Ҳаёти ҷовидонӣ дар рӯи замин — умеди эҳёшуда
«Эй Дониёл, ин суханонро пинҳон намо, ва ин китобро то замони охир мӯҳр зан; бисёре ҷустуҷӯ хоҳанд кард, ва дониш афзоиш хоҳад ёфт» (ДОН. 12:4).
1, 2. Кадом саволҳо дар ин мақола муҳокима мешаванд?
ИМРӮЗ миллионҳо одамон ба таври равшан мефаҳманд, ки умеди ҳаёти ҷовидона дар биҳишти рӯи замин — умедест, ки дар Навиштаҳо асос ёфтааст (Ваҳй 7:9, 17). Дар оғози таърихи инсоният Худо ошкор кард, ки Ӯ одамро на барои он офарид, ки вай чанд сол зиндагӣ кунаду сипас бимирад, балки барои он ки ҷовидона умр ба сар барад (Ҳас. 1:26–28).
2 Ба он ки инсоният комилияти гумкардаи Одамро ба даст меорад, исроилиён имон доштанд. Дар Навиштаҳои Юнонӣ шарҳ дода мешавад, ки ба воситаи чӣ Худо ҳаёти ҷовидониро дар Биҳишти рӯи замин имконпазир хоҳад сохт. Пас, чаро умеди инсоният ба эҳёшавӣ ниёз дошт? Чӣ тавр ба ин умед рӯшанӣ андохта шуд ва чӣ гуна он ба миллионҳо одамон маълум гашт?
Чӣ тавр умед пинҳон карда шуд
3. Чаро тааҷҷубовар нест, ки умеди инсоният ба ҷовидона дар рӯи замин зистан пинҳон гашт?
3 Исо пешгӯӣ кард, ки пайғамбарони бардурӯғ таълимоти ӯро таҳриф мекунанду одамони бисёрро гумроҳ менамоянд (Мат. 24:11). Петруси расул масеҳиёнро огоҳ мекард: «Дар миёни шумо ҳам муаллимони козиб хоҳанд буд» (2 Пет. 2:1). Павлуси расул дар бораи замоне мегуфт, ки «[одамон] таълимоти солимро қабул нахоҳанд кард, балки бар тибқи ҳавасҳои худ барои худ муаллимоне хоҳанд баргузид, ки нутқашон ба гӯшҳо хуш ояд» (2 Тим. 4:3, 4). Шайтон ба воситаи масеҳияти осӣ одамонро гумроҳ менамояд ва аз онҳо ҳақиқати дилгармкунандаро дар бораи нияти Худо нисбати инсоният ва замин пинҳон мекунад. (2 Қӯринтиён 4:3, 4–ро бихонед.)
4. Кадом умеди инсониятро сарварони осии динӣ рад мекарданд?
4 Мувофиқи Навиштаҳо Салтанати Худо — ин ҳокимияти осмониест, ки тамоми ҳокимиятҳои инсониро несту нобуд мекунад ва ба онҳо хотима мебахшад (Дон. 2:44). Дар давоми Салтанати Ҳазорсолаи Масеҳ Шайтон ба варта андохта хоҳад шуд, мурдагон эҳё хоҳанд гашт ва инсоният дар рӯи замин комилиятро ба даст хоҳад овард (Ваҳй 20:1–3, 6, 12; 21:1–4). Лекин сарварони ҷаҳони масеҳият, ки аз ҳақиқат дур шуда буданд, фикру ақидаҳои дигарро қабул карданд. Масалан, дар асри III яке аз сарварони Калисо, Ориген, касонеро, ки ба баракатҳои заминии Салтанати Ҳазорсола имон доштанд, маҳкум мекард. Теологи католик Августини Ҳиппӯӣ (354–430 д. мо) «ақида дошт, ки салтанати ҳазорсола нахоҳад буд»,— гуфта мешавад дар «Энсиклопедияи католикӣ» («The Catholic Encyclopedia»)a.
5, 6. Чаро Ориген ва Августин бар зидди таълимоти Ҳокимияти Ҳазорсола мебаромаданд?
5 Чаро Ориген ва Августин бар зидди таълимоти Ҳокимияти Ҳазорсола мебаромаданд? Ориген шогирди Клименти Искандарӣ буд, вай бошад, эътиқод дошт, ки инсон рӯҳи намиранда дорад ва ин эътиқоди ӯ аз фалсафаи юнонӣ сарчашма мегирифт. Теолог Вернер Йегер қайд мекунад, ки Ориген зери таъсири сахти фикру ақидаҳое, ки Афлотун оиди рӯҳ дошт, «ба таълимоти масеҳӣ фикру ақидаҳои Афлотунро дар бораи рӯҳ ва тақдири ояндаи он илова кард». Ҳамин тавр, Ориген баракатҳои заминии Салтанати Ҳазорсоларо ба олами рӯҳу арвоҳ гузаронд.
