ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 27
Ndíjkha jngóo gíʼmaa mbuʼyamajkuíí Jeobá rá.
“Bi̱ nambáxu̱u̱n májánʼ wéñuʼ gajmiún Jeobá nindxúu̱n xa̱bu̱ bi̱ nduyamajkuíí ikhaa” (SAL. 25:14).
AJMÚÚ 8 Náa Jeobá gambáyuminaʼ
RÍ MUʼNIGAJMAAa
1, 2. Xó má eʼthí Salmo 25:14, ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu mumbáxulúʼ itháán gajmiúlú Jeobá rá.
NDIÉJUN’ cualidades gárata ikháán dí ndayóo’ magiʼdoo mbáa míjiáanʼ amigo rá. Mbáa ma̱ndoo mara̱ta dí, bi̱ nambájxu̱u̱n májánʼ gíʼmaa maʼndún kuyamijná ga̱jma̱a̱ mumbayumíjná. Mú, á mu nandulú mumbáxulúʼ itháán gajmiúlú Jeobá, rígá imbo̱o̱ cualidad dí gíʼdoo numuu, ikhaa nindxu̱u̱ gamajkhu xó má eʼthí náa texto rí kayá edxu̱u̱ artículo rígi̱ (atraxnuu Salmo 25:14).b
2 Tséʼniuu má nguáthá tsiguʼ kuwáanʼlu náa xuajñuu Jeobá, mú, xúgiáánʼ gíʼmaa mbuʼyamajkuíí má xúʼko̱ Jeobá. Mú, ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n dí mbuʼyamajkuíí Jeobá rá. Ndiéjunʼ gámbáyulú muʼni mba̱ja̱a̱ gamajkhu rígi̱ rá. Ndiéjunʼ eʼsngúlú ga̱jma̱a̱ numuu gamajkhu dí nisngájmaa Abdías bi̱ kayá edxu̱u̱ náa goʼwóo rey, Jehoiadá bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun rá. Nda̱wa̱á mbuʼyáá xkridoo rey Jehoás bi̱ niʼtáñajunʼ náa Judá, bi̱ nigíʼdu̱u̱ májánʼ mú nda̱wa̱á niʼni tsínguminaʼ náa Jeobá.
NDIÉJUNʼ EYOO GÁʼTHÚU̱N DÍ MBUʼYAMAJKUÍÍ JEOBÁ RÁ.
3. Xú káʼnii embáyulú rí mamiñulúʼ rá.
3 Ma̱ndoo mamiñulúʼ á mu nakumulú dí rígá mbá dí ma̱ndoo maʼni gawúnlú. Mú, rí makumulú xúʼko̱ kaʼnii ma̱ndoo mambáyulú muraʼwíí májánʼ dí muʼnilú. Dí namíñulú majngutíguáánʼ náa xki̱jka̱ rúʼko̱ gáʼni rí xúʼgua̱ kanuu náa rawuunʼ. Rí namíñulú muʼni dí maʼni gawúnlú nambáyulú mu xúʼni dí raʼkhí. Ga̱jma̱a̱ dí mamiñulúʼ muʼni mbáti̱ga̱a̱ mbáa bi̱ májáanʼ embájxulú gajmiulúʼ, rúʼko̱ gáʼni dí muñewa̱a̱n dí nuʼtháán o muʼni dí maʼni gawúunʼ.
4. Xú káʼnii eyoo Gixa̱a̱ dí makumulú kuʼyáá Jeobá rá.
4 Gixa̱a̱ nandoo dí xa̱bu̱ mamíñúún kuyáá Jeobá. Nandoo dí makumulú dí Elifaz niʼthún Job: Dí Jeobá nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ niyejxi̱i̱ sia̱nʼ, nakiʼnán wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ xáʼngulú muʼni dí maʼdxuu ga̱jmá nindxu̱lú (Job 4:18, 19). Ikhaa nandoo dí mamiñulúʼ ga̱jma̱a̱ dí muniʼñááʼ ru̱ʼni̱ ñajuunʼ Jeobá. Mú ikháanʼ xákumulú rígi̱, gajmañulú mbuʼyamajkuíí Dios ga̱jma̱a̱ gamiñulú muʼni gawíínʼ.
5. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n dí mbuʼyamajkuíí Dios rá.
5 Xa̱bu̱ bi̱ ndaʼyamajkuu Dios nandoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ na̱nguá eyoo maʼni nimbá dí maʼnigachúu xóo embájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱. Jesús niʼgíiʼ mbá májánʼ xkri̱da, ikhaa “nimíñuu kaʼyoo Dios” (Heb. 5:7). Raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu dí namíñuu kaʼyoo Dios (Is. 11:2, 3). Jesús ra̱ʼkhá tháán nindoo kaʼyoo Anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nindoo maʼnimbo̱o̱ kaʼyoo (Juan 14:21, 31). Mangáanʼ nduʼyamajkuíí Jeobá ga̱jma̱a̱ nuʼni ñajuunʼ numuu rí nandulú kuʼyáá numuu dí ikhaa nindxu̱u̱ ngajua, jmbii, gíʼdoo ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ tsiakii. Ma̱ngaa nduʼyáálú dí numuu dí ikhaa nandoo kaʼyulú wéñuuʼ, ga̱jma̱a̱ naxmiéjunʼ xú káʼnii eriʼña índo̱ naʼsngúlú. Á mu tséʼnimbulú, ikhaa maxtáa gíná, mú, á mu nuʼnimbulú, maʼdxuu a̱jkiu̱u̱n (Sal. 78:41; Prov. 27:11).
NDIÉJUNʼ GÁMBÁYULÚ MU MAJMAÑULÚ MBUʼYAMAJKUÍÍ DIOS RÁ.
6. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ mbá dí ma̱ndoo matani mu majmañaaʼ matayamajkuíí Dios rá. (Salmo 34:11.)
6 Naʼniulú mingíjyúuʼ mamiñulúʼ kuʼyáá Jeobá dí xa̱bu̱ aʼkhá nindxu̱lú, gíʼmaa muʼni mbá tsiakii mu mba̱ja̱a̱ gamíi rígi̱ (atraxnuu Salmo 34:11).c Mbá dí ma̱ndoo muʼni nindxu̱u̱ rí mbuʼyáá dí nigumawíi. Náa “xúgíʼ rí niʼni” Jeobá, nakujmaa ku̱ma̱, tsiakii ndrígóo ga̱jma̱a̱ dí nandoo kaʼyulú, rígi̱ naʼni dí mbuʼyamajkuíí ga̱jma̱a̱ maʼndulú kuʼyáá itháán (Rom. 1:20). Adrienne, mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ naʼthí: “Índo̱ nda̱yo̱o̱ rí niʼniwíi Jeobá, nda̱yo̱o̱ ku̱ma̱ ndrígóo, asndu naʼniu tsiánguá ga̱jma̱a̱ najkánú nda̱yo̱o̱ dí i̱ndó ikhaa ndaʼyoo ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí itháán májánʼ dí mambáyúu ikhúún”. Nda̱wa̱á dí nandxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ikhaa naʼthí: “Na̱nguá eyoʼ ma̱ni̱ mbá dí maʼni tsíngumínáʼ náa Jeobá, bi̱ niʼni dí maxtáá”. Mangáán, atríyáʼ mbiʼi xmáná rígi̱ mu matatsaʼwamínáʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbóo dí niʼni Jeobá. Rígi̱ mambáyáaʼ mu matayamajkuíí ga̱jma̱a̱ maʼnda̱ʼ xtayáá itháán (Sal. 111:2, 3).
