Ngɔndɔ ka nɛi
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 1
Nyosungukalake. Diabolo otunyi anyu ekɔ lo mbeteta oko ntambwɛ kadikita kayanga onto la nde ndɛ.—1 Pe. 5:8.
L’etatelo etongami kɛmɔ ka lo nyuma aki la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. Koko l’etena kɛmɔ, etongami ka lo nyuma kɛsɔ akayotatɛ monga la nsaki k’anto mbɔtɛmɔla. Lo dihole dia nde minya nsaki ka kɔlɔ kɛsɔ, nde akakilame, tɔ kakafulanɛ polo tɔ ndjoota pɛkato. (Jak. 1:14, 15) Sho mbeyaka dia etongami kɛsɔ ekɔ Satana, ɔnɛ laki “koshikikala lo mɛtɛ.” Nde akatɔmbɔkwɛ Jehowa ndo akakome “she kashi.” (Jni. 8:44) Ntatɛ etena kakandatɔmbɔkɔ, Satana akayaetɛ otunyi woleki woke waki Jehowa ndo nde bu ɔngɛnyi w’anto. Nkombo yakawasha Satana mɛnyaka dia nde ekɔ kanga lokeso la mamba. Lokombo Satana nembetshiyaka “Ɔndɔshi” ndo dui sɔ mɛnyaka dia etongami ka lo nyuma ka kɔlɔ kɛsɔ hasukɛ lowandji laki Nzambi koko nde lihetshaka ndo lilɔshaka. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, Satana kombolaka dia lowandji laki Jehowa nkita tatala. w15 5/15 1:1, 2
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 2
Naka onto mbokaka Nzambi ngandji, kete nde mbeyamaka le nde.—1 Kɔr. 8:3.
Wekelo wa Bible hakomɛ tsho lo tɛnya toho takokaso mpama lo nyuma. Koko vɔ fudiaka nto lowando laso lo waonga wa Jehowa w’amɛna ndo kɛsɔ totshutshuyaka dia sho mbooka ngandji k’efula. Etena katahame ngandji kokaso Nzambi, ngandji kande oya le so fulaka ndo dui sɔ keketshaka dimama diasaso la nde. Dia sho ndjasukanya la Jehowa, ekɔ ohomba sho mbeka Bible l’oyango wa dimɛna. Joani 17:3 mbutaka ɔnɛ: “Dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, vɔ pombaka keya wɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.” Diakɔ diele, oyango aso hahombe monga tsho wa nkondja ewo koko dia ‘mbeya’ Jehowa dimɛna oko Onto. (Eto. 33:13; Os. 25:4) Naka sho mbeya Jehowa dimɛna, kete hatotoyakiyanya amboleka naka ɛkɔndɔ ɛmɔ wa lo Bible tokonyaka dia ndjambola lande na kakasale Jehowa akambo lo yoho kapanda. w15 4/15 3:6-8
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 3
[Timɔte] ayonyohola toho tasalami akambo lo kɛnɛ kendana la Kristo Yeso, oko wetshami ahole tshɛ lo etshumanelo tshɛ.—1 Kɔr. 4:17.
Atete edja, wakambola elui wa dikumanyi watondoya l’olowanyelo w’anangɛso dia vɔ mpama lo nyuma dia vɔ mbuta kɛnɛ katowosalaka. Kaanga mbele awui wa lo nsɛnɔ ya dikumanyi sɔ ntshikitana etale, ekadimwelo wakawasha fɔnaka. Kakɔna kɛnya dui sɔ? Dui sɔ mɛnyaka di’atɔndɔ wa lo Bible wendana la olowanyelo kambemaka le wanɛ walowanyema lo “ahole tshɛ ndo lo tshumanelo tshɛ” oko wakidiɔ lo nshi y’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Ombetsha la dia nyanga waaso w’amɛna dia nde ndowanya ombeki. L’ɛnyɛlɔ k’okambi w’ekambɔ wakamba ndo walɔngɔsɔla nkɛtɛ dimɛna la ntondo ka monɛ, ombetsha nde lawɔ la dia nɔngɔsɔla otema w’ombeki ande la ntondo ka nde mbeetsha akambo w’eyoyo. Ko ngande wahomba embetsha nyanga waaso w’amɛna dia ndowanya ambeki? Ele lo ndjelaka kɛnɛ kakasale Samuɛlɛ Etena kakandalowanyaka Saolo dia nɔmbɔla Isariyɛlɛ.—1 Sa. 9:15-27; 10:1. w15 4/15 1:11, 12
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 4
‘Andja w’otondo wekɔ lo nɔmbɔma oma le kanga kɔlɔ.’—1 Jn. 5:19.
Awui efula weta lo andja ɔnɛ hawɔtɔnɛ la kɛnɛ kata Bible. Koko aha awui tshɛ weta l’andja ɔnɛ mbele kɔlɔ. Koko sho pombaka nongamɛ dia lo tshimbo y’andja ande, Satana ayokamba la nsaki yaso dia tokonya lo nsala pɛkato, nanga andja ɔnɛ ndo minya yimba lo woho watɛmɔlaso Jehowa. (1 Jn. 2:15, 16) Ngandji k’andja ɔnɛ kakonge la shɛngiya le Akristo amɔ wa lo ntambe ka ntondo. Ɛnyɛlɔ, Pɔɔlɔ akafunde ate: “Dɛmasɛ akandawɔ dikambo nde akalange andja ɔnɛ.” (2 Tim. 4:10) Bible hatotɛ shikaa shɛngiya y’andja ɔnɛ yakakonya Dɛmasɛ dia ndawɔ Pɔɔlɔ. Mbeyaka monga ko Dɛmasɛ akatatɛ monga la ngandji k’efula ka mbo ya l’emunyi ndeka oweso w’akambo wa lo nyuma. Ko naka ngasɔ mbakidiɔ kete Dɛmasɛ akashisha waɛsɛ wa weke wa lo nyuma. Lande na? Onde mɛtɛ andja ɔnɛ wotokoka mbisha Dɛmasɛ diangɔ efula ko ndeka ɛtshɔkɔ wotowosha Jehowa oko wakinde otshindedi wa Pɔɔlɔ?—Tok. 10:22. w15 5/15 2:10, 11
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 5
‘Jehowa ekɔ lokana kɛtshi ndo lokana kandji.’—Os. 103:8.
