MUISAMBO WA KULONGA 19
LOONO 6 Eyilu aditumbisha Efile Mukulu
Ambula ba mikeyilu be na lulamato
“Tumbishaayi Yehowa, anwe miikeeyilu yaaye.”—MIS. 103:20.
KI’ATUISAMBILA
Atuisambila malongiesha atudi balombene kupeta ku kileshesho kia ba mikeyilu be na lulamato.
1-2. (a) Mmushindo kinyi watudi belekene na ba mikeyilu? (b) Mmianda kinyi i mumune yatudi nayo na ba mikeyilu?
NSAA ibaadi Yehowa mukukakie mu bia binyibinyi, baadi mukuitanyine bua kutuela mu kifuko ki na balanguidi baye belekeenelekeene na befulene, mu baaba balanguidi mui mpa na midiyo ya ba mikeyilu be na lulamato. (Nda. 7:9, 10) P’atunangushena pabitale ba mikeyilu, atumono kuilekeena kui pankatshi petu nabo. Bu kileshesho, ba mikeyilu babaadi bapangibue bipua bi bungi kumpala kua’shi bapangie bantu. (Yob. 38:4, 7) Be na bukome bui bungi kuitukila. Be selele na mbalulame mu mushindo watushi balombene kuibiikala, muanda tui bantu bakutue kupuidika.—Luk. 9:26.
2 Biabia, sunga biakudi kuno kuilekeena, tui na mianda i bungi yatudi mumune na ba mikeyilu. Bu kileshesho, nka bu ba mikeyilu, tui balombene kulesha ngikashi i buwa ya Yehowa. Tui na bulungantu bua kuisanguila nka bu’bo. Tui na mashina, bumuntu builekeenelekeene, mpa na mashito elekeene nka bu’bo. Nka bu ba mikeyilu, n’atue namu tui na lukalo lua kulanguila Mupangi eetu.—1 Mp. 1:12.
3. Nkinyi kiatudi balombene kulongiela kui ba mikeyilu be na lulamato?
3 Sunga tuekala na mianda i bungi i mumune na ba mikeyilu, kileshesho kiabo ki buwa nkilombene kuitunyingisha na kuitulongiesha bi bungi. Biabia, tui kulongiela mianda i bungi i buwa kuabadi. Mu uno muisambo, atutaluula mushindo watudi balombene kuambula kuiyisha kua ba mikeyilu be na lulamato mu mianda bu ino: Kifulo kiabo bua bantu, kunyingiila kuabo, na bi’abekitshishaa bua kulama buiselele bua kakongie.
BA MIKEYILU BE NA KUIYISHA
4. (a) Ba mikeyilu abaleshaa kuiyisha mushindo kinyi? (b) Buakinyi ba mikeyilu be na kuiyisha? (Misambo 89:7)
4 Ba mikeyilu be na lulamato be na kuiyisha. Sunga mbiabadi na kiukilo ki bungi, bukome, na binangu, abakookielaa buludiki bua Yehowa. (Mis. 103:20) Nsaa y’abalombasha mudimo wabadi bebape kui Yehowa, t’abetatulaa sunga kufubisha bukome buabo bua kudila kuileesha. Be na muloo wa kukita kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu sunga mbiabash’abauku mashina aabo kui bantu.a (Kib. 32:24, 29; 2 Bf. 19:35) T’abakumiinaa muntu ebapa ntumbo ilombene Yehowa. Buakinyi ba mikeyilu be na kuno kuiyisha? Muanda mbafule Yehowa na abamuneemekaa ngofu.—Badika Misambo 89:7.
