Bacha Baa Botsa . . .
Nka Ntlafatsa Mokhoa oa ho Qoqa Joang?
SHARON e mocha o ameha kapele maikutlong ’me o lihlong ka tlhaho. O ile a ipolela puisanong le Tsoha!: “Ha ke tsebisoa motho e mong, ha ke tsebe seo ke lokelang ho se bua. Ha ke rate ho bua ntho e fosahetseng ’me mohlomong e mo ferekanye.” Bakeng sa bacha ba amehang ka pele maikutlong, joaloka Sharon, ho hloka boiteko ba sebele ho qoqa.
Ho ba bang, ho se tšoane ha merabe e kaba mokoallo oa puisano. Nahana ka mohlala oa Lucas, mocha oa motho e motšo oa Afrika Boroa, eo e bileng karolo ea basebetsi ba merabe e fapaneng ba hatisang makasine ona ka lipuo tsa naheng eo. O hlalositse: “Ke ho tšosang haholo ho ea ka khōliso, hore motho e motšo a lule tafoleng ’me a je le batho ba basoeu. Ho ba ’moho le ho phela le batho ba basoeu ho ile ha ntsitsipanya hobane re ne re e-na le semelo se fapaneng. Ke ile ka ipotsa hore ebe seo ke se buileng se tla amoheleha. Ho nka nako ho hlōla boikutlo bona.”
Esita le har’a morabe o tšoanang ho na le linako tseo ka tsona ho nang le litšitiso tsa puisano. Ho joaloka mo-Afrika Boroa, ea bitsoang Pieter, a hopola: “Ke holetse polasing ’me lelapa leso le ile la fallela toropong. Ke ne ke bua ka bophelo ba polasing empa bophelo ba toropo bo ne bo fapane. Ke ile ka iphumana ke mametse moqoqo oa metsoalle ea ka ka hlompho, ’me ke itholetse tu!”
Haeba u na le bothata bo bong bo tšoanang le a boletsoeng ka holimo, u ka etsa’ng ka bona?
Ho Hlōla Lihlong
Na u ikutloa u khopeha ha u na le ba bang? Khothala, sena ke letšoao la ho hōla. Lilemo tsa bocha ke nako eo motho a itemohang ka tsona—nako eo bacha ba nahanang ka ho teba ka seo ba bang ba se nahanang ka bona. Hangata, ba qoba ho ba setsi sa tlhokomelo ’me ba bua hanyenyane feela.
“Lihlong, ke mofuta o mong oa tšireletso,” ho hlalosa Ngaka Tony Lake bukeng ea hae Loneliness. “Motho ea lihlong o sireletsehile bakeng sa ho etsa liphoso hobane lihlong li thibela motho ea joalo hore a bonahale e le sethoto.” Ho nahana feela ka ho kena moqoqong ho ka etsa hore motho ea lihlong a fufuleloe! Ba sitoa feela ho haha sebete se lekaneng sa ho bua. Kapa, haeba ba bua, ba bua ntho e sa utloahaleng. Bamameli ba ka ’na ba bonahala ba tsielehile kapa ba ka ’na ba tšeha. Haeba sena se u etsahalla, ke eng seo u lokelang ho se etsa?
“Karabo, ke ho ipha nako, le ho se etse phoso ea ho nahana hore ho na le ntho e ’ngoe ea motheo e phoso ka rōna. Re lokela ho mamela ka hloko ho fihlela re ikutloa re loketse ho bua ntho e itseng ka botlalo,” ho hlalosa Ngaka Lake. (Bapisa Jakobo 1:19.) Katamelo ena e ntle e thusitse batho ba bangata, joaloka Irene ea lihlong. Oa hlalosa: “Ke mamela meqoqo ea batho ba bang ka hloko, ho ithuta ho bona. Ebe joale ke etsa patlisiso le ho ithuta hore ke fumane boitsebiso bo eketsehileng. Ha taba eo e phahama hape, ebe joale ke tseba ho bua ka eona.”