Yeso akokaka kandji kaki l’anto akina kaanga lo akambo wakinde kopomana la wɔ. Ɛnyɛlɔ, anto k’anto wakokaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wɔma nɛ dia vɔ wakaakesaka ndo wakawaɛnyaka paa la dɛmbɛlɛmbɛ di’oma le ana w’anto. (Mat. 23:4; Makɔ 7:1-5; Jni. 7:13) Yeso komboka wɔma kana kesama, koko nde akakoke nshihodia awui wele nde atahomanaka la wɔ. Diakɔ diele, “lam’akandɛnyi elui w’anto, nde akawaoke kɛtshi, nɛ dia vɔ wakahɛnyahɛnyamaka ndo komonga la okimanyedi oko ɛkɔkɔ waha la olami.” (Mat. 9:36) L’ɛnyɛlɔ ka She, Yeso aki la ngandji ndo la kɛtshi. Etena kakɛnyi Yeso anto wasowa nde akatshutshuyama dia mbaoka ngandji. Lo nsala ngasɔ, nde akokoya la kɔlamelo tshɛ ngandji kaki She. L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsambisha efula, Yeso l’apɔstɔlɔ ande wakalange ntshɔ lo dihole dia diɛta dia tomuya. Lam’ele nde akoke olui w’anto wakokongaka kɛtshi, Yeso akɔsɛ etena ka “mbaetsha akambo efula.”—Makɔ 6:30, 31, 34. w15 5/15 4:3, 4
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 6
‘Dimi lakangɛnangɛna ana w’anto lo yoho ya laande.’—Tok. 8:31.
Ɔna Nzambi l’enondo mbakatatɛ ndo mbaleka nkɛnɛmɔla lomba lahadjama anya laki Jehowa. Nde ekɔ lomba lɔsama oko onto, “ukambi a komba” wakakambe suke la She. Sho koka nkanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ waki la nde etena kakandendaka She “lam’akandashikike ulungu” ndo “lam’akandashikike dikitshelu dia kete.” Koko kaanga mbakandangɛnangɛnaka diangɔ sɔ tshɛ diaha la lɔsɛnɔ, Yeso ‘akalekaka mboka anto ngandji.’ (Tok. 8:22-31) Eelo, Yeso akokaka anto ngandji k’efula kaanga la ntondo ka nde ndjootɔ oko onto la nkɛtɛ. Oko djembetelo yɛnya kɔlamelo ndo ngandji kokande She ndo ngandji k’efula kokande “anto,” Ɔna Nzambi l’enondo “akatshike kɛnɛ tshɛ kaki la nde” ndo akaye ndjootɔ oko onto. Nde akasale ngasɔ l’oyango wa ndjokimɔ “oshinga w’etshungwelo dikambo di’anto efula.” (Flpɛ. 2:5-8; Mat. 20:28) Ande ngandji kakandoke anto lee! w15 6/15 2:1, 2
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 7
Nzambi akatome Ɔnande ɛtɔi lakandote l’andja dia sho nkondja lɔsɛnɔ lo tshimbo yande—1 Jn. 4:9.
Onde wɛ ekɔ la lowando lo kɛnɛ kakasale Jehowa lo dikambo diayɛ? Naka ngasɔ, kete ndjakimɔ ndo batizama ekɔ dui di’ohomba efula dia nsala. Ndjakimɔ kayɛ kekɔ daka diayɛ le Nzambi di’ɔnɛ wɛ ayosalaka lolango lande pondjo pondjo. Onde wɛ koka monga la wɔma wa nkotsha daka sɔ? Keema! Jehowa nangaka kɛnɛ koleki dimɛna le yɛ ndo nde ‘ayofuta wanɛ wasala lolango lande.’ (Hɛb. 11:6) Etena kakimɔyɛ lɔsɛnɔ layɛ le Nzambi ndo kabatizamayɛ, lɔ halotonga kɔlɔ, koko layonga dimɛna efula. Jehowa nangaka kɛnɛ koleki dimɛna le yɛ. Koko Satana ekɔ kanga lokaki ndo nde hayakiyanya lo dikambo diayɛ. Ko ngande mɛtɛ wakokande kosha ɛngɔ kɛmɔ kende bu la tɔ? w16.03 2:16, 18, 19
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 9) Luka 19:29-44
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 8
‘Papa, dimi lambokosha losaka nɛ dia wɛ pokamɛkami. Lo mɛtɛ, dimi mbeyaka dia wɛ topokamɛka nshi tshɛ.’—Jni. 11:41, 42.
Sho ndjasukanyaka la Jehowa lo tshimbo ya dɔmbɛlɔ. Sho mbotombolaka, mbokaka losaka ndo nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ kande. Koko dia diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa monga dui dia mɛtɛ mɛtɛ, sho pombaka monga la eshikikelo ɔnɛ nde mbokaka alɔmbɛlɔ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Etena kakandasɛnaka l’olongo la ntondo ka nde ndja la nkɛtɛ, Yeso akɛnaka woho wakakadimolaka Jehowa alɔmbɛlɔ w’ekambi ande wa la nkɛtɛ. Diakɔ diele, etena kakandayokambaka olimu ande w’esambishelo la nkɛtɛ, Yeso akakambaka la dɔmbɛlɔ oko yoho ya mɛnya She lele l’olongo nsaki yande. Onde nde ototetemala nsala ngasɔ, ɛnyɛlɔ mbetsha otsho w’otondo lo nɔmba, otondongaka nde komonga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa pokamɛka alɔmbɛlɔ? (Luka 6:12; 22:40-46) Onde nde otetsha ambeki ande dia vɔ nɔmbaka, naka nde akeyaka dia dɔmbɛlɔ ekɔ tsho la ekimanyielo ka lo yimba? Mbokɛmaka hwe dia Yeso akeyaka dia dɔmbɛlɔ ekɔ sawo dia mɛtɛ mɛtɛ la Jehowa. Ndo sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ‘tokaka dɔmbɛlɔ.’—Os. 65:2. w15 4/15 3:11, 13
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 10) Luka 19:45-48; Mateo 21:18, 19; 21:12, 13
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 9
‘Aba, Papa, lam’ele wɛ kokaka nsala akambo tshɛ, ominye dikɔhɔ nɛ. Kele aha oko walangami, koko oko walangayɛ.’—Makɔ 14:36.
