Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi

Etena kadiaso ɔnɛ Abrahama aki “osombe wa lokosombe ndo ambondoya andja,” dui sɔ halembetshiya ɔnɛ Abrahama kokombola ndjɔsɛna lo nshi yayaye. Bible mbutaka ɔnɛ Abrahama “akakongaka osomba wele la atshina w’eshika, wele Nzambi kakakongɛ ndo kakahike.” (Hɛb. 11:10) Abrahama aketawɔ dia lushi lɔmɔ nde ayɛna osomba akɔ, mbuta ate Diolelo dia Nzambi diayolɛ nkɛtɛ k’otondo. Ndo nde ayɛna okotshamelo wa dui sɔ! Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga l’Abrahama dia nsɛna lo paradiso ka la nkɛtɛ ndo ntetemala nkeketsha lɔngɛnyi lasande la Nzambi. Nde ayɔngɛnangɛna dia mbeya ɔnɛ ɛnyɛlɔ kande ka mbetawɔ kakakimanyiya ekambi wa Nzambi l’edja ka nunu di’ɛnɔnyi! (Hɛb. 11:19) Ndo nde ayeya woho wele paa kakandoke etena kakandalange nambola ɔnande Isaka kakakimanyiya miliyɔ y’anto wele la kɔlamelo dia nshihodia paa kakoke Jehowa etena kakandakimɔ Ɔnande, Yeso Kristo, oko oshinga w’etshungwelo lo dikambo di’anto.—Jni. 3:16. w16.02 1:15, 16

Sho koka nto monga la kɔlamelo le Jehowa naka ɔnangɛso ɔmɔtshi lele l’ɛkɛndɛ ambotosalɛ akambo aha la losembwe. Nkumekanga Saolo akasɔnama oma le Nzambi, koko nde akasalɛ ɔnande hita la pami awui wa kɔlɔ. Nde koshihodia lande na kakokaka Jɔnatana Davidɛ ngandji. Ɔnkɔnɛ etena kakahembe Jɔnatana dia nkimanyiya Davidɛ, Saolo akoke nkɛlɛ k’efula, ndo nde akawosha sɔnyi la ntondo k’anto efula. Koko Jɔnatana akatetemala nɛmiya she. L’etena kakɔ kaamɛ, nde akatshikala la kɔlamelo le Jehowa ndo le Davidɛ, ɔnɛ lakasɔnama oma le Nzambi dia monga nkumekanga k’oyoyo k’Isariyɛlɛ. (1 Sa. 20:31-41) Ɛlɔ kɛnɛ lo tshumanelo diaso, anangɛso wele l’ɛkɛndɛ salaka la wolo dia salɛ onto tshɛ akambo la losembwe. Koko anangɛso asɔ wekɔ anto wele bu kokele. L’ɔtɛ wa dui sɔ, vɔ koka monga l’okakatanu dia nshihodia lande na kakatasadi dui kapanda.—1 Sa. 1:13-17. w16.02 3:14, 15

Mbeyaka monga ko ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔ haweye mɛtɛ otshikitanu wele lam’asa ndjakimɔ ndo batisimu. Akina koka mbuta dia wamboshilaka nkimɔ nsɛnɔ yawɔ le Jehowa, koko vɔ bu suke dia batizama. Ko onde dui sɔ koka salema? Ndjakimɔ ekɔ dɔmbɛlɔ diasala onto dia mbutɛ Jehowa ɔnɛ nde amboolaka dia mbokambɛ pondjo pondjo. Etena kabatizamayɛ, wɛ mɛnyaka anto akina dia wɛ amboshilaka ndjakimɔ le Jehowa. Ɔnkɔnɛ, la ntondo ka wɛ batizama, wɛ la dia nshihodia kɛnɛ kalembetshiya ndjakimɔ le Nzambi. Etena kakimɔyɛ lɔsɛnɔ la yɛ le Jehowa, wɛ mbotɛka dia kakianɛ wɛ aya onto lakinde. Wɛ mboolakaka ɔnɛ mbokambɛ ayonga dui dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ la yɛ. Dɔkɔlɔkɔ dia ngasɔ diatshika onto la ntondo ka Nzambi diekɔ la nɛmɔ efula!—Mat. 5:33. w16.03 1:14, 15

Pɔɔlɔ akakambe l’ɛnyɛlɔ ka demba dia nembetshiya ɔnɛ Okristo tshɛ koka nkimanyiya di’etshumanelo ntshikala kaamɛ ndo ndjela Yeso, Ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo. Nde akate dia tenyi tshɛ dia demba kambaka kaamɛ “l’ekimanyielo k’asɔnga tshɛ wakamba olimu awɔ dimɛna.” (Ɛf. 4:16) Oyadi dikɛnda mbeso kana opalanga wele la yoonge ya dimɛna kana bu, kakɔna kakoka ɔmɔmɔ wa l’atei aso nsala? Yeso akasɔnɛ dikumanyi dia nɔmbɔla etshumanelo, ndo nde kombolaka sho mbalɛmiya lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katoshawɔ. (Hɛb. 13:7, 17) Aha nshi tshɛ mbatongaka dui sɔ wɔdu nsala. Koko sho koka nɔmba Jehowa ekimanyielo. Nyuma kande k’ekila koka tokimanyiya dia nkitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ tshɛ katosha dikumanyi. Tokanyiya nto woho wakokaso nkimanyiya etshumanelo kaso naka tekɔ l’okitshakitsha ndo naka tekɔ lo nkamba kaamɛ la dikumanyi. Etshumanelo kaso kayonga kaamɛ ndo ngandji ka lam’asaso kayokeketala. w16.03 3:8, 9

