Bacha Baa Botsa . . .

Ke Hobane’ng ha ho le Thata Hakaale ho Lula re le Metsoalle?

NGOANANA e mong o ile a khaotsa ho buisa Sabina hobane a ile a hlōleha ho hapa ntlha ea tlhōlo papaling ea baseball sekolong. Ngoanana e mong o ile a khaola maqhama a botsoalle hobane Sabina a ile a hana ho mo thusa ho qhekella tekong. Ngoanana oa boraro o ne a nyatsa Sabina le ho mo rohaka ka mehla ka pel’a ba bang. Ka hona Sabina o ile a ithuta ’nete e bohloko: Ho boloka botsoalle ha ho bonolo ka mehla.

‘Haa boloka lekunutu la ka!’ ‘Oa ntlhokomoloha!’ ‘O ne a ntšoma ha ke le sieo!’ ‘Ke ikutloa ke sa lokoloha.’ Botsoalle ba hlooho ea khomo bo ’nile ba senngoa ke litletlebo tse joalo.

Botsoalle bo Senyehang Habonolo

Ke hobane’ng ha hangata botsoalle bo senyeha habonolo? Bibele e re: “Hobane bohle ba sitiloe, ’me ha ba tšoaneloe ke khanya ea Molimo.” (Ba-Roma 3:23) Ka baka la ho se phethahale, ha rea sekamela ho etseng liphoso feela empa hape ha re lumellane le Molimo le batho ba bang. Re khathatsoa ke boikutlo ba ho ba molato le ho hloka tšireletso, ho khopeha kapele, le ho tšosoa kapele. Kaha rea halefa, re fela pelo, re felloa ke mamello, le ho ba mōna—e leng litšobotsi tse ling tsa ho se phethahale—re atisa ho “khaotsa botsoalle” ho e-na le ho boloka maqhama a botsoalle.—Liproverbia 18:24.

Kahoo botsoalle ba bacha ba ka tlaase ho lilemo tse 20 bo ka senyeha habonolo. Ntho e ’ngoe ke hore, botsoalle bo joalo (haholo-holo har’a banana) hangata e ba bo haufi haholo. Le hoja ho ba le motsoalle eo u ka arolelanang mohopolo ofe le ofe le boikutlo le eena ho ka ba le melemo ea hona, ho boetse ho na le mathata a hona. Hlokomela seo bafuputsi ba Soviet Kon le Losenkov ba se fumaneng: “Boikutlo bo matla ba ho bolellana makunutu e ka ba mohloli oa liqabang le lintoa.”

Maikutlo a hōlang nakong ea lilemo tsa hao tsa bocha e ka ba a loantšanang le botsoalle. Joalokaha mongoli e mong a bolela, pele ho nako ea bocha “botho ba rōna ha boa hlaka, lithahasello tsa rōna le lipakane hase tse ka hlalosoang; ha re na boikutlo bo matla ba hore na re bo-mang.” Empa ha re atamela ho tšoara lilemo tse 20, “re qala ho tšoana le batho ba baholo, batho ba nang le lipakane tsa bona le boikemisetso le lithahasello. Sena . . . se etsa hore ho be thata ho lula re le metsoalle ea hlooho ea khomo le metsoalle e hōlang ka ho fapaneng le kamoo re leng kateng. Kahoo likarohano li ke ke tsa qojoa.”

Botsoalle bo bong bo theiloe haholo boithating ho e-na le leratong, haholo takatsong ea ho amohela ho feta ea ho rata ho fana. Phihielo ea Sabina (e boletsoeng pelenyana) e bontša kamoo ho leng bonolo kateng hore botsoalle bo joalo bo fele ha litebello tsa boithati li sa finyelloe. Joale, ke eng seo u ka se etsang haeba botsoalle ba bohlokoa bo senyeha?