7. Xu káʼnii embáyulú muʼtájkáan mu mbuyamajkuíí itháan Jeobá rá.
7 Imbo̱o̱ dí ma̱ndoo mambáyulú mu mbuʼyamajkuíí Jeobá, nindxu̱u̱ dí maguʼwunlú muʼtákáñii. Índo̱ nuʼtámíjná gajmiúlú, muʼni núwiinʼ itháan. Mámbá índo̱ nunda̱ʼa̱a̱ tsiakii mu ma̱ndoo muraʼníí mbóʼ tsáʼkhá, nundxaʼwamíjná ga̱jma̱a̱ tsiakii dí gíʼdoo ikhaa. Índo̱ nuxnáalu núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nikuʼma̱a̱ a̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ numulú, narmáʼáan a̱jkiu̱lú dí nandoo kaʼyulú wéñuuʼ. Mámbá índo̱ nunda̱ʼa̱a̱ dí maxnúlú ikha mu mbuʼyáá xú kaʼnii gúraʼníí mbá xkujndu nugíwáanʼ náa a̱jkiu̱lú dí ikhaa ra̱ʼkhá tháan gíʼdoo ku̱ma̱. Índo̱ nuʼnilú oración xóo rígi̱, nambáyulú mbuyamajkuíí itháan Jeobá ga̱jma̱a̱ nambáyulú mu muguajún jmbu mu xúʼni nimbá dí maʼni gachúu xóo nambájxu gajmiúlú.
8. Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mú xúniñaʼ ruyamajkuíí Jeobá rá.
8 Mu ma̱ndoo mbuyamajkuíí Jeobá, gíʼmaa muʼnigajmaa Biblia, ikhí majmañulú xkridún xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ ikhí dí míjiánʼ o dí ramíjiánʼ nini̱. Mbuʼyáá ajtsú enii xkri̱da rígi̱, ginii muʼthá ga̱jma̱a̱ numún a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ niguájun jmbu, Abdías bi̱ kayá edxu̱u̱ náa goʼwóo rey Acab ga̱jma̱a̱ Jehoiadá bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun. Nda̱wa̱á muʼni gájmalú ga̱jma̱a̱ numuu Jehoás rey ndrígóo Judá bi̱ nigíʼdu̱u̱ má míjiánʼ mú nda̱wa̱á niʼni tsínguminaʼ náa ikhaa.
XÁMIÑULU XÓÓ ABDÍAS
9. Xú káʼnii nimbáyúu Abdías dí nimiñuu kaʼyoo Jeobá rá. (1 Rey. 18:3, 12.)
9 Biblia nagi̱ʼdu̱u̱ naʼthúlú ga̱jma̱a̱ numuu Abdíasd xígi̱ kaʼnii: “Abdías namíñuu kaʼyoo Jeobá” (atraxnuu 1 Reyes 18:3,e 12).f Xú kaʼnii nimbáyúu rígi̱ xá. Rígi̱ nimbáyúu mu mani̱ndxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ma̱ndoo maku̱mu̱u̱ kuyáá ikhaa, núma̱aʼ má rígi̱, rey niʼni dí mayéʼga edxu̱u̱ náa goʼwóo (atayáá ma̱ngaa Nehemías 7:2) Imbo̱o̱ xóo nimbáyúu dí mamiñúu kaʼyoo Dios nindxu̱u̱ dí támiñuu, cualidad rígi̱ nimbáyuʼ wéñuuʼ. Náa numuu rá. Numuu rí nixtáa índo̱ nitañajunʼ xa̱bu̱ xkawiiʼ Acab, numuu dí “phú raʼkhí kaʼyuuʼ niʼni náa iduu Jeobá ki xóo xúgíinʼ reyes bi̱ nikúwá nákha ginii” (1 Rey. 16:30). Ma̱ngaa Acab ninigúnʼ ga̱jma̱a̱ Jezabel bi̱ ndaʼyamajkuu Baal ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháan niwi̱yu̱u̱ʼ kaʼyoo Jeobá. Dí nindoo marikhún xa̱bu̱ bi̱ kúwíin náa gu̱wa̱ʼ tribu náa Israel mu xúyamajkuíí Jeobá asndu nigudíin mbaʼin profeta ndrígóo Dios (1 Rey. 18:4). Ra̱ʼkhá tháan mingíjyúuʼ índo̱ nixtáa Abdías mú ikhaa ndiʼyamajkuu Jeobá.