Etena kakawayolaka, anangɛso amɔ w’ɛlɔngɔlɔngɔ kokeketshama dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma. Akambo wa mɛtɛ kombeta lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ y’ɛlɔngɔlɔngɔ wa ngasɔ. (Mat. 10:24) Ekumanyi la dia monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la ɔnangɛso lakombolande ndowanya dia ndjɛmba ɛkɛndɛ l’etshumanelo ndo mbokimanyiya dia nde mbeya ɔnɛ nde ekɔ ohomba lo etshumanelo. L’ɔkɔngɔ diko, ekumanyi la dia nkana yimba l’ɔnangɛso lo avɛsa amɔ shikaa ndo mbokimanyiya dia nde nkana yimba lo woho wakandayakimɔ le Jehowa. (Ond. 5:4; Isa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Kɔr. 15:58; 2 Kɔr. 5:15; 13:5) Ekumanyi koka mombola ɔnɛ ‘kakɔna kakayalake Jehowa etena kakayayakimɔ le nde?’ Nde koka nyanga dia munanda otema ande lo mombola ɔnɛ: ‘Oko le yɛ, ngande wakayaoke Jehowa etena kakayabatizama?’ (Tok. 27:11) ‘Ko ngande wakayaoke Satana?’ (1 Pet. 5:8) Dikumanyi hawokoke pondjo mɔnyɔla shɛngiya y’efula yakoka monga l’avɛsa wakandasɔnyi dia ndjadiyɛ ɔnangɛso. w15 4/15 2:9, 11

Lande na kele aha alɔmbɛlɔ tshɛ wasalaso mbatokadimolaka Jehowa mbala kakɔ ɔtɔi? Tohɔ dia nde mbɛdikaka diɔtɔnganelo diasaso la nde la nɛ diele lam’asa ombutshi wa pami l’anande. (Os. 103:13) Ɔna hakoke nongamɛ dia ombutshi ande mbosha kɛnɛ tshɛ kalɔmbande kana mboshatɔ kowonya akɔ. Ekɔ awui amɔ wakoka ɔna nɔmba wele bu ohomba. Ndo awui akina ndjongaka ohomba l’etena kɛmɔ. Ndo nto, awui amɔ koka monga ko vɔ bu la waahɔ efula le ɔna kana le anto akina wendana la dui diakɔ. Laadiko dia laasɔ, naka ombutshi mbishaka ɔna mbala kakɔ ɔtɔi kɛnɛ tshɛ kawɔlɔmbande, kete ɔsɔ ayonga oko diɔtɔnganelo dia lam’asa ɔhɔmbɔ la nkumɛnde, mbuta ate ɔna ayonga owandji. Woho akɔ waamɛ mbele, dia waahɔ aso, Jehowa koka ntshika dia etena mbeta la ntondo ka nde ndjokadimola lo alɔmbɛlɔ aso. Ɔsɔ ekɔ lotshungɔ lele la Otungi aso wa lomba, Nkumɛso koludi la ngandji, Shɛso lele l’olongo. Naka sho nɔmbaka la kanyi yɔnɛ paka Jehowa tokadimola ko wonya akɔ, kete dui sɔ koka ndjolanya diɔtɔnganelo di’oshika diasaso la nde.—Isa. 29:16; 45:9. w15 4/15 4:6, 7

Oko watatasukana otsha lo ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo, sho la wɔ tekɔ lo nsɛna lo tena dia wolo. Satana nangaka diaha sho ndjalama ndo ‘ndjaoka kandji’ lo nyanga lomombo la l’andja ɔnɛ ko ntshika nsala awui la shamanya. Tatetawɔke dia dui sɔ tokomɛ. Lo dihole dia nsala ngasɔ, nyɛsɔ totetemale ‘nsungukala.’ (Mat. 16:22,23; 24:42) Tatetawɔke kashi kapɔpa Satana ɔnɛ ekomelo keke etale kana ɔnɛ tɔ hoya. Nde tokonyaka dia sho mbetawɔ ɔnɛ l’ɔtɛ w’atɔndɔ waki Nzambi, hatokama ngandji ndo ɔnɛ pɛkato yaso hayokoke dimanyiyama. Ɔsɔ ekɔ awui wa kashi wadianganya Satana. Onto akɔna mɛtɛ lahokama ngandji lo washo wa Jehowa? Ekɔ Satana. Onto akɔna mɛtɛ lahakoke dimanyiyama? Toko Satana. Koko Bible toshikikɛka ɔnɛ: “Nzambi keema kɔlɔ dia nde mbohɛ olimu anyu ndo ngandji kakanyɛnya dikambo dia lokombo lande.” (Hɛb. 6:10) Jehowa ngɛnangɛnaka welo wadjaso dia mbɔngɛnyangɛnya ndo olimu wokambɛso keema anyanya. (1 Kɔr. 15:58) Tatokesamake l’awui wa kashi wadianganya Satana. w15 5/15 1:16-19

