BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es18 lk. 88-97
  • Ngɔndɔ ka divwa

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ ka divwa
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 1
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 2
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 3
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 4
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 5
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 6
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 7
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 8
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 9
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 10
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 11
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 12
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 13
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 14
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 15
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 16
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 17
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 18
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 19
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 20
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 21
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 22
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 23
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 24
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 25
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 26
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 27
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 28
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 29
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 30
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2018
es18 lk. 88-97

Ngɔndɔ ka divwa

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 1

Nyetawɔ dia ekikelo nkotsha oyango atɔ.​—Jak. 1:4.

Lo Bible, ekikelo nembetshiyaka akambo efula koko aha tsho ndɔshana kana mbetawɔ dui dimɔ dia wolo. Dui sɔ mendanaka la yoho yakanyiyaso ndo yɔsaso ehemba aso. Ekikelo tokimanyiyaka dia sho monga la dihonga, la kɔlamelo, ndo la solo dia lotutsha. Dibuku dimɔtshi mbutaka ɔnɛ ekikelo ekɔ dionga diatokimanyiya dia sho monga la elongamelo ka wolo ndo dia sho mbewɔ nkɔmɔ etena keso l’ehemba. Tɔ tokimanyiyaka dia sho ntshikala nge ndo aha sutshasutshama kaanga l’etena keso l’ehemba woleki wolo. Ndo tɔ tokimanyiyaka dia nkadimola ehemba ɛsɔ oko etshumba ndo dia mbika washo l’oyango aso, koko aha lo asui aso. Ngandji totshutshuyaka dia sho mbikikɛ. (1 Kɔr. 13:4, 7) Ngandji kokaso Jehowa totshutshuyaka dia mbikikɛ oseka dui tshɛ dietawɔnde dia diɔ tokomɛ. (Luka 22:41, 42) Ngandji kokaso anangɛso tokimanyiyaka dia sho mbikikɛ eongelo kawɔ k’anto wele keema kokele. (1 Pe. 4:8) Ngandji kokaso olonganyi aso tokimanyiyaka dia sho mbikikɛ “asui” wele kaanga atshukanyi wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ wekɔ la wɔ ndo tɔ kimanyiyaka dia nkeketsha diwala diaso.​—1 Kɔr. 7:28. w16.04 2:3, 4

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 2

Vɔ wakatetemalaka ndjasha tshɛ . . . lo monga kaamɛ lam’asawɔ.​—Ets. 2:42.

Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “wakatetemala ndjasha” mbelaka kanyi ya mbidja welo waha la mpekɔ. Akristo wa lo ntambe ka ntondo kotshika sanganaka kaamɛ etena kakawasoyamaka oma le lowandji l’ase Rɔmɔ ndo ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda. Kaanga mbaki dui sɔ komonga wɔdu, vɔ wakasale kɛnɛ tshɛ kakawakoke nsala dia ntetemala sanganaka kaamɛ. Ɛlɔ kɛnɛ nto, ekambi wa Jehowa wekɔ la lowando l’efula lo dikambo dia nsanganya ndo vɔ ngɛnangɛnaka tanema lɛkɔ. George Gangas, laki ose Olui-walɔmbɔla l’edja k’ɛnɔnyi 22 akate ate: “Le mi, nsangana kaamɛ l’anangɛso ekɔ dui dimɔ dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ ndo kiɔkɔ mɔ y’ekeketshelo. Dimi nangaka monga l’atei w’anto wayokoma ntondo lo Mbalasa ka Diolelo ndo ndjomɔ l’atei w’anto wayokomɛ naka kokaka.” Onde ndo wɛ mbayaoka woho akɔ waamɛ lo kɛnɛ kendana la ntɛmɔla Jehowa? Naka ngasɔ mbediɔ, kete nsala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia mongaka kaamɛ l’ananyɔ lo nsanganya, kaanga etena kele dui sɔ wolo. Ɛnya Jehowa dia wɛ ndjaokaka oko wakayaoke nkumekanga Davidɛ, lakate ate: ‘Jehowa le, dimi nangaka luudu ladjasɛyɛ.’​—Os. 26:8. w16.04 3:16-18

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 3

Tokotodja ntondo wɔladi lam’asayɛ la nde.​—Mat. 5:24.

