Jehovah ta jei fa i ta këë, nöö a ta booko hën hedi ku i gaanfa seei

1-2. Andi sa mbei wan sëmbë këë?

HII u tuu këë wan daka. So juu u ta këë, u di u ta wai gaanfa seei. Kandë i bi këë di wan gaan bunu soni bi pasa a i libi. Kandë u di i bi pai wan mii, u di i ta mëni wan ten, nasö u di i ta wai taa i si wan bunu mati fii di ja bi si sömëni jaa longi.

² Möön gaanfa, u ta këë u di u ta tjali, nasö u di u dë ku fuka a hati. U sa ta këë, u di wan sëmbë di u ta futoou du wan hati soni ku u, nasö u di wan soni ta fuka u. Kandë u di u dë ku suwaki, u di u ta fii pen sömëni jaa longi, nasö u di wan sëmbë fuu lasi libi. U sa ta fii kumafa di tjabukama Jelemia bi ta fii di dee sëmbë u Babilon bi booko Jelusalen. Jelemia bi taki taa: „Wojo u mi dë kuma wan dan, hii juu seei mi ta këë . . . Wata an ta kaba a mi wojo möönsö. Mi ta këë seei nöömö, nöö ma ta kabuka.”​—Këë. 3:48, 49.

3. Unfa Jehovah ta fii te a ta si te dee dinima fëën ta tja fuka? (Jesaaja 63:9)

³ Jehovah sabi finifini u mëni pasi u këë a u libi kaa u di soni ta taanga da u. Di Bëibel ta lei u taa hii juu a ta sabi te wan u dee dinima fëën ta tja fuka, söseei hii juu a ta jei te u ta bai kai ën faa heepi u (Ps. 34:15). Ma na jei nöö Jehovah ta jei te u ta këë, söseei na si nöö a ta si u. Ma leti kumafa wan lobihati mama ku wan lobihati tata ta kule go heepi di mii u de te a ta këë, sö nöö Jehovah ta dë kabakaba u hopo du wan soni u heepi u tu, u di a ta hati ën gaanfa seei taa wa ta fii bunu.​—Lesi Jesaaja 63:9.

4. Fuun woto u Bëibel woo taki, nöö andi u Jehovah woo lei?

⁴ Jehovah ta lei u a di Wöutu fëën unfa a ta fii te dee dinima fëën ta këë, söseei a ta lei u andi a ta du u heepi de. U sa lei dee soni aki a di woto u Hana, ku Dafiti, ku Könu Esikia. Woo si faandi mbei de bi ta këë. Baka di dë, nöö woo luku unfa Jehovah bi ta fii, söseei andi a bi du u heepi de. Te u kaba fëën, nöö woo luku unfa dee woto u de sa da u kötöhati, te u ta këë u di sëmbë libi hogi ku u, u di u ta tjali, nasö u di u ta si kuma saanfa-u-du fuu kaba.

TE I TA KËË U DI I TA TJALI

5. Unfa Hana bi ta fii?

⁵ Sömëni soni bi ta miti Hana di bi ta mbei a bi ta këë gaanfa seei, u di a bi ta tjali. Wan u dee soni di bi ta mbei a bi ta dë tjalitjali, hën da u di a bi abi wan kambosa. Di kambosa fëën de bi ta kai Penina, nöö Penina bi buuse ën, a bi ta libi hogi ku ën. Boiti di dë, Hana an bi sa pai miii, ma Penina hën a bi abi gaan hia mii (1 Sam. 1:1, 2). Nöö a bi lo’ u mbei Hana fa u di soni dë hedi. Ee i bi da Hana, nöö unfa i bi o ta fii? Wë a bi ta hati Hana sö tee taa „këë nöö a bi ta kë, an bi ta kë njan”, söseei a bi ko „ta tjali gaanfa seei”.​—1 Sam. 1:6, 7, 10.