Ho Thoe’ng ha U sa Utloisisoe?
Ka linako tse ling boiteko ba hao bo tšepahalang ba ho qalisa moqoqo bo ka ’na ba tlisa karabelo e sa nepahalang; seo u se buang se nkiloe ka tsela e fosahetseng. Hape, u se ke oa nka liketsahalo tse joalo ka ho teba hoo li ka u bakelang hore u itšehle thajana. “U se ke ua phaka ua halefa pelong, hobane khalefo e ee e hanelle sefubeng sa maoatla,” ho bua ka Moeklesia 7:9.
Bibele e bua ka Davida e mocha eo khale a neng a utloisisoe hampe. Ntat’ae o ile a mo rōma ho banab’abo ba neng ba sebeletsa lebothong la Baiseraele hore a ba isetse limpho. Ha Davida a fihla, o ile a tšosoa ke ho utloa linyeliso tsa seqhobane sa mo-Filista Goliathe. A botsa bahlabani “Mofilista eo oa leqai ke motho ea joang, ha a nyelisa makhotla a Molimo o utloang?” E mong oa banab’abo Davida, Eliabe, a utloela sena ’me a halefa. Ka ho ahlōla ka phoso mabaka a ho tla ha ngoan’abo e mocha, a re: “Ke tseba boikhohomoso ba hao le mabela a pelo ea hao, hobane u tlile ho boha ntoa feela!”—1 Samuele 17:26-28.
Mohlomong ka ho tšoanang ba bang ba kile ba u utloisisa hampe. Haeba ho le joalo, u se ke ua ho lumella ho u nyahamisa. Joalokaha mabaka a molemo a Davida a ile a senoloa ka pele, le uena, boiteko bo tiileng ba hao ba ho qalisa moqoqo o motle qetellong bo tla putsoa. Bibele e re tiisetsa hore “Mesebetsi e metle e bonahala pontšeng.” (1 Timothea 5:24, 25, NW) Kahoo, u ’ne u tsoele pele ho leka.
Bohlokoa ba Kutloelo-bohloko
Leha ho le joalo, u ka qala joang? Larry L. Barker o bolela tjena bukeng ea hae Communication, “Mokhoa o sebetsang haholo oa puisano, ke ho bontša kutloelo-bohloko. Kutloelo-bohloko e bolela ho utloisisa batho ba bang ka ho teba, ho tšoana le bona ka mehopolo, le ho utloela-bohloko, le ho thaba le bona.” Mohlala o ikhethang oa ho bontša tšobotsi ena ke Jesu Kreste. Ka nako e ’ngoe o ile a qala moqoqo le barutuoa ba hae ba babeli ba neng ba utloile bohloko ka ho shoa ha hae. Jesu ea tsositsoeng ka ho pata sebōpeho sa hae sa ’nete, o ile a botsa: “Le ntse le buisana ka taba life le ntse le tsamaea?”—Luka 24:17.
Ba babeli bana ba ile ba makala hore na ebe “molichaba” enoa ha a ka a utloa ka liketsahalo tse bohloko tse neng li sa tsoa etsahala Jerusalema. Jesu o ile a boela a botsa hore na ke lintho “life?” Moqoqo o monate o ile oa latela ’me ka mor’a moo e mong oa barutuoa a makala: “Ana lipelo tsa rōna li ne li sa chese ka hare ho rōna, ha a ntse a bua le rōna tseleng, a re hlalosetsa Mangolo na?” (Luka 24:13-32) E, Jesu o ile a thabela meqoqo e mengata e monate hobane o ne a mamela ’me a bontša kutloelo-bohloko.—Johanne 4:7-26.
