A është projektuar?
Krahu i fluturakëve
◼ Si mendoni, cilët janë më të zotët në ajër: avionët apo krijesa të tilla si, lakuriqët e natës, insektet dhe zogjtë? Ju besohet a jo, avioni as që krahasohet me këto mrekulli të vogla të natyrës që «kanë aftësi të jashtëzakonshme të qëndrojnë në ajër edhe në shkulmet e erës, në shi e borë», siç thotë Vei Shiu, profesor në inxhinierinë aeronautike, pranë Universitetit të Miçiganit.a Ku qëndron sekreti? Te krahët që rrahin, të cilët aviatorët i shohin me zili që kur nisën orvatjet e para të njeriut drejt qiellit.
Shqyrtoni faktet: Kur disa zogj e insekte fluturojnë, krahët e tyre e ndryshojnë vazhdimisht formën për t’u përshtatur me kushtet përreth. Kjo u jep mundësi të qëndrojnë pezull në ajër dhe të kryejnë manovra të rrufeshme. Revista Science News tregon se çfarë është vërejtur te lakuriqët e natës: «Teksa fluturonin me shpejtësi të vogël, rreth 1,5 metra në sekondë, lakuriqët i kthenin majat e krahëve mbrapsht dhe i rrihnin prapa kur donin të merrnin lartësi. Shkencëtarët hodhën hipotezën se kjo teknikë . . . siguron forcë ngritëse dhe shtytëse.»
Sigurisht, ka ende shumë për të mësuar rreth fluturakëve të natyrës. «Çfarë i bëjnë ajrit nga ana fizike, për të krijuar një forcë ngritëse kaq të efektshme?»,—pyet Piter Ifju, profesor i inxhinierisë mekanike dhe aeronautike në Universitetin e Floridës. Ai shton: «Ka gjithfarë veçorish të qarkullimit të ajrit [rreth një objekti në fluturim] që nuk i kuptojmë. Arrijmë ta shohim çfarë bëjnë [zogjtë dhe insektet], por nuk kuptojmë si bashkëveprojnë me ajrin.»
Si mendoni? A erdhi rastësisht në ekzistencë krahu i zhdërvjellët i fluturakëve apo është projektuar?
[Shënimi]
a Ndonëse shumë krijesa me krahë mund të fluturojnë në shi, pjesa më e madhe kërkojnë ndonjë strehë.
[Figura në faqen 24]
Kolibri sqepgjerë
[Burimi]
Laurie Excell/Fogstock/age fotostock
[Figura në faqen 24]
Lakuriqi me vesh miu
[Burimi]
© Delpho, M/age fotostock