Dee soni dee u sa lei a dee lasiti soni dee Jakopu bi taki​—Pisi 2

1. Un pisi u di tjabukama woto di Jakopu bi konda woo luku a di woto aki?

DEE mii u Jakopu bi dë lontu ën, ta haika andi di tata u de di ko gaandi kaa ta taki. Kumafa u bi taki a di woto di pasa, nöö Jakopu bi konda soni di Lubëni, Simion, Leifi, ku Juda an bi sa mëni taa a bi o taki. Nöö kandë de bi ta hakisi deseei ee andi Jakopu bi o taki da dee woto aiti womi mii fëën. Boo luku andi u sa lei a dee soni dee a bi taki da Zebulon, Isakali, Dan, Gati, Asë, Nafutali, Josëfu, ku Benjamin.a

ZEBULON

2. Konda un bunu de bi taki taa Zebulon bi o feni, ku di fasi fa a bi pasa tuutuu. (Kenesesi 49:13) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

² Lesi Kenesesi 49:13. Jakopu bi taki taa dee bakamii u Zebulon bi o libi a ze bandja, a bausë u di Paamusi Köndë. Möön leki 200 jaa baka di dë, hën di lö u Zebulon bi feni wan pisiwata ka de bi musu libi. A bi dë a di ze u Galilea ku di Mindiköndë Ze mindi. Mosesi bi taki taa: „Zebulon, i musu wai seei te i nango a döösë” (Deto. 33:18). Kandë di soni aki kë taki taa an bi o taanga da di lö u Zebulon u bai soni nasö u sei soni da sëmbë u woto köndë. Awa, dee bakamii u Zebulon bi abi soni di bi sa mbei de ta dë waiwai.

3. Andi sa heepi u fuu ta dë tifeedi ku dee soni dee u abi?

³ Andi u sa lei? Aluwasi naasë u ta libi, nasö andi ta pasa ku u, tökuseei hii juu u ta abi soni di sa mbei u ta dë waiwai. U sa ta dë waiwai hii juu, ee u ta buta pakisei a dee bunu soni dee u abi (Ps. 16:6; 24:5). So juu, hesihesi seei u ta buta pakisei a dee soni dee wa abi, ka fuu buta pakisei a dee bunu soni dee ta da u piizii. Fëën mbei a bunu fii mbei möiti fii ta buta pakisei a dee bunu soni dee i abi, söseei dee ta da i piizii a di libi.​—Gal. 6:4.

ISAKALI

4. Konda un bunu de bi taki taa Isakali bi o feni, ku di fasi fa a bi pasa tuutuu. (Kenesesi 49:14, 15) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

⁴ Lesi Kenesesi 49:14, 15. Jakopu bi gafa Isakali u di a bi ta wooko taanga. A bi taki taa a taanga kuma di mbeti de kai Buliki, di sa tja hebi lai. Jakopu bi taki dëën tu taa a bi o abi wan bunu pisiwata u libi. Dee soni dee Jakopu bi taki aki bi pasa tuutuu, u di dee bakamii u Isakali bi feni wan goon a di së u di Joodan Lio, di bi ta ko njanjan seei (Jos. 19:22). An dë u taki taa di lö u Isakali bi wooko taanga u seeka di goon u de. Ma de bi ta wooko taanga u heepi wotowan tu (1 Kön. 4:7, 17). Di lö u Isakali bi dë kabakaba u go heepi a feti. Di di kuutuma de kai Balaki, ku di mujëë tjabukama Debola, bi hakisi dee Isaëli sëmbë u de heepi de feti ku Sisela, nöö di lö u Isakali bi dë wan u dee lö di bi go heepi de.​—Kuutm. 5:15

5. Faandi mbei u musu ta mbei möiti u wooko taanga?

⁵ Andi u sa lei? Jehovah ta tei di wooko di u ta wooko taanga dëën u bigi, leti kumafa a bi ta wai ku di lö u Isakali (Peleik. 2:24). Te u luku dee baaa dee ta tei fesi, nöö de ta wooko taanga u luku di kemeente (1 Tim. 3:1). Dee baaa aki an nango a feti, ma de ta wooko taanga u tjubi dee baaa ku dee sisa u de, da dee soni dee sa mbei de ku Jehovah poi (1 Kol. 5:1, 5; Jud. 17-23). De ta wooko taanga tu u seeka taki, söseei u hoi taki di sa da di kemeente taanga.​—1 Tim. 5:17.