6. Andi Hana bi du faa bi sa feni kötöhati?

⁶ Andi Hana bi du faa bi ko ta fii möön bunu? Wan u dee soni di bi heepi ën, da di go di a bi go dini Gadu a di tenti fëën. Di a bi go ala, hën a „bigi begi Jehovah, hën a panjan ta këë nöömö, an bi sa hoi hënseei”. A kan taa a bi dë zuntu ku di dööbuka u di djai u di tenti u Gadu. A bi piki Jehovah taa: „Buta pakisei a dee fuka dee ta miti di mujëë saafu fii, nöö mëni mi” (1 Sam. 1:10b, 11). Hana bi konda hii dee soni dee bi dë nëën hati dendu da Jehovah. An dë u taki taa a bi ta hati Jehovah gaanfa seei te a bi ta si fa di lobi mujëë mii fëën bi ta këë, söseei a bi musu u kë dëën kötöhati!

7. Unfa soni bi ko dë da Hana di a bi konda da Jehovah finifini unfa a bi ta fii?

⁷ Unfa Hana bi ko dë, baka di a bi konda finifini da Jehovah unfa a bi ta fii, söseei di di gaan mindima de kai Eli bi heepi ën faa ko dë seiki taa Jehovah o piki di begi fëën? Di Bëibel ta taki taa: „Hën di mujëë go fëën go njan, nöö fesi fëën an bi dë tjalitjali möön” (1 Sam. 1:17, 18). Hii fa dee fuka u Hana an bi kaba, tökuseei a bi ta fii bunu. A bi tuwë dee fuka fëën da Jehovah u di a bi ta futoou ën, söseei u di a bi sabi taa a o heepi ën. Jehovah bi ta si dee fuka dee bi ta miti ën, söseei a bi ta jei fa a bi ta këë. Bakaten, hën a mbei a feni gaan bunu. A bi mbei a ko dë ku bëë.​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Faandi mbei u musu ta mbei möiti fuu dë a dee komakandi, te u luku Hebelejën 10:24, 25? (Luku di peentje tu.)

⁸ Andi u ta lei a di woto aki? Wan soni miti i di ta mbei i ta këë u? Kandë i ta këë u di wan mati fii, nasö wan sëmbë fii lasi libi. Te dee lö soni aki miti u, nöö a sa pasa taa u ta kë dë u wanwan, nöö an dë wan föutu soni. Ma leti kumafa Hana bi feni taanga ku kötöhati di a bi go a di tenti u Gadu, sö nöö iseei sa feni kötöhati tu te i ta mbei möiti u go a dee komakandi hii fa ja ta fii bunu. (Lesi Hebelejën 10:24, 25.) Te u dë a komakandi ta jei dee Bëibel tëkisi di de ta lesi, nöö Jehovah sa wooko ku de u heepi u tooka di fasi fa u ta pakisei, sö taa u sa ko ta pakisei soni di sa da u taanga. Di soni aki sa heepi u fuu ko ta fii möön bunu hii fa di fuka fuu an kaba jeti.

⁹ Te u dë a dee komakandi, nöö dee baaa ku dee sisa ta da u taanga, söseei de ta lei u fa de lobi u tjika. U ta fii möön bunu te u dë makandi ku de (1 Tes. 5:11, 14). Di di mujëë u wan baaa di ta du di apaiti-pioniliwooko bi ko lasi libi, hën a bi taki taa: „Mi ta këë jeti. So juu mi ta sindo u mi mi wanwan a wan kamian, nöö mi këë te a tjika mi. Dee komakandi bi ta da mi taanga seei. Dee soni di dee baaa ku dee sisa bi ta taki u da mi taanga, ku dee piki di de bi ta da a dee komakandi bi ta mbei mi fii bunu seei. Aluwasi fa soni bi ta taanga da mi, tökuseei mi bi ta fii möön bunu te mi bi go a komakandi.” Te u dë a dee komakandi fuu, nöö Jehovah sa wooko ku dee baaa ku dee sisa fuu u heepi u.

