Un dee mama ku dee tata, un heepi dee mii fuunu u de ko abi wan möön taanga biibi

1-2. Unfa dee mama ku dee tata musu du soni, te wan mii u de ta hakisi de soni di nama ku di biibi u de?

SÖMËNI sëmbë sabi taa kiija miii an dë wan kösökösö soni. Ee i da wan sëmbë di abi wan mii, nöö u ta gafa i u di taanga möiti di i ta mbei u heepi ën faa ko abi wan taanga biibi (Deto. 6:6, 7). Te di mii fii ta göö ta ko bigi, nöö a sa bigi ta hakisi so soni di nama ku di biibi fuu, nasö ku di fasi fa Jehovah kë fuu libi.

² Bigibigi i sa ta booko i hedi ku dee soni di di mii fii ta hakisi. Nasö kandë i sa ta si kuma a ta hakisi dee soni dë, u di a nango a baka a di biibi. Ma fuu taki ën kumafa a dë, nöö te dee mii ta göö ko bigi, nöö de musu ta hakisi soni u di biibi u de sa ko möön taanga (1 Kol. 13:11). Fëën mbei an dë fii ta booko i hedi te dee mii fii ta hakisi i dee soni aki. Te de ta hakisi i soni, nöö i sa si di soni dë kuma wan okasi di i sa tei u heepi de u de ko ta buta möön pakisei a soni.

3. Andi woo luku a di woto aki?

³ A di woto aki, woo taki unfa dee mama ku dee tata sa heepi dee mii u de, u de ko abi wan taanga biibi, u de ko lobi di fasi fa di Bëibel ta lei u taa u musu libi, söseei u de sa hopo taki da di biibi u de. Woo si tu faandi mbei a bunu te miii ta hakisi soni, söseei woo luku andi sëmbë u wan wosudendu sa du u de sa feni okasi u taki soni u di biibi fuu makandi ku deseei.

HEEPI DI MII FII FAA KO ABI WAN TAANGA BIIBI

4. Un soni wan mii sa ta hakisi hënseei, nöö faandi mbei a sa ta hakisi hënseei dee soni dë?

⁴ Dee mama ku dee tata dee dë Keesitu sëmbë sabi taa na u di de ta biibi Gadu, mbei di mii u de seei o ta biibi Gadu tu. Wan bi ta biibi a Jehovah di de pai unu, nöö sö nöö soni dë da di mii fuunu tu. Fëën mbei wan mii sa bigi ta hakisi hënseei taa: ’Unfa mi du sabi taa wan Gadu dë tuutuu? Mi sa biibi dee soni dee di Bëibel ta taki ö?’ Fuu taki ën, nöö di Bëibel ta da u taanga fuu wooko ku u fusutan, söseei fuu ’ta wegi hii soni luku ee de dë u Gadu tuu’ (Lom. 12:1; 1 Tes. 5:21). Ma nöö unfa i sa heepi di mii fii faa ko abi wan möön taanga biibi?