6 Августин дар синни 33–солагӣ «масеҳӣ» гашт. Лекин пеш аз ин, ӯ тарафдори фикру ақидаҳои навафлотуния буд. (Навафлотуния яке аз равияҳои фалсафаи Афлотун аст, ки онро дар асри сеюм Плотин инкишоф додааст.) Баъди «масеҳӣ» гаштан ҳам, Августин аз назарияҳои навафлотунӣ даст накашид. «Каллаи ӯ мисли зарфе гашт, ки дар он таълимоти Аҳди Ҷадид бо фикру ақидаҳои фалсафаи Афлотун комилан омехта шуданд»,— гуфта мешавад дар «Энсиклопедияи нави бритонӣ» («The New Encyclopædia Britannica»). Чӣ хеле ки «Энсиклопедияи католикӣ» мегӯяд, Августин шарҳ медод, ки Салтанати Ҳазорсолаи дар боби 20–уми китоби Ваҳй тасвиршударо ба маънои аслӣ фаҳмидан лозим нест; он маънои маҷозӣ, рамзӣ дорад. Ҳамчунин дар он энсиклопедия гуфта мешавад: «Ин шарҳро ... теологҳои ғарбӣ қабул карданд ва дар натиҷа маънои пештараи ҳокимияти ҳазорсола аз байн рафт».
7. Зери таъсири кадом эътиқоди бардурӯғ умеди ҷовидона дар рӯи замин зистани инсоният суст гашт ва чӣ гуна?
7 Умеди инсоният ба ҳаёти ҷовидона дар рӯи замин зери таъсири эътиқоде, ки дар Бобили қадим вуҷуд дошту сипас ба тамоми ҷаҳон паҳн шуд, суст гашт. Бобилиён бовар мекарданд, ки инсон рӯҳи намиранда дорад ва бадан барои он танҳо маскан аст. Вақте ки ҷаҳони масеҳият ин эътиқодро қабул намуд, теологҳо кӯшиш карданд, ки онро дар Навиштаҳо асоснок намоянд. Барои ин, онҳо оятҳоеро, ки дар бораи ҳаёти осмонӣ мегӯянд, нодуруст шарҳ дода, мегуфтанд, ки гӯё мувофиқи ин оятҳо ҳамаи одамони хуб ба осмон мераванд. Онҳо таълим медоданд, ки ҳаёти инсон дар рӯи замин гузаранда аст ва барои санҷиши одам — барои муайян кардани он ки ӯ ба ҳаёти осмонӣ сазовор аст ё не — пешбинӣ шудааст. Ҳамчунин бо умеди яҳудиён ба ҳаёти ҷовидонӣ дар рӯи замин чизи ба ин монанде шуда буд. Яҳудиён эътиқоди юнониёнро оиди рӯҳи намиранда доштани инсон батадриҷ қабул карданд ва дар натиҷа умеди пешинаи онҳо ба ҳаёт дар рӯи замин гум шуд. Чӣ қадар дур аст ин эътиқод аз ҳақиқате, ки Китоби Муқаддас дар бораи инсон мегӯяд! Инсон офаридаи ҷисмӣ аст, на рӯҳӣ. Яҳува ба инсони нахустин гуфт: «Ту хок ҳастӣ» (Ҳас. 3:19). Хуллас, замин, на ин ки осмон барои инсон хонаи абадӣ аст. (Забур 103:5; 113:24–ро бихонед.)
Дар торикӣ нури ҳақиқат дурахшид
8. Баъзе одамони бомаърифати асри XVII дар бораи умеди инсоният чӣ мегуфтанд?
