BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es18 lk. 77-87
  • Ngɔndɔ k’enanɛi

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ k’enanɛi
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 1
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 2
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 3
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 4
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 5
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 6
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 7
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 8
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 9
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 10
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 11
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 12
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 13
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 14
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 15
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 16
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 17
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 18
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 19
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 20
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 21
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 22
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 23
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 24
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 25
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 26
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 27
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 28
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 29
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 30
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 31
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
es18 lk. 77-87

Ngɔndɔ k’enanɛi

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 1

Nyotshike dia ekikelo nshidiya olimu atɔ, dia nyu monga kokele ndo aha la vadi lo akambo tshɛ, aha la mpomba ndooko ɛngɔ.​—Jak. 1:4.

Ohohemba nkana yimba lo ta dia wolo ndo dialɛndja demba diaki lam’asa asɔlayi w’ase Isariyɛlɛ wakatalɔmbwamaka oma le Shushi Ngidiyɔna la atunyi awɔ. Ngidiyɔna nde la anto ande wakatshanya ase Midiyana ndo wanɛ wakaakimanyiyaka lo ta otsho w’otondo oko kilɔmɛtrɛ 32. Ɔnkɔnɛ, Ngidiyɔna nde l’anto ande wakatetemala mbitshanya atunyi awɔ ndo l’ekomelo, vɔ wakatalɛndjaka. (Emb. 7:22; 8:4, 10, 28) Sho lawɔ tekɔ lo ndɔ ta dia wolo ndo dialɛndja demba. Atunyi aso ko, Satana, andja ande, ndo eongelo kaso k’anto wele keema kokele. Amɔ l’atei aso wambɔlɔshana l’atunyi asɔ ɛnɔnyi efula. Koko, l’ekimanyielo ka Jehowa, tambodja etshumba l’ata efula. Koko, tatadje otshumba w’ekomelo. Yeso akatatshi ɔnɛ tayohomana l’ehemba wa wolo efula ndo l’ɔlɔshamelo wa wolo efula lo nshi y’ekomelo. Koko, nde akate nto ɔnɛ naka sho mbikikɛ kete tayokoka mbidja otshumba.​—Luka 21:19. w16.04 2:1, 2

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 2

Vɔ wakatetemalaka ndjasha tshɛ lo wetshelo w’apɔstɔlɔ, lo monga kaamɛ lam’asawɔ.​—Ets. 2:42.

Lo nsanganya, sho mbekaka Bible ndo mbetshamaka oma le Jehowa kɛnɛ kahombaso nsala ndo woho wahombaso nsɛna. (Isa. 30:20, 21) Kaanga etena kaya anto amɔ wahakambɛ Jehowa lo nsanganya, vɔ shihodiaka ɔnɛ Nzambi ekɔ lo tɔlɔmbɔla. (1 Kɔr. 14:23-25) Jehowa ekɔ lo nɔmbɔla nsanganya yaso la nyuma kande k’ekila ndo kɛnɛ kekaso lɛkɔ ndja oma le nde. Diakɔ diele etena katshɔso lo nsanganya, sho pokamɛka kɛnɛ katotɛ Jehowa, mɛnaka lo yɛdikɔ yakɔna yatokande ngandji ndo sho ndekaka ndjasukanya la nde. Yeso, lele Ɔtɛ w’etshumanelo akate ate: “Lɛnɛ asangana anto ahende kana asato lo lokombo lami, dimi lekɔ l’atei awɔ.” (Mat. 18:20) Bible mbutaka nto ɔnɛ Yeso ekɔ “ɔnɛ lakɛndakɛnda l’atei” wa tshumanelo. (Ɛny. 1:20–2:1) Mbokɛmaka hwe dia Jehowa nde la Yeso wekɔ l’atei aso ndo wekɔ lo tokeketsha lo nsanganya yaso. Oko leyɛ, ngande wayaoka Jehowa etena kakɛnande asala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia ndjasukanya la nde ndo l’Ɔnande? w16.04 3:13, 14

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 3

Tongake suke dia mboka nkɛlɛ.​—Ond. 7:9.

Kadiyɛso kɛmɔ akasha anangɛso ahende mɔyɔ lo losanganya lɔmɔ. Koko ɔnangɛso ɔmɔ la l’atei awɔ akanyange lo woho wakandawosha mɔyɔ. Etena kakatshikala anangɛso ahende asɔ vɔamɛ, ɔnɛ lakanyange akatatɛ ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo dia kadiyɛso. Koko, ɔnangɛso okina akawohola dia kadiyɛso ambokambɛ Jehowa la kɔlamelo l’edja k’ɛnɔnyi 40 l’atei w’ekakatanu efula. Kakɔna kakasale ɔnangɛso la ntondo? Nde akate ate: “Wɛ ekɔ la shadiya.” Oma laasɔ, nde akɔshi yɛdikɔ ya mbohɛ kɛnɛ kakete. Kakɔna katetsha ɔkɔndɔ ɔnɛ? Etena katosalɛ onto ɔmɔ kɔlɔ, sho koka nsɔna kɛnɛ kahombaso nsala. Onto lele la ngandji dimanyiyaka. (Tok. 10:12; 1 Pe. 4:8) Etena ‘kanyaso yimba lo kɔlɔ,’ dui sɔ mongaka dimɛna efula le Jehowa. (Tok. 19:11) Ɔnkɔnɛ mbala kekina kayota kana kayokosalɛ onto ɔmɔtshi dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ, yambola wate: ‘Onde dimi koka minya yimba lo kɔlɔ kɛnɛ? Onde dimi pombaka ntetemala nkanyiya dui nɛ?’ w16.05 1:8, 9

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 4

Nzambi mbanyosha wolo ndo mbanyosha nsaki la wolo wa nsala akambo.​—Flpɛ. 2:13.