Abrahama, Isaka ndo Jakɔba wakakoke mɛtɛ nkana yimba lo awui wakahombe ndjosalema otsha la ntondo nɛ dia Nzambi akasha daka ɔnɛ lo tshimbo ya kanula yawɔ, wedja tshɛ wa la nkɛtɛ wayɔtshɔkɔma. Mbetawɔ kaki Abrahama lo alaka waki Nzambi akakeketsha yɛdikɔ yande ya nsala lolango la Nzambi. Nde akɛnya mbetawɔ kande lo ntshika osomba wa Ura ndo lo ntona dia mbidjasɛ lo pondjo lo esomba wa la Kanana. L’ɛnyɛlɔ ka Ura, esomba ɛsɔ komonga la dihikamelo di’eshika nɛ dia ewandji wa lɛkɔ kombokaka Nzambi wɔma. (Jas. 24:2) Edja tshɛ kakandatshikala la lɔsɛnɔ oma laasɔ, Abrahama “akakongaka osomba wele la dihikamelo di’eshika, osomba wele Nzambi kakakongɛ ndo kakahike.” (Hɛb. 11:10) Abrahama ‘akayaɛnyi’ odjashi lo edjaselo ka pondjo, dihole diele Jehowa mbakikɔ ombiki. Abɛlɛ, Ɛnɔkɛ, Nɔa, Abrahama ndo anto akina waki la mbetawɔ ɔnɛ wanɛ wakavu wayolɔ ndo vɔ wakalongamɛka ndjɔsɛna lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi, “osomba wele la dihikamelo di’eshika.” Woho wakawakanaka yimba lo ɛtshɔkɔ ɛsɔ akakeketshaka mbetawɔ kawɔ le Jehowa.—Hɛb. 11:15, 16. w15 5/15 3:8, 9

Jehowa akɛnya wolo ande lo tshimbo ya Yeso Kristo lo toho ta diambo. Evanjiliyɔ akɔ ɛnɛi tɛnyaka awui efula wakeketsha mbetawɔ kaso wendana la ahindo amɔ wakasale Kristo. Mɛnamaka dia nde akasale ndo ahindo akina efula. (Mat. 9:35; Luka 9:11) Lo mɛtɛ, wolo waki Nzambi wakɛnama le Yeso. Diakɔ diele, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakoke mbuta lo dikambo diande ɔnɛ: “Kristo ekɔ wolo wa Nzambi.” Ko shɛngiya yakɔna yakoka monga l’ahindo wakasale Yeso lo nsɛnɔ yaso? Ɔpɔstɔlɔ Petero akate dia Yeso akasale ahindo kana “akambo wa mamba.” (Ets. 2:22) Ahindo wakasale Yeso etena kakinde la nkɛtɛ, waki dɛtɔ dia ɛtshɔkɔ wa diambo wayondosala lo ɛlɔmbwɛlɔ ka lowandji lande. Vɔ wekɔ didjidji di’ahindo wayosala Yeso l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Ahindo wakandasale tokimanyiyaka dia nshihodia lonto lande la diambo ndo laki She. w15 6/15 1:1, 2

Oko wakandeyaka dia Jehowa She ambɔkɔnɔla womoto akɔ, Yeso akawotɛ la ngandji tshɛ ate: “Ɔna womoto, mbetawɔ kayɛ kambokɔkɔnɔla. Tshɔka la ki ndo ɔkɔnɔ oma lo hemɔ kɛnɛ kambokɛnya paa efula.” (Makɔ 5:34) Ande woho w’ɔlɔlɔ waki la Yeso lee! Tambɛna dia nde mbɔsaka wanɛ wele la hemɔ la nɛmɔ. Satana nangaka tetawoya ɔnɛ sho hatolangema ndo tekɔ anto w’anyanya. Oma l’ahindo wakandasale, Yeso akɛnya hwe dia nde ndjakiyanyaka l’otema ɔtɔi lo dikambo diaso ndo di’ekakatanu aso. Nde mɛtɛ ekɔ Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi wa laadiko wokana kɛtshi! (Hɛb. 4:15) Koka monga dui dia wolo dia sho nshihodia tokanyi t’anto wadiɛnɛ la hemɔ yahakɔnɔ, djekoleko naka tatayitataka. Tolembete dia kaanga mbele ndooko lushi lakatate Yeso hemɔ, nde akokaka anto waki la yɔ kɛtshi. Ɛnyɛlɔ ka Yeso katotshutshuya dia nsala woho akɔ waamɛ lo ndjela akoka aso.—1 Pet. 3:8. w15 6/15 2:11, 12

Tekɔ la diɛsɛ dia mbeya lokombo laki Nzambi ndo monga ‘anto wakasɔnama dikambo dia lokombo lande.’ (Ets. 15:14; Isa. 43:10) Tekɔ lo nsɛngasɛnga Shɛso ka l’olongo ɔnɛ: “Lokombo layɛ lakidiame.” (Mat. 6:9) Sho la dia nɔmbaka Jehowa nto dia nde tokimanyiya di’aha nsala kana mbuta dui dimɔtshi diakoka mɔnyɔla lokombo lande l’ekila. Hatohombe monga oko anto amɔ waki lo ntambe ka ntondo waki kosalaka awui wakawasambishaka oko wadiɛnya divɛsa diaso di’ɛlɔ. Kakɔna kalɔmbama dia lokombo laki Nzambi kidiama tshɛ lo tshɛ ndo mbɛdiama oma lo ntɛngɔ tshɛ? Jehowa ayokidia lokombo lande etena kayondonya anto tshɛ wɔnyɔla lowandji lande. (Ɛzk. 38:22, 23) L’etena kɛsɔ, anto wayotakomaka kokele yema yema. Ande woho wakombolaso mɛna etena kayɔsa anto tshɛ lokombo la Jehowa ekila lee! L’ekomelo, Shɛso ka l’olongo ‘ayolɛ diangɔ tshɛ, ndo anto tshɛ.’—1 Kɔr. 15:28. w15 6/15 4:7, 10