5. Andi dee mama ku dee tata sa du u heepi dee mii u de, u de ko ta biibi dee soni dee di Bëibel ta taki? (Loomë 12:2)

⁵ Da di mii fii taanga faa mbei möiti fu hënseei ko si ee tuutuu soni di Bëibel ta taki. (Lesi Loomë 12:2.) Te di mii fii ta hakisi i soni, nöö tei di okasi dë u lei ën unfa a sa wooko ku dee buku fuu u feni dee piki u dee soni dee a kë sabi. I sa lei ën unfa a sa wooko ku di Index van Wachttoren-publicaties, nasö ku di Ondrosuku Bijbel moro fini​—Gi Yehovah Kotoigi. Te i go a di Ondrosuku Bijbel-buku, nöö i go a tori, nöö i toona go a „Bijbel”, nöö i luku dee soni dee dë a di pisi „Gado gebroiki santa yeye”. Dee soni dë o heepi i fii ko si taa di Bëibel an dë wan bunu buku di libisëmbë sikifi nöö a kaba, ma a dë di Wöutu u Gadu (1 Tes. 2:13). Wan soni di di mii sa du, hën da a sa öndösuku soni u di awooten foto fu Asilia de kai Ninifei. A di ten di pasa, so sëmbë di ta öndösuku soni u Bëibel bi ta taki taa di foto Ninifei an bi dë wan tuutuu foto. Ma a dee ten u di jaa 1850, hën de feni soni a goonbasu di ta lei ka di foto dë bi dë. A sö wan fasi a bi ko dë u si taa tuutuu soni di Bëibel bi ta taki (Sef. 2:13-15). Ee a kë ko sabi unfa di booko di Ninifei booko kaba a sösö, mbei taa soni waka kumafa di Bëibel bi taki, nöö a sa luku di pisi „I bi sabi di soni aki ö?”, di dë a Di Hei Wakitimawosu u ëlufumu-liba u di jaa 2021. Te di mii fii tei dee soni dee a ta lei a dee buku fuu, maaka ku dee a ta lei a dee buku u di goonliba aki dee dë u futoou, nöö a o ko sabi soni di o mbei a ko ta möön biibi dee soni di di Bëibel ta taki.

6. Andi dee mama ku dee tata sa du u heepi dee mii u de, u de ta kai pakisei a soni? Konda wan woto. (Luku di peentje tu.)

⁶ Heepi di mii fii faa ta kai pakisei a soni. Dee mama ku dee tata sa feni sömëni okasi u taki soni u Gadu ku di Bëibel ku dee mii u de. De sa feni dee okasi aki te de ku dee mii u de wooko ku Internet, u luku dee tookatooka soni dee dë a wan kamian ka de ta buta awooten soni. Nasö de sa feni dee okasi dë te de go luku wan kamian ka lanti ta buta awooten soni, te de go köi a wan djai di abi waitiwaiti folo ku waitiwaiti pau, nasö te de go luku wan bëikantoo u dee Jehovah Kotoigi. Boiti di dë, te un ta luku wan fëlön nasö te u ta luku wan buku, nöö i sa lei di mii fii soni di di Bëibel ta taki u de, di sa mbei a ko ta möön biibi taa tuutuu soni di Bëibel ta taki. Di mii fii sabi taa di në u Gadu dë u si a wan awooten sitonu pisi u dee Moab sëmbë, di gaandi 3000 jaa u? Di tuutuu wan u di sitonu aki dë u feni a di kamian de kai Louvre, ka de ta buta awooten soni a di foto Paris, a Gaan Faansiköndë. Boiti di dë, wan kopi u di sitonu u dee Moab sëmbë aki dë u feni a di Hedikantoo u dee Jehovah Kotoigi, di dë a di foto Warwick, a New York. A sikifi a di sitonu dë taa Könu Mesa u Moab bi hopo fia ku Isaëli. Di soni dë ta kai ku di soni di di Bëibel ta taki (2 Kön. 3:4, 5). Te di mii fii si ku hënseei wojo taa dee soni di di Bëibel ta taki da tuutuu soni, nöö di biibi fëën o ko möön taanga.​—Luku 2 Kloniki 9:6.

7-8. (a) Andi u sa lei a di waiti fasi fa dee soni dee dë a goonliba aki mbei? Konda wan woto. (Luku di peentje tu.) (b) Andi i sa hakisi di mii fii u heepi ën faa ko ta möön biibi taa wan sëmbë dë di mbei hii soni?

⁷ Da di mii fii taanga faa ta kai pakisei a dee soni dee Jehovah mbei. Te i ta waka a wan waiti kamian nasö te i ta paandi soni, nöö i sa heepi di mii fii faa buta pakisei a di fasi fa dee soni dee a ta si, mbei. Faandi mbei? Dee soni aki ta heepi u fuu si taa wan sëmbë hën mbei de, söseei taa di sëmbë dë köni. Dee könima lo’ u öndösuku dee soni dee mbei a wan fasi kuma de ta bia ta lontu. Wan könima de kai Nicola Fameli bi taki taa te i konda dee soni dee mbei kuma de ta bia ta lontu, nöö i ta si taa di seei fasi nöö de mbei. Di soni aki de ta kai di Fibonacci fasi fa soni mbei. Sömëni soni dë di mbei a wan fasi di ta bia ta lontu. So u dee soni dë da wanlö pei kola, dee uwii u so pau, di folo u wan uwii de kai Zonnebloem, nasö di fasi fa so kulupu teeja mbei.a