Waa na wasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ɛlɔ kɛnɛ? Toko Ɛmɛnyi wa Jehowa! Ngande weyaso dui sɔ? Sho mbeyaka dui sɔ nɛ dia tekɔ lo nsambisha losango la dimɛna, mbuta ate lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. Tekɔ lo nyanga anto l’olimu aso w’esambishelo ndo tekɔ lo nkamba la toho t’amɛna. Tekɔ la ɔkɔkɔ wa dimɛna wasambishaso, mbuta ate sho mbokaka Jehowa ndo anto ngandji. Olimu aso w’esambishelo wamboleka mpama efula nɛ dia tekɔ lo nsambisha anto wa lo wedja tshɛ ndo wa l’ɛtɛkɛta tshɛ. Ndo sho tayotetemala nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo polo lam’ayoya ekomelo! Ekɔ mɛtɛ dui dia diambo dia mɛna olimu wa diambo wasala ekambi wa Jehowa dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo nshi y’ekomelo nyɛ. Ko ngande weso l’akoka wa nsala olimu ɔsɔ tshɛ? Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha okadimwelo lo divɛsa di’ɛlɔ. Ɔnkɔnɛ, Jehowa atetemale tosha wolo wele laso ohomba dia sho nsala kɛnɛ tshɛ keso l’akoka wa nsala dia ntetemala nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ!—2 Tim. 4:5. w16.05 2:17, 18

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 5

Nyohetsha kɛnɛ kele kɔlɔ ndo nyokukute kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.​—Rɔmɔ 12:9.

Etena kasɔnaso dia nkitanyiya Jehowa ndo kadjaso welo dia nsala lolango lande, sho mɛnyaka dia sho mbookaka ngandji ndo nangaka mbɔngɛnyangɛnya. Satana mbutaka ɔnɛ Jehowa bu la lotshungɔ la nɔmbɔla. Koko, etena kakitanyiyaso Jehowa, sho mɛnyaka dia sho nangaka nde monga Ɔnɔmbɔdi aso. Ndo sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ Shɛso ka ngandji ngɛnangɛnaka welo tshɛ wadjaso dia mbokitanyiya. (Jɔbɔ 2:3-5; Tok. 27:11) Etena kasalaso la wolo dia mbahemɛ wɛɔdu aso kaanga mbele dui sɔ bu wɔɔdu, sho mɛnyaka kɔlamelo yaso le Jehowa ndo sho mɛnyaka ɔnɛ sho nangaka nde monga Ɔnɔmbɔdi aso. Jehowa totɛka dia sho la dia mbidja welo efula dia sho mbokoya waonga ande. (2 Pe. 1:5-7; Kɔl. 3:12) Nde nongamɛka nto dia sho mbidja welo efula dia mbahemɛ tokanyi ndo nsaki yaso. (Rɔmɔ 8:5) Etena tshɛ kadjaso welo efula dia nsala otshikitanu ɔmɔ ndo katondoyaso, sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa laande. w16.05 4:12, 13

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 6

Jehowa le, . . . wɛ kele Okengi aso.​—Isa. 64:8.

Oko okengi ɔmɔ wa manamana weya woho wa diwomba diakengande, Jehowa Okengi aso teyaka dimɛna efula. Nde mbeyaka wɛɔdu aso, elelo aso, ehamelo wasalaso, ndo nde kengaka onto tshɛ la l’atei aso lo ndjela akambo asɔ. (Os. 103:10-14) Sho koka mbeka woho watɛna Jehowa lo menda woho wakasalɛka Yeso apɔstɔlɔ ande waki komonga kokele akambo. Lo tena dimɔ, apɔstɔlɔ wakakakatanaka dia mbeya onto lakaleke woke. Otondonga wɛ aki laawɔ, ngande wotoyɛna lɔkɛwɔ l’apɔstɔlɔ? Ondo wɛ otowaɛna dia vɔ komonga diwomba dia wɔdu. Koko Yeso akeyaka dia vɔ wakakoke kengama naka vɔ mpokamɛ alako ande wa la ngandji ndo la solo dia lotutsha ndo naka vɔ mbokoya okitshakitsha ande. (Makɔ 9:33-37; 10:37, 41-45; Luka 22:24-27) L’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka Yeso, apɔstɔlɔ wakalongola nyuma k’ekila ka Nzambi ndo vɔ kotetemala nyanga dia mbeya akɔna akaleke woke l’atei awɔ. Koko vɔ wakake washo l’olimu wakawasha Yeso.​—Ets. 5:42. w16.06 1:10

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 7

Jehowa Nzambi kaso ekɔ ndamɛ Jehowa.​—Eoh. 6:4.

Jehowa ekɔ Otungi w’olongo la nkɛtɛ ndo Omboledi w’andja w’otondo. Nde kele Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, ndo ndooko nzambi kele oko nde. (2 Sa. 7:22) Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta wa Mɔsɛ wakahombe mbohola ase Isariyɛlɛ dia vɔ tɛmɔlaka paka Jehowa. Takawahombe mbokoya anto wakaadinge, anto wakatɛmɔlaka tozambizambi efula ta kashi ndo tozambizambi ta kashi ta wamato. Anto asɔ waketawɔka dia tozambizambi tawɔ kokaka nɔmbɔla diangɔ diakatongama. Ɛnyɛlɔ, ase Edjibito wakatɛmɔlaka Ra jambizambi ya wonya, Nout jambizambi ya womoto ya l’olongo, Geb jambizambi ya nkɛtɛ, Hâpi jambizambi ya Nilɛ, ndo nyama efula. Jehowa akɛnya dia nde ndeka tozambizambi ta kashi etena kakandatome asui dikumi. Jambizambi ya ntondo y’ase Kanana aki Baala, jambizambi ya kashi yaketawɔka ase Kanana dia nde mbakatonge diangɔ tshɛ diele la lɔsɛnɔ. Nde aketawɔmaka nto oko jambizambi y’olongo, mvula ndo ya lɔpɛpɛ la wolo. L’ahole efula, anto wakayaɛkɛka le Baala dia nyanga ekokelo. (Wal. 25:3) Ase Isariyɛlɛ wakohɔka dia Nzambi kawɔ, ekɔ “Nzambi ka mɛtɛ,” ka laande. Nde ekɔ “ndamɛ Jehowa.”​—Eoh. 4:35, 39. w16.06 3:4, 5

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 8

[Nyowaetsha] dia nkitanyiya akambo tshɛ wamomonyodjangɛ. Nyolonge, dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.​—Mat. 28:20.

Ɛnyɛlɔ kaki Yeso tetshaka dia sho monga la kɔlamelo le Jehowa ndo le ekambi ande. Ndo tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nsala dui sɔ. Sho koka mɛna dia Jehowa ekɔ lo nɔmbɔla ekambi ande lo nshi y’ekomelo nyɛ. Nde mbakimanyiyaka dia vɔ nsambisha akambo wa mɛtɛ l’andja w’otondo ndo paka vɔamɛ ato mbakamba olimu ɔsɔ. Isaya 65:14 nembetshiyaka woho wele ekambi waki Nzambi ɔnɛ: “Nyende, ekambi ami wayoda ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wa eongelo k’ɔlɔlɔ k’otema.” Tekɔ mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula nɛ dia Jehowa tɔlɔmbɔlaka ndo tokimanyiyaka dia nsala akambo efula w’ɛlɔlɔ. Koko anto wa l’andja ɔnɛ waki Satana bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo bu l’elongamelo ka mɛtɛ kendana la nshi yayaye. Sho la dia ntshikala la kɔlamelo le Jehowa ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande. w16.06 4:10-12

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 9

Nyosungukalake.​—Mat. 25:13.