Ohɔsa dia wɛ ambeya di’ɔnangɛso ɔmɔtshi akonge la lonyangu l’ɔtɛ wa dui dimɔ diakayate kana diakayasale. Kakɔna kahombayɛ nsala? Sawola la ɔnanyɔ. Etena kasalayɛ dui sɔ, oyango ayɛ la dia monga wa mbidja wɔladi lam’asayɛ la nde. Wɛ la dia mbetawɔ dindja diayɛ ndo wɛ hahombe mbohangwɛ. Wɔladi wasaso l’anangɛso mbele dui dioleki tshɛ ohomba. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Abrahama nde la Lɔta ɔna ɔnango. Vɔ akɔ ahende waki la dongalonga efula ndo alami awɔ wakatatɛ mana nɛ dia vɔ komonga l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka woke kakawakokaka vɔ tshɛ. Lam’ele Abrahama akalangaka wɔladi, nde akasha Lɔta lotshungɔ la nsɔna ɛtshi ka nkɛtɛ ka dimɛna. (Eta. 13:1, 2, 5-9) Ande ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ le so lee! Abrahama akayange wɔladi koko aha wahɔ ande hita. Onde Abrahama akasowe l’ɔtɛ wa yimba yande ya lokaho? Ndooko. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Jehowa akalake Abrahama dia mbɔtshɔkɔla ndeka ndo woho wakandashisha. (Eta. 13:14-17) Kaanga naka tekɔ lo nsowa l’ɔtɛ wa ekakatanu ɛmɔ, Jehowa ayotɔtshɔkɔla naka sho kandolaka ekakatanu la ngandji. w16.05 1:11, 12

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 4

Nyotetemale nyanga dia nshihodia kɛnɛ kele lolango la Jehowa.​—Ɛf. 5:17.

Lo Bible, Jehowa akatosha ɛlɛmbɛ wokɛma hwe watotɛ kɛnɛ kalangande dia sho nsala. Ɛnyɛlɔ, nde totɛka dia hatohombe ntɛmɔla dikishi, mbiva, mbidjɔ wanu, kana nsala awui wa mindo wa dieyanelo. (1 Kɔr. 6:9, 10) Ndo Yeso, Ɔnaki Jehowa akasha ambeki ande didjango di’ohomba diata ɔnɛ: “Nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki, nyaabatize lo lokombo la Papa ndo la Ɔna ndo la nyuma k’ekila, nyowaetshake dia nkitanyiya akambo tshɛ wamomonyodjangɛ. Nyolonge, dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” (Mat. 28:19, 20) Dui tshɛ diatotɛ Jehowa nde la Yeso dia nsala ekɔ lo dikambo dia ɔlɔlɔ aso hita. Ɛlɛmbɛ wa Jehowa tetshaka woho wakokaso ndjakokɛ shoamɛ ndo nkumbo yaso ndo tokimanyiyaka dia monga la yoonge ya demba ya dimɛna ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Kɛnɛ koleki ohomba ele, etena kakitanyiyaso wadjango waki Jehowa mbidja ndo didjango dia nsambisha, nde tɔngɛnangɛnaka ndo nde tɔtshɔkɔlaka. w16.05 3:1

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 5

Nyohilwame lo nɔngɔsɔla timba tanyu.​—Rɔmɔ 12:2.