10. Xú kaʼnii nisngájmaa Abdías dí támiñuu kayuuʼ rá.
10 Xú káʼnii nisngájma Abdías dí támiñuu kayuuʼ rá. Índo̱ Jezabel nigíʼdu̱u̱ nixkúún profeta ndrígóo Dios mu magudíin, Abdías niʼni káwíin mbá 100 dí ikhiin ga̱jma̱a̱ nirkaʼwiin náa tsíñu, niʼni a̱jma̱ grupo náa nikúwíin 50 xa̱bu̱ náa mámbá ga̱jma̱a̱ nixnún pan ga̱jma̱a̱ iyáʼ (1 Rey. 18:13, 14). Á mu Jezabel nidxawun dí niʼni Abdías maxíyáa. Gajkhun má dí Abdías nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ dí na̱nguá eyoo makhañúu, nandoo ma dí maxtáa, mú, itháan nindoo kaʼyoo Jeobá gajmíi̱nʼ xa̱bi̱i̱. Ikha jngóo na̱nguá nidxaʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu i̱ndó ikhaa.
Náa mbá xuajin dí na̱nguá eniñu̱nʼ mbuyamajkuíí Jeobá, mbáa ndxájulú nasngájmaa dí tsémiñuu ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱ kagu̱ i̱yi̱i̱ʼ náa eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú. (Atayáá kutriga̱ 11).i
11. Xú káʼnii eyaridáá xkridoo Abdías mbaʼin xa̱bi̱i̱ Jeobá rá. (Atayáá xtiʼkhu ma̱ngaa.)
11 Mbaʼin xa̱bi̱i̱ Jeobá kúwá náa xuajin náa na̱nguá eniñu̱nʼ mbuyamajkuíí Jeobá. Ikháá xó má Abdías, a̱ngiu̱lú bugi̱ na̱nguá eñún muniñaʼ mbuyamajkuíí Jeobá maski ajndu nusngajmún gamajkhu náa xa̱bu̱ xuajin (Mat. 22:21) Nusngajma dí nduyamajkuíí Jeobá índo̱ nunimbu̱ún kuyáá ikhaa ginii ki xóo xa̱bu̱ numbaaʼ (Hech. 5:29). Ikha jngóo nutaraʼa ga̱jma̱a̱ nagimbíi̱n má xúʼko̱ ngu̱ʼwa̱á (Mat. 10:16, 28). Ma̱ngaa nuni̱ tsiakimijna dí a̱ngiu̱ún muguáʼdáá dí nda̱ñúunʼ mu makuwíin mijngii náa Jeobá. Guʼyáálú xkri̱doo Henri, bi̱ xtaa náa mbá país ndrígóo África náa nákha ginii na̱nguá niniñaaʼ mbuyamajkuíí Jeobá. Índo̱ nikúwíin xúʼko̱ kaʼnii, Henri nixnáximinaʼ mu maʼga kagu̱ i̱yi̱i̱ʼ ndrígulú náa a̱ngiu̱lú. Ikhaa niʼnirámáʼ: “Xa̱bu̱ namíñuu nindxu̱u̱ jún. Mú, nda̱yo̱o̱ dí nimbáyúu nindxu̱u̱ dí itháán namiñuu ka̱yo̱o̱ Jeobá, ikha jngóo támíñúʼ”. Ikháán ma̱ngaa ma̱ndoo matasnga̱jmá dí tsémíñáaʼ á mu najmañaaʼ matayamajkuíí Dios.
GUGUAJÚNLÚ JMBU XÓO JEHOIADÁ
12. Xú káʼnii nisngájma Jehoiadá ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ dí niguájun jmbu náa inuu Jeobá rá.