DAN

6. Un wooko di lö u Dan bi feni?( Kenesesi 49:17, 18) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

⁶ Lesi Kenesesi 49:17, 18. Jakopu bi tei Dan maaka ku wan sindeki di ta njan mbeti di bigi möön ën, kuma wan hasi di de ta tei u go a feti. Di lö u Dan bi abi degihati, söseei de bi ta dë kabakaba u feti ku dee felantima u di föluku Isaëli. Di de bi dë a pasi nango a di Paamusi Köndë, nöö di lö u Dan hën bi dë kuma lasiti a dee wotowan baka, u di de bi ta tjubi dee Isaëli sëmbë (Nöb. 10:25). Wan gaan fanöudu wooko de bi abi dë, hii fa dee wotowan an bi ta si andi di lö u Dan bi ta du.

7. Unfa u musu ta si dee gaandi dee u ta feni a di dini di u ta dini Jehovah?

⁷ Andi u sa lei? So juu i sa du wan wooko, nöö i fii kuma na wan sëmbë si taa ju hën du ën. Kandë i heepi u seeka di Könuköndë Zali, kandë i heepi du wan soni a di kamian ka u ta hoi könklësi, nasö wan woto soni. Wë ee i bi du dee soni aki, nöö a bunu taa i bi heepi a dee lö fasi dë. Hii juu i musu ta hoi a pakisei taa Jehovah ta si dee soni dee i ta du dëën, nöö a ta tei de u bigi. Ma a ta möön tei ën u bigi, te a si taa i ta suku fasi u lei ën taa i lobi ën, ma na u di i ta suku u feni gafa a wotowan.​—Mat. 6:1-4.

GATI

8. Faandi mbei an bi dë wan taanga soni da dee felantima u Isaëli, u de go feti ku di lö u Gati a di Paamusi Köndë? (Kenesesi 49:19) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

⁸ Lesi Kenesesi 49:19. Jakopu bi taki da Gati taa wan kulupu hogihati fufuuma bi o ko feti ku ën. Möön leki 200 jaa baka di dë, hën di lö u Gati bi feni wan pisi goon a di së u di Joodan Lio, nöö dee felantima u de bi dë zuntu ku di pisiwata dë. An bi taanga da dee felantima u de u ko feti ku de. Ma tökuseei di lö u Gati bi kë go libi ala, u di kamian bi dë hia ala ka dee mbeti u de bi sa ta njan ahun (Nöb. 32:1, 5). Dee bakamii u Gati bi dë sëmbë di bi abi degihati tuutuu. De bi ta futoou tu taa Jehovah bi o heepi de u de feti wini dee hogihati fufuuma, dee bi o kë ko tei di pisiwata di a bi da de. De bi manda dee sodati u de, u de go heepi dee woto lö feti sömëni jaa longi, u de bi sa tei dee pisiwata dee Gadu bi da de a di woto së u di Joodan Lio (Nöb. 32:16-19). Dee womi aki bi ta futoou taa Jehovah bi o tjubi dee mujëë u de ku dee mii u de. Jehovah bi mbei de feni gaan bunu u di de bi abi degihati, söseei u di de bi dë kabakaba u heepi wotowan.​—Jos. 22:1-4.

9. Unfa di futoou di u ta futoou Jehovah o dë u si a dee soni dee u ta du?

⁹ Andi u sa lei? Fuu sa ta dini Jehovah te soni ta taanga da u, nöö u musu ta futoou ën go dou (Ps. 37:3). Sömëni sëmbë a di ten aki ta lei taa de ta futoou Jehovah, u di de ta du hii soni di de sa du dëën. So wan nango heepi u mbei kamian ka u ta dini Gadu, de nango heepi ka möön peleikima dë fanöudu, nasö de ta du woto wooko. De ta du dee soni aki u di de dë seiki taa hii juu Jehovah o ta sölugu de.​—Ps. 23:1.