⁸ Te di mii fii ta lei soni u dee soni dee Jehovah mbei a siköö, nöö a o ko si taa wëti dë di ta taki unfa sömëni soni musu dë. Te i luku ën, nöö i ta si taa gaansë u dee pau abi wan fasi fa de ta göö. Di pau ta abi maun, nöö dee maun dë seei ta abi woto pikipiki maun. Di fasi fa dee pau ta göö aki dë u si a woto mbeimbei soni tu. Ambë buta dee wëti dee ta mbei hiniwan soni ta göö nëën fasi? Möön di mii fii ta kai pakisei a dee soni aki, möön a o sa ko ta biibi taa Gadu hën mbei hii soni (Heb. 3:4). Te dou wan pisiten, nöö i sa hakisi di mii fii taa: „Ee Gadu hën mbei u, nöö ja si kuma a da u wëti tu u heepi u fuu sa ta dë waiwai ö?” Baka di dë, nöö konda dëën taa dee gaan bumbuu wëti dë, dë u feni a di Bëibel.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

HEEPI DI MII FII FAA KO LOBI DEE WËTI DEE DË A DI BËIBEL

9. Andi sa mbei taa wan mii sa ta hakisi so soni di nama ku dee wëti dee Gadu da u a di Bëibel?

⁹ Te di mii fii hakisi i faandi mbei Gadu da u so wëti, nöö mbei möiti fii ko fusutan faandi mbei a ta hakisi i di soni dë. A sa dë taa biibi an ta biibi taa tuutuu soni di Bëibel ta taki ö? Nasö kandë sabi an ta sabi unfa a musu piki, te wotowan hakisi ën soni di nama ku di biibi fëën u? Wë ee sö a dë, nöö i sa heepi di mii fii faa ko möön lobi dee wëti u Bëibel. I sa du sö te i ta lei ën soni ku di buku I sa dë waiwai u teego!b

10. Unfa i sa heepi di mii fii faa ko si unfa a sa ko dë möön gaan mati u Jehovah?

¹⁰ Da di mii fii taanga faa tei ën u bigi taa hën ku Jehovah dë mati. Te i ta lei di mii fii soni u Bëibel, nöö mbei möiti fii ko sabi unfa a ta si soni. I sa du sö, te i ta wooko ku dee peentje ku dee hakisi dee dë a di buku I sa dë waiwai u teego! (Nöng. 20:5) Woto 8 u di buku dë ta tei Jehovah maaka ku wan mati fuu di ta booko hën hedi ku u, di ta da u wëti di ta tjubi u, söseei di ta tja wini ko da u. Te un taki u 1 Johanisi 5:3 te un kaba, nöö i sa hakisi ën taa: „U di u sabi kaa taa Jehovah da wan bunu mati fuu, nöö unfa u musu ta si dee soni dee a ta piki fuu du?” A sa djei kuma di soni di joo hakisi ën dë an dë wan apaiti soni, ma di soni dë o heepi ën faa ko si taa Gadu da u wëti u di a lobi u.​—Jes. 48:17, 18.

11. Unfa i sa heepi di mii fii faa ko fusutan unfa dee mama wëti u Bëibel bunu tjika? (Nöngö 2:10, 11)

¹¹ Taki un wini u ta feni te u ta libi ku dee mama wëti u Bëibel. Te un ta lesi di Bëibel makandi, nasö te un ta lesi di daka wöutu makandi, nöö un taki unfa dee mama wëti u Bëibel bi heepi di wosudendu fuunu. Di mii ta si un wini a sa feni te a ta wooko taanga, söseei te an ta ganjan sëmbë u? (Heb. 13:18) Kandë i sa taki tu unfa di libi di u ta libi ku dee mama wëti u Bëibel ta heepi u fuu sa dë gösöntu, söseei fuu sa dë waiwai (Nöng. 14:29, 30). Te un ta taki u dee mama wëti aki, nöö di soni dë o sa heepi di mii fii faa ko möön lobi dee soni dee di Bëibel ta taki.​—Lesi Nöngö 2:10, 11.

