Seboka se Ikhethang sa ho Buoa Ntle ho Mali Moscow

HO SEBELISA MEKHOA E MENG EA HO BUOA ntle ho mali e ne e le sehlooho sa seboka sa machaba sa bongaka se neng se tšoaretsoe Moscow, Russia, ka la 6 October, 1998. Lingaka tse fetang 800 li ne li tlile sebokeng sa lingaka se neng se tšoaretsoe Setsing sa ho Buoa sa Vishnevskij, se neng se bile se tšoaretsoe hong le Seboka sa Botšelela sa Khohola-koqo sa Litsebi tsa Russia tsa ho Tsubisa le tsa Tlhokomelo e Khethehileng ea Bakuli ba Kulang Haholo.

Moprofesa Andrey Ivanovich Vorobiev, ea sebeletsang e le setsebi se seholo sa mali Sekolong sa Saense ea Bongaka Russia, se Moscow, o ile a amohela lingaka ho seo a ileng a se bitsa “seboka sena sa lingaka se reretsoeng ho fumana mekhoa e meng e ka sebelisoang ntle ho tšelo ea mali.”

Ha a hlalosa lebaka leo seboka seo se leng bohlokoa ka lona, Vorobiev o ile a bolela “likotsi tse tebileng tsa tšelo ea mali.” O ile a bolela hore ka lebaka la tšelo ea mali, bana ba bangata ba nang le lefu la khaello ea mali linaheng tse kang United States, Japane le Jeremane ba tšoaelitsoe AIDS. ’Me ka mor’a ho fana ka lipalo-palo tse bontšang ho ata ha lefu la sebete ka lebaka la tšelo ea mali, o ile a tletleba: “Ka sebele lipalo-palo tsena lia tšosa. Hoo e ka bang bakuli bohle ba nang le lefu la khaello ea mali ba tšoaelitsoe lefu la sebete.”

Vorobiev o ile a bontša hore maikutlo a bongaka e ne e le hore haeba motho a “lahleheloa ke lithara ea mali, a lokela ho nkeloa sebaka ke lithara e ’ngoe ea mali.” Empa o bolela hore “seo ke phoso!” Mantsoeng a hae a phethelang o ile a re: “Re ile ra tšehetsa tšelo ea mali, ’me hona joale re lokela ho ikopanya ho felisa khopolo ena e siuoeng ke nako.”

Litsebi tse ngata tsa bongaka tse neng li mametse lenaneo leo li ne li e-tsoa Russia, empa ho ne ho boetse ho e-na le libui tse tsoang Fora, Sweden, Belgium le United States. Kantle ho ho hlalosa mekhoa e tsoetseng pele ea ho laola tahlehelo ea mali ka ho sebelisa mekhoa e meng e sa sebeliseng tšelo ea mali, lingaka li ile tsa hlokomela likotsi tsa tšelo ea mali, ho akarelletsa qaka ea hore mali a ka ’na a loantšana.

Phatlalatso ea Thelevishene

Thelevishene ea sechaba ea Russia, e shebelloang ke batho ba fetang limilione tse 235, e ile ea hasa tlaleho e ntle ka mor’a seboka seo. Molula-setulo oa seboka, Elena Malysheva, o ile a hlalosa: ‘Lingaka tse tummeng machabeng tse buoang, tse tsubisang le tse sebetsanang le mali li ile tsa bokana mona Moscow ho tla araba potso e reng: Na ho ka buuoa ntle ho tšelo ea mali?’

Elena o ile a tsebisa bashebelli ba TV ka mafu a tsamaisoang ke mali ’me a hlalosa: “Ke sona se entseng hore lingaka li batle tsela e ’ngoe. ’Me e ile ea fumanoa. E ile ea bitsoa ho buoa ntle ho tšelo ea mali. Motho e mong le e mong ea lokelang ho buuoa a ka buisana le ngaka ea hae ka mekhoa e meng ea ho buuoa ntle ho tšelo ea mali.”

Nakong ea khaso thelevisheneng, Andrey Vorobiev o ile a re: ‘Mali a fanoeng a na le liprotheine tseo ’mele o sa li tsebeng ’me a ka tlisa liphello tse neng li sa lebelloa le tse keng tsa qojoa. Ho feta moo, ho sa tsotellehe hore na re leka ka thata hakae, motho ea fanang ka mali a ka ’na a tšoaetsa mokuli likokoana-hloko tse itseng tseo a nang le tsona tseo re ke keng ra li hlokomela.’ Kahoo, o ile a etsa qeto: ‘Re lokela ho fokotsa ho tšeloa ha mali a fanoeng ke motho e mong ho bakuli.’