Lo Afundelo wa lo Hɛbɛru, vɔ kambaka la etelo k’ɔnɛ ‘kihona k’ekolo’ nto dia nembetshiya tɛmpɛlɔ ka lo nshi y’edjedja kaki l’Isariyɛlɛ. (1 Ɛk. 28:2; Os. 132:7) Tɛmpɛlɔ kɛsɔ kaki dimɛna efula le Jehowa nɛ dia tɔ kaki dihole diakalɔmbwamaka ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Ndo wakakambaka la tɔ dia ntombola Jehowa la nkɛtɛ. (Isa. 60:13) Ɛlɔ kɛnɛ, tɔ keema luudu la loka oko tɛmpɛlɔ. Ɔsɔ ekɔ tɛmpɛlɔ ka lo nyuma ndo tɔ tombolaka Jehowa ndeka woho wakokadiɔ salema l’oseka luudu tshɛ loki anto. Ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ ya Nzambi yasha anto diaaso dia monga angɛnyi ande ndo mbɔtɛmɔla. Yɛdikɔ shɔ koka salema paka diɛsɛ l’oshinga w’etshungwelo wa Yeso. Yɛdikɔ shɔ yakatatɛ lo ɔnɔnyi wa 29 etena kakabatizama Yeso ndo kakandasɔnama oko Ɔlɔmbɛdi a laadiko wa lo tɛmpɛlɔ ka lo nyuma ka Jehowa.—Hɛb. 9:11, 12. w15 7/15 1:1-3

Nde ayofuta wanɛ wele la kɔlamelo ndo ayosha wanɛ wele bu la kɔlamelo dilanya. (Mat. 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30) Yeso akakambe la wɛɛla ɔmɔ dia ndeka nembetshiya dui sɔ dimɛna. Nde akate ate: “Lam’ayoya Ɔna onto lo lotombo lande la andjelo tshɛ kaamɛ la nde, nde ayodjasɛ lo kiti kande ka lowandji ka lotombo. Ko wedja tshɛ wayotshumana la ntondo kande, ko nde ayokakitola anto woho watokakitolaka olami ɛkɔkɔ la mbudi. Nde ayetsha ɛkɔkɔ lo lonya lande l’omi ndo mbudi lo lonya lande la lɔmɔsɔ.” (Mat. 25:31-33) Kakɔna kayokomɛ ɛkɔkɔ ndo mbudi? Vɔ tshɛ wayolomboshama. Mbudi, mbuta ate wanɛ wele bu la kɔlamelo “wayotshɔ lo elanyelo ka pondjo.” Koko ɛkɔkɔ, mbuta ate wanɛ wele la kɔlamelo wayokondja lɔsɛnɔ la pondjo.—Mat. 25:46. w15 7/15 2:11, 12

Tena tshɛ sho ngɛnangɛnaka mbo ya ndɛ, ɔtɛkɛta, ahole w’elangala ndo mbekelo ya lo dihole diakatole. Ko, onde sho mbɔsaka dia kɛnɛ kalangaso ndeka kɛnɛ kalanga anto akina? Jehowa nangaka dia sho ngɛnangɛna diangɔ diotshikitanyi diakandatonge. (Os. 104:24; Ɛny. 4:11) Ko laasɔ, lande na ntshininala dia mɛnya ɔnɛ yoho mɔtshi ya nsala akambo ndeka yoho kina? Jehowa nangaka dia weho w’anto tshɛ mbeka awui wendana la nde, dia mbɔtɛmɔla ndo dia nsɛna pondjo pondjo. (Jni. 3:16; 1 Tim. 2:3, 4) Diakɔ mbele, naka anangɛso l’akadiyɛso wambosha tokanyi totshikitanyi la taso, ayonga dui dia lomba sho mbahokamɛ l’edja tshɛ kele tokanyi tawɔ mbetawɔmaka le Jehowa. Naka sho nsala dui sɔ, kete lɔsɛnɔ laso layonga dimɛna efula ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo tayonga kaamɛ l’anangɛso la akadiyɛso. Hatokoke mbeta lo wedi ɔmɔ etena kasalema ɛlɔshanelo l’andja ɔnɛ. Sho tonaka ɔsɛmɔ ndo awui wa shɛmanedi wa l’andja ɔnɛ wa Satana. w15 7/15 3:17, 18

Ekɔ toho efula takokaso mɛnya Jehowa ngandji kawokaso. Ɛnyɛlɔ, sho koka mɛnya dia sho mbokaka Jehowa ngandji lo mbutɛ anto akina l’ohetoheto tshɛ awui wendana la lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sho koka nto mɛnya Nzambi ngandji lo ntshikala la kɔlamelo la ntondo k’ehemba. (Os. 84:11; Jak. 1:2-5) Kaanga naka tekɔ l’ehemba wa wolo, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ekɔ lo mɛna asui aso ndo nde ayotokimanyiya, nɛ dia tekɔ la nɛmɔ efula lo washo ande. (Os. 56:8) Ngandji kokaso Jehowa atotshutshuya dia sho nkana yimba lo diangɔ tshɛ dia diambo diakandatonge. Tayɛnya Jehowa dia sho mbookaka ngandji ndo nangaka Ɔtɛkɛta ande lo monga ambeki wa Bible w’eshika. Tɔlɔmbake Jehowa mbala la mbala dia mɛnya ɔnɛ sho mbolangaka ndo dia sho nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. Ndo naka tayokanaka yimba lo woshasha wa nɛmɔ w’oshinga w’etshungwelo, kete ngandji kawokaso kayofula. (1 Jn. 2:1, 2) Ɔsɔ ekɔ tsho toho tɔmɔ l’atei wa toho efula takokaso mɛnya Jehowa dia sho mbɔsaka ngandji katokande ka pondjo la nɛmɔ. w15 8/15 1:6, 17, 18