8 Ҳарчанд аксари динҳое, ки худро масеҳӣ меноманд, умеди ҷовидона дар рӯи замин зистанро рад мекунанд, ба Шайтон пурра пинҳон кардани ҳақиқат муяссар нашуд. Дар тӯли асрҳо барои баъзе касоне, ки Китоби Муқаддасро бодиққат мехонданд, нури ҳақиқат медурахшид, яъне онҳо баъзе ҷонибҳои нияти Худоро дар бораи он ки чӣ тавр Ӯ ба одамон комилиятро бармегардонад, мефаҳмиданд (Заб. 96:11; Мат. 7:13, 14; 13:37–39). Дар асри XVII ва чанде пеш аз ин ба туфайли тарҷума ва нашр шуданашон Навиштаҳои Муқаддас ба одамони бештар дастрас гашт. Дар соли 1651 олиме навишт, ки агар тавассути Одам инсон «Биҳишт ва имконияти ҷовидона дар рӯи замин зистанро аз даст дода бошад», он гоҳ ба туфайли Масеҳ «ҳамаи одамон дар рӯи замин зиста метавонанд; вагарна ин муқоиса маъное намедошт». (1 Қӯринтиён 15:21, 22–ро бихонед.) Яке аз шоирони машҳури англис Ҷон Милтон (1608–1674) достони «Биҳишти гумшуда» ва давоми он «Биҳишти баргашта»-ро эҷод кардааст. Дар асарҳояш ӯ дар бораи мукофоте, ки одилон дар биҳишти рӯи замин мегиранд, нақл мекард. Ҳарчанд Милтон қисми зиёди умрашро ба омӯзиши Китоби Муқаддас сарф карда бошад ҳам, ӯ эътироф менамуд, ки пурра фаҳмидани ҳақиқати Навиштаҳо то замони ҳузури Масеҳ имконнопазир аст.
9, 10. а) Исаак Нютон дар бораи умеди инсоният чӣ навиштааст? б) Чаро замони ҳузури Масеҳ ба назари Нютон ин қадар дур менамуд?
9 Олими машҳур Исаак Нютон (1642–1727) ҳамчунин ба Китоби Муқаддас рағбати калон дошт. Ӯ мефаҳмид, ки муқаддасон барои ҳаёти осмонӣ эҳё шуда, ҳамроҳи Масеҳ ба таври ба чашм ноаён ҳукмронӣ хоҳанд кард (Ваҳй 5:9, 10). Дар бораи Салтанат ӯ навиштааст: «Замин баъди рӯзи қиёмат низ маскани одамони миранда хоҳад буд, на танҳо дар давоми 1 000 сол, балки ҳатто ҷовидона чунин хоҳад буд».
10 Нютон фикр мекард, ки ҳузури Масеҳ садсолаҳо пас оғоз мегардад. Таърихшинос Стивен Снобелен мегӯяд: «Яке аз сабабҳои ин ки чаро Нютон омадани Салтанати Худоро ин қадар дур меҳисобид, он аст ки ӯ сахт дилхунук шуда буд, зеро дар гирду атрофаш осиёнро медид, ки ба Худои Сегона имон доштанд». Хушхабар то ба ҳол пӯшида буд. Ва Нютон ягон равияи масеҳиеро, ки онро мавъиза мекард, намедонист. Ӯ навиштааст: «Фаҳмидани ин пешгӯиҳои Дониёл ва пешгӯиҳои Юҳанно, ки дар китоби Ваҳй навишта шудаанд, то замони охир имконнопазир аст». Нютон шарҳ дод: «Он гоҳ, чӣ тавре ки мегӯяд Дониёл “бисёре ҷустуҷӯ хоҳанд кард ва дониш афзоиш хоҳад ёфт”. Зеро Инҷил пеш аз омадани азоби азим ва рӯзи қиёмат бояд ба ҳамаи халқҳо мавъиза карда шавад. Анбӯҳи бузурги мардум бо шохаҳои нахл дар даст, ки аз азоби азим меоянд, наметавонанд бешумор ва аз ҳамаи халқҳо бошанд, бе он ки Инҷил пеш аз рух додани ин ба онҳо мавъиза карда шавад» (Дон. 12:4; Мат. 24:14; Ваҳй 7:9, 10).
11. Чаро умеди инсоният дар рӯзҳои Милтон ва Нютон барои аксарият пӯшида мемонд?
11 Дар рӯзҳои Милтон ва Нютон фикру ақидаҳои ба таълимоти калисо зидро баён кардан хатарнок буд. Аз ин рӯ, бисёри асарҳои онҳо, ки Китоби Муқаддасро шарҳ медоданд, танҳо баъди маргашон нашр шуданд. Дар асри XVI як гурӯҳ имондорон аз калисои католикӣ ҷудо шуданд, зеро бо баъзе таълимоти он розӣ набуданд. (Онҳо протестантҳо номида шуданд.) Лекин онҳо таълимот оиди рӯҳи намиранда доштани инсонро дигар накарданд. Ҳамчунин калисоҳои асосии протестантӣ фикру ақидаҳои Августинро дастгирӣ мекарданд ва таълим медоданд, ки Ҳокимияти Ҳазорсола дар гузашта оғоз шудааст на ин ки дар оянда оғоз мешавад. Лекин дар замони охир оё дониш афзун гашт?