12. Unfa wan tata bi heepi di womi mii fëën faa ko fusutan un wini u ta feni te u ta libi ku dee mama wëti u Bëibel?

¹² Steve da wan womi di abi miii, di ta libi a Gaan Faansiköndë. A bi taki unfa hën ku hën mujëë ta heepi di womi mii u de de kai Ethan, faa ko fusutan unfa dee wëti dee Jehovah da u, ta lei taa a lobi u. A bi taki taa: „U ta hakisi ën dee lö soni aki: ’Faandi mbei Jehovah kë fuu lesipeki di mama wëti aki? Unfa di mama wëti aki ta lei taa a lobi u? Andi bi o pasa ee ja bi ta libi ku di mama wëti aki?’” Dee fan dee u ku Ethan bi ta fan aki, bi heepi ën faa ko ta möön biibi taa dee soni dee Jehovah ta taki da tuutuu soni. Steve bi taki tu taa: „Di soni di u kë, hën da u kë heepi Ethan faa si taa di köni di dë u feni a di Bëibel hei gaanfa möön libisëmbë köni.”

13. Unfa mama ku tata sa lei di mii u de u libi ku dee mama wëti u Bëibel? Konda wan woto.

¹³ Lei di mii fii u libi ku dee mama wëti u Bëibel. Wan fasi fa i sa du di soni dë, hën da te di sëmbë di ta lei di mii fii soni a siköö da dee mii wan buku u de lesi. A sa kan taa di buku ta taki u sëmbë di ta libi fanafiti libi, nasö de ta du soni ku hatiboonu, nöö a ta lei di mii taa an dë wan föutu soni faa djeesi dee sëmbë dë. I sa hakisi di mii fii faa pakisei luku unfa Jehovah ta fii te a ta si sëmbë ta du dee lö soni dë (Nöng. 22:24, 25; 1 Kol. 15:33; Fil. 4:8). Di soni dë sa heepi ën faa sabi unfa a sa peleiki da di mësitë fëën, ku dee woto mii u di kalasi, te de o taki soni u di buku.

HEEPI DI MII FII FAA SA HOPO TAKI DA DI BIIBI FËËN

14. Un soni sa ta taanga da dee njönkuwan dee dë Keesitu sëmbë u de taki ku wotowan, nöö faandi mbei a sa ta taanga da de?

¹⁴ So juu dee njönkuwan dee dë Keesitu sëmbë sa ta fëëë u hopo taki da di biibi u de. Te de dë a kalasi, nöö de sa ta fëëë te de musu taki soni u di lei di de ta kai di Evolutie lei. Faandi mbei? Wë dee sëmbë dee ta lei de soni a siköö sa ta fan seei kuma di lei dë da wan tuutuu lei. Ee i da wan sëmbë di abi miii, nöö unfa i sa heepi di mii fii faa sa dë seiki taa dee soni dee a ta biibi da tuutuu soni?

15. Andi sa heepi dee njönkuwan dee dë Keesitu sëmbë, u de ko dë möön seiki u dee soni dee de ta biibi?

¹⁵ Heepi di mii fii faa ko dë möön seiki u dee soni dee a ta biibi. Di mii fii an musu ta fii sen u di a ta biibi taa wan sëmbë hën mbei hii soni (2 Tim. 1:8). Faandi mbei? Wë a dë sö taa sömëni u dee könima seei ta fusutan taa dee soni dee u ta si an ko de seei. De ko si taa wan köni sëmbë hën musu u mbei hii dee libilibi soni dee u ta si. Fëën mbei de an ta biibi di Evolutie lei di sëmbë ta lei dee mii a siköö a hii së u goonliba. Wan u dee soni di o heepi di mii fii faa ko abi wan möön taanga biibi a Gadu, hën da te a ta fan ku woto baaa ku sisa u si faandi mbei de dë seiki taa wan sëmbë hën mbei hii soni.c

16. Unfa mama ku tata sa heepi dee mii u de u de hopo taki da di biibi di de ta biibi taa wan sëmbë hën mbei hii soni? (1 Petuisi 3:15) (Luku di peentje tu.)