Lo nsala ngasɔ, Jehowa koka tokimanyiya dia sho nshihodia kɛnɛ kɔngɛnyangɛnya ndo sho koka mbeka dia nkanyiya woho wakanyiyande. Etombelo wayonga la dui sɔ ele, kɛnɛ tshɛ kakanyiyaso, katɛkɛtaso ndo kasalaso kayɔngɛnyangɛnyaka Jehowa ndo tayeka woho wa mbahemɛ wɛɔdu aso. (Luka 11:13; Ngal. 5:22, 23) Koko kaanga mbediɔ ngasɔ, tayotetemala ndɔshana la wɔ. (Tok. 4:23) Nɔmbamaka etena k’otale dia mbeka dia mbokoya waonga wa Jehowa. Ɔnkɔnɛ, naka wɛ ndjaokaka dia wɛ hakoke nsala etshikitanu efula oko wakombolayɛ, kete onga la solo dia lotutsha. Ntondotondo, wɛ la dia ndjaketembola dia nsala kɛnɛ kata Bible. Koko, dia wɛ nyomoleka nkanyiya ndo nsala akambo lo yoho yalanga Jehowa, kete ayonga dui dia wɔɔdu dia wɛ nkanyiya woho wakanyiyande ndo nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.​—Os. 37:31; Tok. 23:12; Ngal. 5:16, 17. w16.05 4:14, 16

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 6

Nde ngɛnangɛnaka lo ɛlɛmbɛ wa Jehowa, ndo nde mbadiaka ɛlɛmbɛ Ande la dui dia l’ɛse la yanyi ndo l’otsho.​—Os. 1:2.

Ɛlɔ kɛnɛ, Jehowa kambaka la Bible, nyuma kande k’ekila ndo l’etshumanelo dia tokenga. Ngande wakoka Bible tokenga? Sho la dia kiadiaka, kanaka yimba la kɛnɛ kadiaso ndo nɔmba Jehowa dia nde tokimanyiya dia sho nkamba la kɛnɛ kakateke. Nkumekanga Davidɛ akafunde ate: ‘Dimi kohɔka etena kongami lo mbeto kami; dimi kanaka yimba dikambo diayɛ lam’atomolalaka engondo l’otsho.’ (Os. 63:6) Nde akafunde nto ate: ‘Dimi layotombolaka Jehowa lakambisha dako. Oyadi kaanga l’otsho, tokanyi tami toleki l’etei mingolakami.’ (Os. 16:7) Eelo, Davidɛ akakanaka yimba la dako dia Jehowa ndo nde akatshike dako diakɔ nkenga tokanyi ndo nsaki yande y’oma k’ɛse otema, kaanga mbakadiɛnamaka dia dako diakɔ diaki wolo mbetawɔ. (2 Sa. 12:1-13) Davidɛ akatotshikɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’okitshakitsha ndo k’okitanyiya. Diakɔ diele sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Etena kadiami Bible, onde dimi kanaka yimba la tɔ ndo tshikaka kanyi ya Nzambi mundanda tokanyi ndo nsaki yami y’oma k’ɛse otema? Onde dimi koka nyomoleka nsala awui efula oleki wasɔ?’​—Os. 1:2, 3. w16.06 1:11

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 7

Tongake suke dia mboka nkɛlɛ.​—Ond. 7:9.

Sho tshɛ tekɔ anto wele keema kokele ndo salaka munga. Diakɔ diele, hatohombe nongamɛ di’anangɛso l’akadiyɛso wayotaka kana wayosalaka nshi tshɛ awui w’ɛlɔlɔ. Ndo hoyala dui dia dimɛna le so dia ntetemala kanyiyaka awui wendana la munga yawɔ. Naka sho nsala ngasɔ, kete sho mbeyaka nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso etena kakambɛso Jehowa. Dikambo diayoleka kɔlɔ ele, mbetawɔ kaso le nde mbeyaka ndjɔla ndo sho mbeyaka ndjotshika okongamelo wa Jehowa. Oma laasɔ, sho mbeyaka ndjotona kambɛ Jehowa kana ndjotona nongamɛ dia ndjɔsɛna l’andja ande w’oyoyo. Ko laasɔ, kakɔna kayokokimanyiya dia ntshikala l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo kambɛ Jehowa etena kasala anto akina dui dimɔtshi diakonyangiya? Nshi tshɛ ohɔka daka di’ekeketshelo diata ɔnɛ: ‘Eenda, dimi layanga ntonga olongo w’oyoyo ndo nkɛtɛ k’oyoyo; ndo akambo wa ntondo hawotohɔma nto, ndo hawotoya lo otema nto.’ (Isa. 65:17; 2 Pe. 3:13) Wɛ ayolongola ɛtshɔkɔ ɛsɔ oma le Jehowa naka wɛ ayotshikala la kɔlamelo le nde. w16.06 4:13, 14