10. Unfa u sa lei taa u ta waka a Hana baka te u ta tjali gaanfa?

¹⁰ U bi si taa Hana bi feni kötöhati, di a bi konda da Jehovah fa a bi ta fii. Iseei sa feni kötöhati tu te i ta „tuwë hii dee fuka fii tuu da [Jehovah]”. I sa dë seiki taa a o haika i (1 Pet. 5:7). Di wanlö fufuuma bi suti di manu u wan sisa kii, hën a bi taki taa: „Mi bi ta fii seei kuma de bi tënë di hati u mi pisipisi, nöö mi bi ta si kuma ma bi o ko ta fii bunu nöiti möön. Ma solanga mi bi ta begi mi Tata Jehovah, nöö mi bi ta feni kötöhati. So juu ma bi ta saandi u taki, ma tökuseei a bi ta fusutan mi. Te mi bi ta fii kuma saanfa-u-du u mi kaba, nöö mi bi ta begi Jehovah faa heepi mi be hati u mi kötö. Te mi bi begi sö kaa, nöö mi bi ta fii seei taa hati u mi ta kötö, söseei mi bi ta feni taanga tjika u mi du dee soni dee mi bi musu du di daka dë.” Te i ta këë da Jehovah, söseei te i ta piki ën andi da dee soni dee ta mbei i ta tjali, nöö hënseei ta tjali tu, söseei a ta fusutan bumbuu unfa i ta fii. Aluwasi ee dee soni dee ta mbei i ta tjali dë jeti, tökuseei Jehovah sa da i kötöhati, söseei a sa mbei i ko ta fii möön bunu (Ps. 94:19; Fil. 4:6, 7). Boiti di dë, a o mbei i feni gaan bunu u di i ta hoi dou.​—Heb. 11:6.

TE I TA KËË U DI WAN SËMBË DI I TA FUTOOU LIBI HOGI KU I

11. Unfa dee soni dee bi ta miti Dafiti bi ta mbei a bi ta fii?

¹¹ Dafiti bi musu ta mbei möiti u hoi dou, u di soni bi ta taanga dëën. Sömëni soni bi ta miti ën di bi ta mbei a bi ta këë. Sömëni sëmbë bi ta buuse ën, nöö so u dee mati fëën ku dee famii fëën an bi ta libi bunu ku ën. Boiti di dë, so u de bi ta pooba u du hogi ku ën (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30). A wan pisiten, di soni bi ta taanga dëën seei, hën a bi taki taa: „Ma abi peesa möön, mi ko wei ku di djëmë di mi ta djëmë. Te ndeti nöö mi ta këë fu te kamian limbo. Dee wojo wata u mi singi di bedi u mi. Mi ta këë sö tee taa hii di bedi u mi ta munjan ko pëtëë.” Faandi mbei Dafiti bi ta fii sö? Wë a bi taki taa: „U dee soni di dee sëmbë dee ta toobi mi ta du ku mi hedi” (Ps. 6:6, 7). Dee hatihati soni dee wotowan bi ta du ku Dafiti bi ta hati ën sö tee taa an bi sa ta hoi hënseei fu an këë.

12. Fuun soni Dafiti bi dë seiki te u luku Psalöm 56:8?

¹² Dafiti bi dë seiki taa Jehovah lobi ën, hii fa sömëni soni bi ta miti ën. A bi taki taa: „Jehovah o jei fa mi ta këë” (Ps. 6:8). Boiti di dë, Dafiti bi toona taki wan woto soni di sikifi a Psalöm 56:8. (Lesi ën.) Dee soni dee sikifi a di tëkisi aki ta lei u seei fa Jehovah ta booko hën hedi ku u tjika. Dafiti bi taki taa a dë kuma Jehovah ta kisi dee wojo wata fuu buta a wan bata, nasö taa a ta sikifi soni u de buta a wan buku. A bi dë seiki taa Jehovah bi sabi dee fuka dee ta miti ën, söseei taa an ta fëëkëtë dee pen dee a ta fii. Dafiti bi dë seiki taa di lobihati Tata fëën a liba ala, an bi ta si dee soni dee ta miti ën nöö a kaba, ma a bi sabi fa de bi ta hati Dafiti tjika.

