Tanvuuwata-liba

Di psalöm aki ta taki u tu fanöudu soni. Di fosu soni, hën da soni ta miti sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Di u tu soni, hën da Jehovah ta heepi u te soni miti u. Unfa Jehovah ta heepi u? Wë wan fasi fa a ta heepi u, hën da a ta mbei u sabi taa na hii juu soni o ta waka bunu da u a di hogi goonliba aki. Jehovah paamusi u taa woo ta dë waiwai te u ta dini ën, ma an piki u taa soni an o ta miti u a di ten aki (Jes. 66:14). A ta da u taanga fuu ta buta pakisei a di ten di ta ko, ka woo feni di libi di a kë da u, sö taa u sa ta dë waiwai u nöömö (2 Kol. 4:16-18). Ma u di di ten dë an dou jeti, mbei a ta heepi u hiniwan daka fuu sa hoi dou (Këë. 3:22-24). Andi u sa lei a dee dinima u Jehovah u di ten di pasa, ku dee u di ten fuu aki? Soni sa miti u di wa bi mëni. Ma te u ta futoou Jehovah, nöö hii juu a o ta heepi u.​—Ps. 55:22. w23.04 bld. 14-15 pal. 3-4

U sa lei soni a Josëfu ku Malia. De bi ta dë kabakaba u saka deseei a lanti basu, hii fa so juu a bi ta taanga (Luk. 2:1-6). Di Malia bi dë ku söwan 9 liba bëë, hën di tiima u Loomë de kai Aukesi bi buta wan wëti di ta taki taa hii sëmbë musu go buta de në a lanti buku, u di de bi ta konda sëmbë. Josëfu ku Malia bi musu go te a Betelehem. Hën da de bi musu waka söwan 150 kilomëti, ta subi kuun ta saka. Di waka dë bi hebi tuutuu, möönmöön da Malia. Kandë de bi o ta booko de hedi ku Malia ku di mii di dë nëën bëë. Kandë de bi o ta fëëë taa Malia bi sa pai te de dë a pasi nango, möönmöön u di di mii di a bi o pai dë, bi dë di Mësiasi. Ma de bi mbei di soni dë tapa de u de du soni kumafa lanti taki ö? Josëfu ku Malia an bi mbei dee soni dë tapa de du kumafa di wëti taki. Jehovah bi mbei soni waka bunu da de, u di de bi du soni a di lö fasi dë. Malia bi go dou wansëwansë a Betelehem, hën a pai wan mii di bi dë gösöntu. Boiti di dë, di soni dë bi mbei wan tjabukama woto pasa tuutuu.​—Mik. 5:2. w23.10 bld. 8 pal. 9; bld. 9 pal. 11-12

Ma unfa a dë ee senuwe ta naki i gaanfa seei te i kë da wan piki a dee komakandi? I sa seeka iseei bunu (Nöng. 21:5). Te i sabi di woto di woo luku a komakandi, nöö an o taanga da i sö fii da piki. Da wan sati piki (Nöng. 15:23; 17:27). Te i sabi taa joo da wan sati piki, nöö senuwe an o naki i sö. Te i da wan sati piki kumafa i fusutan di woto, nöö joo lei taa i seeka iseei bunu, söseei taa i fusutan di woto bumbuu. Ma unfa a dë ee i mbei möiti du hii dee soni aki, ma tökuseei senuwe ta naki i tee ta ja sa da piki möön leki wan nasö tu pasi? Wë i sa dë seiki taa Jehovah o tei ën u bigi taa i ta mbei möiti (Luk. 21:1-4). An ta hakisi u fuu du soni di a sabi taa wa o sa du (Fil. 4:5). Luku andi i sa du, söseei du soni di o sa heepi i fii du ën, nöö i begi Jehovah u senuwe an naki i poi. Bigibigi, kandë i sa buta taa joo ta mbei möiti fii ta da wan sati piki. w23.04 bld. 21 pal. 6-8

Di apösutu Paulosu ta tei u maaka ku sodati dee dë kabakaba u feti. Wan sodati musu dë kabakaba u feti, te wan gaan feti dë. Sö nöö u musu ta dë tu. U sa ta dë seekaseeka da di daka u Jehovah te u ta lei taa u abi biibi, te u abi lobi, söseei te u ta biibi taa soni o waka möön bunu da u a di ten di ta ko. Di felu soni di wan sodati bi ta bisi, bi ta tjubi hën hati. Biibi ku lobi ta tjubi di hati fuu. Dee tu soni aki o heepi u fuu dini Gadu go dou, söseei de o heepi u fuu waka a Jesosi baka nöömö. Di biibi di u ta biibi ta mbei u dë seiki taa Jehovah o mbei u feni gaan bunu, u di u ta suku ën ku hii u hati (Heb. 11:6). A o heepi u tu fuu hoi useei a Jesosi, aluwasi soni ta taanga da u. U sa mbei di biibi fuu ko möön taanga, sö taa u sa hoi dou te soni ta taanga da u. U sa mbei di biibi fuu ko möön taanga te u ta buta pakisei a woto u sëmbë u di ten aki di bi hoi deseei a Gadu, hii fa sëmbë bi ta du ku de, nasö hii fa soni bi taanga da de a möni së. Boiti di dë, u sa köni fu wa ko ta lobi möni ku gudu. U sa mbei möiti u djeesi sëmbë di buta taa de an o suku u ko gudu, u di de ta buta soni u di Könuköndë a di fosu kamian. w23.06 bld. 10 pal. 8-9