Sho koka nkondja wetshelo oma le todjamu takalamaka esomba lo nshi y’edjedja. Efula k’esomba ɛsɔ, mbidja ndo Jɛrusalɛma, wakadingama la mpele di’etale diaha atunyi monga l’akoka wa mbɔtɔ l’etei. Todjamu wakemalaka lo mpele sɔ, ndo oma lɛkɔ vɔ wakakokaka mɛna ɛtshi ka nkɛtɛ tshɛ kakadinge osomba. Todjamu tokina wakemalaka lo asoko w’osomba. Apami asɔ wakahombaka nsungukala otsho la yanyi ndo etena kakawɛnaka atunyi wayaye, vɔ wakahɛmɔlaka anto wa l’osomba. (Isa. 62:6) Vɔ wakeyaka ohomba wa sungukalaka ndo sɛdingolaka dimɛna awui waketaka. Otondongaka vɔ kosalaka ngasɔ, tshike anto efula wakakokaka mvɔ. (Ɛzk. 33:6) Josèphe, lakafunde ɔkɔndɔ w’ase Juda, akalembetshiya woho wakonge ase Rɔmɔ l’akoka wa mbɔtɔ la Jɛrusalɛma l’ɔnɔnyi wa 70 l’ɔkɔngɔ wa Kristo. Todjamu takalamaka osomba wakalale djɔ. Etombelo waki la dui sɔ ele, asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakɔtɔ l’osomba. Vɔ wakatshu lo tɛmpɛlɔ, wakakitshumbe ndo wakalanya kɛnɛ tshɛ kakatshikala la Jɛrusalɛma. Ɔsɔ aki etenyi k’ekomelo ka mfɔnu koleki tshɛ woke kaki ase Juda watɛnaka. w16.07 2:2, 7, 8

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 10

Nyoyalame diaha nyu minganyiyama kaamɛ la wɔ oma lo munga kasala amɔnyɔdi w’ɛlɛmbɛ ko nyu ndjoshisha eshikikalelo kanyu ka nge.​—2 Pe. 3:17.

Sho kondjaka ɛtshɔkɔ efula diɛsɛ la ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika wa Jehowa. Koko, hatohombe nkamba lo yoho ya kɔlɔ la ɔlɔlɔ ande, mbuta ate mbeetɛ oko yɛkɛ nɛndɛ dia nsala pɛkato. L’atei w’Akristo wa lo ntambe ka ntondo, amɔ “waka[ka]dimola ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi . . . lo lɔkɛwɔ la fumbɔ nsɔnyi.” (Judɛ 4) Ondo Akristo waki komonga la kɔlamelo asɔ, wakafɔnyaka dia vɔ kokaka nsala pɛkato ndo ɔnɛ Jehowa ayowadimanyiyaka mbala tshɛ. Vɔ wakakonyaka kaanga anangɛwɔ akina dia mbayela lo pɛkato yawɔ. Ɛlɔ kɛnɛ nto, onto tshɛ lasala awui wa ngasɔ “amb[ɔ]tɛnga la diɔnyɔ tshɛ nyuma ka ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika.” (Hɛb. 10:29) Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ekɔ lo nkesa Akristo amɔ dia mfɔnya ɔnɛ vɔ koka nsala pɛkato ndo Jehowa ayowadimanyiya ndooko onyake. Ekɔ mɛtɛ dia Jehowa ekɔ suke dia dimanyiya atshi wa pɛkato wayatshumoya, koko nde nongamɛka dia sho ndɔshana la nsaki yaso ya nsala pɛkato. w16.07 3:16, 17

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 11

Onto tshɛ ladiaka diwala la wadɛnde, naka aha l’ɔkɔkɔ w’awui wa mindo wa dieyanelo ko nde ntshuka womoto okina, nde ambosala loseka.​—Mat. 19:9.

Atshukanyi wadiaka diwala aha l’ɔtɛ w’awui wa mindo wa dieyanelo, bu la lotshungɔ la tshukana nto. Olonganyi okina koka dimanyiya olonganyi wosadi awui wa mindo asɔ, koko paka nde amboyatshumoya. Ngasɔ mbakidiɔ etena kakadimanyiya omvutshi Hɔsɛya wadɛnde Ngɔmɛrɛ ndo etena kakadimanyiya Jehowa ase Isariyɛlɛ wakayatshumoya. (Hɔs. 3:1-5) Laadiko dia laasɔ, naka olonganyi ɔmɔtshi mbeyaka dia olonganyi ande akasale awui wa mindo, ko ambetawɔ dia mbeyana l’olonganyi wosadi pɛkato ɔsɔ, dui sɔ mɛnyaka dia nde amboodimanyiya. L’etena kɛsɔ nde aya bu l’ɔkɔkɔ wa l’Afundelo wa ndjaka diwala. L’ɔkɔngɔ wa nde mbuta ɛtɛkɛta wa lo divɛsa diaso di’ɛlɔ, Yeso akatɛkɛta dia “wanɛ wakalongola losha” la ntshikala enyemba. Nde akate ate: “Onto tshɛ lakoka mbetawɔ yoho ya lɔsɛnɔ shɔ etawɔ.” (Mat. 19:10-12) Anto efula sɔnaka dia ntshikala enyemba l’ɔtɛ walangawɔ kambɛ Jehowa aha la mbekola yimba ndo vɔ la dia mandɔma l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yawɔ. w16.08 1:15, 16

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 12

Nyɔlɛtɛ ko nyayɛna dia Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ; ɔngɛnɔngɛnɔ le onto layashɛ le nde. . . . Wanɛ wawoka wɔma hawohombe ndooko ɛngɔ.​—Os. 34:8, 9.

Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka koka nsala awui efula l’olimu wa Jehowa nɛ dia vɔ wekɔ la wolo ndo la yoonge ya dimɛna. (Tok. 20:29) Anangɛso amɔtshi w’ɛlɔngɔlɔngɔ wa lo Bɛtɛlɛ wekɔ lo nkimanyiya dia ntondja ndo mamatanya akatshi dia monga abuku ndo Bible. Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula w’Akristo wekɔ lo mbika Mbalasa ya Diolelo kana mbisha lonya dia ndjilɔngɔsɔla. Amɔtshi ndjakimɔka la lolango dia nkimanyiya etena katomba mpokoso kɛmɔtshi k’oma lo diangɔ diakatongama. Ndo ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula wele ambatshi mboka mbekaka ɔtɛkɛta okina kana tshɔka lo dihole dikina dia tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Omembi w’esambo akate ate: ‘Nyɔlɛtɛ ko nyayɛna dia Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ.’ Nde akakotsha ate: ‘Wanɛ wayanga Jehowa hawotohomba ndooko ɛngɔ k’ɔlɔlɔ.’ (Os. 34:10) Lo mɛtɛ, etena kashaso Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so, sho mongaka mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia sho mbeyaka dia tekɔ lo mbɔngɛnyangɛnya. Ndo nde ayokotsha daka diande dia tokokɛ. w16.08 3:5, 8

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 13

Dimi layonyoshimbɛ, ndo nyu nyayonga ɔtshɔkɔ. Tanyokake wɔma! Anya anyu wakeketale.​—Zɛk. 8:13.

Jehowa ekɔ l’akoka ndo ekɔ suke dia tokimanyiya ndo nde toshaka nyuma kande k’ekila dia tokeketsha. (1 Ɛk. 29:12) Ekɔ ohomba efula dia sho nɔmbaka Nzambi nyuma kande dia sho ndɔshana la Satana ndo l’andja ande wa kɔlɔ. (Os. 18:39; 1 Kɔr. 10:13) Sho mongaka nto la lowando lo ekimanyielo kakondjaso oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ohokanyiya nto akambo efula wekaso oma lo ekanda aso ngɔndɔ tshɛ. Ɛtɛkɛta wa lo Zɛkariya 8:9, 13 wakatɛkɛtama etena kakakamaka tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma nto, koko lo mɛtɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ kokaka tokimanyiya ɛlɔ kɛnɛ. Jehowa tokeketshaka nto lo tshimbo ya wetshelo wakondjaso oma lo nsanganya yaso y’Akristo, nsanganya ya weke ndo lo kalasa ya l’okongamelo. Wetshelo ɛsɔ koka tokimanyiya dia kambɛ Nzambi l’eyango w’amɛna, ndjadjɛ eyango ndo dia nkotsha ɛkɛndɛ aso efula w’Akristo. (Os. 119:32) Onde wɛ nomɔlomɔka dia nkondja ekeketshelo oma lo wetshelo wa Jehowa? w16.09 1:10, 11

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 14

Nyuamɛ [nyeye] dimɛna lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.​—Rɔmɔ 12:2.

Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakɛnyaka dia Jehowa halange kaanga yema ahɔndɔ wahɛnya hwe otshikitanu wele lam’asa apami la wamato. Nshi nyɛ, yoho y’ɔlɔtɔ yahɛnya hwe otshikitanu wele lam’asa pami la womoto mbelamɛka ɔnɛ ɔlɔtɔ w’apami la wamato. (Eoh. 22:5) Oma l’Ɛlɛmbɛ ɛsɔ, tekɔ lo nkondja wetshelo ɔnɛ Jehowa hangɛnangɛna ahɔndɔ wakonya apami dia mɛnama oko wamato, kana wakonya wamato dia mɛnama oko apami kana wakonya anto dia monga l’okakatanu dia ntshikitanya pami la womoto. Atɔndɔ wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna tendana la woho wa ndɔta. Sho kokaka nkamba la atɔndɔ asɔ oyadi lo wodja kana lo dihole diakɔna diadjasɛso kana mbekelo ya ngande yele la so. Sho bu l’ohomba wa listɛ l’otale lɛnya ahɔndɔ wetawɔma ndo wahetawɔma. Koko sho pombaka tsho nkitanyiya atɔndɔ wa l’Afundelo watosha lotshungɔ la ndɔta kɛnɛ kalangaso. w16.09 3:3, 4

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 15

Ambeki tshɛ wakootshike ndo wakalawɔ.​—Makɔ 14:50.

Tende dihonga ndo losembwe laki la apami wakafunde Bible. Mbala tshɛ, vɔ wakataka mɛtɛ ndo komboka wɔma wa nsala dui sɔ. Mbala efula lo nshi shɔ, afundji wakafundaka paka awui w’amɛna ndo watombola wodja ndo ɛnɔmbɔdi awɔ. Koko amvutshi wa Jehowa wakafunde aha tsho awui w’amɛna, koko ndo awui wa kɔlɔ wakasale ase Isariyɛlɛ ndo nkumi ya dikanga yawɔ. (2 Ɛk. 16:9, 10; 24:18-22) Vɔ wakashile kaanga munga yawɔ hita ndo y’ekambi ekina waki Nzambi. (2 Sa. 12:1-14) Etena kɛnawɔ etombelo w’amɛna wonga lo mbetawɔ nɔmbɔma oma l’atɔndɔ wa lo Bible, anto efula shikikɛka ɔnɛ tɔ kakasambiyama oma le Nzambi. (Os. 19:7-11) Atɔndɔ wa lo Bible tokokɛka diaha mbɔtɔ kaanga yema l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo oma lo awui wa dikanyiyakanyiya diambetɛ anto efula ɛhɔmbɔ. (Os. 115:3-8) Tɔ kimanyiyaka anto dia ndjaɛkɛ le Jehowa, ɔnɛ lele Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ ndo tɔ ndakaka nshi yayaye yoleki amɛna. Lo wedi okina, anto amɔtshi wata ɔnɛ Nzambi bu konyaka etongelo oko nzambi kɛmɔtshi. Akina mbutaka dia anto koka mbela nshi yayaye yoleki amɛna, koko etena kendaso kɛnɛ kambowosala l’edja k’ɛnɔnyi, vɔ bu l’akoka wa nkandola ekakatanu wa l’andja ɔnɛ.​—Os. 146:3, 4. w16.09 4:10, 11

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 16

Nyootshike akɔdiakɔdia . . . , ndo tanyɔɔhɛnyahɛnyake.​—Ruta 2:15.

