Përpiqem të jem «një punëtor pa pasur asgjë për t’i ardhur turp»

TREGUAR NGA ANDREJ SOPA

Lufta II Botërore bëri kërdinë, duke sjellë si pasojë masakra dhe dëshpërim të papërshkrueshëm. Meqë isha sinjalizues në marinën gjermane të vendosur afër Narvikut, në Norvegji, munda ta shihja në plan të parë mizorinë e njeriut ndaj njeriut. Natën, në strehimin e fjordeve, bukuria qiellore e agimeve polare më bënte të reflektoja thellë mbi jetën. Isha i sigurt se Perëndia që kishte krijuar gjëra të tilla nuk mund të ishte përgjegjës për marrëzinë e luftës.

LINDA në vitin 1923 në fshatin e vogël të Lasotit (tani në Poloni), afër kufirit çek dhe u rrita në një familje të varfër fermerësh. Prindërit e mi ishin katolikë aktivë dhe feja luante një rol të madh në jetën tonë. Megjithatë, që herët fillova të kisha dyshime rreth fesë sime. Në fshatin tonë kishte tri familje protestante dhe këto diskriminoheshin nga komuniteti katolik. Nuk mund ta kuptoja se përse duhej të ishte kështu. Në shkollë na mësohej katekizmi. Por një ditë, kur i kërkova priftit të më shpjegonte trinitetin, e gjithë përgjigjja që mora ishin dhjetë goditje me thupër. Sidoqoftë, ajo që i vuri vulën zhgënjimit tim me kishën ishte diçka që ndodhi kur isha 17 vjeç. Prindërit e mamasë sime vdiqën një muaj njëri pas tjetrit dhe mamaja nuk kishte mjaft para për të paguar dy shërbime funerali në kishë. Prandaj, e pyeti priftin nëse mund të paguante më vonë. «Prindërit e tu sikur kishin ca gjëra, apo jo?—ishte përgjigjja e tij.—Shitini ato dhe përdorini paratë për funeralin.»

Disa vite para se të ndodhte kjo, pasi erdhi në fuqi Hitleri në vitin 1933, ne nuk na lejohej më të flitnim gjuhën polake, duhej të flitnim gjermanisht. Ata që refuzonin ose që nuk mund të mësonin gjermanisht, gradualisht u zhdukën, e siç na thanë më vonë i dërguan në kampet e përqendrimit. Edhe emrin e fshatit tonë e ndryshuan me një emër gjerman, Gruenfles. E lashë shkollën kur isha 14 vjeç dhe meqë nuk isha në organizatën Rinia Hitleriane, pata vështirësi për të gjetur punë. Por, pas njëfarë kohe u punësova si çirak te një kovaç. Pasi filloi lufta, në kishë thuheshin lutje për Hitlerin dhe për trupat gjermane. Pyesja veten nëse edhe në anën e kundërt thuheshin lutje të ngjashme për fitore.

Shërbimi në marinën gjermane

Në dhjetor të vitit 1941, u rekrutova në marinën gjermane dhe në fillim të vitit 1942 më dërguan në bregun norvegjez për të shërbyer në një anije zbuluese. Na caktuan me detyrën e anijes shoqëruese për vijën detare nga Tronheimi në Oslo, duke shoqëruar anije që bartnin trupa ushtarake, municione ose mallra. Kur ishim në det më kapi veshi bisedën e dy marinarëve rreth fundit të botës që ishte parathënë në Bibël. Edhe pse kishin frikë të flitnin hapur, ata më thanë se prindërit e tyre shoqëroheshin me Dëshmitarët e Jehovait, por ata vetë nuk kishin ndjekur shembullin e tyre. Kjo ishte hera e parë që dëgjoja për Dëshmitarët e Jehovait.

Në përfundim të luftës, na zunë robër britanikët dhe na dorëzuan tek amerikanët për të na shpënë në Gjermani. Disa prej nesh, shtëpitë e të cilëve tani ishin në zonën sovjetike, i dërguan në një kamp burgimi në Lievën, në veri të Francës, për të punuar në minierat e qymyrgurit. Kjo ndodhi në gusht të vitit 1945. Mbaj mend që e pyeta njërin prej rojeve franceze se cilës fe i përkiste. «Katolike»,—u përgjigj. Meqë edhe unë isha katolik, e pyeta se çfarë i kishim bërë njëri-tjetrit? «Nuk ia vlen të përpiqesh të kuptosh. Ja që kështu është»,—ishte përgjigjja e tij. Për mua ishte absurde që njerëz të së njëjtës fe të luftonin dhe të vritnin njëri-tjetrin.