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 8

Jehowa Nzambi kaso ekɔ ndamɛ Jehowa.​—Eoh. 6:4.

Tshɛkɛta “ndamɛ” mbelaka kanyi ya kaamɛ, sangwelo diande ndo etsha ande wokongaka kaamɛ. Jehowa Nzambi hatɔna kana tshikitana. Nde okongaka nshi tshɛ la kɔlamelo, hatshikitana ndo mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, nde akalake Abrahama dia tokanula tande wayɔsɛna lo Nkɛtɛ ya Daka. Ndo Jehowa akasale ahindo efula wa diambo dia nkotsha daka sɔ. Ɛnɔnyi nkama nyɛi l’akumi asato l’ɔkɔngɔ wa nde mbisha daka sɔ, sangwelo dia Jehowa kotshikitana. (Eta. 12:1, 2, 7; Eto. 12:40, 41) Ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ, Jehowa akelɛ ase Isariyɛlɛ ɔnɛ ɛmɛnyi ande ndo nde akawatɛ ate: ‘Dimi haatshikitana. Ndooko Nzambi kakasalema la ntondo kami, ndo ndooko kɛnɛ kamboyala l’ɔkɔngɔ ami.’ Jehowa akɛnya hwe dia sangwelo diande hatshikitana pondjo etena kakandakotsha ate: ‘Tena tshɛ dimi haatshikitana.’ (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Ande diɛsɛ dia woke diaki l’ase Isariyɛlɛ dia kambɛ Nzambi kahatshikitana ndo kele la kɔlamelo! Tekɔ la diɛsɛ dia woho akɔ waamɛ ɛlɔ kɛnɛ.​—Mal. 3:6; Jak. 1:17. w16.06 3:6, 7

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 9

Nyendake, nyɔsɛnake, nɛ dia nyu hanyeye etena kakashikikɛma.​—Makɔ 13:33.

Ɛlɔ kɛnɛ, mandji efula yekɔ lo nkokɛ elelo awɔ lo nkamba la asɔlayi ndo l’awui wendana la ekokelo watondja awui wa tshulatshula weke katomba. Mandji shɔ sɛdingolaka onto tshɛ kana ɛngɔ tshɛ kakoka ndjodja lotui tshitshi la wodja awɔ lo waale. Koko vɔ hayeye dia ekɔ lowandji lɔmɔtshi loleki wolo l’olongo lalɔmbwama oma le Kristo Yeso. Keema edja lowandji lɔsɔ layanga ndɔsha mandji tshɛ ya la nkɛtɛ. (Isa. 9:6, 7, nɔtɛ; 56:10; Dan. 2:44) Tekɔ lo kongɛ l’asolo walomɔlomɔ dia lushi lɔsɔ ndja ndo sho nangaka monga suke dikambo dialɔ. Diakɔ diele, sho mbidjaka yimba lo prɔfɛsiya ya lo Bible ndo tetemalaka kambɛ Jehowa la kɔlamelo. (Os. 130:6) Ndo oko watataleke nsukana l’ekomelo, mbataleke monga dui dia wolo efula le so dia nsungukala. Ande kɔlɔ kayonga naka hatotetemadi nsungukala lee! w16.07 2:2, 9, 10

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 10

Ɔlɔlɔ ande [Nzambi] waheyama mbɛdika komonga anyanya le mi.​—1 Kɔr. 15:10.