5. Mmushindo kinyi ubaadi muikeyilu muleshe kuiyisha nsaa ibaadi mutopekie Yowano mutumibua? (Tala dingi kifuatulo.)
5 Tubande kutala muanda umune aulesha bi kuiyisha kua ba mikeyilu. Pangi mu kipua kia 96 bino bipungo bietu, (B.B.) ungi muikeyilu shi baadi aukibua eshina baadi muleshe Yowano mutumibua kimonua kia kukaanya. (Kbf. 1:1) Yowano pa bamuene kiakia kimonua, bakitshine naminyi? Baadi akiebe kulanguila muikeyilu. Anka, yawa muikeyilu sha lulamato bamutosheshe kushi kunyengakana, amba’shi: “Dimuka! Tokitanga biabia nya! Ne muikale mpika nobe na a bakuenu . . . Languila Efile Mukulu!” (Kbf. 19:10) Uno muikeyilu baadi muiyishe ngofu! Na ta baadi mukimbe ntumbo sunga kudila kukuminyibua na muntu nya. Kushi kunyengakana balunguile Yowano buadia kulanguila Yehowa Efile Mukulu. Mu yaya nsaa imune, muikeyilu ta baadi mubepuule Yowano nya. Sunga biabidi’shi uno muikeyilu baadi mupue kufubila Yehowa munda mua bipua bi bungi na biaubaadi na bukome kukila Yowano, ubaadi uleshe kuiyisha pa kuitanyina Yowano bu mpika naye. Na sunga bibaadi yawa muikeyilu mutopekie Yowano, ta baadi mumusaashile nya. Baadi muisambe naye na kalolo koso. Pangi, muikeyilu baadi mutundule’shi Yowano bakunamine muanda wa moo wa kibamono.
Muikeyilu balesheeshe kuiyisha nsaa ibaadi esamba na Yowano (Tala kikoso 5)
6. Tui kuambula kuiyisha kua ba mikeyilu naminyi?
6 Tui kuambula kuiyisha kua ba mikeyilu naminyi? Nka bu ba mikeyilu, n’atue namu atukumiina’shi tukite bi bungi mu mufubo wa Yehowa kushii kuitatula pabitale mianda ibatukitshi sunga kuilesha bu’tue be na kiukilo ki pabuakio. (1 Ko. 4:7) Kukatusha biabia, t’abitungu’shi tuimone bu’tue bakile bangi pa muanda wa’shi tui bapue kufubila Yehowa munda mua bipua bi bungi sunga bua angi mashito atudi nao nya. Biabia nsaa y’atupete angi mashito, abitungu tunyiishe kuiyisha. (Luk. 9:48) Nka bu ba mikeyilu, natue namu abitungu tukuashe bangi. T’abitungu’shi tuimone bu be na muulo kukila bangi nya.
7. Mmushindo kinyi watudi balombene kulesha kuiyisha nsaa y’atupa muntu elango?
7 Abitungu dingi tuikale na kuiyisha nsaa y’atulanga bena Nkidishitu netu sunga bana betu. Nsaa y’atulanga muntu, abitungu tumulungule muanda patooka. Nka bibaadi muikeyilu mutopekie Yowano na kalolo koso, abitungu’shi tulangie muntu mu mushindo ush’aumutapa kuishimba sunga biateka’shi tumulungule muanda patooka. Su tubalekie kuimona bu bakile bangi, atupa bakuetu malango aatukila mu Bible na kanemo koso na kifulo.—Kol. 4:6.
BA MIKEYILU MBAFULE BANTU
8. (a) Muyile Luka 15:10, ba mikeyilu abaleshaa kifulo kiabo bua bantu mushindo kinyi? (b) Mudimo kinyi wi nao ba mikeyilu mu mudimo wa bulungudi? (Tala dingi kifuatulo ki ku kipusu.)