12 Jehoiadá, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun ndiʼyamajkuu Jeobá, ikha jngóo niwi̱ji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ nixkajxi̱i̱n eʼwíinʼ mu mbuyamajkuíí Jeobá. Rígi̱ nikujmaa índo̱ Atalía, a̱ʼdióo Jezabel niʼni kúwáʼ trono náa Judá. Atalía ninindxu̱u̱ mbá a̱ʼgu̱ gamíi, ra̱ʼkhá tháán xkawiʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nindoo maʼtáñajunʼ ikhaa, dí asndu niʼniminaʼ magudíin xúgíinʼ bi̱ naguwáʼ náa e̱ji̱i̱n rey, ¡Nindoo magudíin e̱jín xíñíiʼ! (2 Crón. 22:10, 11). Númaaʼ má Jehosabeat, a̱ʼgiu̱u̱ Jehoiadá niʼni kríya̱a̱ʼ mbáa ada̱, bi̱ mbiʼyuu Jehoás. Ikhaa ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ nirkaʼwii ga̱jma̱a̱ niñewa̱a̱n. Xúʼko̱ kaʼnii nini dí mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa David mani̱ndxu̱u̱ rey. Jehoiadá táguanúu wíí numuu dí nimíñuu eʼni Atalía, ikhaa nisngájma dí niwi̱ji̱ jmbu náa inuu Jeobá (Prov. 29:25).
13. Xú káʼnii nisngájma Jehoiadá mbu̱júu̱ dí niwi̱ji̱ jmbu náa Jeobá rá.
13 Índo̱ Jehoás nigiʼdoo mbá juwan tsiguuʼ, Jehoiadá nisngájma mbu̱júu̱ dí niwi̱ji̱ jmbu xó má eyoo Jeobá. Nindxa̱ʼwáminaʼ dí maʼni. Á mu xúgíʼ nagájnuu májánʼ, Jehoás mani̱ndxu̱u̱ rey, mbáa bi̱ phú na̱ʼkha̱ náa goʼwóo David. Mú, á mu tségajnúu májánʼ, Jehoiadá makhañúu. Númaaʼ má dí Jeobá niʼni tsajkurámaaʼ dí niʼni, xúgíʼ nigájnuu májánʼ. Xabuanuu gajmíi̱n levitas nimbayíí Jehoiadá mu Jehoás mani̱ndxu̱u̱ rey ga̱jma̱a̱ nikuʼmiin dí muxi̱ya̱a̱ Atalía (2 Crón. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). “Nda̱wa̱á Jehoiadá niʼnimbánuminaʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ rey ma̱ngaa xa̱bu̱ xuajin; ikhí nixna ajngún dí mani̱ndxu̱ún má xúʼko̱ xuajñuu Jeobá” (2 Rey. 11:17). “Ma̱ngaa nigruigi̱i̱n bi̱ muñewa̱a̱n xkrugua náa mijngii xkrugoo goʼwóo Jeobá mu xúʼko̱ xúniña̱a̱n mato̱ʼo̱o̱ nimbáa bi̱ tsagaa” (2 Crón. 23:19).
14. Xú kaʼnii gamajkhu nigruigú Jehoiadá numuu dí ndiʼyamajkuu Jeobá rá.
14 Jeobá niʼnimbánuu rí niʼthí nákha wajyúuʼ náa Jehoiadá rí “mbaʼyamajkún bi̱ nduyamajkuíí”, xúʼko̱ nigíʼnuu Jehoiadá (1 Sam. 2:30). Mbá xkri̱da, Jeobá niniñuuʼ rí magumaraʼmáʼ náa Ajngóo xúgíʼ rí májánʼ dí niʼni ndxajkuun bugi̱, mu mbuʼyaridáá xkridoo (Rom. 15:4). Ga̱jma̱a̱ índo̱ Jehoiadá nikháñuu nigruigú mbá gamajkhu kiejuunʼ: ‹Nijuiʼdi̱i̱ náa xuajñuu David náa nibi̱ínʼ reyes numuu rí niʼni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Israel ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu Dios bi̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo› (2 Crón. 24:15, 16).