Ea ileng a boela a hlahella lenaneong leo e bile Jean-François Baron, e leng mookameli oa lefapha la ho tsubisa le la tlhokomelo e khethehileng Sepetleleng sa Broussais, se Paris, Fora. Oa hlalosa: “Setsing sa rōna re hlahisitse mekelikeli e ikhethang e khonang ho tsamaisa oksijene. Kaofela ha eona e e-na le litšobotsi tse kang tsa mali tse khonang ho tsamaisa oksijene empa ha e na lisele leha e le life tse khubelu tse teng maling [tse ka tsamaisang boloetse].” O ile a bolela esale pele: “Haufinyane, metsoako ena e tla sebelisoa e le mokhoa o tloaelehileng oa phekolo.”

Sena se ile sa susumelletsa molula-setulo oa lenaneo ho bua ka moprofesa oa Russia, Felix F. Beloyartsev, ea ileng a hlahisa mokelikeli o tsamaisang oksijene ho nkela mali sebaka hoo e ka bang lilemong tse 20 tse fetileng. O ile a bolela hore nakong eo, tšibollo ea Beloyartsev ha ea ka ea amoheleha lefapheng la bongaka le hore “o ile a ipolaea ka lebaka la mahloriso a neng a sa fele a bakiloeng ke tšibollo ea hae.”

Tlaleho ea Likoranta Tsa Bongaka

Koranta ea bongaka ea Meditsinskaya Gazeta le eona e ile ea tlaleha ka seboka sena. E ile ea re: “’Moko-taba oa Seboka seo sa Bongaka o ka behoa ka tsela e latelang: Ho hlokahala hore ho sebelisoe mekhoa e meng ntle ho oa tšelo ea mali maemong ’ohle ao ho ka khonehang ho ’ona le ho etsa qeto ea ho sebelisa mali ka mor’a ho hlahloba ka hloko likotsi tse amehang ho mokuli ka mong le maemong a sokelang bophelo feela.”

Pampiri eo e ile ea boela ea bua ka ho se ikemisetse ha lingaka tse ling ho amohela qeto ea mokuli ea ho se amohele mali. Ka mohlala, Lipaki tsa Jehova ha li amohele tšelo ea mali ka lebaka la taelo ea Bibele ea ho ‘ila mali.’ (Liketso 15:28, 29) Leha ho le joalo, tabeng ena, moprofesa oa molao Fora, Michel de Guillenchmidt o ile a qotsoa a re:

‘Re lokela ho leboha Lipaki tsa Jehova hobane ka ho hlahisa taba ena, ha lia ka tsa lebisa tlhokomelo litokelong tsa tsona feela empa li boetse li thusitse lefapha lohle la bongaka ho utloisisa likotsi tsa tšelo ea mali. Ka lehlakoreng le leng, sena se khothallelitse litsebi ho batla mekhoa e meng e tsoetseng pele ea ho buoa ntle ho tšelo ea mali.’

Sehlooho se seng se ho Meditsinskaya Gazeta se ile sa qala ka ho re: “Ho ’nile ha boleloa hore tšelo ea mali e tšoana le lenyalo: Ha ho ea tsebang se tla etsahala hamorao.” Joale, ka mor’a ho bolela hore ‘mali a motho a tšoana le mela ea motho ea menoana—hore ha ho batho ba babeli ba nang le mela ea menoana e tšoanang,’ koranta eo e ile ea botsa: “Na ho ka khoneha hore kajeno ho etsoe tiiso e feletseng ea hore mokuli a ke ke a fumana tšoaetso ka lebaka la tšelo ea mali?” E ile ea araba: ‘Esita le linaheng tse finyeletseng katleho e babatsehang ho tsa meriana, ha ho tsamaiso e atlehang ea taolo ea lihlahisoa tsa mali.’

‘Kahoo, ho itšetlehiloe ka letšoele le tletseng ka holong le ka thahasello eo ba tlileng sebokeng ba e bontšitseng ka mathata a tšohliloeng,’ sehlooho seo se ile sa phetha, ‘lingaka li fetola tsela eo li nahanang ka eona.’

Ho Fana ka Tšebeletso

Ka ntle ho holo eo ea kopano, Lipaki tsa Jehova li ne li hlomme lephephe leo ho lona li neng li fa lingaka pokello ea lihlooho tse nkiloeng likoranteng tsa bongaka tse buang ka tšebeliso ea mekhoa e meng ea ho phekola tahlehelo ea mali. Lingaka tse makholo li ile tsa li amohela ka thabo.

Ka ho hlakileng, litsebi tsa bongaka tse leseling li tsoela pele ho lekanyetsa tšebeliso ea mali merianeng.

[Litšoantšo tse leqepheng la 26]

Lipaki tsa Jehova li fa lingaka tse makholo lihlooho tsa phuputso ea morao-rao litabeng tsa mali