Anayɛ koka nkondja wetshelo efula oma lo alɔmbɛlɔ ayɛ. Wɛ halɔmbɛ tsho dia mbetsha anayɛ. Koko, etena kokawɔ wɛ alɔmba, vɔ koka mbeka woho wa ndjaɛkɛ le Jehowa. Lo alɔmbɛlɔ ayɛ, tɔlɔmbake tsho Jehowa dia nde nkimanyiya anayɛ, koko lɔmbande ndo dia nde kokimanyiya ndo wɛ lawɔ. Ana, lodjashi la Brésil, mbutaka ate: “Etena kakatongaka l’ekakatanu, ɛnyɛlɔ etena kaki wa tshɛmi la hemɔ, ambutshi ami wakalɔmbɛ Jehowa dia mbasha wolo wa mbikikɛ dikambo sɔ ndo lomba la mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Oyadi kaanga l’atei w’ekakatanu wa wolo efula, vɔ wakatshikaka ekakatanu awɔ tshɛ l’anya waki Jehowa. Etombelo waki la dikambo sɔ ele, lakeke dia ndjaɛkɛ le Jehowa.” Etena koka anayɛ wɛ alɔmba Jehowa dia nde nkosha dihonga dia wɛ nsambisha osukanyi anyu kana dia wɛ nɔmba owandji ayɛ w’olimu dikimɔ dia wɛ mbɔtɔ lo nsanganya ya weke, vɔ shikikɛka dia wɛ ndjaɛkɛka l’ekimanyielo ka Jehowa ndo wayeka dia nsala woho akɔ waamɛ. w15 11/15 1:7, 8
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 11) Luka 20:1-47
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 10
‘Langa Jehowa Nzambi kayɛ la otema ayɛ tshɛ ndo la anima ayɛ tshɛ ndo la yimba yayɛ tshɛ.’—Mat. 22:37.
Yoho mɔtshi yoleki dimɛna ya nkeketsha ngandji kayɛ otsha le Jehowa ele lo nkana yimba dimɛna lo kɛnɛ kendana l’oshinga w’etshungwelo, woshasha woleki woke wakasha Nzambi anto. (2 Kɔr. 5:14, 15; 1 Jn. 4:9, 19) Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayɛnya lowando layɛ lo woshasha wa diambo ɔsɔ. Lowando layɛ l’oshinga w’etshungwelo koka nembetshiyama yoho nyɛ: Ohokanyiya dia wɛ ambotambɛ l’ashi ko onto ɔmɔtshi ambokotopola. Onde wɛ ayotshɔ tsho otsha lakayɛ, monya demba ko mbohɛ kɛnɛ kakasadi onto akɔ lo dikambo diayɛ? Ndooko! Wɛ ayongaka la lowando le onto lakakotsha! Woho akɔ waamɛ mbele sho pombaka monga la lowando l’efula le Jehowa nde la Yeso lo dikambo dia oshinga w’etshungwelo. Diɛsɛ la wɔ mbeso la lɔsɛnɔ! Vɔ wakatotshungola oma lo pɛkato la nyɔi. L’ɔtɛ wa ngandji kawɔ le so mbayaso l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo lo Paradiso ka la nkɛtɛ! w16.03 2:16, 17
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 12) Luka 22:1-6; Makɔ 14:1, 2, 10, 11
Lushi la Eohwelo
L’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 11
Kristo akavu dikambo diaso.—Rɔmɔ 5:8.
Oko wende Ombutshi wa ngandji, Jehowa akanyange efula etena kakandɛnyi anto wa kɔlɔ wasoya Ɔnande. Koko la kɔlamelo tshɛ, Yeso akasukɛ lotshungɔ la nɔmbɔla lele la Nzambi ndo akɛnya dia onto la kokele kokaka ntshikala la kɔlamelo le Nzambi kaanga l’atei w’ekakatanu woleki wolo tshɛ. Kaanga mbakandahomana l’ehemba woleki wolo, Yeso akatshikala la kɔlamelo ndo akasukɛ lotshungɔ lele la Jehowa la nɔmbɔla. Sho mɛtɛ pombaka monga la lowando ɔnɛ diɛsɛ la nyɔi kande, Yeso akafute oshinga w’etshungwelo nɛ dia nde akasha anto diaaso dia nsɛna pondjo pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Oma lo dikambo nɛ mbakɛnama ngandji ka Nzambi le so, nɛ dia Nzambi akatome Ɔnande ɛtɔi lakandote l’andja dia sho nkondja lɔsɛnɔ lo tshimbo yande. Lo dikambo sɔ, aha sho mbakoke Nzambi ngandji, koko nde kakatoke ngandji ndo kakatotomɛ Ɔnande oko olambo wadimanyiya pɛkato yaso dia tokanya la Nzambi.”—1 Jn. 4:9, 10. w15 11/15 3:13, 14
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 13) Luka 22:7-13; Makɔ 14:12-16 (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya lo Nisana 14) Luka 22:14-65
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 12
Nyɔi kakadiangana le anto tshɛ dikambo anto tshɛ wakasale pɛkato.—Rɔmɔ 5:12.