Á mu nduʼyamajkuíí Jeobá xó má Jehoiadá bi̱ ndiyá edxu̱u̱ náa ndxajkun, maxkajxáánʼ mangáanʼ mumbáñún a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ muguajúnlu jmbu náa níjñún. (Atayáá kutriga̱ 15).j
15. Ndiéjunʼ eʼsngúlú historia ndrígóo Jehoiadá rá. (Atayáá xtiʼkhuu ma̱ngaa.)
15 Xóo nixtáa Jehoiadá mambáyulú xúgiáánʼ mu mbuʼyamajkuíí itháán Dios. Bi̱ kuya̱a̱ edxu̱ún ma̱ndoo mbuyaridáá índo̱ nduyáʼ xú káʼnii ma̱ndoo muñewa̱a̱n congregación (Hech. 20:28). Xabuanuu ma̱ndoo majmañún rí á mu nduyamajkuíí Jeobá ga̱jma̱a̱ nuguájun jmbu, muguaʼdáá má xúʼko̱ dí muni̱ náa rí nandoo ikhaa. Jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ ma̱ndoo mbu̱ya̱a̱ xú káʼnii Jeobá niʼni ga̱jmá Jehoiadá, ga̱jma̱a̱ gusngajmá gamajkhu xó má kaʼyoo náa xabuanii, itháan bi̱ mbayuuʼ má tsiguʼ nuni̱ ñajuunʼ Jeobá (Prov. 16:31). Ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ma̱ndoo majmañulú náa xkridún xabuanii gajmiún levitas: Gíʼmaa mumbáñún xúgíʼ xó má eʼngo̱o̱ ga̱jma̱a̱ muʼnimbulú dí gúthulu bi̱ nuyegún edxu̱u̱ náa ikháanʼlu (Heb. 13:17).
XÁNINDXU̱LÚ XÓO JEHOÁS
16. Xú káʼnii nisngájma Jehoás rí na̱nguá niwi̱ji̱ jmbu náa Jeobá rá.
16 Índo̱ rey Jehoás ninindxu̱u̱ xóo ndxáma̱á, niʼni tsiakiiminaʼ mu maʼni mbá xúgíʼ rí nanigu̱u̱ʼ Jeobá, numuu rí nimbáyúu Jehoiadá (2 Rey. 12:2). Mú, nda̱wa̱á rí nikháñuu Jehoiadá, Jehoás niʼdxawun rí nithi príncipes ndrígóo Judá bi̱ niniña̱a̱ʼ ruyamajkuíí xó má kaʼyoo Jeobá. Ikha jngóo “nigíʼdii ndiyamajkuíí poste rí mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ xándú” (2 Crón. 24:4, 17, 18). Maski asndu Jeobá nigawúúnʼ wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱ “ikhaa na̱nguá niniñuuʼ makuʼmiin profetas mu matangi̱ín” mu “ikhiin na̱nguá nindúún mudxawíín” asndu na̱nguá nini caso Zacarías,g a̱ʼdióo Jehoiadá, bi̱ nindxu̱u̱ profeta ga̱jma̱a̱ ndxajkuun, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ prímii Jehoás. Ga̱jma̱a̱, rey Jehoás nikujmii muxiyáá Zacarías maski asndu familia ndrígióo ninikríyaaʼ. ¡Na̱nguá nigiʼdoo gamajkuu! (2 Crón. 22:11; 24:19-22).