Te wan sëmbë ta duwengi hënseei, nöö an ta mbei di fasi fa a ta fii ta basi ën, söseei an ta du hiniwan soni di a bi o du. A dë fanöudu fuu ta duwengi useei u dou dee maaka dee u buta da useei, möönmöön te de taanga da u fuu du, nasö ee wa ta fii u du ën. Na fëëkëtë taa di santa jeje u Jehovah hën ta mbei sëmbë ko abi di fasi dë, fëën mbei a bunu fii ta hakisi Jehovah faa da i di santa jeje fëën fii sa duwengi iseei (Luk. 11:13; Gal. 5:22, 23). Na wakiti u hii soni musu nango bunu ufö. A kan taa nöiti woo feni di möön bunu okasi u du soni a di goonliba aki. Ee u ta wakiti u hii soni musu nango bunu ufö woo hopo du wan soni, nöö a kan taa nöiti woo dou dee maaka fuu. A kan taa wa ta fii u du wan soni, u di u ta si kuma a taanga u du poi. Ee sö i ta fii, nöö kandë i sa ta du soni pikipiki u dou di maaka fii. Ee i buta taa i kë ko abi wan fasi di Keesitu sëmbë musu abi, nöö i sa bigi luku unfa i sa du soni pikipiki fii sa dou di maaka dë. Nasö ee a dë taa i kë lesi hii di Bëibel, nöö i sa bigi buta dee pisiten ka joo ta lesi ën, söseei i sa buta taa ja o ta lesi longi poi. w23.05 bld. 29 pal. 11-13

Sensi di dee lasiti daka bigi, hën Jehovah ta tei di ölganisaasi fëën u lei sëmbë soni u di Wöutu fëën, sö taa hii u tuu sa ta waka a di „Santa Pasi” go dou (Jes. 35:8; 48:17; 60: 17). U sa taki taa te wan sëmbë bigi lei soni u Bëibel, nöö a sö wan fasi a ta feni di okasi u bigi waka a di „Santa Pasi”. So sëmbë ta waka a di pasi aki u wan kölö pisiten nöö, nöö de ta toona go. Ma wotowan ta mbei hii möiti u de ta waka nëën nöömö, u te de go dou ka de musu dou. Ma naasë di pasi aki o tja de go dou? Di „Santa Pasi” o tja dee sëmbë dee o tii makandi ku Jesosi go dou a liba ala (Ako. 2:7). Ma a o heepi dee sëmbë dee o libi a goonliba aki, u de sa dou a kaba pisi u di Dusu Jaa Tii u Keesitu, sö taa de sa ko dë sëmbë di an abi zöndu möön. Ee i ta waka a di pasi aki, nöö na buta mëni a dee soni dee i bi disa fii bi sa ko ta waka nëën. Ma mbei möiti fii sa ta waka nëën nöömö, u te i go dou a di njunjun goonliba! w23.05 bld. 17 pal. 15; bld. 19 pal. 16-18

Te i pakisei hii dee soni dee Jehovah du da i, nöö joo dë ku tangi a hati seei, nöö di soni dë o mbei taa joo kë buta di libi fii nëën maun (Ps. 116:12-14). Ku leti di Bëibel ta kai Jehovah di sëmbë ka „hiniwan bunu soni ku hiniwan kado di bunu te dou ta kumutu” (Jak. 1:17). Di lusupaima di di Womi Mii fëën Jesosi ko paka da u, da di möön gaan kado di a da u. Pakisei luku fa di soni aki bigi tjika! Di lusupaima ta mbei taa i ku Jehovah sa ko toon gaan mati. Söseei Jehovah ta da i di okasi fii sa libi u teego (1 Joh. 4:9, 10). Di buta di i ta buta i libi a Jehovah maun, da wan u dee möön bunu fasi fa i sa lei taa i dë ku tangi a hati da di möön gaan soni di a du u lei taa a lobi i, söseei taa i ta tei dee bunu dee a ta mbei i feni u bigi.​—Deto. 16:17; 2 Kol. 5:15. w24.03 bld. 5 pal. 8

Te u luku fa sëmbë ta libi a di ten aki, nöö u ta fii kuma di bunuhati womi de kai Lotu. U di Lotu bi sabi taa di Tata fuu di dë a liba ala an lobi hogilibi, mbei a bi ta „dë fukafuka a hati seei” fu di sëmbë bi ta „libi söndö wëti”, söseei de bi ta libi „gaan hogi sensen libi” (2 Pet. 2:7, 8). U di Lotu bi lobi Gadu, söseei u di a bi abi gaan lesipeki dëën, mbei an bi ta libi kuma dee sëmbë u di kamian ka a bi ta dë. Useei ta libi ku sëmbë di an ta lesipeki dee wëti u Jehovah. Ma u sa hoi useei limbolimbo da Gadu ee u lobi ën, söseei ee u abi gaan lesipeki dëën Jehovah da u di buku Nöngö u heepi u fuu ko abi gaan lesipeki dëën, söseei fuu sa ta hoi useei nëën. Hii Keesitu sëmbë sa feni wini u dee soni dee sikifi a di buku dë. U sa feni wini u de aluwasi u dë wan womi nasö wan mujëë, aluwasi u njönku nasö aluwasi u ko gaandi kaa. Te u abi gaan lesipeki da Jehovah, nöö woo ta köni fu wa ko dë mati ku sëmbë di ta du soni di an bunu. w23.06 bld. 20 pal. 1-2; bld. 21 pal. 5