8 Ba mikeyilu abauku akikitshikilaa bantu na t’abebamonaa bu bashi na muulo. Mbebafule. Abasankaa ngofu nsaa ayilanga nkitshishi a bubi ku miluisho, kuamba’shi, nsaa ayalukiila mukooko awikalanga ushimine kui Yehowa, sunga nsaa ayilekie muntu bikitshino biaye bi bubi, ashintuluka na alukiila dingi mu bia binyibinyi. (Badika Luka 15:10.) Ba mikeyilu abetukuatshishenaa dingi p’atulungula mukandu wi buwa wa Bufumu. (Kbf. 14:6) Sunga biabash’abendaa kui bantu mu kuibalungula mukandu wi buwa, kadi abakunkushaa balungudi kui muntu akumiina kulonga pabitale Yehowa. Anka, ta tui balombene kuakula na kushinkamisha koso’shi, ba mikeyilu mbapue kuituludika kui muntu mu mushindo kampanda nya. Kukatusha biabia, Yehowa e kufubisha ungi mushindo, bu kikudi kiaye kiselele bua kukuasha bafubi baye sunga kuibakunkusha. (Bik. 16:6, 7) Sunga mbiabia, afubishaa ba mikeyilu baye buabadia kuitukuasha nsaa y’atulungula mukandu wi buwa. Biabia, nsaa y’atulungula mukandu wi buwa, tushinkamishe’shi ba mikeyilu abetukuasha.— Tala kashibo akamba’shi: “Babaadi baluule ku nteko yabo.”
Mulume na mukashi abakatuka mu kukita bulungudi bua pa mbalo i bantu be bungi. Abo abaaluka kuabo ku nshibo, mukuetu mukashi bamono muana mukashi muinyongole. Mukuetu mukashi batundula’shi ba mikeyilu mbalombene kuituludika kui baaba boso abakimbi bukuashi bua mu kikudi. Musango umune, bende mu kusamba yawa muana mukashi (Tala kikoso 8)
9. Tui kuambula kifulo kia ba mikeyilu bua bantu naminyi?
9 Tui kuambula kifulo kia ba mikeyilu bua bantu naminyi? Nsaa y’abaukisha’shi muntu kampanda balushibua mu kakongie, abitungu tupushe muloo nka bu abipushaa ba mikeyilu. Tu mukukile na tumushinkamishe’shi tui bamufule. (Luk. 15:4-7; 2 Ko. 2:6-8) Tui kuambula dingi ba mikeyilu p’atukitshi muetu moso bua kulungula mukandu wi buwa. (Mul. 11:6) Nka bu abitukuatshishenaa ba mikeyilu mu mudimo wa kulungula mukandu wi buwa, n’atue namu tui kukimba mishindo ya kukuatshishena bakuetu balume na bakashi mu bulungudi. Bu kileshesho, tui kuata mpango ya kutuuka mu bulungudi na mulungudi ki mupia. Sunga kukuasha namu bakuetu babapu kununupa na balemane bua kutuuka nabo mu bulungudi.
10. Muanda wa Sara awitulongiesha kinyi?
10 Tui kukita kinyi su pa muanda wa nkalakashi ta tui bia kukita bi bungi mu mudimo wa Yehowa? Tui kutungunuka na kukimba mishindo ipia ya kufuba na ba mikeyilu mu mudimo wa bulungudi. Tutaleyi kileshesho kia mukuetu mukashi Sara,b a mu Inde. Kunyima kua kufuba bu mbala-mashinda munda mua bipua 20, Sara bakumbile maladi na ta baadi bia kutambuka kipindi ki bula nya. Abipushika kalolo’shi, baadi mukalakashibue ngofu mu binangu. Anka muenda mafuku, Sara baadi mupetuule dingi muloo waye kukiila ku bukuashi bua bakuabo ba mu kakongie, na kiubishi kiaye ki buwa kia kuibadikila Bible. Na dingi, baadi mukimbe ingi mishindo ipia ya kulungula mukandu wi buwa muyile nshalelo aaye. Bu bibaadi mukutue mpa na bukome bua kushaala bua kufunda mikanda, bulungudi buaye bubaadi nka penda bua ku telefone. Baadi etamina bantu babaadi muisambe nabo bua kuibalukiila, na baaba bantu babaadi abamulungula bangi be na lukalo lua kulonga Bible. Mbituushe kipeta kinyi? Penda mu mieshi ipeela, Sara bapetele balongi ba Bible 70, na bibaadi bukopo bua’shi alongie na bano bantu boso bupenka buaye. Nyi buakinyi baadi mupe bangi bena kakongie bangi balongi ba Bible. Be bungi ba ku bano balongi ba Bible, bakuete kutuela mu bisangilo bietu lelo uno. Ba mikeyilu be na muloo ukile wa kufuba pamune na bakuetu balume na bakashi bu Sara, bakuete kukita muabo moso bua kulungula mukandu wi buwa!