¹⁶ Heepi di mi fii faa hopo taki da di biibi fëën. (Lesi 1 Petuisi 3:15.) I sa luku dee woto dee ta taki soni u dee soni dee Gadu mbei makandi ku di mii fii. De dë u feni a jw.org. Te un du sö kaa, nöö i sa mbei di mii fii konda andi bi o dë di möön bunu soni dëën faa taki u heepi wotowan u ko fusutan taa wan sëmbë hën mbei hii soni. A musu hoi a pakisei taa an musu fia ku dee wotowan fëën. Dëën taanga faa wooko ku soni di na taanga u fusutan u heepi wan sëmbë di bi o kë ko sabi möön soni. Kandë wan mii fëën siköö sa taki taa: „Dee soni dee mi ta si nöö mi ta biibi, nöö mim ma si Gadu wan daka.” Wan njönkuwan di dë Keesitu sëmbë sa taki taa: „Pakisei taa i dë a mindi matu ta waka. Sëmbë an pena dë zuntu ku di matu dë seei, hën te wan pisi, hën i si wan peti di mbei ku sitonu. Andi bi o ko a i pakisei te i si di soni dë? Ee di peti di i si dë ta lei limbolimbo taa wan köni soni hën mbei ën buta dë, nöö unfa a dë ku dee möön waitiwaiti soni dee u ta si a di goonliba aki!”

17. Unfa mama ku tata sa heepi di mii u de u suku okasi u lei sëmbë soni u Bëibel? Konda wan woto.

¹⁷ Da di mii fii taanga faa suku okasi u lei sëmbë soni u Bëibel (Lom. 10:10). I sa tei di mbei di a o ta mbei möiti u lei sëmbë soni u Bëibel maaka ku di lei di wan sëmbë ta lei u pëë wan poku lai. Di fosu soni di di sëmbë ta du, hën da a ta lei u pëë wan poku di an taanga u pëë sö. Baka wan pisiten, nöö a ta ko möön kösökösö dëën faa pëë. Sö nöö a dë te wan njönkuwan ta suku okasi u lei sëmbë soni u Bëibel. Kandë a sa hakisi wan mii fëën siköö taa: „I sabi taa dee könima ta luku dee libilibi soni dee dë a goonliba aki, nöö de mbei soni di ta djei de u? Wë be mi lei i wan fëlön”. Baka te i lei ën wan u dee fëlön de kai Ambë mbei ën? Nöö i sa hakisi ën taa: „Ee de ta gafa dee könima u soni di de tei puu a libilibi soni a goonliba aki, nöö ambë de musu gafa u dee libilibi soni dee dë a goonliba aki?” Dee lö soni aki sa tjika kaa u heepi wan njönku sëmbë faa kë ko sabi möön hia soni u Jehovah.

HEEPI DI MII FII GO DOU U DI BIIBI FËËN KO MÖÖN TAANGA

18. Unfa mama ku tata sa heepi dee mii u de, u de ko ta möön biibi Gadu?

¹⁸ U ta libi a wan goonliba ka sömëni sëmbë an ta biibi Gadu (2 Pet. 3:3). Fëën mbei, un dee mama ku dee tata, te un ta lei dee mii fuunu soni u Bëibel, nöö un da de taanga be de ta öndösuku soni di sa mbei de ko möön abi lesipeki da Gadu ku dee wëti fëën. Un heepi de be de ta kai pakisei a soni. Un sa du sö, te un ta heepi de u de ta buta pakisei a dee soni dee Jehovah mbei, söseei te un ta heepi de u de ko fusutan dee tjabukama woto u Bëibel dee pasa tuutuu. Ma di möön fanöudu soni, hën da un musu ta begi makandi ku dee mii fuunu, söseei un musu ta begi da de vö. Te un ta du dee soni aki, nöö un sa dë seiki taa Jehovah o paka unu, u di möiti di un ta mbei u heepi dee mii fuunu u de ko abi wan möön taanga biibi.​—2 Klon. 15:7.