Kandë dee famii fii ta du ku i, nasö kandë i disa soni di bi sa du fii ko abi hia möni ku woto soni, u di i ta buta di dini di i ta dini Jehovah a di fosu kamian a i libi (Mat. 6:33). Ee so a dë, nöö i sa dë seiki taa Jehovah ta si hii dee soni dee i ta du dëën (Heb. 6:10). Boiti di dë, iseei ta öndöfeni dee soni dee Jesosi bi taki. A bi taki taa: „Di sëmbë di o disa hën baaa, ku ën sisa, ku ën mama, ku ën tata, ku ën mii, ku dee pandasi kamian fëën fu di a ko nama ku mi, ee nasö fu di a kë paaja di bunu buka u Gadu, nöö an o lasi e. Biga a o toona feni hii soni wan höndö toon baka: ee sisa, ee baaa, mama, pandasi kamian, ku köndë tuu seei a o feni a di ten u dë aki, ma nöö a o kisi sitaafu tu o. Ma nöö a di ten di ta ko, nöö a o feni di libi u teego a Gadu” (Maik. 10:29, 30). Dee bunu dee i feni bigi gaanfa möön dee soni dee i disa.​—Ps. 37:4. w24.03 bld. 9 pal. 5

Te wan gaan hangi bi miti dee Keesitu sëmbë a Judea, dee baaa u di kemeente u Antiokia bi „pii möni te de kaba. Hiniwan u de da kumafa a sa da, hën de tja di möni ko mökisi” (Tjab. 11:27-30). Hii fa dee baaa ku dee sisa aki bi ta libi a wan longi kamian, tökuseei dee Keesitu sëmbë u Antiokia bi dë kabakaba u heepi de (1 Joh. 3:17, 18). Useei sa lei taa u ta fii da dee baaa ku dee sisa fuu te wan gaan hogi pasa a wan kamian. U sa lei taa u ta fii da de te soni kuma gaan ventu, nasö gaan wata ko booko di kamian ka de ta libi, nasö te wan woto hogi pasa. U sa hakisi dee gaanwomi unfa u sa heepi de. U sa buta möni da di wooko di u ta du a hii di goonliba, nasö u sa ta begi da de. Kandë dee baaa ku dee sisa fuu o abi so soni fanöudu u de sa dë a libi. U kë u di Könu fuu Jesosi Keesitu si taa u ta fii da wotowan te a o ko u kuutu sëmbë, söseei u kë faa kai u fuu ko dë a di Könuköndë fëën.​—Mat. 25: 34-40. w23.07 bld. 4 pal. 9-10; bld. 6 pal. 12

Jesosi ta djeesi Jehovah a di suku di an ta suku fini a soni poi. Jehovah bi mandëën ko a goonliba aki faa ko peleiki da dee Isaëli sëmbë dee bi „dë kuma wanlö hia lasilasi sikafu”. Ma Jesosi bi bia du soni woto fasi di a bi dë fanöudu. Wan daka, hën wan woto köndë mujëë bi ko begi ën faa heepi ën ku di mujëë mii fëën, u di wan taku jeje bi dë nëën liba „ta dëën sitaafu ta kii”. Jesosi bi lei taa a bi abi tjalihati u di mujëë, hën a kula di mujëë mii fëën (Mat. 15:21-28). Boiti di dë, di Jesosi bi bigi du di diniwooko fëën, hën a bi taki taa: „Ee wan sëmbë ja kë piki taa mi ku i nama, nöö miseei tu, ma o piki . . . , taa mi ku i nama” (Mat. 10:33). Ma Jesosi an bi bia baka da Petuisi, hii fa Petuisi bi taki dii pasi taa an bi sabi ën. Jesosi bi sabi taa Petuisi bi ta tjali u di soni di a bi du, söseei a bi sabi taa Petuisi bi abi wan taanga biibi. Baka di Jesosi bi weki ko a libi baka, hën a bi go miti Petuisi, nöö a musu u dë sö taa a bi lei ën taa a dëën paadon, söseei taa a lobi ën jeti (Luk. 24:33, 34). Jehovah ku Jesosi an ta suku fini a soni poi. Ma nöö unfa a dë ku u? Jehovah kë fuu seei ta du soni kuma hën. w23.07 bld. 21 pal. 6-7

Unfa u sa heepi wotowan u de sa biibi taa Gadu o mbei di goonliba ko toon wan paladëisi tuutuu? Wë di fosu soni, hën da Jehovah seei hën paamusi u di soni dë. Di buku Akoalimbo ta taki taa: „Di Sëmbë dë sindosindo a di könubangi naandë taki taa: ’Wan si ö? Mi ta mbei hii soni ko njunjun.’” Jehovah abi di köni ku di makiti u du di soni di a paamusi, söseei a kë du ën tu. Di u tu soni, hën da Jehovah ta si kuma di soni di a taki pasa kaa, u di a dë seiki taa soni o pasa kumafa a taki. Fëën mbei a bi taki taa: „Dee soni mi ta taki aki da tuutuu soni, nöö sëmbë sa biibi de. . . . Dee soni aki pasa kaa!” Di u dii soni, hën da te Jehovah bigi wan soni, nöö a ta du ën u te a kabëën. Fëën mbei a bi taki taa: „Mi da di Alufa ku di Omega” (Ako. 21:6). Jehovah o lei taa Saatan da wan mindisonima, di an sa tapëën faa du di soni di a abi a pakisei u du. Hoi a pakisei taa te i ta konda da sëmbë andi Jehovah du u heepi u fuu dë seiki taa a o mbei di goonliba ko toon wan paladëisi, nöö iseei ta ko möön dë seiki fëën tu. Wë nöö ee wan sëmbë taki taa: „Dee sëmbë! Ma da bunu hia sö u?” Wë kandë i sa lesi Akoalimbo 21:5, 6. Heepi ën be a si taa a dë seei kuma Jehovah naki sitampu a wan pampia liba gbai, u mbei u dë seiki taa a o du di soni di a paamusi u.​—Jes. 65:16. w23.11 bld. 7 pal. 18-19