Kɛnɛ kakayotomba oma laasɔ akɛnya hwe dia Bɔaza akayakiyanyaka dikambo dia Ruta ndo di’ekakatanu wa wolo waki la nde oko ɔngɛndangɛnda. Bɔaza akawotɛ dia nde mongaka kaamɛ la olui w’ekambi ande wa wamato diaha apami wakakambaka l’ekambɔ mbosalɛ kɔlɔ. Bɔaza akayashikikɛka dia Ruta ayokondja mbo ya ndɛ ndo ashi wahombama, paka oko ekambi ande hita. Bɔaza akalɛmiya womoto la wola l’ɔngɛndangɛnda ɔsɔ ndo akookeketsha. (Ruta 2:8-10, 13, 14) Bɔaza akasalɛ Ruta ɔlɔlɔ aha tsho l’ɔtɛ wa ngandji ka kɔlamelo kakandokaka okilo ande Naɔmi, koko ndo l’ɔtɛ wakatatɛ Ruta kambɛ Jehowa ndo mendɛ le Nde dia mbokokɛ. Etena kakasalɛ Bɔaza Ruta ɔlɔlɔ, nde mɛtɛ akokoyaka ngandji ka kɔlamelo ka Jehowa. (Ruta 2:12, 20; Tok. 19:17) Woho akɔ wamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, naka tekɔ ɛlɔlɔ, sho koka nkimanyiya “weho w’anto tshɛ” dia mbeka akambo wa mɛtɛ ndo nshihodia ɔnɛ Jehowa mbaokaka ngandji k’efula.​—1 Tim. 2:3, 4. w16.10 1:10-12

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 17

Dimi lakambola Jehowa kanyi, ko nde akankadimola. Nde akantshungola oma lo wɔma ami tshɛ.​—Os. 34:4.

Etena kɛnaso dia Jehowa amboka alɔmbɛlɔ aso ndo ambotosha paka kɛnɛ keso l’ohomba l’etena kahombama, mbetawɔ kaso le nde ndekaka nkeketala. (1 Jni. 5:14, 15) Sho pombaka nto ‘ntetemala nɔmba’ Jehowa dia nde tosha nyuma kande k’ekila dia sho monga la mbetawɔ k’efula. (Luka 11:9, 13) Etena kalɔmbaso Jehowa, hatohombe mbɔlɔmba tsho dia nde tosha kɛnɛ kele la so ohomba. Sho pombaka nto mboshaka losaka ndo mbotombolaka lushi tshɛ. Laadiko di’akambo tshɛ, nde akasale diangɔ efula dia diambo! (Os. 40:5) Ekambi wa Jehowa nɔmbaka nto lo dikambo di’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa l’andja w’otondo. Ɛnyɛlɔ, sho nɔmbaka lo dikambo dia “wanɛ wele lo lokanu.” Sho nɔmbaka ndo lo dikambo dia “wanɛ wa[t]ɔlɔmbɔla.” Etena kɛnaso woho wakadimola Jehowa alɔmbɛlɔ aso, mbetawɔ kaso le nde ndekaka monga wolo ndo sho mongaka suke suke la nde.​—Hɛb. 13:3, 7. w16.10 3:8, 9

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 18

[Nyakashimbamɛ] l’ɔtɛ wa mbetawɔ, koko aha l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalanyu. Ɔsɔ ekɔ woshasha wa Nzambi.​—Ɛf. 2:8.

Ekambi wa Jehowa wa lo nshi yaso nyɛ wekɔ la mbetawɔ lo Diolelo dia Nzambi ndo vɔ disukɛka. Ndo vɔ mbokanaka ngandji. Vɔ salaka dui sɔ nɛ dia vɔ mbetawɔka dia nyuma kaki Nzambi nɔmbɔla nsɛnɔ yawɔ. (Ngal. 5:22, 23) Etombelo akɔna wambonga la dui sɔ? Anangɛso l’akadiyɛso ndekana miliyɔ enanɛi wa l’andja w’otondo wekɔ lo nsɛna lo wɔladi ndo kaamɛ lo tshumanelo diawɔ. Shi dui sɔ diekɔ djembetelo ya woke ya mbetawɔ ndo ngandji kele l’Akristo wa mɛtɛ! Kaamɛ kɛsɔ kokaka monga paka l’ekimanyielo ka Nzambi kaso. Diakɔ diele nde sunganaka tombɔma. (Isa. 55:13) Tekɔ mɛtɛ la lowando l’ɔtɛ wakandasale dia sho “[shimbamɛ] l’ɔtɛ wa mbetawɔ.” Jehowa ayotetemala nkimanyiya anto efula dia monga la mbetawɔ le nde. L’ekomelo, nkɛtɛ k’otondo kayololanɛ l’anto wa kokele, w’ɛlɔlɔ ndo wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ wayotombolaka Jehowa pondjo pondjo! w16.10 4:18, 19

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 19

Anto amɔtshi wa l’atei anyu wekɔ la lɔsɛnɔ l’ofukutanu.​—2 Tɛs. 3:11.

Dikumanyi toshaka ɛlɔmbwɛlɔ k’oma lo Bible nɛ dia vɔ nangaka nkokɛ ndo nama etshumanelo. Pɔɔlɔ akatɛ etshumanelo woho wakawahombe salɛ onto la ngasɔ akambo. Nde akate ate: “Nyolembete onto ɔsɔ ndo nyotshike mbɔtɔnganɛ la nde.” Vɔ wakahombe ntshika mbekesanɛ l’onto ɔsɔ, koko aha mbɔsa oko otunyi. (2 Tɛs. 3:11-15) Ndo ɛlɔ kɛnɛ, dikumanyi salaka la wolo dia nkimanyiya onto lahakitanyiya atɔndɔ waki Nzambi, ɛnyɛlɔ ɔnɛ lembwana l’onto lele bu ombetawudi. (1 Kɔ. 7:39) Naka onto ɔsɔ ambotona ntshikitanya lɔkɛwɔ lande, dikumanyi koka mbɔsa yɛdikɔ ya mbisha sawo dialembetshiya woho wakoka lɔkɛwɔ la ngasɔ nkonya anto akina dia ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo di’etshumanelo. Naka dikumanyi wambosha sawo sɔ lo etshumanelo kanyu, ngande wayoyosala? Naka wɛ mbeyaka onto akɔ, onde wɛ ayewɔ dia mbɔtɔnɛ la nde? Lo nsala ngasɔ, wɛ koka mbokimanyiya dia nshihodia ɔnɛ lɔkɛwɔ lande lekɔ kɔlɔ efula le nde ndamɛ, halɔngɛnyangɛnya Jehowa ndo nde koka ntshikitanya dionga diande. w16.11 2:13

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 20

Anto wayotomba oma l’atei anyu nyuamɛ ndo wayota akambo wele bu mɛtɛ dia nkonya ambeki dia vɔ mbayela.​—Ets. 20:30.

Lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33, nunu di’Akristo w’eyoyo wakakitama nyuma k’ekila. Vɔ wakayala “dioho di’ɛsɔnami, ɛlɔmbɛdi wakamba oko nkumi ya dikanga, wodja w’ekila, anto waki Nzambi wa laande.” (1 Pe. 2:9, 10) Apɔstɔlɔ wakalamaka tshumanelo la shɛnɔdi y’efula l’edja tshɛ kakiwɔ la lɔsɛnɔ. Koko, djekoleko l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ, apami amɔtshi wa lo tshumanelo wakatatɛ mbetsha wetshelo wa kashi ndo wakalange manganya ambeki oma l’akambo wa mɛtɛ. Apami asɔ wakalangaka filozofi kaki Aristote la Platon ndo wakatatɛ mbetsha tokanyi tawɔ lo dihole dia mbetsha akambo wa mɛtɛ w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (2 Tɛs. 2:6-8) Efula l’atei awɔ waki anto wa lokumu ndo emendji lo tshumanelo. Ɔnkɔnɛ, kaanga mbakatɛ Yeso ambeki ande ɔnɛ: “Nyu tshɛ nyekɔ onto l’ɔnango,” olui w’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakatatɛ kengama.​—Mat. 23:8. w16.11 4:8

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 21

Tanyetawɔke dia pɛkato ntetemala mbahemɛ alemba anyu wokovɔ.​—Rɔmɔ 6:12.

Lo nshi yakete, ondo takasalaka akambo efula wa kɔlɔ aha la mbeya woho wɔsa Jehowa etsha aso. Taki oko “ɛhɔmbɔ l’akambo wa mindo ndo wa kɔlɔ,” mbuta ate “ɛhɔmbɔ wa pɛkato.” (Rɔmɔ 6:19, 20) Koko, etena kakateke oma lo Bible yoho ya lɔsɛnɔ yalanga Nzambi sho monga la yɔ, takasale etshikitanu lo nsɛnɔ yaso, takayakimɔ shoamɛ le nde ndo takabatizama. Taki la nsaki ka wolo ka nkitanyiya Jehowa ndo nsɛna lo yoho yawɔngɛnyangɛnya. Sho “[t]akatshungɔ oma lo pɛkato,” ndo “[takayala] ɛhɔmbɔ wa kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.” (Rɔmɔ 6:17, 18) Koko, tekɔ la ɔsɔnwɛlɔ wa nsala. Sho koka “ndjetawɔ dia pɛkato ntetemala mbahemɛ alemba aso” lo salaka kɛnɛ tshɛ katotshutshuya alemba aso wele bu kokele dia nsala. Sho koka nkotsha tokanyi ndo nsaki yaso ya nsala pɛkato kana ndjiahemɛ. Yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi tshikaka dia nsaki yami ya kɔlɔ mfula polo ndo ndjosala kɛnɛ kele kɔlɔ? Kana onde dimi ndjinyɛka mbala kakɔ ɔtɔi?’ Naka tekɔ la lowando l’efula l’ɔtɛ w’ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi, kete tayosala la wolo dia mbɔngɛnyangɛnya. w16.12 1:11, 12

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 22

Nkanyiya akambo wa lo nyuma nembetshiyaka . . . wɔladi.​—Rɔmɔ 8:6.

Yoho mɔtshi yakokaso monga la wɔladi wa l’etei k’otema ele lo nsala la wolo dia nsɛna lo wɔladi l’ase nkumbo kaso ndo l’ase etshumanelo. Lam’ele tekɔ anto wele kema kokele, tena dimɔtshi sho mongaka l’ekakatanu l’anangɛso l’akadiyɛso. Etena katomba dui sɔ, sho ndjelaka dako dia Yeso diata ɔnɛ: “Tokotodja ntondo wɔladi lam’asayɛ la ɔnanyɔ.” (Mat. 5:24) Ohɔ dia ɔnanyɔ kana kadiyɛyɛ nde la wɔ ekɔ lo kambɛ Jehowa, “Nzambi kasha wɔladi.” (Rɔmɔ 15:33; 16:20) Naka sho kanyiyaka “akambo wa lo nyuma,” kete sho la wɔ tayonga la wɔladi lam’asaso la Nzambi. Omvutshi Isaya akafunde ɔnɛ: “Wɛ [Jehowa] ayokokɛ wanɛ wayaɛkɛ tshɛ le yɛ; wɛ ayowasha wɔladi wahashile, nɛ dia vɔ ndjaɛkɛka le yɛ.”​—Isa. 26:3; Rɔmɔ 5:1. w16.12 2:5, 18, 19

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 23

Nyɔngɛnangɛnake nshi tshɛ lo Nkumadiɔndjɔ.​—Flpɛ. 4:4.

Oyadi lo nshi y’ekomelo ka dikongɛ dia kɔlɔ diaki Satana nɛ, Jehowa ekɔ lo ntshɔkɔla ekambi ande. Nde ndjashikikɛka dia tekɔ lo nkondja ewo k’efula ndo wɔladi oko weso lo nkumbo k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo. (Isa. 54:13) Lo mɛtɛ oko wakalake Yeso, Jehowa ekɔ lo tofuta ɛlɔ kɛnɛ lo tosha nkumbo k’anangɛso l’akadiyɛso wa l’andja w’otondo watoka ngandji. (Makɔ 10:29, 30) Ndo nto, wanɛ wayanga Nzambi l’otema ɔtɔi wekɔ lo futama lo monga la wɔladi w’efula wa l’etei k’otema, ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ. (Flpɛ. 4:4-7) Tohɛke pondjo dia alɔmbɛlɔ ayɛ wa l’otema ɔtɔi “[w]ayofutama lo yɛdikɔ y’efula.” Wɛ koka monga l’eshikikelo ɔnɛ, “l’ɔkɔngɔ wa [wɛ] nsala lolango la Nzambi,” wɛ ‘ayolongola ekotshamelo ka daka.’ (Hɛb. 10:35, 36) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ totetemale nkeketsha mbetawɔ kaso ndo nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia kambɛ Jehowa. Tekɔ l’eshikikelo dia Jehowa ayotofuta!​—Kɔl. 3:23, 24. w16.12 4:17, 20

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 24

Lɛnɛ ele nyuma kaki Jehowa, lotshungɔ lekɔ.​—2 Kɔ. 3:17.