Sho tshɛ takahowɔ pɛkato ndo nyɔi oma le Adama diakɔ diele ndooko onto lakoka mbuta ɔnɛ: “Dimi keema l’ohomba w’oshinga w’etshungwelo.” Oyadi kaanga okambi wa Nzambi woleki kɔlamelo tshɛ ekɔ l’ohomba wa woshasha w’oshinga w’etshungwelo. Onto tshɛ la l’atei aso akadimanyiyama dibasa dia woke! Lande na kele ekɔ ohomba mbetawɔ dui sɔ? Sho tanaka okadimwelo lo ɛnyɛlɔ kɛmɔ l’atei wa bɛnyɛlɔ dia Yeso. Naka ngasɔ mbediɔ, kete ɔnɛ ekɔ etena ka dimɛna ka mbokoya Jehowa, ɔnɛ lele “suke dia dimanyiya.” (Neh. 9:17; Os. 86:5) Naka sho mandola woke woke wa kɛtshi ka Jehowa, kete tayokaka anto akina kɛtshi ndo tayowadimanyiyaka l’otema ɔtɔi. Naka hatodimanyiya ndo hatoke anangɛso ngandji, kete sho hatokoke nongamɛ ngandji ndo edimanyiyelo ka Jehowa. (Mat. 6:14, 15) Etena kadimanyiyaso anto akina, dui sɔ hadiotshikitanya lonyangu lakawatotsha, koko dui sɔ diayotokimanyiya dia sho monga la nshi yayaye yoleki ɔngɛnɔngɛnɔ efula. w16.01 2:5, 15-17
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 14) Luka 22:66-71
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 13
‘Nyu wanɛ wakandjele nyayodjasɛ ndo nyu lo kiti ya lowandji 12 ndo nyayolombosha waoho 12 w’Isariyɛlɛ.’—Mat. 19:28.
Yeso akate ɛtɛkɛta wala diko engo dia nkimanyiya Petero ndo ambeki akina dia vɔ nkana yimba lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye. Vɔ wakakoke nkana yimba lo ɔkɛndɛ wayotonga la wɔ lo Diolelo diayolɛ nkɛtɛ k’otondo ndo mbela ɛtshɔkɔ w’efula le akanga w’okitanyiya. Ekambi waki Jehowa wa la nkɛtɛ wokokondjaka wahɔ lo kanaka yimba lo ekotshamelo k’alaka waki Nzambi. Abɛlɛ akeyaka awui efula wendana l’asangwelo waki Nzambi wa nɔngɔsɔla nkɛtɛ lo nshi yayaye, nde aki la mbetawɔ ndo la elongamelo ka shikaa. Abrahama aki la etsha wa diambo wa la mbetawɔ nɛ dia nde ‘akɛnyi’ dui dimɔtshi diendana la okotshamelo wa prɔfɛsiya kaki Nzambi kendana la ‘kanula’ yakalakema. (Eta. 3:15) Mɔsɛ “akake washo lo difuto” lo nsala akambo la mbetawɔ ndo lo mfudia ngandji kakandokaka Jehowa. (Hɛb. 11:26) Mbetawɔ ndo ngandji kokaso Nzambi koka mfula naka sho nkamba la dikoka diaso dia nkana yimba lo woho wayokotshama alaka waki Jehowa. w15 5/15 3:17, 18
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 15) Mateo 27:62-66
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 14
Kristo . . . akanyotshikɛ ɛnyɛlɔ dia nyu mboyela dimɛna dimɛna lo wanya ande.—1 Pe. 2:21.
Onto lalanga nkoma Okristo wambotshunda lo nyuma, mbokoyaka ɛnyɛlɔ ka Yeso ndo nangaka nshihodia Bible dimɛna efula. Nde salaka eyangelo w’akambo wa mɛtɛ woshɛmi etale wa lo Afundelo mbala la mbala nɛ dia nde mbeyaka dia “mbo ya ndɛ ya wolo yekɔ dikambo di’anto wambotshunda.” (Hɛb. 5:14) Okristo wambotshunda lo nyuma nangaka monga la “ewo k’oshika” k’oma lo Bible. (Ɛf. 4:13) Diakɔ diele, yambola wate: ‘Onde dimi mbadiaka Bible lushi tshɛ? Onde lekɔ l’ekongelo ka wekelo w’onto ndamɛ? Onde lekɔ l’ekongelo k’ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo lomingu tshɛ?’ Etena kekayɛ Bible, yanga atɔndɔ wakoka kokimanyiya dia mbeya kanyi ya Jehowa ndo woho wayaokande. Oma laasɔ, kamba l’atɔndɔ akɔ etena kɔsayɛ tɛdikɔ. Yoho shɔ yayokokimanyiya dia wɛ mpama lo nyuma. w15 9/15 1:5, 9, 10
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi lo Nisana 16) Luka 24:1-12
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 15
Kristo ekɔ wolo wa Nzambi.—1 Kɔr. 1:24.
Yeso shihodiaka diangɔ diakatongama dimɛna. Nde mbeyaka woho wa nkamba, nɔmbɔla ndo kahɛ anto diangɔ dia la nkɛtɛ la losembwe ndo dimɛna. Etena kakinde la nkɛtɛ, Yeso akɛnya dia nde ekɔ “wolo wa Nzambi” lo mbahemɛ welo wele la diangɔ diakatongama. Ohokanyiya dui nɛ: Kristo ambɔlɛmba oma l’olimu ande w’esambishelo. Asuku wosotshasotsha ndo wɔkɔmama lo waato ko ashi wɔɔtɔ lo waato. Koko, Yeso aki lo djɔ ya baku kaanga mbaki londjo la lɔpɛpɛ la wolo ndo mbakasotshasotshamaka waato la wolo tshɛ. Nde akalɛmbɛ efula. Ambeki wa Yeso waki la wɔma, ko wakawemula wata vate: “Nkumadiɔndjɔ otoshimbe, tayanga mvɔ!” (Mat. 8:25) Nde akakashimɔ oma lo djɔ, akadjangɛ lɔpɛpɛ ndo ndjale ata ɔnɛ: “Shii! Lɛmbɔhala!” Ko lɔpɛpɛ lakɔlama ndo ashi wakɔlɛ yɔɔ. (Makɔ 4:39) Eelo, Yeso akadjangɛ lɔpɛpɛ ndo ndjale dia nɛmbɔhala ko ntshikala woho wokowongaka. Naa etombelo wakonge? “Ashi wakɔlɛ yɔɔ.” Ande wolo wele la Yeso lɛɛ! w15 6/15 1:12-14
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 16
Otosha mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ.—Mat. 6:11.