Një rreze drite në një minierë qymyrguri

Ditën e parë që kalova në minierë bashkë me minatorët vendas, njëfarë Evans Emiot i ndau me mua sanduiçet e tij. Me origjinë nga Ohajo, në Shtetet e Bashkuara, ai kishte jetuar për disa vite në Francë. Ai më foli për një botë ku nuk do të kishte më luftë. Qëndrimi i tij dashamirës më mahniti. Ai nuk tregoi armiqësi ndaj meje edhe pse unë isha gjerman e ai amerikan. Nuk patëm më kontakt deri në fillim të vitit 1948 kur më dha një broshurë me titull «Princi i paqes». Këtu, më në fund mësova për një Perëndi të së mirës që e urren luftën, për atë lloj Perëndie që kisha imagjinuar, ndërsa shihja agimet polare. Isha i vendosur për të gjetur fenë që mësonte këtë gjë. Por meqë Evans punonte në një pjesë tjetër të minierës, nuk kisha mundësi ta kontaktoja. Shkova vërdallë nëpër të gjitha grupet e ndryshme fetare në kampin e burgimit, duke pyetur nëse ata dinin ndonjë gjë rreth broshurës, por më kot.

Përfundimisht, në prill të vitit 1948 u lirova nga kampi i burgimit dhe u bëra një punëtor i lirë. Tamam të dielën që pasoi u habita kur dëgjova një zile të vogël që binte në rrugë. Sa i lumtur isha kur pashë Evans! Ai ishte me një grup Dëshmitarësh të Jehovait, që kishin veshur një kartelë para dhe një pas, në formë sanduiçi, në të cilat njoftohej titulli i një fjalimi publik. Dëshmitari që i binte ziles ishte Marso Lërua, tani një anëtar i Komitetit të Degës në Francë. Më prezantuan me një polak që fliste gjermanisht, me emrin Jozef Kulçak, i cili kishte vuajtur në kampet e përqendrimit për besimin e tij. Ai më ftoi që të vija në mbledhje atë mbrëmje. Nuk kuptova shumë nga ajo që u tha, por kur të gjithë të pranishmit ngritën dorën, pyeta atë që ishte ulur afër meje se përse i ngritën duart. «Këta janë ata që mund të shkojnë në Dunkerk javën tjetër për të predikuar.» «A mund të vij edhe unë?»—pyeta. «Oh, patjetër!»—qe përgjigjja. Kështu, të dielën që pasoi isha duke predikuar nga shtëpia në shtëpi. Edhe pse jo të gjithë ata që takuam ishin dakord, u kënaqa shumë dhe pas pak kohe predikoja rregullisht.

Mësoj të kontrolloj temperamentin tim

Pak kohë pas kësaj, Dëshmitarët filluan të predikonin në barrakat ku jetonin të burgosurit gjermanë të liruar. Kjo nuk ishte e lehtë për mua, meqë isha i njohur për temperamentin e zjarrtë. Kur dikush refuzonte t’i merrte seriozisht fjalët e mia, unë e kërcënoja duke i thënë: «Po të mos jesh i kujdesshëm, do të kesh telashe.» Njëherë kur po punoja në minierë, e rraha me grushta dikë që u tall me Jehovain.

Gjithsesi, me ndihmën e Jehovait, munda të bëja ndryshime në personalitetin tim. Një ditë, kur po predikonim në këto barraka, një grup burrash që kishin pirë shumë alkool po u krijonin telashe disa Dëshmitarëve. Duke e njohur temperamentin tim nevrik, vëllezërit me të cilët isha u përpoqën të më ndalonin që të mos ndërhyja, por një nga burrat erdhi drejt meje duke më kërcënuar dhe filloi të hiqte xhaketën. Unë zbrita nga biçikleta, ia dhashë atij që ta mbante dhe vura duart në xhepa. Ai u habit kaq shumë nga kjo saqë më dëgjoi se çfarë kisha për të thënë. I thashë të shkonte në shtëpi, të flinte dhe pastaj të vinte në fjalimin publik. Kështu ndodhi dhe ja, në orën 3.00 pasdite ai ishte atje! Me kohë rreth 20 ish-të burgosur e pranuan mesazhin. Sa për mua, u pagëzova në shtator të vitit 1948.