Onde lotshungɔ lele l’elelo koka monga lotshungɔ la mɛtɛ? Eelo, lɔ koka monga! Lande na? Nɛ dia elelo kokaka tokokɛ. Ɛnyɛlɔ, sho koka nsɔna dia ndawɔ la mutuka kana mututu lo ngelo la lowango l’efula. Ko tɔshi dia ɛlɛmbɛ wendana l’ɔkɛndjɛkɛndjɛlɔ bu, ndo onto tshɛ ekɔ la lotshungɔ la ndawɔ lowango woho walangande ndo mbeta lo wedi akɔna tshɛ w’otadimbo. Onde wɛ ayeteta l’otadimbo ɔsɔ aha la mboka wɔma? Ndooko. Elelo wekɔ ohomba dia onto tshɛ ngɛnangɛna la wahɔ w’oma lo lotshungɔ la mɛtɛ. Adama akasɔnɛ dia ndɛ olowa wakasekɛma ndo lo nsala dui sɔ, nde akatambe elelo wakawodjɛ Jehowa. Lam’ele Adama akakambe la lotshungɔ lande la nsɔna lo yoho ya kɔlɔ, anto wambodiɛnɛ l’edja k’ɛnɔnyi nunu. (Rɔmɔ 5:12) Tatohɛke etombelo wa kɔlɔ ɛsɔ w’oma lo yɛdikɔ yakɔshi Adama. Dui sɔ diayototshutshuya dia nkamba la lotshungɔ laso lo yoho ya dimɛna ndo ndjela elelo wakatodjɛ Jehowa. w17.01 2:6, 8

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 25

[Lekɔ lo mbutɛ] onto tshɛ la l’atei anyu diaha nde nkanyiya efula dikambo diande hita oleki kɛnɛ kele ohomba nde nkanyiya.​—Rɔmɔ 12:3.

Etena k’eso la ntondo k’ɔkɛndɛ w’oyoyo, onto leya elelo ande kokaka nshikikɛ dia kana nde hatokoka nkotsha ɔkɛndɛ wambowowosha ɔsɔ dimɛna. Naka sho mbeyaka elelo aso, kete sho kokaka ntona. Jehowa nangaka dia sho “nkɛndakɛnda la okitshakitsha” kaamɛ la nde. (Mika 6:8) Ɔnkɔnɛ, etena katoshawɔ ɔkɛndɛ ɔmɔtshi sho nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ ndo ekimanyielo kande oko wakasale Ngidiyɔna. Sho la dia nkana yimba dimɛna lo kɛnɛ katotɛ Jehowa lo tshimbo ya Bible ndo y’okongamelo ande. Tatohɛke dia kɛnɛ tshɛ keso l’akoka wa nsala l’olimu ande, hatokisale l’ɔtɛ w’akoka wele la so, koko nɛ dia Jehowa ekɔ l’okitshakitsha ndo nangaka tokimanyiya. (Os. 18:35) Onto leya elelo ande hakoke “nkanyiya efula dikambo diande hita oleki kɛnɛ kele ohomba nde nkanyiya.” w17.01 3:17, 18

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 26

Paa kɛnanyu l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ keema anyanya.​—1 Kɔr. 15:58.

Yeso akeyaka ɔnɛ anto akina mbayotetemala nkamba olimu ande. Lo mɛtɛ, nde akeyaka ɔnɛ ambeki ande komonga kokele. Koko nde aki l’eshikikelo ɔnɛ, vɔ wayokoka dianganya lokumu l’ɔlɔlɔ kaanga l’ahole wa tale mboleka. (Jni. 14:12) Nde akawalowanya dimɛna ndo vɔ waki l’akoka wa nsambisha lo wodja tshɛ wakawakoke ntshɔ. (Kɔl. 1:23) L’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ, Jehowa akawolola ndo akawosha olimu efula wa nsala ndo lowandji “mangana etale efula la waolelo tshɛ, mandji tshɛ, welo tshɛ, dɔmbwɛlɔ tshɛ.” (Ɛf. 1:19-21) Kaanga naka tambovɔ tele ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo ntondo k’Armangɛdɔna, tayoyɔsɛna nto ndo tayoyonga l’olimu efula wa nsala l’andja w’oyoyo. Ndo l’etena kɛnɛ, sho tshɛ tekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba wa nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetɛ anto ambeki. Ɔnkɔnɛ, oyadi tekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana opalanga, nyɛsɔ sho tshɛ totetemale monga “la akambo efula wa nsala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.” w17.01 5:17, 18

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 27

Dimi kele Jehowa; dimi haatshikitana.​—Mal. 3:6.

Oshinga w’etshungwelo wakafutama lo pondjo. (Hɛb. 9:24-26) Adama akatela nyɔi, koko olambo wa Yeso wayotela lɔsɛnɔ la pondjo. Oshinga w’etshungwelo koka totshungola oma lo andja wa Satana ndo oma lo wɔma wa nyɔi. (Hɛb. 2:14,15) Alaka waki Nzambi wayokotshama. Oko wele ɛlɛmbɛ wakadje Jehowa l’etongelo hawotshikitana, Jehowa hatshikitanaki pondjo. Nde hatɛndjaki ɛkɔndjɔ pondjo. Jehowa ekɔ lo tosha weshasha efula laadiko dia woshasha wa lɔsɛnɔ. Nde tokaka ngandji. “Sho tambeya ndo tambetawɔ ngandji kele la Nzambi oya le so. Nzambi ekɔ ngandji.” (1 Jni. 4:16) Alaka ande tokotshamaka nshi tshɛ. Kem’edja, nkɛtɛ kayanga nkoma paradiso ka dimɛna. Anto tshɛ wayɔsɛna lɔkɔ wayokoya Jehowa ndo wayokana ngandji lam’asawɔ. Oma laasɔ, ekambi ande wa l’olongo ndo wa la nkɛtɛ wayota vate: “Lotombo ndo losaka ndo kɛnɛmɔ ndo wolo ndo nkudu kayalake le Nzambi kaso pondjo pondjo! Aamɛɛ.”—Ɛny. 7:12. w17.02 2:16, 17

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 28

Nyɛsɔ toyaɛdia oma lo mindo tshɛ ya demba ndo ya yimba.​—2 Kɔr. 7:1.