«Дониш афзоиш хоҳад ёфт»
12. Кай дониши ҳақиқӣ бояд меафзуд?
12 Дар бораи «замони охир» Дониёл дигаргунии хуберо пешгӯӣ кард. (Дониёл 12:3, 4, 9, 10–ро бихонед.) «Он гоҳ одилон ... чун офтоб дурахшон хоҳанд шуд»,— гуфт Исо (Мат. 13:43). Чӣ тавр дар замони охир дониши ҳақиқӣ афзуд? Биёед баъзе дигаргуниҳои таърихиеро, ки дар давоми даҳсолаҳои пеш аз оғози охирзамон, яъне пеш аз соли 1914, рух доданд, дида бароем.
13. Чарлз Тейз Расселл баъди таҳқиқ кардани мавзӯи ба инсоният баргардондани комилият чӣ навишт?
13 Дар охири асри XIX баъзе одамони самимӣ кӯшиш карданд, ки ба «намунаи суханони солим» сарфаҳм раванд (2 Тим. 1:13). Яке аз чунин шахсон Чарлз Тейз Расселл буд. Дар соли 1870 ӯ ва чанде дигар ҷӯяндагони ҳақиқат барои омӯзиши Китоби Муқаддас маҳфиле барпо карданд. Дар соли 1872 онҳо мавзӯи ба инсоният баргардонидани комилиятеро, ки Одам аз даст дода буд, таҳқиқ намуданд. Баъдтар, Расселл дар ин бора навишт: «То он вақт мо фарқияти калони байни мукофоти калисо (яъне ҷамъомади масеҳиёни тадҳиншуда), ки имрӯз зери озмоиш аст ва мукофоти одамони содиқи ҷаҳонро аниқ дида наметавонистем». Мукофоти одамони содиқи ҷаҳон — «аз нав ба даст овардани комилияти инсонӣ хоҳад буд, ки аз он замоне нахустпадар ва сарвари инсоният Одам дар боғи Адан баҳравар буд». Расселл эътироф мекард, ки дар омӯзиши Китоби Муқаддас ба ӯ дигарон кӯмак менамуданд. Киҳо?
14. а) Ҳенри Данн ояти Аъмол 3:21-ро чӣ гуна мефаҳмид? б) Мувофиқи ақидаи Данн дар рӯи замин кӣ абадӣ зиндагӣ хоҳад кард?
14 Ҳенри Данн яке аз онҳо буд. Ӯ барвақттар дар бораи «таҷдид кардани ҳама чиз», ки «Худо бо забони анбиёи муқаддаси Худ аз азал гуфтааст», навишта буд (Аъм. 3:21). Данн медонист, ки ин таҷдид маънои онро дорад, ки инсоният дар рӯи замин дар давоми Ҳокимияти Ҳазорсолаи Масеҳ комилиятро аз нав ба даст меорад. Ҳамчунин Данн саволеро, ки бисёриҳоро ташвиш медод, муҳокима намуд: кӣ дар рӯи замин абадӣ зиндагӣ хоҳад кард? Мувофиқи ақидаи ӯ миллионҳо одамон эҳё хоҳанд шуд, ҳақиқатро таълим хоҳанд гирифт ва имконияти ба Масеҳ имон оварданро хоҳанд дошт.
15. Ҷорҷ Сторрз дар бораи эҳёшавӣ чиро фаҳмид?
15 Дар соли 1870 Ҷорҷ Сторрз низ ба хулосае омад, ки золимон эҳё хоҳанд гашт ва имконияти ҷовидона зистан хоҳанд дошт. Ӯ ҳамчунин аз Навиштаҳо фаҳмид, ки эҳёшудае, ки ин имкониятро истифода намебарад, «хоҳад мурд, ҳатто “агар [ин] гунаҳкор дар синни садсолагӣ” бошад ҳам» (Иш. 65:20). Сторрз дар Бруклин, дар Ню–Йорк зиндагӣ мекард ва муҳаррири маҷаллаи «Муҳаққиқи Китоби Муқаддас» буд.
16. Муҳаққиқони Китоби Муқаддас аз калисоҳои ҷаҳони масеҳият бо чӣ фарқ мекарданд?