Lo mbuta dia mbo ya ndɛ ya lushi l’ɛlɔ, Yeso akalange mbuta dia ehomba wa ko wonya ongo. Diakɔ diakandɛnya woho walɔtsha Nzambi alɛmbɔlɛmbɔ ndo akate ate: “Shi nde ayoleka nyɔlɔtsha, nyu akanga wa mbetawɔ ka tshitshɛ le?” Nde akakomiya ɛtɛkɛta ande lo kalolɛ dako di’ohomba nɛ ate: “Tanyoyakiyanyake pondjo dikambo dia loyi.” (Mat. 6:30-34) Lo dihole dia ndjakiyanya di’ehomba aso wa lo nshi yayaye, sho la dia ngɛnangɛna la kɛnɛ kakondjaso lushi la lushi. Ɛnyɛlɔ, sho koka nɔmba dia monga la dihole dia mbidjasɛ, olimu wakoka tokimanyiya dia nkotsha ehomba wa nkumbo kaso ndo lomba la sho mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna tendana la yoonge. Koko, naka sho nɔmbaka paka di’ehomba wa lo demba ɛsɔ eto, kete ayɛnama dia sho bu la wɛdimo. Tekɔ l’ehomba wa lo nyuma woleki tshɛ ohomba wahombaso nɔmbaka. Nde akate ate: “Onto hayala la lɔsɛnɔ oma lo mbo ya ndɛ tsho, koko ndjalaka la lɔ oma lo ɔtɛkɛta tshɛ watomba oma l’onyɔ wa Jehowa.” (Mat. 4:4) Diakɔ diele, sho la dia ntetemala nɔmba dia Jehowa ntetemala tosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo tena diahombama. w15 6/15 5:4, 7, 8
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 17
‘Totokonyake lo ohemba.’ —Mat. 6:13.
Onde sho sɛngasɛngaka Nzambi mbala la mbala dia nde tokimanyiya dia sho nama olowanyi aso etena kahomanaso l’ohemba? Woho wakatodiama kana dionga diaki la so ntondo koka ndjotokonya dia nkombola nsala akambo wahetawɔ Jehowa. Oyadi ngasɔ mbediɔ, Jehowa koka tokimanyiya dia nsala etshikitanu dia sho ntetemala mbokambɛ lo yoho yetawɔma. Nkumekanga Davidɛ akeyaka dui sɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde nsala loseka la Batɛ-Shɛba, Davidɛ akasɛngasɛnga Jehowa ate: ‘Otonge otema wa pudipudi l’etei kami, ndo odje l’etei kami yimba y’oyoyo ndo yamboshikimala.’ (Os. 51:10, 12) Lɔkɛwɔ la kɔlɔ koka monga la shɛngiya y’efula lo alemba aso, koko Jehowa koka tokimanyiya dia monga la nsaki ka mbookitanyiya. Kaanga naka taki la nsaki y’awui wa mindo ntondo ndo tekɔ lo ndɔshana la yɔ, Jehowa koka tɔlɔmbɔla dia nkitanyiya wadjango ande ndo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la wɔ. Nde koka mbekɛ lonya diaha dikambo tshɛ dia kɔlɔ tahemɛ.—Os. 119:133. w15 6/15 3:5, 6
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 18
‘Otshumba mbidjamaka lam’ele andaki efula.’—Tok. 24:6.
Epalanga efula wa l’atei aso mbohɔka dia lo nshi y’edjedja aki okambi w’etshumanelo, koko nshi nyɛ aya olui wa dikumanyi, lo wedja aki okambi wa filialɛ, koko nshi nyɛ aya Kɔmite ka filialɛ ndo prezida ka Société Watch Tower mbakalɔmbɔlaka, koko nshi nyɛ Olui-walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa mbɔlɔmbɔla. Kaanga mbele anangɛso asɔ tshɛ waki la akimanyedi wa kɔlamelo, koko onto ɔtɔi mbaki l’ɔkɛndɛ wa mbɔsa tɛdikɔ lo etshumanelo l’etshumanelo, lo filialɛ ndo lo Mbalasa kalɔmbɔla olimu l’andja w’otondo. L’ɔkɔngɔ wa 1970, etshikitanu wakasalema dia elui wa dikumanyi monga l’ɔkɛndɛ wa mbɔsaka tɛdikɔ, koko aha onto ɔtɔi. Etshikitanu ɛsɔ wakasalema diɛsɛ la eokelo koleki ɔlɔlɔ k’Afundelo. Lo dihole dia monga la onto ɔtɔi lɔsa tɛdikɔ tshɛ, okongamelo wookondja wahɔ oma lo tɛdikɔ toleki amɛna tɔsa dikumanyi tshɛ kana “apami wele oko weshasha” wakatosha Jehowa.—Ɛf. 4:8; w15 7/15 1:14, 15
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 19
Vɔ keema ase andja ɔnɛ.—Jni. 17:16.
Akristo wa mɛtɛ wokongaka la kɔlamelo ndo la lomangemange, aha tsho lo tena di’ata. Lande na? Nɛ dia sho mbokaka Jehowa ngandji, tekɔ la kɔlamelo le nde ndo sho mbokitanyiyaka. (1 Jn. 5:3) Oyadi lo dihole diakɔna diadjasɛso kana diakatotɔ, sho ndjelaka atɔndɔ waki Nzambi. Monga la kɔlamelo le Jehowa ndo lo Diolelo diande mbele dui dioleki akambo akina tshɛ ohomba la fwa. (Mat. 6:33) Diakɔ diakokaso mbuta ɔnɛ sho “keema ase andja ɔnɛ.” (Isa. 2:4; Jni. 17:11, 15, 16) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ la kɔlamelo le wodja awɔ, le dioho diawɔ, lo mbekelo yawɔ ndo kaanga le elui awɔ wa tɔkɛnyɔ. Lonyangu ko, dui sɔ konyaka efula ka l’atei awɔ lo shɛmanedi, lo mpetsha anto akina ndo lo tena dimɔ ndjaka wanɛ wele lo lɛkɛ lokina. Mbeyaka monga dui dia wɔdu efula dia ndjatambiya l’awui wa l’andja ɔnɛ ndo l’ata awɔ. w15 7/15 3:1, 2
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 20
Akambo tshɛ wasaleme dimɛna ndo aha l’ofukutanu.—1 Kɔr. 14:40.