BA MIKEYILU ABALESHAA KUNYINGIILA
11. Ba mikeyilu be na lulamato mbaleshe kunyingiila kua binyibinyi mushindo kinyi?
11 Ba mikeyilu be na lulamato nyi mbileshesho bi buwa bia kunyingiila. Mbapue kunyingiila mianda ya kukutua kululama na buntomboshi munda mua bipua binunu. Babaadi bamone Satana na bangi ba mikeyilu be bungi babaabadi abafubila nabo Yehowa pamune, kuabatombokiela Yehowa. (Kib. 3:1; 6:1, 2; Yu. 6) Bible akula bua muikeyilu sha lulamato baadi mulue na muikeyilu utombokie ngoshi munda mua mafuku e bungi. (Nda. 10:13) Kubanga nka mu mafuku a Adama na Eva, ba mikeyilu be na lulamato babaadi bamone penda bantu bapeela abaata kitshibilo kia kufubila Yehowa. Sunga mbiabia, bano ba mikeyilu be na lulamato bakuete kutungunuka nka na kufubila Yehowa na muloo oso na kisumi. Abauku’shi apalombana nsaa, Efile Mukulu akatusha mianda yoso ya kukutua kululama.
12. Nkinyi kilombene kuitukuasha buatudia kunyingiila?
12 Tui kuambula kunyingiila kua ba mikeyilu naminyi? Nka bu ba mikeyilu be na lulamato, tukuete kufumankana na mianda ya kukutua kululama sunga kuitubingabinga. Anka tui na lukumiino nka bu luabo’shi apalombana nsaa, Efile Mukulu akatusha bubi boso. Biabia nka bu ba mikeyilu be na lulamato, “tatukookanga mu kukita kua bibuwa.” (Nga. 6:9) Na dingi, Efile Mukulu mmulee’shi etukuasha buatudia kunyingiila. (1 Ko. 10:13) Tui balombene kuteka Yehowa kikudi kiaye kiselele, akitupeyaa luishinko na muloo. (Nga. 5:22; Kol. 1:11) Tui kukita naminyi su tuapeta kubinguabingua? Kulupila n’eshimba dioso mui Yehowa na dingi t’otshinanga. Yehowa akukuasha na akunyingisha.—Eb. 13:6.
BA MIKEYILU ABAKUASHAA MU KULAMA BUISELELE BUA KAKONGIE
13. Mu ano mafuku a ku nfudiilo Yehowa mmupe ba mikeyilu mudimo kinyi wi pabuao wa kukita? (Mateo 13:47-49)
13 Mu ano mafuku a ku nfudiilo, Yehowa mmupe ba mikeyilu mudimo wi pabuao wa kukita. (Badika Mateo 13:47-49.) Mudimo wa bulungudi aukaka bantu midiyo ba mishindo yoso. Bangi ba kuabadi bakuete kuenda kumpala na kufika bena Nkidishitu ba binyibinyi, anka bangi namu abapele. Yehowa mmupe ba mikeyilu mudimo wa “kukatusha bantu bebubi munkatshi mua bantu balulame.” Bino abipushisha’shi, mbebape mudimo wa kulama buiselele bua kakongie. Su muntu balekie kuibunga netu bua kabingilo kampanda, bino t’abipushisha’shi ta mulombene dingi kualukiila kui Yehowa nya, sunga’shi, t’abipushisha’shi mu kakongie ta mulombene kutuuka dingi mianda. Biabia, tui balombene kushinkamisha’shi ba mikeyilu bakuete kufuba ngofu bua’shi batungunukie na kulama buiselele bua kakongie.