L’andja w’oyoyo, tena dimɔtshi ayonga ohomba dia sho monga la solo dia lotutsha. Ɛnyɛlɔ, ondo tayoka ɔnɛ anto amɔ wekɔ lo ngɛnangɛna nɛ dia ewotɔ ndo angɛnyi awɔ wambolwama. Koko, ayonga dui dia lomba dia sho nkonga dia wakiso wokaso ngandji ndjolwama. Naka dui sɔ diambosalema, onde tayɔngɛnangɛna l’anto akina ndo monga la solo dia lotutsha? (Rɔmɔ 12:15) Naka sho mbeka dia nkonga la solo dia lotutsha dia Jehowa nkotsha alaka ande nshi yaso nyɛ, kete kɛsɔ ayotokimanyiya dia ndjonga la solo dia lotutsha l’etena kɛsɔ. Sho koka ndjalɔngɔsɔla nto dikambo di’andja w’oyoyo lo monga la solo dia lotutsha etena kalongolaso etshikitanu wendana la eokelo kaso k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Onde sho mbekaka awui akɔ w’eyoyo ndo mongaka la solo dia lotutsha naka hataashihodia dimɛna? Naka ngasɔ, kete l’andja w’oyoyo ayonga dui dia wɔdu efula dia monga la solo dia lotutsha etena tshɛ kayotoshaka Jehowa ɛlɔmbwɛlɔ k’oyoyo.—Tok. 4:18; Jni. 16:12. w15 8/15 3:9, 10

Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde dia mɛnya ohomba w’Akristo wa l’Ɛfɛsɔ mpama lo nyuma. Nde akaakeketsha dia monga “kaamɛ lo mbetawɔ ndo lo ewo k’oshika ka Ɔna Nzambi, [dia m]onga epalanga w’anto wambotshunda ndo [w]ambokoma lo yɛdikɔ ya diema dia Kristo.” (Ɛf. 4:13) Etena kakafundɛ Pɔɔlɔ etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ mukanda ɔnɛ, ko tɔ kamboshilaka kengama l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔ. Akristo efula wa l’etshumanelo kɛsɔ waki Akristo wambohokɔka akambo ndo wambotshundaka lo nyuma. Koko, Akristo amɔ waki l’ohomba wa nyomoleka nkeketsha diɔtɔnganelo diawɔ la Jehowa. Woho akɔ waamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula wambokambɛ Jehowa edja ndo wambokoma Akristo wambotshunda lo nyuma. Koko, amɔ l’atei w’etshumanelo watakome lo yɛdikɔ shɔ. Ɛnyɛlɔ, nunu di’anto wekɔ lo batizama ɔnɔnyi tshɛ ndo vɔ weke l’ohomba wa mpama lo nyuma. Ko, kayotota lo dikambo diayɛ?—Kɔl. 2:6, 7. w15 9/15 1:2, 3

Anto efula fɔnyaka di’ɔkɔkwɛlɔ wa demba wa mbala la mbala ekɔ ekeketshelo ndo ekɔ dimɛna lo yoonge yawɔ. Ko, kayotota naka sho kombolaka nkɔkɔla demba l’olui? Onde ekɔ ohomba mbeya wanɛ wayɔkɔkɔla laso demba? Tokedi 13:20 totɛka ɔnɛ: “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.” Mbokɛmaka hwe dia, ekɔ ohomba dia sho nkamba la nkum’otema kambekiyama l’awui w’oma lo Bible etena kasɔnaso ɔkɔkwɛlɔ wa demba. Wenya engana wetshayɛ lo nkɔkɔla demba? Dui diakɔna dioleki ohomba le yɛ? Yeso akate ate: “Nyotetemale nyanga ntondo Diolelo la losembwe laki Nzambi, ko nde ayonyokotshɛ diangɔ dikina sɔ tshɛ.” (Mat. 6:33) Etena kɔsayɛ yɛdikɔ ya yoho ya mbɔsa hiɛlɛlɛ, onde nkum’otema kayɛ koholaka dako diaki Yeso sɔ? w15 9/15 2:13, 15

Etena kakɛnyi Jehowa dia Kɛna aki lo waale wa nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ, nde akahembe nkimanyiya Kɛna. Kɛna akatone ekimanyielo ka Jehowa, ndo etombelo waki la dui sɔ ele nde akayosowaka. (Eta. 4:11-13) Lo diaaso dikina, Jehowa akɛnyi dia dionga dia kɔlɔ dia Baruka diakokonyaka dia nde nkɔmɔ ndo nkalola ɛkɔngɔkɔngɔ. Ɔnkɔnɛ, Jehowa akatɛ Baruka dia ekanelo ka yimba kande kaki kɔlɔ ndo aki ohomba nde ntshikitana. Baruka akahokamɛ dako dia Jehowa, ndo diɔ diakashimbɛ lɔsɛnɔ lande. (Jɛr. 45:2-5) Jehowa tɔlɔmbɔlaka ndo tohokolaka nɛ dia nde tokaka ngandji. Nde hatongola tsho etena kahombama, koko nde nto tolowanyaka. (Hɛb. 12:6) Lo Bible, sho mbadiaka ɛkɔndɔ w’ekambi wa Jehowa wakandalowanya dia monga anto w’eshika. Etena kadiaso lo Bible woho wakasukɛ Jehowa ndo wakandalowanya anto ande, sho mbokaka mɛtɛ dia Jehowa tolangaka. w15 9/15 4:12, 13