Pɔɔlɔ akakoke mɛtɛ mbuta ɔnɛ: “Ɔlɔlɔ [wa Nzambi] waheyama mbɛdika komonga anyanya le mi.” Oya l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande, Pɔɔlɔ akafundɛ Timɔte ate: “Lekɔ la lowando le Kristo Yeso Nkumɛso lakambisha wolo, nɛ dia nde akambɔshi oko onto lele la kɔlamelo lo mbishami olimu.” (1 Tim. 1:12-14) Olimu akɔna ɔsɔ? Pɔɔlɔ akatɛ dikumanyi dia l’etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ ate: “Dimi halɔshi lɔsɛnɔ lami hita la nɛmɔ le mi wate kana oko lekɔ ohomba efula, dia dimi nshidiya ndawɔ lowango lami ndo olimu wakamalongola oma le Nkumadiɔndjɔ Yeso wa nsambisha dimɛna dimɛna lokumu l’ɔlɔlɔ lendana la ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi.” (Ets. 20:24) Pɔɔlɔ akasambishaka l’ohetoheto ndo akatshikɛ Akristo ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ɛlɔ kɛnɛ. Nde akɛnya dia ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi komonga “anyanya” kana aha la wahɔ le nde. w16.07 4:1-3

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 11

Dimi layɛnya dia lekɔ lo nkonga.​—Mika 7:7.

Kaanga mbele Jehowa mbeyaka ntshika dia dui diele la so ntetemala, sho koka monga l’eshikikelo dia nde ayotetemala tosukɛ. Sho koka nkondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Abrahama. Jehowa akawolake dia nde ayota ɔna pami, koko nde akahombe nkonga ɛnɔnyi efula polo l’etena kakayotɔ Isaka. L’etena kɛsɔ, Abrahama aki la solo dia lotutsha, ndo nde koshisha pondjo mbetawɔ kande le Jehowa (Eta. 15:3, 4; 21:5; Hɛb. 6:12-15) Lo mɛtɛ, keema dui dia wɔdu dia kongɛɛ. (Tok. 13:12) Koko naka sho ntetemala mbidja yimba lo awui wele la so ndo lo lonyangu lele la so, kete tayoleka nkɔmɔ. Lo dihole dia nsala ngasɔ, sho koka nkamba la etena kɛsɔ dia ndowanya waonga wayonga la so ohomba dia mɛmba ɛkɛndɛ ɛmɔ l’etshumanelo. Lo mbadiaka Bible ndo kanaka yimba la kɛnɛ kadiayɛ, wɛ koka monga la lomba, nkanyiya ndo monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Oma laasɔ lushi tshɛ, sho koka nkamba la kɛnɛ kekaso dia mbɔsa tɛdikɔ tangɛnyangɛnya Jehowa. Ɛnyɛlɔ, tayeya woho wa salɛ anto akina akambo, woho wa nkamba la falanga, woho wa nsɔna tɔkɛnyɔ ndo ahɔndɔ wa ndɔta. w16.08 3:9-11

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 12

Nzambi mbanyosha wolo.​—Flpɛ. 2:13.

Jehowa akakimanyiya wodja ande dia nɛndja ase Amalɛka, ase Etiyɔpiya ndo nde akasha Nɛhɛmiya la ase Juda wolo wa nshidiya wokelo wa mpele dia Jɛrusalɛma. Woho akɔ waamɛ mbele, Nzambi ayotoshaka wolo wa ntetemala nkamba olimu aso w’esambishelo kaanga l’atei w’ekiyanu, ɔlɔshamelo ndo wendjudi w’anto akina. (1 Pe. 5:10) Jehowa hoosala di’ekakatanu aso nshila lo yoho ya dihindo. Koko, sho la dia nsala awui amɔ. Awui akɔna? Sho la dia mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi tshɛ, nɔngɔsɔlaka ndo mbɔtɔka lo nsanganya yaso lomingu tshɛ, ntetemala nsala wekelo w’onto ndamɛ ndo ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo ndo ndjaɛkɛ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Tatetawɔke pondjo di’ɛngɔ kaanga ɔtɔi mbekola timba taso oma lo tɛdikɔ talɔngɔsɔla Jehowa dia tosha wolo ndo tokeketsha. Naka wɛ amboshihodia ɔnɛ anya ayɛ wambɔlɛmba lo dui dimɔtshi dia l’awui asɔ, lɔmba Nzambi ekimanyielo. Oma laasɔ enda woho wele nyuma kaki ‘Nzambi kayokosha wolo ndo kayokosha nsaki la wolo wa nsala akambo.’ w16.09 1:12

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 13

L’ɔtɛ wambofulanɛ awui wa mindo wa dieyanelo, pami tshɛ onge la wadɛnde hita ndo womoto tshɛ onge la omɛnde hita.​—1 Kɔr. 7:2.

Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakeketsha lonyemba, koko nde akate ɛtɛkɛta wele ladiko. Pɔɔlɔ akakotsha ate: “Naka vɔ hawokoke ndjakimɛ, kete watshukane nɛ dia ndeka dimɛna vɔ ntshukana lo dihole dia mɛnaka paa la mposa.” Ɔnkɔnɛ, onto koka mbɔsa yɛdikɔ ya tshukana diaha nsaki ka wolo ka dieyanelo ndjowokonya dia nsala esuse kana awui wa mindo wa dieyanelo. Koko, enyemba la dia ndjashikikɛ dia kana vɔ waya mɛtɛ l’ɛnɔnyi wakoka dia tshukana. Pɔɔlɔ akate ate: “Naka onto fɔnyaka dia etena kende onyemba nde hayokoka mbahemɛ nsaki yande ya dieyanelo, naka nde ambolekanya ɛnɔnyi wa dikɛnda ndo naka nde mɛnaka dia ndeka dimɛna nde ntshukana, nde asale kɛnɛ kalangande, nde hasadi pɛkato. Nde atshukane.” (1 Kɔr. 7:9, 36; 1 Tim. 4:1-3) Onyemba hahombe tshutshuyama dia tshukana paka nɛ dia nde aya la nsaki k’efula k’awui wa dieyanelo konga l’anto efula lo nshi yawɔ y’ɛlɔngɔlɔngɔ. Mbeyaka monga ko onto ɔsɔ atatshunde dimɛna lo yoho yakokande mɛmba ɛkɛndɛ wa lo diwala. w16.08 1:17

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 14

Lo weho tshɛ sho ndjaeyanyaka oko ekambi waki Nzambi.​—2 Kɔr. 6:4.

Ɛnamelo kaso mbishaka anto akina losango lɔmɔtshi ndo anto efula mbishaka kanyi mɔ dikambo diaso lo menda ɛnamelo kaso. (1 Sa. 16:7) Lam’ele sho tekɔ ekambi wa Nzambi, sho la dia nsala akambo efula lo dihole dia ndɔtaka tsho kɛnɛ kalangaso kana kangɛnangɛnaso. Naka sho kitanyiyaka atɔndɔ wa lo Bible, kete dui sɔ diayotokimanyiya dia mbewɔ ndɔta ahɔndɔ wa mwɛ, watshika tenyi dia demba l’andja kana wonyiya nsaki ya dieyanelo. Kɛsɔ nembetshiyaka dia sho la dia mbewɔ ndɔta ahɔndɔ wɛnya tenyi dia demba dia nsɔnyi kana wasanga tenyi diaso dia demba. Ndooko onto lahomba ndjaoka kɔlɔ kana tshutshuyama dia menda dihole dikina etena kɛnande woho wɔlɔtshiso. Anto wayoleka tɔlɛmiya oko ekambi wa Nkum’Olongo Nkumadiɔndjɔ Jehowa etena keso kɔmba, pudipudi, kalɔngɔsɔlaso divo dimɛna ndo kɔlɔtshiso la wɛdimo. Ondo vɔ wayoleka ndjasha dia ntɛmɔla Nzambi katɛmɔlaso, ndeka nɛmiya okongamelo aso ndo ondo wayoleka mpokamɛ losango lashimbɛ nsɛnɔ lasambishaso. w16.09 3:5, 6

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 15

Onga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo . . . nkɛnɛmɔla memakana otsha le anto tshɛ.​—Tito 3:2.

Etena kasawolayɛ l’anto akina awui wendana la etongelo kana la Bible, yanga dia mbeya kɛnɛ ketawɔwɔ mɛtɛ. Ohɔ dia anto amɔ wetawɔ wetshelo w’ohilwelo mbetawɔka nto dia Nzambi ekɔ. Vɔ mbutaka ɔnɛ nde akakambe la ohilwelo dia ntonga diangɔ tshɛ diele la lɔsɛnɔ. Akina mbetawɔka dia ohilwelo la dia monga dui dia mɛtɛ nɛ dia vɔ dietshaka la kalasa. Ndo akina nto waya bu la mbetawɔ le Nzambi nɛ dia vɔ wambɔkɔmɔ l’ɔtɛ w’awui wɛnawɔ l’ɛtɛmwɛlɔ. Diakɔ diele ntondotondo, mbola onto kɛnɛ ketawɔnde ndo lande na kakietawɔnde. Oma laasɔ hokamɛ la yambalo tshɛ kɛnɛ katande. Naka wɛ nsala ngasɔ, ondo nde ayoleka monga suke dia kohokamɛ. Naka onto ɔmɔtshi ambokotɛ ate wɛ ekɔ enginya dia mbetawɔ ɔnɛ Otungi ɔmɔtshi ekɔ, ngande wakokayɛ mbokadimola? La dilɛmiɛlɔ tshɛ, mbola onto akɔ dia kolembetshiya woho wafɔnyande wakatatɛ lɔsɛnɔ. Ombetsha ɔmɔtshi wa Chimie akate ate: “Woho wele lɔsɛnɔ kaanga l’ɛngɔ koleki tshitshɛ hamanema mfundo ekɔ dui dia diambo efula.” w16.09 4:12, 13

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 16

Vɔ kombetawɔ nshisha mbetawɔ kawɔ dia vɔ ntshungɔ l’oyango wa vɔ ndjolɔ lo eolwelo koleki dimɛna.​—Hɛb. 11:35.

Ohokanyiya yema lo dikambo dia Nabɔta la Zɛkariya. Vɔ waketawɔ ndjakema lo dihole dia nshisha kɔlamelo yawɔ le Jehowa. (1 Nku. 21:3, 15; 2 Ɛk. 24:20, 21) Danyɛlɛ akadjama lo difuku dia ntambwɛ yaki la ndjala ndo angɛnyi ande wakadjama lo nkuka ka dja. Vɔ waketawɔ mvɔ lo dihole dia nshisha kɔlamelo yawɔ le Jehowa. Apami asɔ waki la mbetawɔ ka wolo ɔnɛ Jehowa ayowasha nyuma kande k’ekila ndo ayowakimanyiya dia mbikikɛ asui asɔ. (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hɛb. 11:33, 34) Amvutshi efula, ɛnyɛlɔ Mika la Jɛrɛmiya wakasɔkama kana wakadjama lo lokanu. Akina, ɛnyɛlɔ Elidja, “wakatekekɔka l’oswe wa shɛnga, lo akona, lo weoko w’ave ndo lo afuku wa nkɛtɛ.” Vɔ tshɛ wakakikɛ ehemba ndo wakatshikala la kɔlamelo le Nzambi nɛ dia vɔ waki la “okongelo wa la eshikikelo tshɛ wa kɛnɛ ka[kawa]longamɛ.”​—Hɛb. 11:1, 36-38; 1 Nku. 18:13; 22:24-27; Jɛr. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2. w16.10 3:10, 11

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 17

La okitshakitsha, nyɔshi dia anto akina nyoleka.​—Flpɛ. 2:3.