Një program i mbushur, por shpërblyes

M’u dha përgjegjësia që të kujdesesha për territoret në të cilat duhej të predikonim dhe për të gjetur vendet ku mund të mbanim fjalime publike. Për të bërë këtë, disa herë udhëtoja rreth 50 kilometra me motorin tim të vogël, para se të punoja në turnin e fundit nëpër miniera. Pastaj, në fundjavë shkonim në territor me autobus dhe zbritnim aty dy ose katër lajmëtarë bashkë me oratorin. Në qytetet më të mëdha, pasi gjenim një vend të përshtatshëm, i vinim valixhet stivë për t’i përdorur si pult leximi për oratorin. Shpesh, vishnim një kartelë para e një pas në formë sanduiçi për të lajmëruar temën e fjalimit publik, në të cilin ftonim njerëzit.

Në vitin 1951 takova Zhanet Shufur, një Dëshmitare nga Rejmsi. Qe dashuri me shikim të parë dhe një vit më vonë, më 17 maj 1952, u martuam. U transferuam në Pekankur, një qytet minatorësh afër Douas. Por, pas pak kohe fillova të kisha probleme shëndeti. Më diagnostikuan me silikozë, një sëmundje e aparatit të frymëmarrjes e shkaktuar nga puna në minierë, por nuk isha në gjendje të gjeja asnjë lloj tjetër pune. Kështu që, kur në vitin 1955, gjatë asamblesë ndërkombëtare në Nuremberg, Gjermani, na u kërkua të ndihmonim një kongregacion të vogël në Kel, qytet i vogël industrial mbi Rin, ishim të lirë për t’u transferuar atje. Në atë kohë në kongregacion kishte vetëm 45 lajmëtarë. Gjatë shtatë vjetëve pasuese që punuam me këtë kongregacion, numri i lajmëtarëve u rrit në 95.

Privilegje të mëtejshme shërbimi

Duke parë se kongregacioni ishte vendosur fortësisht, ne i kërkuam Shoqatës për një caktim në Francë si pionierë specialë. Për habinë tonë të madhe, na caktuan në Paris. Tetë muajt që kaluam atje ishin të mbushur me gëzim të madh. Së bashku, unë dhe Zhaneta patëm privilegjin për të drejtuar 42 studime biblike. Pesë nga studentët tanë u pagëzuan gjatë qëndrimit tonë atje dhe 11 të tjerë e pranuan më vonë të vërtetën.

Meqë jetonim në Lagjen Latine, shpesh takonim profesorë të Sorbonës. Një profesor filozofie në pension, i cili praktikonte shërimin me anë të besimit, studioi Biblën dhe me kalimin e kohës u bë Dëshmitar i Jehovait. Një ditë fillova një diskutim biblik me një inxhinier, i cili kishte kontakt të ngushtë me mësuesit jezuitë. Ai erdhi në apartamentin tonë në orën tre të pasdites dhe u largua në orën dhjetë të darkës. Për habinë tonë, ai u kthye përsëri një orë e gjysmë më vonë. Kishte folur me një jezuit, i cili nuk kishte mundur t’u përgjigjej pyetjeve të tij rreth profecive biblike. Në orën një të mëngjesit shkoi në shtëpi për t’u kthyer në orën shtatë po atë mëngjes. Me kalimin e kohës edhe ai u bë Dëshmitar i Jehovait. Një etje e tillë për të vërtetën ishte një inkurajim i madh për mua dhe gruan time.