Jehovah bi paamusi Abahamu di soni aki di a bi abi 75 jaa. Abahamu bi si fa Jehovah bi du di soni di a paamusi ën u? Wë an bi feni ën si bumbuu. Baka di Abahamu bi haba di lio de kai Efaata, hën a bi wakiti 25 jaa longi, hën a si fa Jehovah bi du wan foombo soni u mbei a pai di womi mii fëën de kai Isaki. Nöö 60 jaa baka di dë, hën de pai tu womi mii di kai ën avo. Dee mii dë da Esau ku Jakopu (Heb. 6:15). Ma Abahamu an bi si fa dee bakamii fëën bi ko hia, söseei fa de feni di Paamusi Köndë. Hii fa a dë sö, tökuseei hën ku di Sëmbë di mbei ën bi dë gaan mati (Jak. 2:23). Nöö te Abahamu weki ko a libi baka, na piki wai a o wai te a ko sabi taa di biibi ku di pasensi fëën, hën mbei taa hii dee nasiönnasiön sëmbë feni gaan bunu! (Ken. 22:18) Andi u ta lei a di soni aki? A kan taa wa si wantewante unfa hii dee soni dee Jehovah paamusi pasa tuutuu. Ma ee u abi pasensi kuma Abahamu, nöö u sa dë seiki taa Jehovah o paka u nöunöu kaa. Ma a o paka u möön gaanfa seei te di njunjun goonliba fëën dou.​—Maik. 10:29, 30. w23.08 bld. 23 pal. 14

Könu Usia bi abi sakafasi di a bi njönku. De bi heepi ën „faa sa abi lesipeki da di tuutuu Gadu”. A bi libi 68 jaa longi, nöö Jehovah bi mbei a feni gaan bunu wan hii pisiten fëën libi (2 Klon. 26:1-4). Usia bi feti wini sömëni u dee felantima u Isaëli, söseei a bi seeka soni u tjubi Jelusalen (2 Klon. 26:6-15). Usia bi musu u ta wai taa Gadu bi heepi ën faa du sömëni soni (Peleik. 3:12, 13). Könu Usia bi guwenti u piki wotowan andi de musu du. Kandë di soni dë bi mbei a ko ta si kuma a bi sa du hii soni di a kë. Wan daka, hën Usia denda go a di wosu u Jehovah, hën a suku u tjuma sumëësuti soni a di begitafa, hii fa dee könu an bi musu du di soni dë (2 Klon. 26:16-18). Di di Gaan mindima de kai Azalia bi pooba u lei Usia taa an musu du sö wan soni, hën Usia hati ko boonu gaanfa seei. Usia an bi hoi hënseei a Jehovah go dou, hën Jehovah mbei kököbë kisi ën (2 Klon. 26:19-21). Ee a bi du soni ku sakafasi go dou, nöö libi fëën bi o waka wan hii woto fasi! w23.09 bld. 10 pal. 9-10

Hii fa di apösutu Petuisi bi ko dë wan salufuwan, tökuseei a bi abi u ta mbei möiti u libi ku dee suwakifasi fëën go dou. A di jaa 36 baka Keesitu, hën Gadu manda Petuisi go a wan womi de kai Konelisi. Di womi aki an bi dë wan Dju. Gadu bi salufu Konelisi leti a Petuisi fesi dë, a sö wan fasi a bi dë gbelingbelin u si taa „Masa Gadu an ta luku fesi. A ta si hii sëmbë di wan fasi”, söseei taa dee woto köndë sëmbë seei sa ko dë Keesitu sëmbë tu (Tjab. 10:34, 44, 45). Baka di dë, hën Petuisi bigi ta sindo njan makandi ku woto köndë sëmbë. Fosufosu, nöö an bi o du di soni dë nöiti. Ma so u dee Dju dee bi ko dë Keesitu sëmbë bi ta pakisei taa wan Dju an bi musu sindo njan makandi ku wan woto köndë sëmbë. Di so u dee Keesitu sëmbë dë bi ko a Antiokia, hën Petuisi bi hopo kumutu a dee baaa ku dee sisa di an bi dë Dju dendu. A kan taa a bi ta fëëë taa dee Keesitu sëmbë dee bi dë Dju bi o fii wan fasi. Apösutu Paulosu bi si di bödjëë libi u Petuisi, hën a gandji dëën a hii dee wotowan fesi (Gal. 2:13, 14). Ma hii fa Petuisi bi mbei di föutu aki, tökuseei a bi ta mbei möiti u dini Jehovah go dou. w23.09 bld. 22 pal. 8