ASË

10. Andi di lö u Asë an bi du? (Kenesesi 49:20) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

¹⁰ Lesi Kenesesi 49:20. Jakopu bi taki taa di lö u Asë bi o ko gudu, nöö di soni dë bi pasa tuutuu. Dee bakamii u Asë bi abi so u dee möön bunu goon dee ta ko njanjan a Isaëli (Deto. 33:24). Di pisiwata u de bi dë zuntu ku di Mindiköndë Ze tu, söseei a bi abi di lampeesi u Sidon ka te a hia boto bi ta ko tjökö, di bi ta tja te a hia gudu. Ma Asë an bi puu dee sëmbë u Kaana a di pisiwata u de (Kuutm. 1:31, 32). A bi djei kuma di gudu di de bi abi, ku dee taku guwenti u dee Kaana sëmbë, bi mbei taa di lö u Asë an bi ta booko de hedi gaanfa sö möön ku di soni di Jehovah bi kë. Di lö u Asë an bi go heepi di di kuutuma de kai Balaki bi ta suku sëmbë u go feti ku dee sëmbë u Kaana. Fëën mbei di lö u Asë an bi si dee foombo soni dee Jehovah bi du a di „lio u Mëgido”, u heepi dee Isaëli sëmbë u wini di feti (Kuutm. 5:19-21). A kan taa sen bi kisi de di de bi jei fa Balaki ku Debola bi ta kanda taa: „Asë bi sindo a lampeesi kuma an bi a’ soni u du.”​—Kuutm. 5:17.

11. Faandi mbei u musu mbei möiti u möni an ko dë di möön fanöudu soni a u libi?

¹¹ Andi u sa lei? U kë da Jehovah di möön bunu soni di u sa dëën. Fuu sa du di soni aki, nöö u musu köni fu wa ko dë kuma sëmbë u di goonliba aki, di ta si möni ku gudu kuma dee möön fanöudu soni a di libi (Nöng. 18:11). Tuu taa u abi möni fanöudu, ma wa ta si kuma a dë fanöudu möön di dini di u ta dini Jehovah (Peleik. 7:12; Heb. 13:5). Wa ta lasi u ten ku u kaakiti a soni baka, di wa abi tuutuu fanöudu. Ma u ta suku u da Jehovah hii u ten ku u kaakiti nöunöu, u di u sabi taa di tuutuu libi dë a u fesi ta wakiti u.​—Ps. 4:8.

NAFUTALI

12. Unfa Nafutali bi feni dee soni dee de bi taki taa a bi o feni? (Kenesesi 49:21) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

¹² Lesi Kenesesi 49:21. Jakopu bi taki taa Nafutali bi o ta taki soni di bi suti u jei. A di lö fasi aki Jesosi bi ta fan ku sëmbë a di peleikiwooko. Sëmbë bi sabi Jesosi kuma wan sëmbë di bi sa’ u lei wotowan soni, nöö a bi tei di foto Kapenaumi di dë a di pisiwata u dee bakamii Nafutali, kuma köndë fëën (Mat. 4:13; 9:1; Joh. 7:46). Di tjabukama Jesaaja bi taki taa Jesosi bi o dë kuma wan gaan faja limbo da dee sëmbë u Zebulon ku Nafutali (Jes. 9:1, 2). Jesosi bi dë „di tuutuu Limbo di sa limbo hiniwan sëmbë wojo” ku di fasi fa a bi ta lei sëmbë soni.​—Joh. 1:9.

13. Unfa u sa mbei Jehovah wai ku di fasi fa u ta fan?

¹³ Andi u sa lei? Jehovah ta booko hën hedi ku dee soni dee u ta taki, söseei ku di fasi fa u ta taki de. Unfa u sa taki soni di suti u jei, di sa mbei Jehovah wai ku u? Wë u sa du sö, te u ta taki soni kumafa de dë tuutuu (Ps. 15:1, 2). U sa da wotowan taanga ku dee soni dee u ta taki, te u lo’ u gafa de möön fa u ta taki u dee föutu u de (Ef. 4:29). Boiti di dë, u sa mbei möiti fuu ko möön sabi unfa u sa bigi fan ku sëmbë, sö taa u sa feni okasi u konda soni u Jehovah da de.

JOSËFU

14. Konda unfa Josëfu bi feni dee soni dee de bi taki taa a bi o feni. (Kenesesi 49:22, 26) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

¹⁴ Lesi Kenesesi 49:22, 26. Jakopu bi musu u ta wai seei ku Josëfu. De bi tei ën puu a dee baaa fëën dendu. Jakopu bi taki taa Josëfu bi dë „wan maun di seti göö a wan pau di ta pai hia fuuta”. Jakopu hën bi dë di pau, nöö Josëfu hën bi dë di maun. Josëfu bi dë di fosu pai mii u di lobi mujëë u Jakopu, de kai Lakëli. Jakopu bi taki taa Josëfu bi o feni di leti di Lubëni bi musu feni kuma fosu pai mii. Lubëni bi dë di fosu pai mii u Lea (Ken. 48:5, 6; 1 Klon. 5:1, 2). Di tjabukama woto aki bi ko pasa tuutuu, di dee bakamii u Efalahim ku Manase ko dë tu lö a Isaëli, di bi feni wan pisiwata u de vö. Nöö Efalahim ku Manase bi dë miii u Josëfu.​—Ken. 49:25; Jos. 14:4.