Tšepahala

Joanna o ile a bolella e mong oa metsoalle ea hae lekunutu—taba ea botho eo a ileng a mo kōpa ka ho khethehileng hore a se e bolelle mang kapa mang. Matsatsi a ’maloa hamorao, o ile a fumana hore ba bang ba tseba sohle ka taba ena. Ha a hlokomela kamoo motsoalle oa hae a sa tšepahalang kateng, Joanna a re: “Ke ile ka mo tšoarela, empa ke ne ke se ke sa mo tšepe. Botsoalle ba rōna bo ke ke ba hlola bo tšoana le pele.” Botšepehi ke karolo ea bohlokoa ea botsoalle. Bibele e re bolella hore Davida le Jonathane ba bile ba etsetsana selekane! (1 Samuele 20:15-17) Empa haeba motsoalle a phunya lekunutu, na botsoalle boo bo felile?

Ha ho hlokahale hore ho be joalo. Ke ’nete hore ho phunya lekunutu ha hoa loka. Empa na e ne e se ketso e sa bontšeng bohlale hore u imetse motsoalle oa hao ka boitsebiso? “Ha ho mohla mosebi a bolokang lekunutu,” ho lemosa maele. “Tloha ho batho ba buang haholo.” (Liproverbia 20:19, Today’s English Version) Hangata bacha ha baa hōla ka ho lekaneng ho boloka lekunutu. Ngaka Jane Anderson, ngaka ea mafu a kelello a bacha, e tsoela pele ho re hopotsa: “Esita le motsoalle ea molemo ka linako tse ling a ka ’na a lekeha hore a phunye lekunutu haeba ho tla mo neha tlhokomelo le boemo. Sena hase mo etse motho e mobe—ke hore feela o sa le monyenyane.” Tharollo e ka ba hore o bolelle motho e moholo haeba o na le bothata bo tebileng.

Ho thoe’ng ha u boleletsoe taba ea lekunutu hobane u tšeptjoa? Tšepahala ’me “u se ke ua senola lekunutu la motho e mong, hobane o tla u nyatsa ha a utloa ka hona ’me lihlong tsa hao li tla u koahela.”—Liproverbia 25:9, 10, The New English Bible.

‘Ke Utloa ke sa Lokoloha’

Nako le nako ha Joe a na a batla ho ba le motho e mong—kapa ho thabela boinotši—motsoalle oa Joe o ne a halefa. Ka baka leo, Joe o ile a qala ho ikutloa a le tlas’a khatello ’me a ferekane maikutlong.

Ho tšoara motsoalle joalokaha eka ke phahlo ea hao e khethehileng ho ka senya botsoalle. Ke ’nete, ke tlhaho ho utloa bohloko le ho se sireletsehe ha motsoalle oa hlooho ea khomo a qala ho etsa setsoalle le ba bang. Empa na ho laola motsoalle oa hao ka ho tlōtseng ho ntlafatsa boemo? E seng ho ea ka Liproverbia 25:17 (NEB), e reng: “U se ke ua ea haholo lapeng la oa heno, esere ha a u bona hangata, a u hloea.”

Jesu Kreste e ne e le motsoalle e moholo oa morutuoa oa hae Johanne. (Johanne 13:23) Jesu haa ka a khetholla ba bang empa a bolela tjena mabapi le barutuoa bohle ba hae: “Lōna le metsoalle ea ka.” (Johanne 15:14, TLP) Ka ho tšoanang, ho na le sebaka esita le botsoalleng ba hlooho ea khomo. Ka sebele, Bibele e phehella Bakreste ho ‘atolosa’ botsoalle ba bona.—2 Ba-Korinthe 6:13.

Ho thoe’ng haeba ke uena ea khinnoeng ke tokoloho ea motsoalle ea u laolang? “Leha u tseka le oa heno,” etsa hore motsoalle oa hao a tsebe kamoo u ikutloang kateng. (Liproverbia 25:9) Ho thahasella batho ba bang le lintho tse ling ho ka ba bohloko ho motsoalle oa hao. A ka ’na a tšoha hore sena se bontša ho fela ha botsoalle ba lōna. Tiisetsa motsoalle oa hao hore ha ho joalo le hore u mpa u lakatsa ho atolosa botsoalle ba hao feela.