Ase Ngibiyɔna wakayoshihodiaka dia ase Isariyɛlɛ wakatɛmɔlaka Nzambi ka mɛtɛ. Rahaba nde lawɔ akɛnyi lonya la Jehowa. Nde komonga ose Isariyɛlɛ, koko nde akoke woho wakatshungola Jehowa wodja ande oma l’Edjibito. Etena kakakome atɔpi ahende w’ase Isariyɛlɛ lakande, nde akawatɛ ate: ‘Dimi mbeyaka dia Jehowa ayonyosha wodja ɔnɛ.’ Rahaba aketawɔ dia Jehowa akakoke mbookokɛ ndo kokɛ nkumbo kande. Nde akɛnya mbetawɔ kande le Jehowa kaanga mbakandeyaka ɔnɛ nsala ngasɔ aki waale. (Jas. 2:9-13; 4:23, 24) Bɛnyɛlɔ sɔ ndo dikina dia ntanema lo Bible tokimanyiyaka dia nshihodia kɛnɛ kalembetshiya ‘mɛna Nzambi’ kana mɛna lonya la Nzambi. Oko wamboteya Jehowa la waonga ande, tambɛna lonya lande la ‘washo w’etema aso.’ (Ɛf. 1:18) Dui sɔ totshutshuyaka dia sho nkombola mbokoya anto wa kɔlamelo wa lo nshi yakete ndo wa nshi nyɛ wakɛnyi woho wakakimanyiya Jehowa ekambi ande. w15 10/15 1:6, 7, 9

Kaanga mbaki Maata ɔngɛnyi w’oshika waki Yeso ndo tɔ mbutaka ɔnɛ nde akawokaka ngandji. Aha la taamu, nde komonga womoto laamɛ lakokamaka ngandji oma le Yeso ndo lakandalɛnyaka. Ɛnyɛlɔ, Mariya kadiyɛnde la Maata, aki nto ɔngɛnyi waki Yeso wa ma ma. Ndo Yeso akokaka Mariya wa nyango ngandji. (Jni. 19:25-27) Ko, lande na kele Yeso akokaka Maata ngandji? Yeso akokaka Maata ngandji nɛ dia nde aki ɔlɔlɔ, kanga lokaho, ndo nto nde akakambaka olimu efula. Koko, laadiko di’akambo asɔ tshɛ, nde akawokaka ngandji l’ɔtɛ wakinde la mbetawɔ ka wolo. Nde aketawɔka awui tshɛ waketshaka Yeso ndo nde komonga la taamu dia Yeso mbaki Mɛsiya wakalakema. (Jni. 11:21-27) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Maata komonga onto la kokele. Oko onto tshɛ la l’atei aso, nde akasalaka wandja. Ɛnyɛlɔ, mbala kɛmɔ kakatshu Yeso towaembola lakawɔ, Maata akomalɛ kadiyɛnde Mariya ndo nde akatɛ Yeso dia mbongola. Maata akawotɛ ate: “Nkumadiɔndjɔ, wɛ hɛnyi dia kosɛmi ambotshikɛ elimu tshɛ dimɛ? Tɛnde ayokimanyiya.”—Luka 10:38-42. w15 10/15 3:1, 2

Kanaka yimba lo awui wendana la Jehowa ndo la Yeso ayokokimanyiyaka dia wɛ ntshikala l’ohetoheto l’akambo wa mɛtɛ. Ohetoheto ayɛ ayokeketsha anangɛyɛ ndo anto wahomana layɛ l’olimu w’esambishelo. Ndo etena kakanayɛ yimba lo kɛnɛ kakakosalɛ Jehowa lo nkimɔ olambo wa ntshungɔ wa Yeso, wɛ ayotetemala mɛna nɛmɔ diele la diɔtɔnganelo diayɛ dia ma ma la Nzambi. (Rɔmɔ 3:24) Mark, ɔnangɛsɔ ɔmɔ lele l’Afrique du Sud laketsha ɛnɔnyi esato lo lokanu l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande mbutaka ate: “Ekanelo ka yimba koka mbedikama la wɛngɔ washa onto ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo yoho yatataleke nkana yima lo awui wa lo nyuma, mbatataleke mbishola awui w’eyoyo wendana la Jehowa Nzambi kaso. Lo tena dimɔtshi diayaokami ɔnɛ lambɔkɔmɔ yema kana ndjakiyanya dikambo dia nshi yayaye, dimi mbɔsaka Bible ndo nkana yimba la divɛsa dimɔtshi dia l’Afundelo. Dimi mbokaka dia diɔ mɛtɛ mbɔladiakami.” w15 10/15 4:15