15. Unfa Josëfu bi du soni di sëmbë an bi libi ku ën a wan leti fasi?

¹⁵ Jakopu bi taki tu taa dee womi dee bi sa’ u suti bö bi ta suti ko a Josëfu, nöö de bi ta si ën kuma felantima u de (Ken. 49:23). Dee sëmbë aki bi dë dee baaa fëën. De bi ta haun ku ën, de bi libi hogi ku ën, söseei de bi mbei sömëni fuka miti ën. Ma tökuseei Josëfu an bi buuse dee baaa fëën, söseei an bi buuse Jehovah tu. Jakopu bi taki taa: „Di bö fëën an bi ta kumutu nëën kamian. Dee maun fëën an bi ko wei, söseei de bi sa du soni hesihesi” (Ken. 49:24). Josëfu bi ta buta futoou a Jehovah go dou di soni bi ta taanga dëën, söseei a bi da dee baaa fëën paadon, hën a libi ku de an wan suti fasi (Ken. 47:11, 12). Josëfu bi mbei dee soni dee bi miti ën heepi ën faa ko dë wan möön bumbuu sëmbë (Ps. 105:17-19). Fëën mbei Jehovah bi sa tei ën u du gaan soni dëën.

16. Unfa u sa djeesi Josëfu a di fasi fa a bi du soni, te tesi ta miti u?

¹⁶ Andi u sa lei? Wë wa musu mbei soni paati u ku Jehovah ku dee baaa ku dee sisa fuu. Hoi a pakisei taa te u ta hoi dou, nöö Jehovah sa tei dee soni dee ta miti u, u lei u soni (Heb. 12:7). A sa heepi u fuu djeesi ën möön bunu a dee fasi dee a abi. Wantu u dee fasi aki da tjalihati, ku di da di u musu ta da wotowan paadon (Heb. 12:11). Jehovah o paka u u di hoi di u ta hoi dou, leti kumafa a bi paka Josëfu.

BENJAMIN

17. Unfa Benjamin bi feni dee soni dee de bi taki taa a bi o feni? (Kenesesi 49:27) (Luku di pisi „Dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë”.)

¹⁷ Lesi Kenesesi 49:27. Jakopu bi taki taa dee bakamii u Benjamin bi o sa’ u feti kuma sabana dagu (Kuutm. 20:15, 16; 1 Klon. 12:2). Saulosu, di fosu könu u Isaëli, bi kumutu a di lö u Benjamin. Nöö Saulosu bi feti bumbuu ku dee Filisiti sëmbë (1 Sam. 9:15-17, 21). Sömëni jaa baka di dë, hën Ësitë ku Moodekai, di bi dë u di lö u Benjamin, bi heepi dee Isaëli sëmbë u de an dëdë.​—Ësitë 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Unfa u sa djeesi Benjamin a di fasi fa a bi tei di së u Jehovah?

¹⁸ Andi u sa lei? An dë u taki taa dee bakamii u Benjamin bi wai seei di de si fa wan u dee sëmbë u de bi ko dë könu. Di soni di Jakopu bi taki bi pasa tuutuu. Ma di Jehovah bi buta di bakamii u Juda de kai Dafiti ko könu, nöö dee bakamii u Benjamin bi dë ku ën a wan së (2 Sam. 3:17-19). Sömëni jaa baka di dë, hën dee woto teni lö bi hopo fia ku di lö u Juda. Ma di lö u Benjamin bi hoi deseei go dou a di lö u Juda, ku di sëmbë di Jehovah bi buta kuma könu (1 Kön. 11:31, 32; 12:19, 21). Be useei tei di së u dee sëmbë dee Jehovah buta u tii dee sëmbë fëën a di ten aki.​—1 Tes. 5:12.

19. Unfa u sa feni wini a dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë?

¹⁹ U sa feni wini u dee tjabukama woto dee Jakopu bi konda ufö a dëdë. Di si di u si fa dee tjabukama woto dë bi pasa tuutuu, sa mbei u ko ta möön biibi dee tjabukama woto u Jehovah. Boiti di dë, te u luku di fasi fa dee womi mii u Jakopu bi feni gaan bunu, nöö u ta fusutan möön bunu andi u sa du u mbei Jehovah wai ku u.