Ho Qalisa Meqoqo
Hlokomela hore moqoqo o ka holimo o ile oa qalisoa ka potso e bonolo. Lipotso ke lintho tse babatsehang tsa ho qalisa meqoqo ka ho hlollang. Ha e le hantle, ho bonolo ho nahana ka potso sehloohong seo ho buuoang ka sona se utloahalang haholo, empa hase kamehla sena se tla lebisa moqoqong o phelang. Hopola, Bibele e re khothalletsa “ho thahasella batho ba bang, le seo ba se etsang.” (Ba-Filippi 2:4, The Living Bible) Kahoo, se hlokahalang ke hore u nahane ka potso eo metsoalle ea hao e tla thabela ho e araba. Sena se hloka kutloelo-bohloko. U ka ’na ua khetha sehlooho seo u sa se thahaselleng, empa u ka putsoa hantle ka karabelo e mafolofolo hammoho le boitsebiso bo bong ba bohlokoa.
Mongoli Les Donaldson o thathamisa “litsela tse leshome tse bonolo tsa ho qalisa moqoqo.” Litlhahiso tsa hae tse supileng li akarelletsa lipotso, ho botsa ka ho eketsehileng ka semelo sa motho, ho kōpa keletso,’ thuso, tlhahiso, ho kōpa maikutlo, ho botsa ka meetlo ea sebakeng seo kapa matlo a ho jela a leng teng motseng oo. Potso leha e le efe e botsoang, e lokela ho botsoa ka botšepehi. Hape u lokela ho hlokomela kamoo u mamelang kateng. (Bapisa Luka 8:18.) Haeba u lumella mohopolo oa hao le mahlo a hao ho lelera, ho ka etsahala hore ea arabelang a belaele hore ka sebele u thahasella seo a se buang.
Litlhahiso tse tharo tsa Donaldson tsa ho qala moqoqo: bua ka ketsahalo e itseng ea motseng oa heno; bua ka seo u se fumaneng se lokela ke ho babatsoa, se joaloka ponahalo ea tlhaho; kapa ho tlatsetsa puisanong. Mongoli bukeng ea hae Conversational Magic o re: “Haeba u batla lintho tseo u ka babatsang batho ba bang ka tsona, u tla li fumana ka bongata.” Empa o phaella ka temoso ena: “Batho ba khona ho bona ho babatsoa ho sa tsoeng pelong ’me ba ka ’na ba se qoqe nako e telele haholo le motho ea sa tšepahaleng.”
Ho sa tsotellehe hore na u khetha “tsela” efe ea moqoqo, boiteko bo phehellang hangata bo tlisa liphello tse ntle. Nahana ka Sharon, ea boletsoeng qalong. Hona joale o lilemo li 22 ’me o entse tsoelo-pele e babatsehang ho hlōla lihlong tsa hae. Ho tloha nakong eo ho neng ho buisanoa le eena lilemo tse peli tse fetileng, ebile mosebeletsi oa nako e tletseng oa Lipaki tsa Jehova, o sebetsa lihora tse fetang tse sekete ka selemo a etela batho ba sele ’me a qalisa meqoqo ea Bibele le bona. Ha e le Lucas le Pieter, ha joale ba sebelitse lilemo tse ngata hammoho ho hlahisoeng ha libuka tsa Bibele lekaleng la Mokhatlo oa Watch Tower Afrika Boroa, ’me u ka thatafalloa ho lumela hore ba kile ba eba le bothata ba ho qala moqoqo.
Kahoo haeba ka lebaka le leng le itseng u thatafalloa ke ho qala moqoqo, se ke ua tela; iphe nako. Mamela batho ba bang. Ithute ’me u bale hore u ipoloke u le nakong le meqoqo e buuoang ka nako eo. Ho holisa mokhoa oa ho qoqa ho tla entša bophelo ba hao ’me ho tla tlatsetsa thabong ea ba bang.
[Setšoantšo se leqepheng la 13]
Etsa boiteko bo matla ba ho nka karolo moqoqong