Ntana etena kakoka dia nembetshiya anayɛ la hianda, lande na kamboyodja ɔlɛmbɛ ɔmɔ kana kamboyɔsa yɛdikɔ mɔtshi. Etena kashihodiande lande na, nde ayokoka mbetawɔ kokitanyiya. Barry, lakodia ana anɛi, mbutaka ate: “Mbisha ana wa tohanda ɛkɔkɔ kimanyiyaka dia vɔ ndjaɛkɛ leyɛ.” Ana wa tohanda wayɛna dia wɛ kombidja ɔlɛmbɛ ɔmɔ kana kɔmbɔsa yɛdikɔ mɔtshi paka l’ɔtɛ weyɛ la lowandji la nsala dui sɔ koko l’ɔtɛ weyɛ l’ɔkɔkɔ ɔmɔ w’oshika. Ohɔ nto dia ana wa tohanda waya bu nto ana wa totshitshɛ. Vɔ wekɔ lo mbeka woho wa kanaka yimba lo awui awɔ vɔamɛ ndo vɔ nangaka mbɔsa tɛdikɔ tawɔ hita. (Rɔmɔ 12:1) Barry nembetshiyaka ate: “Ana wa tohanda pombaka mbeka dia mbeya mbɔsa tɛdikɔ ta wolo tohikami l’ɛkɔkɔ w’eshika oleki tɔnɛ ta l’esasesase.” Ɔnkɔnɛ, onga l’okitshakitsha ndo lembetshiya ɔnayɛ la hianda lande na kakayɔsɛ yɛdikɔ mɔtshi. Lo nsala ngasɔ, nde mbekaka woho wa mbɔsa tɛdikɔ tande hita ndo nde ayeya ate wɛ mbɔɔsaka la nɛmɔ ndo ɔnɛ wɛ ambeya dia nde ambotatɛ monga opalanga. w15 11/15 2:11

Ɛlɔ kɛnɛ, miliyɔ y’anto wa lo nkɛtɛ k’otondo wekɔ lo ntɛmɔla Jehowa. Vɔ wekɔ anangɛso l’akadiyɛso. Ngande wahombaso ndjaokaka otsha le wɔ? (Rɔmɔ 12:10) Ɔpɔstɔlɔ Petero akafunde dia naka sho monga la “okitanyiya l’akambo wa mɛtɛ,” kete tayonga la ngandji ka mɛtɛ “k’onto l’ɔnango.” Petero akatɛ wanyande Akristo nto ate: “Laadiko di’akambo tshɛ, nyonge la ngandji k’efula lam’asanyu.” (1 Pet. 1:22; 4:8) Okongamelo aso wa l’andja w’otondo wekɔ wa laande. Lande na? Nɛ dia sho tekɔ la ngandji k’efula ndo ka mɛtɛ otsha le anangɛso la akadiyɛso. Kɛnɛ koleki ohomba ele, lam’ele sho nangaka Jehowa ndo kitanyiyaka ɛlɛmbɛ ande, nde tosukɛka la wolo woleki welo tshɛ wa l’andja w’otondo, mbuta ate nyuma kande k’ekila. Nyuma ka Nzambi tokimanyiyaka dia monga la kaamɛ ka mɛtɛ lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo.—1 Jn. 4:20, 21. w15 11/15 4:8, 9

Jehowa halongamɛ dia sho ntɛkɛta ɔtɛkɛta ɔmɔ shikaa dia sho mbeeya kana mbeya eyango ande. (Ɛny. 7:9, 10) Anto tɛkɛtaka ɛtɛkɛta efula wotshikitanyi, koko kɛsɔ keema dikambo le Jehowa. Ngande weyaso dui sɔ? Bible ekɔ paka la tɔtɛkɛta tɔmɔ takakambe la Yeso ta lo ɔtɛkɛta w’etatelo. (Mat. 27:46; Makɔ 5:41; 7:34; 14:36) Koko, Jehowa akayashikikɛ dia losango la Yeso fundama ndo kadimɔma lo Grɛkɛ ndo l’ɔkɔngɔ diko l’ɛtɛkɛta ekina. Ndo nto, lam’ele Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakasangɔma mbala efula oma le ase Juda ndo Akristo, losango la Nzambi lakalamema. Kɔpi shɔ yakayokadimɔma lo ɛtɛkɛta efula. Ɛnɔnyi oko 400 l’ɔkɔngɔ wa Kristo, John Chrysostome akate ate esambishelo ka Yeso kakakadimɔma otsha lo ɛtɛkɛta w’ase Asuriya, Edjibito, Inde, Pɛrɛsiya, Etiɔpiya, ndo w’anto wa lo wedja ekina efula. w15 12/15 1:10, 11

Naka sho ntɛkɛta l’etena ka kɔlɔ, kete ondo anto hawotokoka nshihodia kana mbetawɔ kɛnɛ kataso. Ɛnyɛlɔ, lo Ngɔndɔ ka sato 2011, didimu dia nkɛtɛ ndo tsunami kakalanya esomba efula wa lo ɛstɛ ka Japon. Anto ndekana 15 000 wakavu. Kaanga mbele Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wakashisha nkumbo ndo angɛnyi awɔ, vɔ wakalange nkamba la Bible dia nkimanyiya anto akina wakadihomɔ oko vɔ. Koko vɔ wakeyaka dia efula ka l’atei w’anto asɔ waki ase Buda ndo vɔ kombeyaka awui efula wendana la Bible. Koko lo dihole dia vɔ mbatɛ l’etena kɛsɔ awui wendana la eolwelo, anangɛso l’akadiyɛso wakaakeketsha ndo wakaalembetshiya bonde kele awui wa kɔlɔ efula komɛka anto w’ɛlɔlɔ. Sho lawɔ la dia nkana yimba lo kɛnɛ kendana la mbekelo ndo dietawɔ diele l’anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ l’oyango wa mbeya etena k’ɔlɔlɔ ka ntɛkɛta la wɔ. w15 12/15 3:7