Pakisei luku andi i sa ko ta du möön bunu, ma na ganjan iseei te i ta öndösuku iseei luku, söseei ja musu lasi hati tu. „Di Masa fuu abi bunuhati”, nöö a o heepi i fii ko ta du soni möön bunu (1 Pet. 2: 3). Apösutu Petuisi bi kë fuu dë seiki u di soni aki. A bi taki taa: „Gadu o da unu böö. A o mbei un ko taanga gingin a di biibi Bigibigi Petuisi bi ta fii kuma an bunu tjika u dë makandi ku Jesosi (Luk. 5:8). Ma u di Jehovah ku Jesosi bi ta heepi ën, mbei Petuisi bi sa waka a Jesosi baka go dou. Te u kaba fëën de bi tei Petuisi ku „gaan wai seei a di köndë ka di Heepima fuu Masa Jesosi Keesitu dë könu ta tii fu nöömö” (2 Pet. 1:11). Wan gaan bunu seei a feni dë! Ee iseei hoi dou kumafa Petuisi bi hoi dou, söseei ee i ta da Jehovah pasi faa mbei i ko taanga gingin a di biibi, nöö iseei o feni di libi u teego tu. Joo feni ’di soni di i bi suku a Masa Jesosi di i ko biibi ën’. Joo ko fii!​—1 Pet. 1:9. w23.09 bld. 31 pal. 16-17

Di tenti u Jehovah bi abi wan djai di bi lontu tapa, nöö naandë dee mindima bi ta du di wooko u de. Di gaan köpö begitafa ka de bi ta tjuma mbeti da Jehovah bi dë a di djai, söseei wan köpö bëki ku wata bi dë a di djai tu. Dee mindima bi ta wasi de maun ku de futu ku di wata dë ufö de go du di santa wooko u de (Ëki. 30:17-20; 40:6-8). Dee Wosu u Gadu dee de bi mbei bakaten bi abi wan woto djai di bi dë a döö, ka dee sëmbë dee an bi dë mindima bi sa go u de dini Gadu. A di ten aki, dee salufuwan ta wooko a goonliba aki a di djai ka di Wosu u Gadu di wa sa si ku wojo dë. Di bëki di dë ku wata ta heepi de u de an fëëkëtë taa de ku hii dee woto Keesitu sëmbë musu dë limbolimbo a Gadu wojo a hii futu. Ma nöö naasë dee „gaan hia sëmbë” ta dini Gadu? Apösutu Johanisi bi si de taanputaanpu a „di könubangi” fesi. Di kamian ka de bi taanpu dë da döösë pisi u di djai. Di pisi dë dë a goonliba aki. Boiti di dë a bi si fa de bi dë taanputaanpu a „Masa Gaangadu fesi dë ta dini ën ndeti ku didia” a di Wosu fëën (Ako. 7:9, 13-15). U musu tei ën u bigi seei taa Jehovah ta da u di gaandi fuu sa dini ën a di Wosu fëën di wa sa si ku wojo. w23.10 bld. 28 pal. 15-16

Wan u dee fasi fa Jehovah ta da u taanga, da di wooko di a ta wooko ku dee gaanwomi u heepi u (Jes. 32:1, 2). Fëën mbei a bunu fii konda da dee gaanwomi unfa i ta fii, te i abi wan bookohedi. Na niinga te de kë heepi i, u di Jehovah sa wooko ku de u mbei i ko taanga. Di libi di Gadu paamusi u a di Wöutu fëën taa u sa feni, hën da di libi u teego a wan paladëisi a goonliba aki nasö a di Könuköndë a liba ala, sa da u taanga seei (Lom. 4:3, 18, 19). U di u ta biibi di soni aki mbei u ta peleiki di bunu buka da sëmbë, söseei fëën mbei u ta du tookatooka wooko a di kemeente. Boiti di dë, a ta mbei u feni taanga fuu sa hoi dou te fuka ta miti u (1 Tes. 1:3). Dee soni dee Gadu paamusi u aki bi da apösutu Paulosu taanga tu. ’Hiniwan juu fuka bi ta miti ën’. ’So juu saanfa-u-du fëën bi ta kaba’. ’De bi ta du gaan hogi ku ën’, söseei ’so juu de bi ta fon mëën tuwë ku baka a goon’. Fuu taki ën kumafa a dë, nöö hiniwan juu a bi sa lasi ën libi (2 Kol. 4:8-10). Paulosu bi ta feni kaakiti u hoi dou, u di a bi ta buta pakisei a di gaan bunu di a bi o feni bakaten. Paulosu bi ta buta pakisei a dee bunu dee a bi o feni, nöö di soni dë bi ta mbei taa ’hati dendu fëën bi ta njunjun nango hiniwan daka’. w23.10 bld. 15-16 pal. 14-17

Te u ta begi, nöö u musu hakisi useei ee di ten u Jehovah dou faa heepi u ku di soni di u bi hakisi ën. Wë u sa pakisei taa a bi o bunu faa piki di begi fuu wantewante. Ma fuu taki ën, nöö Jehovah sabi di möön bunu ten ka a musu heepi u (Heb. 4:16). Te Jehovah an piki di begi fuu wantewante, nöö a sa pasa taa u ta si kuma an kë da u di soni di u hakisi ën. Ma a kan taa di ten an dou jeti faa da u ën. Buta pakisei a di woto u wan njönku baaa di bi begi Jehovah faa mbei a ko bëtë. Ma nöö an ko bëtë. Ee Jehovah bi du wan foombo soni u mbei a ko bëtë, nöö Saatan bi o sa taki da Jehovah taa di baaa ta dini ën go dou, u di a mbei di baaa ko bëtë (Jöpu 1:9-11; 2: 4). Ma Jehovah buta wan ten kaa, ka a o puu hii pei siki a mundu (Jes. 33:24; Ako. 21:3, 4). Solanga di ten dë an dou, nöö an bi o dë wan köni soni fuu ta dë ku di mëni taa Jehovah o kula u a wan foombo fasi. Fëën mbei di baaa sa hakisi Jehovah faa heepi ën faan ta booko hën hedi poi, söseei faa dëën di taanga di a abi fanöudu faa sa dini ën go dou. w23.11 bld. 23 pal. 13