Jehowa ekɔ Nzambi ka pudipudi ndo k’ekila. Nde ekɔ Nzambi k’aha l’ofukutanu. Diakɔ diele, sho pombaka namaka Mbalasa kaso ka Diolelo pudipudi ndo kiɔmba. (1 Kɔr. 14:33) Dia sho monga pudipudi ndo ekila l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, hatohombe tsho namaka ɔtɛmwɛlɔ aso, tokanyi, ndo etsha aso pudipudi, koko sho pombaka namaka ndo alemba aso pudipudi. (Ɛny. 19:8) Etena kalamaso Mbalasa ka Diolelo kaso pudipudi ndo kiɔmba, sho mongaka l’ofunu dia mbelɛ anto akina oya lo nsanganya yaso. Ndo anto wayɛna dia sho mɛtɛ mɛnyaka l’etsha kɛnɛ kasambishaso lo dikambo di’andja w’oyoyo waki Nzambi wa pudipudi. Vɔ wayɛna dia tekɔ lo ntɛmɔla Nzambi k’ekila ndo ka pudipudi kayanga nkadimola nkɛtɛ kɛnɛ paradiso ka dimɛna efula. (Isa. 6:1-3; Ɛny. 11:18) Oyadi dihole diakɔna diadjasɛso ndo oyadi kanyi yakɔna yele l’anto wele lo dihole diakɔ lo dikambo dia pudipudi, sho pombaka namaka Mbalasa ka Diolelo kaso pudipudi ndo kiɔmba. Tɔ kekɔ dihole diatɛmɔlaso Jehowa.—Euh. 23:14. w15 7/15 4:13-15
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 21
Nyosungukalake.—Makɔ 13:35.
Etena kakashihodia ambeki wa Yeso ɔnɛ nde ambotatɛ mbolɛ lo 1914, vɔ wakashikikɛ dia ekomelo kokaka ndja l’etena kakɔna tshɛ. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakayalɔngɔsɔla lo dikambo dia tɔ lo ndjasha efula l’olimu w’esambishelo. Yeso akate dia nde koka ndja yema l’ɔkɔngɔ, “l’atei wa deke kana la yosose kana la pindju.” Naka ngasɔ mbayodionga, kakɔna kahomba ambeki ande nsala? Yeso akate ate: ‘Nyotetemale nsungukala.’ Ɔnkɔnɛ, kaanga naka tɔfɔnya ɔnɛ tambokongɛ edja efula, kɛsɔ halembetshiya ɔnɛ ekomelo keke etale efula kana hatoya etena kekeso la lɔsɛnɔ. Ohɔsa dia wɛ aya l’andja w’oyoyo. Akambo tshɛ wakatama lo dikambo dia nshi y’ekomelo wambokotshama paka oko wakate Jehowa. Wɛ ayoleka ndjaɛkɛ le Jehowa ndeka nshi ya ntondo, ndo wɛ ayoleka monga l’eshikikelo ɔnɛ nde ayosala awui akina tshɛ wakandalake. (Jas. 23:14) Wɛ ayoleka ngɛnangɛna nɛ dia Jehowa ambela ekomelo l’etena ka dimɛna ndo ɔnɛ nde akahɛmɔla ekambi ande dia ntetemala ‘kikongɛ.’—Ets. 1:7; 1 Pe. 4:7. w15 8/15 2:10, 11, 14
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 22
‘Wanɛ tshɛ wakombola nsɛna la omamemelo le Nzambi kaamɛ la Kristo Yeso, vɔ lawɔ wayɔhɛnyahɛnyama.’—2 Tim. 3:12.
Dia nkɔkɔla demba, anto efula ɛlɔ kɛnɛ mendaka kana salaka awui wa ngala, wa mindo, wa maji ndo wele la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ. Ɛnyɛlɔ, Ɛtɛrnɛtɛ, dikongelo dia televiziɔ, filmɛ, abuku, ndo tojurnalɛ mbala efula konyaka di’anto mbɔsa oko akambo wa ngala ndo wa mindo wa dieyanelo mbetawɔmaka. L’ahole amɔ lɛɛta ambosha lotshungɔ l’awui amɔ wa kɔlɔ waki kombetawɔmaka ntondo ko wetawɔma nshi nyɛ. Koko, kɛsɔ hɛnya dia Jehowa ekɔ lo mbetawɔ awui asɔ. (Rɔmɔ 1:28-32) Lo ntambe ka ntondo, dia nkɔkɔla demba anto wakendaka vɔ lawɔ awui wa ngala ndo wa mindo wa dieyanelo. Koko aha ambeki wa Yeso, nɛ dia vɔ wakasɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa Nzambi. Dui sɔ ‘diakambiyaka’ anto wakadinge. Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Anto efula ‘wakasɔkaka Akristo ndo wakayowahɛnyahɛnya.’—1 Pe. 4:4. w15 8/15 4:2, 3
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 23
Etena kakamba etenyi ka demba tshɛ olimu atɔ dimɛna, dui sɔ kimanyiyaka dia demba mbola etena kayahikadiɔ lo ngandji.—Ɛf. 4:16.