Lonyangu ko, anto amɔ kana kɔmpanyi mɔtshi koka mbuta dia wambotana osakelo ɔmɔ wayokoka nkɔnɔla hemɔ kasol’ɔtɛ vɔ wakombolawɔ nkondja falanga efula. Vɔ koka mbuta dia anto efula wakakambe la osakelo akɔ ko wakoke dimɛna. Ndo naka tekɔ la hemɔ, sho koka nomɔlomɔ dia nkamba la oseka ɛngɔ tshɛ kakoka tokimanyiya dia sho mboka dimɛna ndo nsɛna edja. Naka tekɔ la yewo kana la lomba, kete tayonga la shɛnɔdi lo kɛnɛ ketawɔso, djekoleko naka onto akɔ konongola olowanyelo w’aseka enganga. Sho la dia ndjambola ɔnɛ: ‘Nde mbutaka dia vitaminɛ kapanda, kana otamba kapanda ndo olelo kapanda wakakimanyiya anto amɔ, ko onde dimi koka monga la eshikikelo dia ekanga ɛsɔ wakaakimanyiya mɛtɛ? Ko oyadi ekanga akɔ wakakimanyiya anto akina, ngande wayomeya dia wayokimanyiya dimi lawɔ? Onde dimi pombaka nyomosala eyangelo ndo nsawola l’onto ɔmɔ lakeke dimɛna dikambo dia hemɔ katatami?’—Eoh. 17:6. w15 12/15 4:14, 15

Pɔɔlɔ akeyaka dia naka sho mbetawɔ ngandji ka woke ka Yeso, tɔ kayototshutshuya dia mboka Yeso ngandji ndo mbosha kɛnɛmɔ. Eelo, etena kamanaso fundo kɛnɛ kakatosalɛ Jehowa, ngandji kande kayototshutshuya dia sho nsɛna lo yoho yɛnya dia sho mbishaka Yeso kɛnɛmɔ. Ngande wasalaso dui sɔ? Ngandji kokaso Jehowa kayototshutshuya dia sho mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso, lo ndjelaka wanya ande dimɛna dimɛna. (1 Pet. 2:21; 1 Jn. 2:6) Etena kakitanyiyaso Nzambi ndo Kristo, sho mbaɛnyaka ngandji kawaokaso. Yeso akate ate: “Onto tshɛ letawɔ wadjango ami ndo lawakitanyiya, onto ɔsɔ kamboka ngandji. Ndo onto tshɛ lamboka ngandji, Papa ayowoka ngandji, dimi layowoka ngandji ndo layoyaɛnya hwe le nde.” (Jni. 14:21; 1 Jn. 5:3) Ɔnkɔnɛ, yambola wɛmɛ wate: ‘Lo awui akɔna wamomoshilaka mbokoya Yeso? Lo awui akɔna wakokami ndjalowanya?’ Ekɔ ohomba dia sho ndjaokaka shwamɛ ambola asɔ nɛ dia anto wa l’andja ɔnɛ nangaka dia sho nsɛna woho wasɛnawɔ.—Rɔmɔ 12:2. w16.01 2:7-9

Onde wɛ, ndjaɔsaka dia wɛ ekɔ la ohetoheto wa laande l’olimu w’esambishelo? Onde wɛ, mɛtɛ ngɛnangɛnaka wekelo wa Bible ndo wɛ mbekaka “akambo wa lotshimola waki Nzambi”? (1 Kɔr. 2:10) Onde wɛ, mbɔsaka dia Jehowa akakosha etombelo wa diambo l’olimu w’esambishelo? Onde wɛ, kombolaka nsala kɛnɛ kalanga Jehowa oleki oseka dikambo dikina tshɛ? Onde wɛ, ekɔ la ngandji ka shikaa otsha le anto akina ndo mbɔsaka ɔnɛ nkimanyiya anto akina dia vɔ kambɛ Jehowa ekɔ ɔkɛndɛ wa woke? Onde wɛ, ambɛnaka tolembetelo takoshikikɛ ɔnɛ Jehowa akakokimanyiya lo toho efula ta shikaa lo lɔsɛnɔ layɛ? Naka wɛ kadimola ɔnɛ eelo lo ambola asɔ tshɛ, onde kete kɛsɔ nembetshiyaka ɔnɛ wɛ ambelamɛka dia ntshɔ otsha l’olongo? Keema, aha ngasɔ. Bonde kediɔ bu ngasɔ? Nɛ dia ekambi wa Nzambi tshɛ koka ndjaoka ngasɔ, oyadi vɔ wekɔ akitami kana keema. Ndo l’ekimanyiyelo ka nyuma kande k’ekila, Jehowa koka mbisha ekambi ande tshɛ wolo wa woho akɔ waamɛ oyadi difuto diakɔna diayowolongola. Lo wedi okina, naka wɛ ekɔ lo mengenga dia kana wɛ ayotshɔ l’olongo, kete kɛsɔ nembetshiyaka dia wɛ halongodi leeta. w16.01 3:14, 15

Etena kakakambaka Yeso kaamɛ la She, nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia nde akasale awui efula ndo akeyaka ɔnɛ Jehowa akawokaka ngandji. Ko kayotota lo dikambo diaso? Yeso akate ɔnɛ sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kashaso ndo kalongolaso. (Ets. 20:35) Sho takonge l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakatalongola akambo wa mɛtɛ, ko lande na kongaso nto l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kewoyaso anto akina akambo wa mɛtɛ? Nɛ dia sho mɛnaka woho wonga anto la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ etena kashihodiawɔ kɛnɛ ketsha Bible ndo katatɛwɔ monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi. Sho ngɛnangɛnaka etena kawaɛnaso watshikitanya ekanelo kawɔ ka yimba ndo yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ. Olimu w’esambishelo ekɔ olimu woleki ohomba ndo waleka mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ wakokaso nsala. Vɔ mbishaka wanɛ wakoma angɛnyi wa Nzambi diaaso dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo.—2 Kɔr. 5:20. w16.01 5:6, 7