16 Расселл аз Китоби Муқаддас фаҳмид, ки вақти дар ҳама ҷо мавъиза кардани хушхабар расидааст. Аз ин рӯ, вай соли 1879 ба нашри маҷаллаи «Бурҷи дидбонии Сион ва қосиди ҳузури Масеҳ» оғоз кард, ки он ҳоло «Бурҷи дидбонӣ — хабаррасони Салтанати Яҳува» номида мешавад. Пештар, ҳақиқатро дар бораи умеди инсоният шумораи хеле ками одамон мефаҳмиданд, акнун бошад, гурӯҳҳои муҳаққиқони Китоби Муқаддас дар бисёр мамлакатҳо маҷаллаи «Бурҷи дидбонӣ»-ро мегирифтанд ва онро меомӯхтанд. Имон ба он ки танҳо миқдори ками одамон ба осмон мераванду ҳамзамон миллионҳо нафарон комилиятро ба даст оварда, дар рӯи замин зиндагӣ менамоянд, муҳаққиқони Китоби Муқаддасро аз аксари калисоҳои ҷаҳони масеҳият фарқ мекунонд.
17. Чӣ тавр дониши ҳақиқӣ афзун гашт?
17 «Замони охир»–и пешгӯишуда соли 1914 оғоз шуд. Оё дониши ҳақиқӣ дар бораи умеди инсоният афзун гашт? (Дон. 12:4). Дар соли 1913 ва чанде пеш аз ин мавъизаҳои Расселл дар 2 000 рӯзномаҳо чоп мешуданд, ки шумораи умумии хонандагони онҳо ба 15 миллион мерасид. То охири соли 1914 зиёда аз 9 миллион одамон дар се қитъаи замин «Фотодрамаи офариниш»-ро тамошо карданд, ки он аз аксу наворҳо иборат буда, дар бораи Ҳукмронии Ҳазорсолаи Масеҳ нақл менамуд. Аз соли 1918 то соли 1925 дар сар то сари ҷаҳон ходимони Яҳува бо нутқи «Миллионҳо одамоне, ки имрӯз зиндагӣ мекунанд, ҳеҷ гоҳ нахоҳанд мурд» баромад намуданд. Ин нутқ ба зиёда аз 30 забон пешкаш гашт ва он оиди умеди ҷовидона дар рӯи замин зистан нақл мекард. Дар соли 1934 Шоҳидони Яҳува фаҳмиданд, ки касоне, ки ба зиндагии абадӣ дар рӯи замин умед доранд, бояд таъмид гиранд. Ин фаҳмиш ҷидду ҷаҳди онҳоро дар кори мавъизаи хушхабари Салтанат афзун гардонд. Имрӯз имконияти дар рӯи замин абадӣ зистан дили миллионҳо одамонро аз миннатдорӣ ба Яҳува лабрез мегардонад.
Озодии пурҷалол дар пеш аст!
18, 19. Дар Ишаъё 65:21–25 чӣ гуна ҳаёт пешгӯӣ шудааст?
18 Ишаъё–пайғамбар зери илҳоми илоҳӣ навишт, ки халқи Худо дар рӯи замин аз чӣ гуна ҳаёт баҳравар хоҳад гашт. (Ишаъё 65:21–25-ро бихонед.) Баъзе дарахтоне, ки 2 700 сол пеш, ҳангоми навишта шудани ин суханони Ишаъё месабзиданд, шояд то ба ҳол сабз бошанд. Оё тасаввур карда метавонед, ки шумо ин қадар умри дароз дида, ҳанӯз ҳам бардаму бақувват ҳастед ва саломатии хуб доред?
19 Ҳаёт дигар фосилаи кӯтоҳе байни гаҳвора ва гӯр нахоҳад буд. Мо барои сохтан, шинондан ва омӯхтан имкониятҳои бешумор хоҳем дошт. Дар бораи дӯстоне, ки шумо он вақт пайдо карда метавонед, фикр кунед. Ин муносибатҳои муҳаббатомез ҳеҷ гоҳ хотима нахоҳанд ёфт. Аз чӣ гуна озодии пурҷалоле баҳравар хоҳанд гашт «фарзандони Худо» дар рӯи замин! (Рум. 8:21).
[Эзоҳ]
a Августин арз мекард, ки Ҳокимияти Ҳазорсолаи Салтанати Худо дар оянда не, балки ҳангоми барпо шудани калисо аллакай оғоз ёфтааст.
Оё шумо фаҳмонда метавонед?
• Чӣ тавр умеди ҷовидона дар рӯи замин зистан пинҳон карда шуд?
• Дар асри XVII баъзе хонандагони Китоби Муқаддас чиро фаҳмиданд?
• Бо наздикшавии соли 1914 умеди аслии инсоният чӣ тавр равшантар гашт?
• Дониш дар бораи умеди заминӣ чӣ тавр афзун гашт?