17. Xú káʼnii niguámbári̱go̱o̱ xóo nixtáa Jehoás rá.
17 Jehoás na̱nguá nimíñuu kaʼyoo Dios, ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ xúgíʼ rí niʼni tagajnuu májánʼ, numuu rí Jeobá má niʼthí: “Bi̱ na̱nguá eyamajkuʼ xúyamajkún má mangiin” (1 Sam. 2:30). Mbiʼi nda̱wa̱á, “mbá nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱” bi̱ náa ejército sirio nigún nini gajmiún soldado ndrígióo Jehoás, maski asndu ikhiin “ra̱ʼkhá tháán mbaʼin”, ikhaa “nigawúúnʼ wéñuuʼ”. Índo̱ sirios nitangiín náa xuajñún, xa̱bi̱i̱ má Jehoás nixiyáá numuu rí ikhaa nixíyáa Zacarías. Ga̱jma̱a̱, numuu rí “ninindxu̱u̱ ra̱májánʼ xa̱bu̱ asndu na̱nguá nidi̱i̱ náa nibi̱ín reyes” (2 Crón. 24:23-25).
18. Xó má eʼthí Jeremías 17:7, 8, ndiéjunʼ gíʼmaa muʼnilú mu xánindxu̱lú xóo Jehoás rá.
18 Ndiéjunʼ ma̱ndoo majmañulú historia ndrígóo Jehoás rá. Ikhaa ninindxu̱u̱ xóo mbá ixi̱ rí ajmu̱u̱ majkhaʼ, dí mbaʼyóoʼ rí mixtambáyii mu mawiji̱ jmbu, rí asndu xóo ndayóoʼ mawi̱ji̱ mbóo ixi̱ náa nijniúu mu mambáyúu, ikhaa ninindxu̱u̱ ndxajkuun Jehoiadá. Índo̱ bugi̱ nikháñuu ga̱jma̱a̱ nigíʼdúu niʼdxawuun rí nuthi xa̱bu̱ bi̱ tsémiñún kuyáá Jeobá: Ikhaa nigíʼdúu niʼni rí Jeobá na̱nguá nigu̱u̱ʼ. Rígá mbóʼ dí naʼsngúlú: Na̱nguá eʼyamajkuíílu Jeobá i̱ndó numuu rí a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa guʼwúlú numbayúlúʼ ga̱jma̱a̱ nuthi rí gíʼmaa muʼnilú. Mu muʼguá kanuu itháán náa Jeobá, gíʼmaa muʼni mba̱a̱ rí nandulú kuʼyáá ga̱jma̱a̱ gamajkhu rí kuáʼdáá náa Jeobá, rígi̱ muʼnilú á mu nuʼnigajmaa ma̱ngaa nundxa̱ʼwa̱míjnalú ga̱jma̱a̱ nuʼtákáñii tsejtsíí mbiʼi (atraxnuu Jeremías 17:7, 8;h Col. 2:6, 7).
19. Ndiéjunʼ gíʼthún Jeobá rí muʼni rá.
19 Jeobá na̱nguá nda̱ʼa̱ mbóo rí xáʼngulú guʼni. I̱ndó rí nandoo ikhaa nindxu̱u̱ xó ma na̱ʼkha̱ raʼthí náa Eclesiastés 12:13, rí naʼthí: “Gamiñáʼ xtayáá Dios bi̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ atatsimbaaʼ rí naʼtáñajunʼ. Numuu dí rígi̱ kaʼyoo maʼni xa̱biya̱”. Á mu nduʼyamajkuíí Jeobá ma̱ndoo muraʼníí asndu ndiéjunʼ má xkujndu gáʼkha̱ jma̱a̱ muguajúnlu jmbu xó ma niʼni Abdías ga̱jma̱a̱ Jehoiadá. Nimbáa xáʼni gachúu xóo mbájxulu gajmiulúʼ Jeobá.