Simison bi mbei wan gaan föutu, ma tökuseei a bi hoi dou. A bi suku wan okasi faa bi sa feti wini dee Filisiti sëmbë, u di di wooko dë Jehovah bi dëën faa du. (Kuutm. 16:28-30) Simison bi begi Jehovah, hën a piki ën taa: „Be mi du ku dee Filisiti sëmbë.” Di tuutuu Gadu bi piki di begi u Simison, hën a toona dëën di kaakiti fëën di a bi abi. A sö wan fasi Simison bi kii möön hia Filisiti sëmbë möön fa a bi kii a fesi. Hii fa gaan hogi bi miti Simison u di a bi mbei föutu, tökuseei an bi disa u du soni kumafa Jehovah kë. Aluwasi ee u mbei wan föutu, hën de bë wojo da u nasö u lasi wan gaandi di u bi abi, tökuseei wa musu disa u du soni kumafa Jehovah kë. Hoi a pakisei taa Jehovah an ta disa u (Ps. 103:8,9). Hii fa u ta mbei föutu, tökuseei a sa tei u fuu wooko dëën jeti, leti kumafa a bi tei Simison faa wooko dëën. w23.09 bld. 6 pal. 15-16

Di hoi di i ta hoi dou ta mbei Gadu feni i u bunu. Di soni dë an kë taki taa Jehovah ta wai taa fuka ta miti i, nasö taa i abi bookohedi. Ma a ta wai ku i, u di i ta hoi dou. Di hoi di i ta hoi dou ta mbei i ko dë bumbuu sëmbë nëën wojo. Wan gaan soni seei wë di dë e! (Ps. 5:12) Hoi a pakisei taa Abahamu bi hoi dou di tesi bi miti ën, nöö di soni dë bi mbei Gadu feni ën u bunu. Jehovah bi si ën kuma mati fëën, söseei kuma wan sëmbë di ta libi leti (Ken. 15:6; Lom. 4:13, 22). Sö nöö Jehovah sa si u tu. Na dee gaandi dee u abi nasö di un mëni wooko di u ta du da Gadu, hën ta mbei a feni u u bunu. Ma a ta feni u u bunu, te u ta hoi dou. Nöö hii u tuu sa hoi dou, aluwasi un mëni jaa u abi, aluwasi fa soni dë da u, nasö aluwasi un pei köni u abi. I ta hoi dou nöunöu hii fa wan tesi ta miti ö? Wë ee sö soni dë, nöö i sa dë seiki taa Gadu ta feni i u bunu. Te u sabi taa Gadu ta feni u bunu, nöö di soni dë sa heepi u gaanfa seei. A sa mbei u ko dë seiki taa woo feni di soni di a paamusi u. w23.12 bld. 11 pal. 13-14

Wan baaa musu mbei möiti faa ko sa’ u fan bumbuu ku sëmbë. Wan womi di sa’ u fan ku sëmbë ta sa’ u haika bunu te wotowan ta fan, nöö a ta fusutan unfa de ta pakisei, ku unfa de ta fii (Nöng. 20:5). A sa ko sa’ u fusutan wan sëmbë te a jei fa a ta fan, te a si fa a ta buta fesi, söseei te a si fa a ta tuwë sinkii. Ma ja o sa ko sa’ u du dee soni aki ee ja ta dë makandi ku wotowan. Ee hii juu i ta wooko ku soni kuma tëlëfön u sikifi soni manda da sëmbë, nöö a sa taanga da i fii sa’ u fan ku sëmbë te i ku de miti fesi ku fesi. Fëën mbei a bi o bunu fii ta suku okasi fii ta fan ku wotowan fesi ku fesi (2 Joh. 12). Wan womi di dë gaangaan sëmbë a di biibi musu sa ta sölugu hënseei ku dee sëmbë fëën wosudendu tu (1 Tim. 5:8). A bunu fii lei u du wan soni di o heepi i fii sa feni wan wooko (Tjab. 18:2, 3; 20:34; Ef. 4:28). Be sëmbë ko sabi i kuma wan sëmbë di ta wooko taanga, söseei di ta du wan wooko fu te a kaba. Ee i ta mbei di möiti dë, nöö an o taanga da i poi fii feni wan wooko, söseei fii hoi di wooko dë. w23.12 bld. 27 pal. 12-13

Te di Bëibel ta taki u di „daka u Jehovah”, nöö a ta taki u di ten ka Jehovah o kuutu dee felantima fëën, nöö a o puu dee sëmbë fëën a fuka. A di ten di pasa, Jehovah bi sitaafu so köndë (Jes. 13:1, 6; Eze. 13:5; Sef. 1:8). A di ten fuu aki, di „daka u Jehovah” o bigi te dee tiima o poi di Gaan Babilon kaba a sösö, nöö a o kaba te di feti u Amagedon bigi. Ee u kë pasa di „daka” dë libilibi, nöö u musu bigi seeka useei nöunöu kaa. Jesosi bi taki taa u musu ta ’hoi useei bunu fuu sa dë kabakaba’ da di „gaan fuka”. Di soni dë kë taki taa hii juu u musu dë kabakaba ta wakiti ën (Mat. 24:21; Luk. 12:40). A di fosu biifi di Gadu bi mbei apösutu Paulosu sikifi manda da dee Keesitu sëmbë a Tesalonika, Paulosu bi konda wantu woto u heepi dee Keesitu sëmbë u de dë kabakaba da di daka u Jehovah ka a o kuutu sëmbë. Paulosu bi sabi taa di daka u Jehovah an bi o ko a di pisiten dë (2 Tes. 2:1-3). Tökuseei a bi da dee baaa ku dee sisa fëën taanga u de si di daka dë kuma wan daka di dë leti a de dööbuka, nöö a bunu fu useei si ën sö tu. w23.06 bld. 8 pal. 1-2