Okristo wambotshunda lo nyuma keketshaka kaamɛ ka l’etshumanelo. (Ɛf. 4:1-6, 15) Oko weso Akristo, oyango aso ele wa ‘monga kaamɛ oko tenyi dia demba tshɛ,’ mbuta ate nkamba kaamɛ oko olui. Dia monga la woho wa kaamɛ kɛsɔ, Okristo pombaka monga l’okitshakitsha. Kaanga mbele tena dimɔtshi nde kɔmɔka la munga y’anto akina, Okristo wambotshunda lo nyuma salaka la wolo dia kaamɛ ka l’etshumanelo ndeka nkeketala. Ɔnkɔnɛ, yambola wate: ‘Ngande watomosalaka etena kasalɛ ɔnangɛmi kana kadiyɛmi kɛmɔ dindja? Ngande wayaokami etena kanyangiya onto ɔmɔtshi? Onde layɔsa yɛdikɔ yaha tɛkɛtshanya l’onto akɔ? Kana layosala la wolo dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasami la nde?’ Okristo wambotshunda lo nyuma nangaka nkandola okakatanu lo dihole dia monga tshondo y’okakatanu le anto akina. Onde wɛ amboyadjɛka oyango wa nama kaamɛ kele l’atei w’etshumanelo? w15 9/15 1:12, 13
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 24
Ɔtɛkɛta ayɛ wekɔ mɛtɛ.—Jni. 17:17.
Yeso aketawɔka dia Bible ekɔ Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo ɔnɛ tɔ toshaka alako w’amɛna efula. Dia mbokoya Yeso, sho la dia mbadiaka Bible lushi tshɛ, kiekaka, ndo kakanaka yimba la kɛnɛ kadiaso. Sho pombaka nto salaka eyangelo dia nkondja ekadimwelo lo ambola wakokaso monga la wɔ. Ɛnyɛlɔ, onde wɛ ekɔ lo mbetawɔ l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo? Nkeketsha mbetawɔ kayɛ di’ɔnɛ ekomelo kaya suke lo mbekaka prɔfɛsiya ya lo Bible yɛnya ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo. Onde wɛ nangaka nkeketsha mbetawɔ kayɛ lo alaka waki Nzambi wendana la nshi yayaye? Naka ngasɔ, kete wɛ koka mbadia awui wendana la anangɛso la akadiyɛso wakatshikitanya nsɛnɔ yawɔ dimɛna l’ekimanyielo k’alako w’oma lo Bible. (1 Tɛs. 2:13) Wɛ koka kanaka yimba lo alaka w’amɛna efula wakatolake Jehowa. (Hɛb. 12:2) Mfunda kana nsanga kɛnɛ kayoyotosala lo Paradiso. w15 9/15 3:16, 17
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 25
‘Ɔlɛmiya Jehowa la diangɔ diayɛ dia nɛmɔ.’—Tok. 3:9.
Naa toho tɔmɔ takokaso mɛnya Jehowa ɔnɛ sho mbokaka ngandji? Sho koka nkamba la diangɔ diaso dia l’emunyi dia nsukɛ olimu wa Diolelo wa l’etshumanelo kaso hita ndo wa l’andja w’otondo. Oyadi tekɔ l’efula kana yema tshitshɛ, sho tshɛ koka nkamba la kɛnɛ kele la so dia mɛnya ngandji kaso otsha le Jehowa. (2 Kɔr. 8:12) Koko, ekɔ toho tokina takokaso mɛnya Jehowa ngandji kawokaso. Yeso akatetsha dia ntetemala nyanga ntondo Diolelo ndo aha ndjakiyanya dikambo dia mbo ya ndɛ kana di’ahɔndɔ wa ndɔta. Shɛso akatolake dia tosha kɛnɛ keso la tɔ ohomba. (Mat. 6:31-33) Lo mɛtɛ, woho wayotoleka ndjaɛkɛ le Jehowa, mbayotoleka mbɛnya dia sho mbokaka ngandji. Onto lahatɛkɛ otema le nde, hatokoke mɛtɛ mboka ngandji. (Os. 143:8) Ɔnkɔnɛ, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde eyango ami ndo yoho yami ya lɔsɛnɔ mɛnyaka ɔnɛ dimi mbokaka Jehowa ngandji mɛtɛ? Onde dimi ndjaɛkɛka lushi tshɛ le Jehowa dia nde nkotsha ehomba ami?’ w15 9/15 5:7, 8
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 26
Onto lele bu la mbetawɔ hakoke ngɛnyangɛnya Nzambi.—Hɛb. 11:6.
Onde wɛ atayambolaka ɔnɛ: ‘Jehowa ayoshimbɛ lo mfɔnu ka woke?’ Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate, dionga dimɔtshi dioleki ohomba diahombaso monga ladiɔ dia shimbamɛ ele mbetawɔ. Ɔpɔstɔlɔ Petero akatɛkɛta dikambo dia “mpemba” mbetawɔ. (1 Pe. 1:7) Mfɔnu ka woke kaya kemembe ndo sho kombolaka monga “l’atei w’anto wele la mbetawɔ kakimanyiya dia anima ntshikala la lɔsɛnɔ.” (Hɛb. 10:39) Diakɔ diele, sho pombaka nsala la wolo dia nkeketsha mbetawɔ kaso. Sho kombolaka monga l’atei w’anto wayolongola difuto l’etena kayɛnama Yeso Kristo owandji aso. Diakɔ diele, oko pami kakasɛngasɛnga Yeso dia mbofudiɛ mbetawɔ, sho la wɔ koka mbuta ɔnɛ: “Okimanyiya lɛnɛ eemi l’ohomba wa mbetawɔ!” (Makɔ 9:24) L’ɛnyɛlɔ k’apɔstɔlɔ, sho lawɔ koka mbuta ɔnɛ: “Ofudia mbetawɔ kaso.”—Luka 17:5. w15 10/15 2:1, 2
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 27
Nyɛsɔ sho lawɔ tonya wetsho tshɛ.—Hɛb. 12:1.