Pasi shërbyem në Paris, më ftuan për të shërbyer si mbikëqyrës udhëtues në lindje të Francës. Për ne qe një gëzim i vërtetë të vizitonim kongregacionet e gjuhës frënge dhe gjermane, duke forcuar vëllezërit. Kur po vizitonim kongregacionin e Rombas, në Loren, takova Stanislas Ambroshçakun. Ai ishte një polak që kishte shërbyer në një nëndetëse Aleate gjatë luftës dhe kishte luftuar në ujërat norvegjeze. Kishim qenë në anët e kundërta, duke udhëtuar në të njëjtat dete. Tani ishim vëllezër, duke punuar së bashku për t’i shërbyer Perëndisë tonë, Jehovait. Në një rast tjetër gjatë një asambleje në Paris, më zunë sytë dikë që e njihja. Ishte komandanti i kampit ku kisha qenë i burgosur në veri të Francës. Sa të lumtur ishim që punuam së bashku gjatë kongresit! Fuqia e Fjalës së Perëndisë është kaq e madhe, saqë i kthen ish-armiqtë në vëllezër dhe miq të ngushtë!

Mjerisht, pas 14 vjetësh në veprën udhëtuese, m’u desh ta ndërpritja këtë shërbim për shkak të shëndetit tim që po binte. Megjithatë, së bashku me gruan ishim të vendosur që të vazhdonim t’i shërbenim Jehovait me më të mirën e aftësive tona. Kështu që gjetëm shtëpi dhe punë në qytetin Mulhaus, në lindje të Francës dhe u bëmë pionierë (ungjillëzues në kohë të plotë).

Një gëzim tjetër i madh përgjatë viteve ka qenë përfshirja ime në ndërtimin e Sallave të Mbretërisë. Në vitin 1985, më kërkuan të organizoja një skuadër ndërtimi për pjesën lindore të Francës. Duke përdorur mjeshtra të aftë dhe vullnetarë që ishin të gatshëm për të marrë stërvitje, qemë në gjendje të formonim një skuadër që ka marrë pjesë në ndërtimin ose meremetimin e më shumë se 80 sallave, duke i bërë ato të përshtatshme për adhurimin e Jehovait. E sa i lumtur isha që në vitin 1993 punova në ndërtimin e një Salle Asamblesh dhe pesë Sallave të Mbretërisë në Guajanën Franceze, në Amerikën e Jugut!

Vazhdojmë përpara me gjithë sprovat

Mund të them me siguri se gjatë 50 vjetëve të kaluara me aktivitete teokratike, jeta ime ka qenë e mbushur me gëzime të mëdha dhe me privilegje shërbimi. Mjerisht, në dhjetor të vitit 1995, gruaja ime e dashur, me të cilën kisha kaluar 43 vjet, vdiq. Edhe pse kjo qe një kohë trishtimi të madh dhe akoma sot pikëllohem, Jehovai më jep forcë dhe vëllezërit e mi dhe motrat e mia frymore më kanë dhënë dashuri e mbështetje, të cilat e kanë lehtësuar disi dhimbjen me kalimin e kohës.

I mbaj mend akoma me qartësi fjalët e një vëllai të mirosur në një asamble në Mynih, Gjermani, në vitin 1963. «Andrej,—më tha,—mos shiko djathtas ose majtas. Vëllezërit në kampet e përqendrimit kaluan sprova. Tani na përket neve të vazhdojmë. Nuk duhet të na vijë kurrë keq për veten tonë. Prandaj vazhdo përpara!» Gjithnjë e kam mbajtur në mend këtë. Tani që nuk mund të bëj shumë, për shkak të shëndetit të dobët dhe të moshës së shkuar, fjalët që gjenden në Hebrenjve 6:10, janë një burim i vazhdueshëm ngushëllimi për mua: «Perëndia nuk është i padrejtë që të harrojë punën tuaj dhe dashurinë që treguat për emrin e tij.» (BR) Po, të punosh në shërbim të Jehovait është privilegji më i madh që mund të ketë një njeri. Për 50 vjetët e kaluar, synimi im ka qenë dhe akoma është që të jem «një punëtor pa pasur asgjë për t’i ardhur turp».—2. Timoteut 2:15, BR.

[Figura në faqen 22]

Tipi i anijes ku shërbeva në fjordet e Norvegjisë

[Figura në faqen 23]

Predikimi me biçikletë në Francën e Veriut

[Figura në faqen 23]

Valixhet e vëna stivë shërbyen si pult leximi i oratorit për fjalimin publik

[Figurat në faqen 24]

Me gruan time, Zhanetën, në dasmën tonë, 1952