Ho se Hlomphe

Bafuputsi Youniss le Smollar ba fumane hore “liketso tsa ho se hlomphe” li har’a mabaka a tloaelehileng haholo a liqabang tsa botsoalle ba bacha ba ka tlaase ho lilemo tse 20. Litletlebo tsa hore ‘o ntšenya lebitso! kapa hore ‘o ’nyenyefatsa ka pel’a ba bang!’ li tloaelehile. Ke ’nete, ho utloisa bohloko ho tšoaroa hampe ke motho eo re mo ratang. Leha ho le joalo, tsela eo re tšoaroang ka eona, hangata e bonahatsa tsela eo re tšoarang ba bang ka eona. Jesu o itse: “’Me joale, ntho tsohle tseo le ratang hore batho ba le etse tsona, ba etseng tsona le lōna.” Na e ne ke ke ea e-ba hore le uena ho hlokahala hore u sebelise Molao o Moholo botsoalleng ba hao?—Mattheu 7:2, 12.

Potso e ’ngoe eo u ka ’nang ua ipotsa eona ke hore na ha ua iketsa sesomo—mohlomong ka ho bua haholo kapa ka lipuo tsa booatla. (Liproverbia 15:2) Haeba ho joalo, ho hlokahala hore u etse liphetoho. Ha Jesu a ne a le lefatšeng, lira tsa hae li ile tsa mo hlompha. Empa e ne e se hobane Jesu a batla hore batho ba mo tšoare ka tsela eo. Che, o ile a itšoara ka tsela e ileng ea etsa hore batho ba mo hlomphe. Ka ho beha mohlala oa khōlo ea Bokreste ‘ka polelo le ka motsamao,’ u ka finyella ntho e tšoanang.—Timothea 4:12.

Ho thoe’ng haeba tšoaro e sa hlompheng e sa lokela? E sa ntse e le nako ea ho bua. ‘Ho sekehela lerama le leng’ ha ho bolele hakaalo ho mamella tšoaro e leeme ka ho thōla. (Mattheu 5:39; bapisa 2 Ba-Korinthe 11:20.) Kahoo ke hobane’ng ha u sa “bolele ’nete” ho motsoalle oa hao, ’me u mo tsebise kamoo liketso tsa hae li u amang kateng? (Ba-Efese 4:25) Ka bonolo bua ka taba ena, ka boikutlo ba ho lokisa botsoalle ba lōna—e seng ba ho iphetetsa.

“Qoba ho bua lipuo tse kang: ‘U ntšoara joaloka sekatana!’” “Ho e-na le hoo, bua ka ho toba kamoo u ikutloang kateng: Ke utloa bohloko le ho tlotlolleha ha ke sonngoa kapa ke hlokomolohuoa ka pel’a banana ba bang. Ho nketsa hore ke ikutloe eka ha u ntsotelle. Na re ka bua ka hona?’” ho elelitse sehlooho sa makasine oa ’Teen.

Samantha o ile a tlameha ho bua ka thata le motsoalle oa hae. O ne a ile a elelloa hore motsoalle oa hae o ne a mo seba. Samantha a rera ho buisana le eena ka sena. “Ka lekhetlo la pele ke ne ke le lihlong, empa ho ne ho tšoanela boiteko.” Samantha a elelloa hore bothata e bile ho fosana ka mehopolo le hore mantsoe a motsoalle oa hae a ne a se mabe hakaalo kamoo a bolelletsoeng kateng. (Liproverbia 15:22) “Hajoale re metsoalle e molemo,” ho tlaleha Samantha.

Bonneteng, hase liqabang tsohle tsa metsoalle tse fellang hantle ka thabo. ’Me haeba motsoalle oa hao a sa ikemisetsa ho fetoha kapa a ipaka e le moithati, ea sa nahaneleng, kapa ea sa thahaselleng maikutlo a hao, joale e ka ba nako ea ho batla botsoalle sebakeng se seng. (Liproverbia 17:17) Leha ho le joalo, haeba bobeli ba lōna le ikemiselitse, botsoalle bo ka sireletsoa. ’Me ha u nahana ka thabo e tebileng le khotsofalo tse tlisoang ke botsoalle bo molemo, na boiteko bo joalo ha bo tšoanelehe?—Liproverbia 27:9.

[Setšoantšo se leqepheng la 14]

Motho ea laolang motsoalle oa hae o mo tšoara joaloka thepa ea hae ea botho