13. Naasë u sa feni kötöhati te wan sëmbë di u ta futoou du wan soni di hati u? (Luku di peentje tu.)

¹³ Andi u ta lei a di woto aki? Wan sëmbë di i ta futoou du wan soni ku i di ta hati ö? Kandë i ta tjali gaanfa seei u di di sëmbë di i ku ën tööu go disa i, nasö u di di sëmbë di i ku ën bi mbei buka u tööu go disa i. Nasö kandë i ta tjali u di wan sëmbë di i lobi an ta dini Jehovah möön. Di mujëë u wan baaa bi waka dëën. Baka di dë, hën di mujëë go disëën. Di baaa aki bi taki taa: „A bi bigi da mi seei, ma bi ta biibi taa di soni dë miti mi. Mi bi ta fii kuma ma bi dë wan hojo soni, mi bi ta tjali, söseei hati u mi bi boonu.” Ee wan sëmbë di i ta futoou du wan soni di hati i, nöö a bunu fii sabi taa Jehovah an o disa i nöiti. Di baaa bi taki taa: „Mi bi ko fusutan taa libisëmbë sa paati ku deseei, ma Jehovah hën an dë sö, a ta hoi hënseei gingin a wotowan. Aluwasi andi ta pasa, tökuseei hii juu a ta dë ku u. Nöiti a nango disa dee sëmbë dee ta hoi deseei nëën” (Ps. 37:28). Na fëëkëtë tu taa, sëmbë an dë a mundu di sa lobi i gaanfa sö kumafa Jehovah lobi i. A dë wan gaan hati soni seei te wan sëmbë di u lobi libi hogi ku u. Ma tökuseei di fii di Jehovah abi da i an ta tooka. A ta kai i gaan soni seei (Lom. 8:38, 39). Di soni di i musu hoi a pakisei, hën da di Tata fii di dë a liba ala lobi i, aluwasi unfa wan sëmbë libi ku i.

14. Un taanga u ta feni a Psalöm 34:18?

¹⁴ Te wan sëmbë di u ta futoou du wan soni ku u di hati u, nöö u sa feni kötöhati a di soni di Dafiti bi taki a Psalöm 34:18. (Lesi ën.) Dee sëmbë dee ta „fii bookosaka” sa ta fii kuma di fuka u de an o seeka ko bunu möönsö. Unfa Jehovah ta heepi dee sëmbë dee ta fii sö? Wë leti kumafa dee gaansëmbë u wan mii ta hopo ën tei u ganjëën be hati fëën kötö, sö nöö Jehovah ta „dë zuntu” fuu. A ta fii da u, söseei a ta dë kabakaba u heepi u te u ta fii bookosaka u di wan sëmbë du wan soni ku u di hati u, nasö u di wan sëmbë fuu go disa u. Jehovah ta dë kabakaba u da u kötöhati, söseei u heepi u fuu ko ta fii bunu baka. Boiti di dë, a ta da u sömëni soni di sa heepi u fuu hoi dou, hii fa sömëni fuka ta miti u a di ten aki.​—Jes. 65:17.

TE U TA KËË U DI SAANFA-U-DU FUU KABA

15. Andi bi miti Esikia di bi mbei a këë?

¹⁵ Di Könu Esikia bi abi 39 jaa, hën a ko sabi taa a o dëdë, u di a bi abi wan siki di an sa kula. Jehovah bi manda di tjabukama Jesaaja go piki ën taa a o dëdë (2 Kön. 20:1). Di Esikia bi jei di soni dë, hën a bi këë seei te a bigi. Tjali nöö a bi ta tjali sö. A djei kuma saanfa-u-du fëën bi kaba. A bi begi hakisi Jehovah faa heepi ën.​—2 Kön. 20:2, 3.

16. Andi Jehovah bi du u heepi Esikia?

¹⁶ Di Jehovah jei di begi u Esikia, söseei di a bi si fa a bi ta këë, hën tjali fëën kisi ën, hën a piki ën taa: „Mi jei di begi fii. Mi si fa i bi ta këë. Mi o mbei i ko bëtë.” Jehovah bi wooko ku Jesaaja u paamusi ën taa a o mbei a libi pikisö möön longi, nöö a o mbei a puu Jelusalen a dee Asilia sëmbë maun.​—2 Kön. 20:4-6.