14-15. Tui kuambula ba mikeyilu pabitale kulama buiselele bua kakongie mu muikeelo na mu kikudi naminyi? (Tala dingi kifuatulo.)
14 Tui kuambula ba mikeyilu pabitale kulama buiselele bua kakongie naminyi? Nyi nsaa y’atuikitshisha bua kukuatshishena buiselele bua kakongie mu muikeelo wetu, na kuikala batookane mu kikudi. Bua kukita bino, abitungu tuikitshishe ngofu bua kubamba eshimba dietu pa kusangula ba kuuku be buwa, na pa kupela kukita kintu kampanda ki kuluisha kipuano kietu na Yehowa. (Mis. 101:3) Abitungu dingi, tukuashe bena Nkidishitu netu buabadia kushaala na lulamato kui Yehowa. Bu kileshesho, tui kukita kinyi su tubauku’shi muina Nkidishitu netu mmukite muluisho ukata? Bu biatudi bamufule, abitungu tumunyingishe bua’shi akamone bakulu. Su apela kuenda mu kuibalungula, abitungu tuende tukebalungule. Atukumiina’shi yawa mukuetu baluisha kipuano kiaye na Yehowa, apete bukuashi bukidibukidi!—Yak. 5:14, 15.
15 Bi malua, muanda bangi bakite miluisho ikata, mbakatushibue mu tukongie. Yaya nsaa, abitungu “kupela kuikala mu bu kuuku” nabo.c (1 Ko. 5:9-13) Ino mpango ayikuasha bua kulama buiselele bua kakongie. Dingi, nsaa y’atuata kitshibilo kia kupela kutembela bantu bakatushibue mu kakongie, atuibakuasha. Nsaa yatupele n’eshimba dioso kuikala nabo mu kipuano, abibakuasha bua kukimba bia kualukiila kui Yehowa. P’abalukiila kui Yehowa, atusanka pamune na Yehowa na ba mikeyilu.—Luk. 15:7.
Tui kukita naminyi su tuauka’shi muina Nkidishitu netu mmukite muluisho ukata? (Tala kikoso 14)d
16. Mu mishindo kinyi mokumiina kuambula ba mikeyilu?
16 Nyi nkineemo kikata kitupe Yehowa kia kulonga pabitale ba mikeyilu na kufuba pamune nabo. Biabia, tuambuleyi ngikashi yabo i buwa bu: Kuiyisha, kifulo kiabo bua bantu, kunyingiila kuabo, na pabitale kuipaana kuabo bua kulama buiselele bua kakongie. Su tubambula ba mikeyilu be na lulamato, n’atue namu atushaala mu kifuko kia balanguidi ba Yehowa bua ikalayika.
LOONO 123 Tulamateyi bukunkushi bwa teokrasi
a Mu midiyo na midiyo ya ba mikeyilu, penda babidi nyi babadi batemune mu Bible: Mikaele na Gabriele.—Nda. 12:1; Luk. 1:19.
b Angi mashina mbeashintule.
c Nka bu bia bekeele bebileeshe mu Mianda ipia ayifiki kui Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu No. 2, 2024, su muntu abadi bakatushe mu kakongie bafiki ku bisangilo, mulungudi e kufubisha kondo kaaye k’eshimba kalongieshibue na Bible bua penda kumusema na kumuabikisha kufika kui buwa.
d BI MU KIFUATULO: Mukuetu mukashi alungula lole aaye buadia nkesamba na bakulu. Kunyima kua mafuku, lole aaye ta mmukalungule bakulu nya, mukuetu mukashi alungula bakulu bibakitshi lole aaye.