Tende kɛnɛ kakatombe lo 1973. Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 1 lo Falase yakambola dia kana “anto wahatshike nnɔ mfɔka kokaka batizama.” Okadimwelo wakashama lo dimbola sɔ wakahikama lo atɔndɔ wa lo Bible ndo okadimwelo akɔ waki ɔnɛ ndooko! Tshoto y’Etangelo yakɔ yakashile avɛsa efula ndo yakalembetshiya lande na kele onto lahatshike nnɔ mfɔka la dia mbitshanyema. (1 Kɔr. 5:7) Yɔ yakate dia tɔndɔ diahatshikitana sɔ kondja oma le anto koko diakaye “oma le Nzambi latɛkɛta lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande wakafundama.” Dibuku dimɔtshi dieke katomba diendana la ɔtɛmwɛlɔ lo États-Unis mbutaka ɔnɛ: “Mbala efula ɛnɔmbɔdi w’Akristo mvusolaka wetshelo awɔ dia mbɔtɔnganyiya la dietawɔ ndo tokanyi tasukamɛ oma le anto wa lɔkɔ ndo atshunda wa weke.” Ndooko tshunda dikina di’ɔtɛmwɛlɔ dietawɔ ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ ngasɔ lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi kaanga l’etena kele nsala dui sɔ kokaka monga okakatanu w’efula le anto amɔtshi wa lɔkɔ. w17.02 4:15

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 29

Onto tshɛ layadiya wayowokitshakitsha ndo onto tshɛ layakitshakitsha wayowodiya.​—Mat. 23:12.

Dia mɛnya dia vɔ wekɔ l’okitshakitsha, dikumanyi hawolange mbɔsama oko anto wa lokumu. Ɔnkɔnɛ vɔ ntshikitana efula la ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ efula wa nshi nyɛ ndo ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ waki lo nshi ya Yeso. Nde akate lo dikambo diawɔ ate: “Vɔ nangaka ahole wa lokumu lo alambo ndo nangaka mbidjasɛ l’ahole wa ntondo lo toshinangɔnga, ndo nangaka anto mbasha mɔyɔ lo bingu.” (Mat. 23:6, 7) Dikumanyi di’Akristo kitanyiyaka ɛtɛkɛta waki Yeso ɛnɛ: “Tanyelamɛke Rabi, nɛ dia nyekɔ la Ombetsha 1. Nyu tshɛ nyekɔ onto l’ɔnango. Ndo nto, tanyelɛke ndooko onto shɛnyu la nkɛtɛ, nɛ dia nyekɔ la Shɛnyu 1, Ɔnɛ lele l’olongo. Tanyelamɛke ɛnɔmbɔdi, nɛ dia nyekɔ la Ɔnɔmbɔdi 1, Kristo. Onto loleki woke l’atei anyu pombaka monga okambi anyu.” (Mat. 23:8-11) Naka dikumanyi dia lo tshumanelo tshɛ dia l’andja w’otondo monga l’okitshakitsha ndo nkitanyiya ɛtɛkɛta wa Yeso, kete anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wayowaoka ngandji, wayowalɛmiya ndo wayowasha kɛnɛmɔ. w17.03 1:14, 15

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 30

Onto l’onto ayɛmba wotsho wa ɔkɛndɛ ande hita.​—Ngal. 6:5; nɔtɛ.

Onto l’onto la l’atei aso ndamɛ mbahomba mbɔsa tɛdikɔ ta lomba, ndo nsala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna wohikami lo ewo k’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Hatohombe mbisha onto okina ɔkɛndɛ wa tɔsɛ tɛdikɔ. Koko onto tshɛ la l’atei aso la dia mbeya kɛnɛ kele dimɛna le Nzambi ndo nsɔna dia kisala. Ngande wakokaso ndjadja lo waale wa mbetawɔ di’anto akina tɔsɛ tɛdikɔ? Ele lo mbetawɔ dia vɔ totshutshuya dia nsala ɛsɔnwɛlɔ wa kɔlɔ. (Tok. 1:10, 15) Sho mbele l’ɔkɛndɛ wa ndjela nkum’otema kaso kambekiyama la akambo wa lo Bible. Naka sho mbetawɔ di’anto akina tɔsɛ tɛdikɔ, kete tambɔsa yɛdikɔ ya mbayela. Ɔsɔnwɛlɔ ɔsɔ koka tokonya lo mpokoso. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akahɛmɔla ase Ngalatiya lo waale wonga lo mbetawɔ anto akina mbaɔsɛ tɛdikɔ tawɔ hita. (Ngal. 4:17) Anangɛso amɔtshi wa la Ngalatiya wakahembaka mbɔsɛ anto akina wa l’etshumanelo tɛdikɔ. Apami waki la lokaki asɔ wakalangaka di’anangɛwɔ mbayela lo dihole dia ndjela apɔstɔlɔ. w17.03 2:8-10

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 31

Etena kaki [Jɔsiya] eke dikɛnda, nde akatatɛ nyanga Nzambi ka Davidɛ tshɛnde; l’ɔnɔnyi wa 12, nde akatatɛ minya ahole wa la diko ndo dimɛta dia l’esongo, dikishi ndo mpingu ya la mbolo oma la Juda ndo oma la Jɛrusalɛma.​—2 Ɛk. 34:3.

Jɔsiya akasale la wolo efula dia ngɛnyangɛnya Jehowa. Naka wɛ ekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka, wɛ koka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jɔsiya lo ndeka mbeya Jehowa dimɛna. Ondo Jɔsiya akakondja wetshelo oma le nkumekanga Manase ka tshɛnde lakayatshumoya ɔnɛ Jehowa mbokanaka nkɛtshi. Wɛ la wɔ kokaka nkondja wetshelo oma le epalanga wa lo nkumbo kana wa l’etshumanelo kanyu. Vɔ koka kotɛ awui efula w’amɛna wakaasalɛ Jehowa. Ndo nto ohɔ woho wakayaoke Jɔsiya l’ɔkɔngɔ wa nde mbeya kɛnɛ kata Afundelo. Nde akalomɔlomɔka dia ngɛnyangɛnya Jehowa ndo aha la ntshimbatshimba nde akasale etshikitanu. Lo mbadiaka Afundelo, wɛ la wɔ koka ndeka ndjashikikɛ dia nkitanyiya Jehowa. Etombelo wayonga la dui sɔ ele, diɔtɔnganelo diasayɛ la nde diayokeketala ndo wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oma laasɔ wɛ ayokombola mbutɛ anto akina akambo wendana la Jehowa. (2 Ɛk. 34:18, 19) Etena katayeke Bible, wɛ koka nshihodia di’ekɔ toho tɔmɔtshi takokayɛ ndowanya olimu wakambɛyɛ Nzambi. Naka ngasɔ mbediɔ, kete nsala la wolo dia nsala etshikitanu ɛsɔ, oko wakasale Jɔsiya. w17.03 3:18, 19

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto