Ninaona Namna Gani Sehemu za Damu na Namna Mbalimbali za Matunzo Zinazoomba Kutumia Damu Yangu Mwenyewe?

Ninaona Namna Gani Sehemu za Damu na Namna Mbalimbali za Matunzo Zinazoomba Kutumia Damu Yangu Mwenyewe?

Biblia inaamuru Wakristo “wajiepushe . . . na damu.” (Mdo. 15:20) Kwa hiyo, Mashahidi wa Yehova wanakataa kutiwa damu mishipani, iwe damu yenyewe au sehemu kuu zayo ine zifuatazo: chembe nyekundu (globules rouges), chembe nyeupe (globules blancs), vigandisha damu (plaquettes) na plazima (plasma). Hawakubali pia kuwapatia wagonjwa wengine damu au kuchunga damu yao katika chombo fulani kwa muda ili kuirudisha tena ndani ya mwili.—Law. 17:13, 14; Mdo. 15:28, 29.

Sehemu za damu ni nini, na kwa nini kila Mkristo anapaswa kuamua ikiwa atazikubali au kuzikataa?

Sehemu za damu ni visehemu vilivyo katika damu ambavyo vinatenganishwa kupitia ufundi wa kugawanya damu. Kwa mfano, plazima ambayo ni moja kati ya zile sehemu kuu ine za damu, inaweza kugawanywa tena katika visehemu vidogovidogo zaidi kama ifuatavyo: maji, karibu 91%, proteini, karibu 7%, kama vile albumini, globulini, fibrinojeni, na vitu vingine kama vile virutubishi (nutriments), hormoni, gesi (gaz respiratoires), vitamini, takataka za nitrojeni (déchets azotés) na elektroliti (électrolytes) vinafanyiza karibu 1,5%.

Je, amri ya kujiepusha na damu inahusu pia visehemu hivyo vya damu? Hakuna jibu lililo wazi kwa ulizo hilo. Biblia haitoi mwongozo ulio wazi kuhusu habari ya visehemu vya damu.a Kwa kweli sehemu nyingi zinatokana na damu ambayo watu wengine wametoa kwa ajili ya matunzo. Kila Mkristo anapaswa kuamua kulingana na zamiri yake ikiwa atakubali au kukataa matunzo ya kiganga yanayoomba kutumia visehemu hivyo vya damu.

Unapoamua kuhusu mambo hayo, fikiria maulizo yafuatayo: Je, ninajua kwamba kukataa sehemu kuu zote za damu kunamaanisha kwamba nitakataa dawa fulani, kama vile dawa zenye kugombanisha virusi (virus) na magonjwa au zile zinazosaidia kugandisha damu ili isivuje? Je, ninaweza kufasiria mganga kwa nini ninakubali au kukataa matumizi ya sehemu fulani za damu?

Kwa nini mimi peke ndiye nitaamua ikiwa nitakataa au kukubali matunzo fulani ya kiganga yanayoomba kutumia damu yangu mwenyewe?

Ijapokuwa Wakristo hawakubali kupatia watu damu yao au kuchunga damu yao katika chombo fulani kwa muda ili kuirudisha tena ndani ya miili yao wenyewe, kanuni za Biblia hazikataze waziwazi matumizi fulani yanayoomba kutumia damu ya mtu mwenyewe au kuichukua ili kupima kuwapo kwa jambo fulani katika mwili. Kwa hiyo, kila mtu anapaswa kuamua kulingana na zamiri yake ikiwa atakubali au kukataa aina mbalimbali za matunzo zinazoomba kutumia damu yake mwenyewe.

Unapofanya maamuzi hayo, ujiulize maulizo yafuatayo: Ikiwa kiasi fulani cha damu kitaongozwa inje ya mwili wangu kwa kusafirishwa katika vyombo vya kiganga na huenda mtiririko ukasimamishwa kwa muda, je, zamiri yangu itaniruhusu kuona damu hiyo kuwa ingali bado sehemu ya mwili wangu, na hivyo isihitajiwe ‘kumwagwa kwenye udongo’? (Kum. 12:23, 24) Je, zamiri yangu iliyofundishwa na Biblia haitavurugwa ikiwa, wakati wa matunzo fulani ya kiganga, kiasi fulani cha damu yangu kinachukuliwa, kinabadilishwa na kurudishwa tena mwilini mwangu? Je, ninajua kwamba kukataa aina zote za matunzo zinazoomba kutumia damu yangu mwenyewe kunamaanisha kwamba ninakataa aina ya matunzo kama vile kuondoa uchafu katika damu (dialyse) au kutumia moyo au mapafu iliyotengenezwa na watu (cœur-poumon artificiel)? Je, nimefikiria sana jambo hilo katika sala mbele ya kuamua?b

Mimi mwenyewe nitaamua namna gani?

Chunguza karatasi mbili za maulizo na majibu kwenye kurasa zinazofuata. Karatasi 1 inaonyesha sehemu fulani za damu na jinsi zinavyotumiwa mara nyingi katika matunzo ya kiganga. Chagua wewe mwenyewe ikiwa utakubali au kukataa matumizi ya sehemu hizo za damu. Karatasi 2 inaonyesha aina za matunzo ya kiganga zenye kujulikana zinazoomba kutumia damu yako mwenyewe. Chagua wewe mwenyewe ikiwa utakubali au kukataa aina hizo za matunzo. Karatasi hizo si hati za kisheria (documents légals), lakini unaweza kutumia majibu yako yaliyo kwenye karatasi hizo ili kukusaidia kujaza kadi yako ya kiganga DPA (Instructions médicales/Désignation d’une personne de confiance).

Unapaswa kuamua wewe mwenyewe na usitegemee zamiri ya mtu mwingine. Vivyo hivyo mtu hapaswi kusema vibaya kuhusu maamuzi ya Mkristo mwingine. Kuhusu mambo hayo, “kila mmoja ataubeba mzigo wake mwenyewe.”—Gal. 6:4, 5.

[Vielezi-chini]

a Habari za kusaidia kuhusu jambo hilo zinapatikana katika Mnara wa Mlinzi wa Juni 15, 2004 (15/6/2004), ukurasa wa 29-31.

b Habari zenye kusaidia kuhusu jambo hilo zinapatikana katika Mnara wa Mlinzi wa Oktoba 15, 2000, (15/10/2000), ukurasa 30-31, na DVD yenye kichwa Des alternatives à la transfusion — Documentaires.

[Kisanduku kwenye ukurasa wa 5]

Karatasi ya Maulizo na Majibu 1

MAMBO YASIYOKUBALIWA UAMUZI WAKO MWENYEWE

NA WAKRISTO

DAMU Maamuzi Ambayo

YOTE SEHEMU ZA DAMU Unaombwa Kufanya

PLAZIMA ALBUMINI—INAFANYIZA

KARIBU 4% YA PLAZIMA

Albumini ni proteini inayochu-

kuliwa katika plazima. Aina

nyingine za albumini zinapati-

kana katika mimea, chakula

kama vile maziwa na mayayi na

katika maziwa ya mama anayenyo-

nyesha. Wakati mwingine, albumini

inayochukuliwa katika damu ․․ Ninakubali

inatumiwa pamoja na vitu vina- albumini

vyoongeza kiasi cha damu ili au

kutunza mtu anayepoteza damu ․․ Ninakataa

nyingi au aliye na vidonda albumini

vikali vya moto. Mchanganyiko

huo (maana yake vitu vinayoo-

ngeza kiasi cha damu na albumini)

unaweza kuwa karibu 25% ya

albumini. Kiasi kidogo sana

cha mchanganyiko huo kinatumiwa

kufanya dawa nyingine nyingi,

kama vile dawa inayoitwa

érythropoïétine (EPO).

PROTEINI ZA KINGA—(IMMUNOGLOBULINES)

ZINAFANYIZA KARIBU 3% YA PLAZIMA

Ni sehemu za proteini zinazoweza

kutumiwa katika dawa fulani

zinazogombanisha virusi (virus) ․․ Ninakubali

na magonjwa kama vile dondakoo proteini

(diphtérie), pepo punda (tétanos), za kinga

uvimbe wa maini (hépatite) au

na wazimu wa imbwa (rage). ․․ Ninakataa

Zinaweza pia kutumiwa ili proteini

kujikinga na hali fulani zina- za kinga

zoweza kuharibu mimba na kutunza sumu ya nyoka au ya buibui.

VIGANDISHA DAMU—HAVIFIKIE

1% YA PLAZIMA

Kuna proteini nyingi zinazosaidia ․․ Ninakubali

kugandisha damu ili isiendelee vigandisha

kuvuja. Proteini fulani zinapewa damu

wagonjwa wenye kuvuja damu kwa vinavyo-

vyepesi.Zinatumiwa pia pamoja tokana na

na dawa za gundi (colle) ili damu

kugandisha vidonda na kuzuia au

damu isivuje sana kisha upasuaji. ․․ Ninakataa

Mchanganyiko mmoja wa vigandisha vigandisha

damu hivyo unapatikana kwa kuga- damu

ndisha na kisha kuyeyusha plazima vinavyo-

(cryoprécipité). Tangazo: Vigandisha tokana na

damu fulani vinatengenezwa kutokana damu

na dawa zisizofanyizwa na damu.

CHEMBE NYEKUNDU HEMOGLOBINI—INA 33% YA CHEMBE NYEKUNDU

Hemoglobini ni proteini inayosa-

firisha hewa safi (oxygène) katika

mwili wote na kubeba hewa chafu ․․ Ninakubali

(gaz carbonique) kwenye mapafu. hemoglobini

Dawa zinazofanywa kutokana na au

hemoglobini za mtu au za mnyama ․․ Ninakataa

zinaweza kutumiwa ili kutunza hemoglobini

wagonjwa wanaopungukiwa sana na damu.

HEMU (HÈME)—HAIFIKIE 2% YA CHEMBE NYEKUNDU

Hemu ni proteini inayochukuliwa

katika hemoglobini na inatumiwa

ili kutunza magonjwa ya watu wanao-

zaliwa na matatizo mbalimbali ya ․․ Ninakubali

damu na ambayo watu hawagonjwe hemu

zaidi (yanaitwa porphyries); au

magonjwa hayo yanashambulia mfumo ․․ Ninakataa

wa kusaga chakula (système digestif), hemu

wa neva (système nerveux) na mfumo

wa kuzungusha damu mwilini

(système circulatoire).

CHEMBE NYEUPE INTERFÉRONS—ZINAFANYIZA SEHEMU

NDOGO SANA ZA CHEMBE NYEUPE

Ni proteini zinazogombanisha ․․ Ninakubali

magonjwa yenye kutokana na vi- interférons

rusi na kansa (cancers). zinazotokana

Nyingi kati ya proteini hizo na damu

hazitokane na damu. Zingine au

zinafanyizwa na sehemu ․․ Ninakataa

za chembe nyeupe za damu ya mtu. interférons zinazotokana

na damu

VIGANDISHA DAMU Mpaka sasa hakuna sehemu za

vigandisha damu zinazotenga-

nishwa ili kutumiwa katika

matunzo ya kiganga.

[Kisanduku kwenye ukurasa wa 6]

KARATASI YA MAULIZO NA MAJIBU 2

UAMUZI WAKO MWENYEWE

AINA ZA MATUNZO ZINAZOOMBA KUTUMIA DAMU YAKO MWENYEWE

*Tangazo: Kila mganga ana namna yake mwenyewe ya kutumia matunzo hayo. Unapaswa kuomba mganga wako akufasirie vizuri ni mambo gani yanayoombwa katika kila aina ya matunzo anayokupendekeza, ili uhakikishe kwamba inapatana na kanuni za Biblia na maamuzi yako yanayoongozwa na zamiri yako.

JINA LA MATOKEO YA Maamuzi Ambayo

MATUNZO MATUNZO HAYO Unaombwa Kuchukua

(Labda utataka

kuongea na mganga

wako mbele ya

kukubali au kukataa

aina yoyote ya

matunzo hayo.)

KUOKOA CHEMBE Aina hiyo ya matunzo

ZA DAMU inapunguza kupotezwa kwa damu.

Wakati wa upasuaji, damu

yenye kuvuja kutoka kidonda

inachukuliwa na mfumo wa

kutembeza damu hiyo. ․․ Ninakubali

Damu inasafishwa au ku- ․․ Ninaweza

chujwa, na kisha inarudi- kukubali*

shwa tena katika mwili wa ․․ Ninakataa

mgonjwa labda kwa kutumia

vyombo vinavyoitembeza bila

kusimamishwa.

MCHANGANYIKO Aina hiyo ya matunzo

WA CHEMBE-DAMU inapunguza kupotezwa kwa damu.

Wakati wa upasuaji, damu

inaelekezwa katika vyombo

vya kiganga; umajimaji fulani

usio na damu unatiwa mwilini ․․ Ninakubali

mwa mgonjwa mahali pa ile damu. ․․ Ninaweza

Hivyo, damu inayobaki mwilini kukubali*

mwa mgonjwa wakati wa upasuaji ․․ Ninakataa

inachanganywa na ule umajimaji

na inakuwa na kiasi kidogo cha

chembe nyekundu. Wakati wa

upasuaji au mwishoni, ile damu

iliyoelekezwa katika vyombo

vya kiganga inarudishwa tena

katika mwili wa mgonjwa.

MOYO AU MAPAFU Inasaidia kuendelesha

ILIYOTE- usafirishaji wa damu.

NGENEZWA Damu inaelekezwa katika moyo ․․ Ninakubali

NA WATU au mapafu iliyotengenezwa na ․․ Ninaweza

watu, na humo inachukua hewa kukubali*

safi na kurudishwa tena katika ․․ Ninakataa

mwili wa mgonjwa.

KUONDOA UCHAFU Aina hiyo ya matunzo

KATIKA DAMU inatumika kama kiungo

cha mwili. Wakati wa matunzo ․․ Ninakubali

hayo, damu inasafirishwa ․․ Ninaweza

kupitia mashine inayoichuja kukubali*

na kuisafisha mbele ya kuiru- ․․ Ninakataa

disha katika mwili wa mgonjwa.

KUINGIZA KIASI Inasaidia kusimamisha kuvuja

FULANI CHA DAMU kwa umajimaji wa uti wa mgongo.

KWENYE UTI WA Kiasi kidogo cha damu ya ․․ Ninakubali

MGONGO KWA mgonjwa kinaingizwa ndani ․․ Ninaweza

KUTUMIA SHINDANO ya ngozi nyepesi inayofunika kukubali*

uti wa mgongo. Waganga ․․ Ninakataa

wanafanya hivyo ili kuziba

tundu linalofanya umajimaji

wa uti wa mgongo uvuje.

KUTENGANISHA Inatunza magonjwa.

PLAZIMA Wanaongoza damu inje ya

mwili na kuichuja ili

kuondoa plazima. Plazima

nyingine inatiwa mahali ․․ Ninakubali

pa ile inayoondolewa, ․․ Ninaweza

kisha damu inarudishwa kukubali*

ndani ya mwili wa mgonjwa. ․․ Ninakataa

Waganga fulani wanaweza

kutumia plazima ya mtu

mwingine ili kuitia mahali

pa ile ya mgonjwa. Ikiwa

mganga anataka kufanya hivyo,

Mkristo hatakubali jambo hilo.

KUCHANGA DAMU Inasaidia kutambua magonjwa

NA VITU VYENYE au kuyatunza. Kiasi fulani cha

KUNUNURISHA damu kinachukuliwa katika mwili

wa mgonjwa, kinachangwa na dawa ․․ Ninakubali

na kisha kinarudishwa katika ․․ Ninaweza

mwili wa mgonjwa. Muda ambao kukubali*

damu hiyo itafanya inje ya ․․ Ninakataa

mwili wa mgonjwa unaweza kuto-

fautiana kulingana na hali.

KUTUMIA DAMU Inagandisha vidonda, inazuia

YA MTU MWENYEWE damu isivuje. Kiasi fulani cha

ILI KUFANYA damu kinachukuliwa na kukolezwa

MCHANGANYIKO WA kupitia mchanganyiko wa viga- ․․ Ninakubali

KIASI CHA ndisha damu na chembe nyeupe za ․․ Ninaweza

VIGANDISHA DAMU damu. Mchanganyiko huo unatumiwa kukubali*

NA CHEMBE NYEUPE kwenye kidonda cha upasuaji au ․․ Ninakataa

vidonda vingine. Tangazo: Wakati

mwingine waganga wanatumia viga-

ndisha damu kutoka damu ya ngombe

ili kufanya mchanganyiko huo.