea na avea ai Isaraelu o se faaaʻoaʻo mo nuu uma lava. E ala ia te ia, na faataʻitaʻia ai e le Atua aogā o le tapuaiga moni ma le pepelo o lotu sese. A o tumau pea le faamaoni o Isaraelu ia te ia, na ia puipuia ma faamanuia i latou. A e ina ua latou liliu atu i atua pepelo o isi nuu, na latou pauū atu i teteega mai na nuu, e pei lava ona lapataia ai i latou e Ieova.—Teuteronome 30:15-20; Tanielu 9:2-14.

Na auauna foʻi Isaraelu e avea o se faataʻitaʻiga faavaloaga, ma o Tavita na avea o se ata faavaloaga o Iesu, o lē na avea ma suli o le feagaiga o le Malo o le Atua ma Tavita. (1 Nofoaiga a Tupu 17:11, 14; Luka 1:32) O le Tulafono na tuuina atu ia Isaraelu, faatasi ai ma ona taulaga ma ositaulaga, na faaatagia ai le taulaga a Iesu, ma faasino atu i lona Malo ma ositaulaga faalelagi. O lea, na avea ai le Tulafono ma “taʻitaʻitama . . . na te taʻitaʻiina i tatou ia Keriso.”—Kalatia 3:19, 24; Galuega 2:25-36; Eperu 10:1-10; Faaaliga 20:4-6.

Le Tusi o Valoaga Moni

Atonu semanū e lē mafai ona faasaoina ma le saʻo lenei faamatalaga tāua i uputuu, pe ona o le eseese o faaaliga i atunuu eseese. A e o le auala sili o le faasaoina ma le faasalalauina i atunuu uma o se faamaumauga tusia. Ma ua faatumuina e le Tusi Paia lea vaega. Ua na o lea lava le tusi o loo maua ai faaaliga faagaeeina a le Atua, ma ua faasao ai faamatalaga o tala tuufaasolo ma valoaga, i ana feutagaiga ma le fanau a tagata. Ua na o lea o loo faasino atu ia Iesu Keriso o le Sui Sili o le Atua mo le faaolataga, ma o loo i ai valoaga faaiʻu faatatau i mea o le a faataunuuina i le lumanaʻi e lona tofiga faa-Mesia. O lea, o le tusitusiga faagaeeina atoa lenei o le Afioga a le Atua.—Roma 15:4; 1 Korinito 10:11; 2 Peteru 1:20, 21.

Talu mai lava le faaatoatoaina o le tusia o le Tusi Paia, o lea la, o i latou ua toe faaofi mai ni “valoaga” fou, lotu, ma isi ituaiga o lotu e lē tatau ona faagaeeina e le Atua. Sa leʻi tuuina mai valoaga moni e faaalia ai ni lotu fou. Na latou tausia le lotu moni e tasi i aso nei ma faalauiloa atu le galueaʻiina i luma le fuafuaga a Ieova. O ō latou faataunuuga ua aumaia ai le faamaoniga tutasi o lona tulaga tau Atua ma le mana, e faaalia ai e na o ia lava na te mafaia ona valoia mai mea tutupu i senituri o i le lumanaʻi, ma faataunuuina i latou ma le mautinoa.—Isaia 41:21-26; 46:9-11.

O lea, o i latou uma lava e mananao ia faamasani ma valoaga moni, ma faia le lotu moni, e manaomia ona liliu atu i le Tusi Pia. O le Tusi lea a le Atua o le valoaga—o lana feau. atoa mo le fanau a tagata.—2 Timoteo 3:16, 17.

[Ata i le itulau 7]

Gafa o le “fanau” folafolaina

Noa

Semu

Aperaamo

Isaako

Iakopo

Tavita

Iesu