A di jaa 1970, hën de mbei wan gaan hei wosu ku sömëni södö a Tokyo, a di köndë Japan. Dee sëmbë dee bi ta si di wosu dë bi ta hakisi deseei ee unfa a bi o du hoi a pë, u di di goon bi lo’ u seki a di foto dë. Andi dee sëmbë dee mbei di wosu dë bi du faa bi sa hoi a pë te goon bi o seki. Wë de bi mbei ën a sö wan fasi taa a sa hoi gingin, söseei faa sa ta buli pikisö te goon ta seki, söndö faa kai. Wë Keesitu sëmbë dë kuma di wosu dë. Na un futu? Wan Keesitu sëmbë musu dë gingin a di biibi, ma an musu ta du soni pasa maaka. Hii juu seei a musu ta dë kabakaba u hoi dee wëti u Jehovah. An musu „abi taangajesi”, söseei an musu ta pasa Gadu buka u di soni ta taanga dëën. Boiti di dë, an musu „ta suku fini a soni poi”, ma a musu sa’ u bia du soni woto fasi te a dë fanöudu (Jak. 3:17). Wan Keesitu sëmbë di abi dee fasi aki an o ta suku fini a sëmbë poi, ma an o dë wan sëmbë di an ta booko hën hedi ku soni tu. w23.07 bld. 14 pal. 1-2

Jesosi bi musu ta hoi hënseei u Saatan an mbei a pasa Gadu buka, hii fa wan pasi Saatan bi ko nëën ko poobëën (Mat. 4:1-11). Saatan bi ta mbei hii möiti u mbei Jesosi du zöndu, sö taa Jesosi an bi sa paka di lusupaima. Woto tesi bi miti Jesosi, di a bi ta du di diniwooko fëën a goonliba aki. Sëmbë bi ta du ku ën, söseei de bi ta suku u kii ën (Luk. 4:28, 29; 13:31). A bi musu ta libi ku dee bakama fëën hii fa de bi ta mbei föutu (Maik. 9:33, 34). Di de bi tjëën go a kuutu, de bi ta mbei ën fa ta du hogihati soni ku ën. Baka di dë, hën de kii ën a wan hogihati fasi (Heb. 12:1-3). A bi musu tja di lasiti pisi u di tesi fëën hën wanwan, söndö u Jehovah heepi ën (Mat. 27:46). A dë gbelingbelin u si taa Jesosi bi tja sitaafu gaanfa seei faa bi sa paka di lusupaima da u. Te u pakisei fa a bi dë kabakaba u tja sitaafu da u tjika, nöö di soni dë ta mbei u ko möön lobi ën. w24.01 bld. 10 pal. 7-9

Pasensi ta heepi u fuu sa libi ku wotowan. A ta heepi u fuu ta haika bunu te wotowan ta fan (Jak. 1:19). A ta heepi u tu fuu sa libi fiifii ku de. Boiti di dë, a ta heepi u fu wa biinga du soni hesi poi, söseei fu wa taki hatihati soni da wotowan te soni an nango kumafa u kë. Ee u abi pasensi, nöö hati fuu an o ta boonu hesi te wan sëmbë du wan soni ku u di hati u. Söseei wa o ta toona du hati soni ku wotowan, ma woo ta ’hoi pasensi da useei ta da useei paadon ku hii u hati’ (Kol. 3:12, 13). Pasensi sa heepi u tu fuu sa du soni ku köni. Wa o ta biinga du soni vou, ma woo ta tei ten öndösuku soni, söseei woo ta tei ten wegi soni luku, fuu sa sabi unfa u sa du soni a wan möön bunu fasi. Ee u ta suku wan wooko, nöö kandë woo kë tei di fosuwan di u feni. Ma ee u abi pasensi, nöö woo tei ten wegi luku unfa di wooko o mbei u ku Jehovah, ku dee sëmbë fuu wosudendu ko dë. Pasensi sa heepi u fu wa du wan soni di o hati u bakaten. w23.08 bld. 22 pal. 8-9

Di mbei di i musu ta mbei möiti u na ta du soni di an bunu, sa mbei i ta fii bookosaka so juu. Te i ta pakisei di soni di i paamusi Jehovah di i buta i libi nëën maun, nöö di soni dë o ta dai taanga fii finga futu te tesi ta miti i. Unfa so? Te i buta i libi a Jehovah maun, nöö i musu disa di soni di iseei kë. Di soni aki kë taki taa ja o ta du andi iseei kë möön, möönmöön e a dë wan soni di an ta kai ku Jehovah (Mat. 16:24). Nöö fëën mbei te wan tesi ta miti i, ja o sindo ta kai pakisei nöömö taa faandi mbei di soni dë ta miti i. Ma joo sabi kaa taa di wan kodo soni di i musu du, hën da i musu hoi iseei a Jehovah. Joo dë kabakaba u du andi Jehovah feni bunu. Joo du soni leti kuma Jöpu. Hii fa gaan hogi soni bi miti Jöpu, tökuseei a bi taki taa: „Mi o ta hoi miseei a Gadu u te böö u mi koti!”​—Jöpu 27:5. w24.03 bld. 9 pal. 6-7