AJMÚÚ 3 Ikháánʼ naraxnúʼ tsiakii, jma̱a̱ natani rí xamíñuʼ
a Náa Biblia, ajngáa gamíi gíʼdoo mbaʼa enii dí nandoo gáʼthúu̱n. Xó má e̱ʼkha̱ raʼthí, ma̱ndoo maxtiʼkhuu ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n, nguáná nandoo gáʼthúu̱n dí mamiñúlúʼ, gamajkhu o dí maʼniulú tsiánguá. Artículo rígi̱ mambáyulú mbuʼyáá xú káʼnii ma̱ndoo muʼni mba̱ja̱a̱ gamajkhu dí maxkajxáan’ muguajunʼlu jmbu ga̱jma̱a̱ xámiñulu índo̱ gúʼnilú ñajuunʼ Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí.
b Salmo 25:14: “Bi̱ nambáxu̱u̱n májánʼ wéñuʼ gajmiún Jeobá nindxúu̱n xa̱bu̱ bi̱ nduyamajkuíí ikhaa, ma̱ngaa naʼni rí ikhiin muniʼnuuʼ rí nimbánun”.
c Salmo 34:11: “E̱ji̱nʼ aguwaʼla, gudxawunʼ; masngála xóo nindxu̱u̱ gamíi ndrígóo Jeobá”.
d Abdías bi̱ na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu gi̱i̱, na̱nguá nindxu̱u̱ profeta Abdías bi̱ nixtáa tsiguʼ nda̱wa̱á bi̱ niniraʼmáʼ libro dí kayá mbiʼyuu.
e 1 Reyes 18:3: “Ikhú, Acab nindxa̱ʼóo Abdías bi̱ nañewu̱u̱n guʼwá. (Mú, Abdías namíñuu kaʼyoo Jeobá)”.
f 1 Reyes 18:12: “Índo̱ gáʼgáaʼ, espíritu ndrígóo Jeobá maʼga kañáán i̱mbá níʼkhá, ga̱jma̱a̱ á mu na̱thu̱u̱n Acab, mú ikhaa tséxkamán, maxíñu̱u̱n ikhúún. Mú, xa̱bia̱a̱ʼ bugi̱ namíñuu kaʼyoo Jeobá asndu nákha kaʼníí dxámá”.
g Mateo 23:35 naʼthí dí Zacarías ninindxu̱u̱ “a̱ʼdióo Baraquías”. Tikhun nuthi dí Jehoiadá nigiʼdoo a̱jma̱ mbiʼyuu, xó má gíʼnuu ga̱jmá eʼwíinʼ bi̱ naguwáʼ náa Biblia (atayáá ma̱ngaa Mt 9:9, Mr 2:14), o dí Baraquías ninindxu̱u̱ xiʼñúuʼ o mbáa wajinʼ xiʼñúuʼ Zacarías.
h Jeremías 17:7, 8: “Gaguma tsajkurámááʼ xa̱bu̱ bi̱ nakumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá, bi̱ naʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá. Maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ixi̱ rí wíji̱ náa rawuunʼ iyaʼ, rí naxkraʼa ajmu̱u̱ asndu náa rígá iyaʼ, índo̱ gáʼni mijkha xújndooʼ, ga̱jma̱a̱ maʼni maxaʼ má xúʼko̱. Índo̱ gáʼni ru̱ʼphu̱ xáʼni gínáa ní má xániñuuʼ raxná xndúu”.
i NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU: Náa xtiʼkhuu rígi̱ nakujmaa mbáa ndxájulú na̱jkha̱ kagu̱ i̱yi̱i̱ʼ náa eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú náa mbá xuajin dí na̱nguá eniñu̱nʼ mbuyamajkuíí Jeobá.
j NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU: Mbáa ndxájulú dxáʼgú najmañuu xú káʼnii gíʼmaa maʼtáraʼa índo̱ ndaʼyoo xú káʼnii eʼni mbáa ndxájulú a̱ʼgú nikhi̱i̱. Mbáa ndxájulú nikhi̱i̱ nasngájma dí na̱nguá míñúu índo̱ naʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ carrito. Mbáa ndxájulú xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ nakro̱ʼo̱o̱ májánʼ xóo maʼni mbá ñajunʼ, naʼsngúún eʼwíinʼ xú káʼnii gíʼmaa muni ñajunʼ náa Guʼwá náa nagimbáanʼ.