17. Unfa Jehovah ta heepi u te u abi wan suwaki di na sa bëtë? (Psalöm 41:3) (Luku di peentje tu.)

¹⁷ Andi u ta lei a di woto aki? I dë ku wan suwaki di ta djei kuma ja sa feni kula fëën u? Wë ee a dë sö, nöö begi Jehovah. A o haika i, aluwasi ee i ta këë ta begi ën seei. Di Bëibel ta lei u taa di ’Tata fuu di abi tjalihati fuu’, söseei ka „hii kötöhati ta kumutu” o da u kötöhati u hii dee fuka dee ta miti u (2 Kol. 1:3, 4). Wa sa dë ku di mëni taa Jehovah o puu hii dee fuka fuu da u a di ten aki, ma tökuseei u sa dë seiki taa hii juu a o ta da u taanga fuu hoi dou. (Lesi Psalöm 41:3.) A ta wooko ku di santa jeje fëën u da u kaakiti, ku köni. Söseei a ta heepi u fuu ko ta dë bööböö (Nöng. 18:14; Fil. 4:13). A ta da u kötöhati tu, ku di paamusi di a paamusi u taa a o puu hii pei siki a mundu a di ten di ta ko.​—Jes. 33:24.

18. Un Bëibel tëkisi ta heepi i te i ta fii kuma saanfa-u-du fii kaba? (Luku di pisi „Soni di sa heepi u fuu feni kötöhati te u ta këë”.)

¹⁸ Di soni di Jehovah bi piki Esikia bi dëën kötöhati. Sö nöö useei sa feni kötöhati tu, te u ta buta pakisei a di Wöutu u Gadu. Te soni ta taanga da u, nöö dee soni dee sikifi a Bëibel sa da u kötöhati, söseei de sa heepi u fu wa ta booko u hedi (Lom. 15:4). Wan sisa fu Afiikan bi ta këë seei di data bi piki ën taa a abi kankël. A bi taki taa: „Wan u dee Bëibel tëkisi di bi da mi taanga seei, da Jesaaja 26:3. Hii fa a ta lo’ u pasa taa wa sa ta puu di soni di ta fuka u, tökuseei di soni di Jehovah paamusi u a di tëkisi aki, ta lei u taa a sa heepi u fu wa ta booko u hedi, söseei a sa heepi u fuu hoi dou aluwasi andi ta miti u.” Wan Bëibel tëkisi dë di ta heepi i te i ta fii kuma saanfa-u-du fii kaba u?

19. Andi o pasa abiti möön?

¹⁹ U ta libi seei a di kaba pisi u dee lasiti daka u di hogi goonliba aki. Fëën mbei u musu ta dë ku di mëni taa soni o ta möön taanga da u di o sa ta mbei u ta këë möön gaanfa. Ma leti kumafa u si a di woto u Hana, ku Dafiti ku Könu Esikia, nöö Jehovah ta si fa u ta këë tjika, söseei a ta hati ën seei. A lobi u gaanfa seei, u di u ta hoi useei nëën aluwasi fa u ta fii pen. An ta fëëkëtë dee soni dee ta mbei u ta këë. Te soni ta taanga u, nöö u musu dë kabakaba u konda andi dë a u hati dendu dëën. Nöiti u musu suku u dë u wanwan, ma u musu ta mbei möiti go dou u ta dë makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu a di kemeente. Boiti di dë, Jehovah ta da u taanga a di Wöutu fëën. U sa dë seiki taa Jehovah o mbei u feni gaan bunu ee u ta hoi useei nëën go dou. Hën da abiti möön, joo si fa „a o feki hiniwan wojowata puu” a i wojo, u di i bi ta këë u di wan soni bi ta fuka i (Ako. 21:4). A di ten dë woo taa këë u di u ta piizii.