Jehovah, di Gadu ka ’lobi ta kumutu’, dë ku u! (2 Kol. 13:11) A ta booko hën hedi ku hiniwan fuu vö. U dë seiki taa „a abi bunuhati [fuu]” (Ps. 32:10). Möön u ta kai pakisei a di fa a lei u taa a lobi u tjika, möön woo ko si taa a dë wan tuutuu sëmbë, nöö möön u ku ën o ko dë mati. U sa begi ën hiniwan juu u konda dëën unfa u abi di lobi fëën fanöudu tjika. U sa konda hii soni di dë a u hati dëën, nöö u sa dë seiki taa a ta fusutan u, söseei taa a dë kabakaba u heepi u (Ps. 145:19). Leti kumafa u ta kë ko zuntu ku wan faja te kamian ta kötö, sö nöö u ta kë ko zuntu ku Jehovah te u sabi taa a lobi u. Na piki lo’ Jehovah lo’ sëmbë. Fëën mbei i musu ta wai u di Jehovah lobi i. Nöö be hii u tuu lei ën taa u lobi ën tu. Boo taki taanga taa: „Mi lobi Jehovah”!​—Ps. 116:1. w24.01 bld. 31 pal. 19-20

Na piki nöö Jesosi bi ta piki sëmbë taa di në u Gadu da Jehovah, ma a bi ta du möön soni seei. Dee Dju dee Jesosi bi ta peleiki da bi sabi di në u Gadu kaa. Ma Jesosi hën bi ’mbei sëmbë ko sabi hën Tata’ (Joh. 1:17, 18). Dee Hebelejën Buku u Bëibel ta lei u taa Jehovah da wan Gadu di abi tjalihati u sëmbë, nöö a lobi sëmbë tu (Ëki. 34:5-7). Jesosi bi mbei sëmbë ko fusutan di soni dë möön bunu, di a bi konda di woto u di womi mii di bi lasi, ku hën tata. Te u ta lesi di pisi ka di Bëibel ta taki taa di tata „tuwë wojo go te ala, hën a si” di womi mii fëën ta ko hën hopo vu kule go kisi ën baasa, a bosi ën wai ku ën te a bigi, söseei a dëën paadon ku hii hën hati, nöö u ta möön fusutan di lobi ku di tjalihati di Jehovah abi da sëmbë (Luk. 15:11-32). Jesosi bi heepi sëmbë u de ko sabi unfa hën Tata dë tuutuu. w24.02 bld. 10 pal. 8-9

Jehovah ta da dee sëmbë dee fuka ta miti kötöhati u de sa fii bunu baka. Unfa u sa djeesi Jehovah, nöö u lei taa u ta fii da wotowan, söseei taa u ta da de kötöhati? Wan fasi fa u sa du di soni aki, hën da te u ta mbei möiti fuu ko abi fasi di o heepi u fuu sa ta fii da wotowan, söseei fuu ta da de kötöhati. Andi da wantu u dee fasi dë? Andi o heepi u fuu abi di lobi di u abi fanöudu fuu sa „ta da unu na unu taanga” hiniwan daka? (1 Tes. 4:18) U musu mbei möiti fuu ko abi fasi kuma di libi di u musu ta libi fiifii makandi ku useei, di lobi di u musu ta lobi useei kuma baaa ku baaa, ku di libi di u musu ta libi a wan suti fasi ku useei (Kol. 3:12; 1 Pet. 3:8). Unfa dee fasi aki o heepi u? Te u ta fii da dee baaa ku dee sisa fuu ku hii u hati, söseei te u ta booko u hedi ku de, nöö woo dë seei kabakaba u hopo du soni u da de taanga te fuka ta miti de. Jesosi bi taki taa „Di soni di fuu hati, hën buka ta taki. Ee wan sëmbë i dë nöö bumbuu soni dë a i hati, nöö bumbuu fan joo ta fan” (Mat. 12:34, 35). Di da di u ta da dee baaa ku dee sisa fuu taanga te fuka ta miti de, da wan u dee möön fanöudu fasi fa u sa lei de taa u lobi de. w23.11 bld. 10 pal. 10-11

Ee u kë fusutan dee tjabukama woto u Bëibel, nöö u musu hakisi sëmbë u de heepi u. Buta pakisei a di woto aki. Boo taa i go köi a wan kamian di ja sabi, ma wan mati fii di i ku ën go, sabi di kamian bumbuu. A sabi naasë un dë, söseei a sabi naasë hiniwan u dee pasi ta tja sëmbë go. Wë, a musu u dë sö taa i bi o wai taa di mati fii bi kë ko ku i a di waka! Wë sö nöö a dë taa Jehovah sabi na un ten u goonliba u ta libi, söseei a sabi andi o pasa a di ten di ta ko. Fëën mbei ee u kë fusutan dee tjabukama woto u Bëibel, nöö a bunu fuu saka useei, nöö u hakisi Jehovah faa heepi u (Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20). Jehovah kë u soni waka bunu da dee mii fëën, leti kumafa wan mama ku wan tata di lobi dee mii u de, ta kë u soni waka bunu da de (Jel. 29:11). Ma Jehovah hën a tooka ku dee gaansëmbë fuu, u di hën a sa piki u soifi andi o pasa a di ten di ta ko. A mbei sëmbë sikifi tjabukama woto buta a di Wöutu fëën da u, sö taa u sa sabi a fesi andi da dee gaangaan soni dee o pasa.​—Jes. 46:10. w23.08 bld. 8 pal. 3-4