Pɔɔlɔ akakambaka wolo efula l’olimu w’esambishelo ndo akandaka kɛndɔ l’ahole efula, ɛnyɛlɔ la Suriya, Asie Mineure, Makɛdɔniya, ndo la Judeya. Pɔɔlɔ akate ate: “Mbohɛ akambo wakamatshike l’ɔkɔngɔ ndo menda akambo wele la ntondo. Dimi lekɔ lo tatetemala la lɔkɛndɔ lami la oyango wa nkondja difuto.” (Flpɛ. 1:10; 3:8, 13, 14) Pɔɔlɔ komonga otshukanyi, ndo kɛsɔ akokimanyiya dia ndjasha dia “kambɛ Nkumadiɔndjɔ olimu la etete, aha la wɛɛwɛwɔ.” (1 Kɔr. 7:32-35) L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ ekambi wa Jehowa ɛmɔ ɛlɔ kɛnɛ sɔnaka diaha tshukana dia vɔ nsala akambo efula l’olimu wa Jehowa. (Mat. 19:11, 12) Enyemba mongaka mbala efula la ɛkɛndɛ yema tshitshɛ lo nkumbo ndeka wanɛ wambotshukana. Koko, oyadi atshukanyi kana enyemba, anto tshɛ l’atei aso koka ‘minya wetsho tshɛ’ wakoka mbekola timba taso l’olimu wakambɛso Jehowa. Sho mbeyaka monga l’ohomba wa ntshikitanya mbekelo yaso dia mbewɔ mbetshaka wenya ndo monga l’akoka wa nsala akambo efula l’olimu wakambɛso Jehowa. w15 10/15 3:15, 16
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 28
‘Akanga wa kɔlɔ ndo akanga wa lokeso wayoleka mpama lo kɔlɔ.’—2 Tim. 3:13.
Ɔkɔndɔ w’ana w’anto wambɛnya hwe mɛtɛ k’ɛtɛkɛta wa lo Bible ɛnɛ: ‘Jehowa le, dimi mbeyaka dimɛna dia onto bu l’akoka wa ndjalɔmbɔla. Lam’akɛndakɛnda onto, nde bu la lotshungɔ la nɔmbɔla kaanga ekolo ande.’ (Jɛr. 10:23) Jehowa kotonga anto la dikoka kana la lotshungɔ la ndjalɔmbɔla vɔamɛ aha la ɛlɔmbwɛlɔ kande. Lo ntshika di’awui wa kɔlɔ ntetemala lo tshanda mɔtshi, Jehowa akɛnya nto dia paka ɛlɔmbwɛlɔ kande keto mbakoka ntondoya. Lo nshi yayaye, Nzambi ayolanya anto tshɛ wa kɔlɔ. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, onto tshɛ layɔnyɔla ɛlɔmbwɛlɔ kande ka la ngandji, Nzambi ayowolanya aha la ntshimbatshimba. Nde kokaka nkamba la ɔkɔndɔ w’ana w’anto dia mɛnya ɔnɛ atɔmbɔki wayohomba ndanyema esadi eto ndo ɔnɛ awui wa kɔlɔ hawotetawɔma nto pondjo. w15 11/15 3:5, 6
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 29
Nzambi ka wɔladi . . . anyosha ɛngɔ tshɛ k’ɔlɔlɔ dia nyu nsala lolango lande.—Hɛb. 13:20, 21.
Yeso akangɛnangɛnaka ntɛkɛta dikambo dia Diolelo dia Nzambi. Lam’aki Yeso la nkɛtɛ, nde akatɛkɛtaka lo kɛnɛ kendana la Diolelo oleki oseka dui dikina. Nde akatɛkɛta dia Diolelo olekanyi mbala 100 l’olimu ande w’esambishelo. Diolelo diaki mɛtɛ ohomba le Yeso (Mat. 12:34) L’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande, Yeso akahomana l’olui w’anto ndekana 500 wakakoke nkoma ambeki. (1 Kɔr. 15:6) Ondo l’etena kɛsɔ kakasha Yeso didjango dia nsambisha “anto wa lo wedja tshɛ.” Olimu ɔsɔ komonga wɔdu. Nde akawatɛ ate olimu w’esambishelo wakahombe ntetemala etena k’otale polo ndo “l’ekomelo k’andja.” Etena kasambishayɛ lokumu l’ɔlɔlɔ ɛlɔ kɛnɛ, wɛ ekɔ lo nkimanyiya dia nkotsha prɔfɛsiya kɛsɔ. (Mat. 28:19, 20) Ndo Nzambi kaso akatosha “ɛngɔ tshɛ k’ɔlɔlɔ” dia sho nkotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ. w15 11/15 5:1-3
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 30
‘Ɔsɔ kele lokombo lami la pondjo.’—Eto. 3:15.
Lokombo la Nzambi lakakangemaka lo alɛta anɛi wa lo Hɛbɛru welamɛ ɔnɛ Tetragramɛ. Sho koka ntana Tetragramɛ shɔ lo efundelo w’edjedja wakafundama l’anya wa lo Hɛbɛru, ɛnyɛlɔ oko wɛɔmbɔ wa lo Ndjale ka lɛɛhɔ. Sho koka ntana nto kɔpi mɔtshi lo Septante ka lo Grɛkɛ. Waa kɔpi shɔ yakafundama ɛnɔnyi oko 200 la ntondo ka Kristo ndo ɛnɔnyi oko 100 l’ɔkɔngɔ wa Kristo. Anto efula mambaka etena kɛnawɔ woho wɛnama lokombo la Nzambi mbala efula lo Efundelo w’edjedja wa l’anya. Mbokɛmaka hwe dia, lokombo la Nzambi pombaka tanema lo Bible. Polo ɛlɔ kɛnɛ, dikadimwelo efula hadiokambe la lokombo la Nzambi. Lo Bible kakɔ ka lo 1901 kaki la lokombo la Nzambi, koko ka l’ɔnɔnyi wa 1952 ka lovusola komonga la lokombo la Nzambi. Lande na? Nɛ dia akadimudi atɔ wakɛnyi ɔnɛ “lo mɛtɛ hakoke” nkamba la lokombo la Nzambi. Dikadimwelo efula, dia lo Angɛlɛ ndo dia l’ɛtɛkɛta ekina, diakasale woho akɔ waamɛ. w15 12/15 2:3-5