Sho koka salɛ angɛndangɛnda ɔlɔlɔ lo mbasha mɔyɔ la waangasanu tshɛ lo Mbalasa ka Diolelo. Mbala mɔtshi, anto w’oma l’ahole akina weke kodikomaka lo wodja aso mbeyaka mboka nsɔnyi kana ndjatshikalɛ vɔamɛ. L’ɔtɛ wa mbekelo kana dihole diele la wɔ lo tshunda, vɔ koka mfɔnya di’anto wele la lokoho la demba lokina kana w’oma lo wedja ekina mbaleka. Diakɔ diele, sho la dia monga anto wa ntondo wa mbasha mɔyɔ, mbasalɛ ɔlɔlɔ ndo ndjasha l’otema ɔtɔi le wɔ. Naka application JW Language wekɔ l’ɔtɛkɛta ayɛ, vɔ koka kokimanyiya dia mbeka woho wa mbisha anto mɔyɔ l’ɔtɛkɛta awɔ. (Flpɛ. 2:4) Mbeyaka monga ko wɛ ekɔ l’okakatanu dia nsawola l’onto ɔmɔtshi lele la mbekelo kina. Dia ntondoya dui sɔ, wɛ koka mbutɛ onto ɔsɔ dui dimɔtshi diendana la yɛ. Oma laasɔ, wɛ koka nshihodia ɔnɛ nyekɔ l’awui amɔ wafɔnanyu ndeka woho wafɔnyayɛ. Tohɛke dia mbekelo tshɛ kekɔ la awui amɔ w’amɛna ndo wa kɔlɔ. w16.10 1:13, 14

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 18

Awui wa mindo wa dieyanelo wekɔ lo salema l’atei anyu, awui wa mindo wele kaanga ase wedja hawosale.—1 Kɔr. 5:1.

Ɔtɛkɛta wa Nzambi totɛka kɛnɛ kahomba onto tshɛ la l’atei aso nsala diaha sho mbetawɔ awui wa kɔlɔ l’etshumanelo kaso. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakatombe la Kɔrɛtɔ. Pɔɔlɔ akalangaka anango la akadiyɛnde wa lɛkɔ. Nde akakimanyiya efula ka l’atei awɔ dia mbeya akambo wa mɛtɛ. (1 Kɔr. 1:1, 2) Ohokanyiya woho wakandayaoke etena kakandeye ɔnɛ ɔmɔtshi la l’atei awɔ akasalaka awui wa mindo wa dieyanelo ndo ɔnɛ anangɛso waketawɔ di’onto akɔ ntshikala l’etshumanelo! Pɔɔlɔ akatɛ dikumanyi ɔnɛ nyu la dia “nkimɔ pami kɛsɔ le Satana.” Vɔ wakahombe minya onto ɔsɔ oma l’etshumanelo, mbuta ate mbotshanya. (1 Kɔr. 5:1, 5-7, 12) Ɛlɔ kɛnɛ, dikumanyi mbeyaka mbɔsa yɛdikɔ ɔnɛ onto kapanda ambotshanyema nɛ dia nde akasale pɛkato ka woke ko hayatshumoya. L’etena kɛsɔ, onde tayosalɛ onto lambotshanyema akambo oko watɔlɔmba Afundelo dia nsala? Naka sho nsala ngasɔ, kete tayokimanyiya dia etshumanelo ntshikala pudipudi. Ndo sho koka nkimanyiya onto ɔsɔ dia mbeya ɔnɛ nde la dia ndjatshumoya ndo nɔmba Jehowa edimanyielo. w16.11 2:14

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 19

Naka nyekɔ la dui dimɔtshi dia nkeketsha anto, nyodite.​—Ets. 13:15.

Tokanyiya polo lo yɛdikɔ yakɔna yakokaso nkimanyiya anto akina etena kaakeketshaso. Rubén mbutaka ate: “Lakalɔshanaka la kanyi ya ndjaɔsa oko onto l’anyanya l’edja k’ɛnɔnyi efula. Koko, etena kɛmɔ lakatasambishaka l’ekumanyi kɛmɔ kakashihodia ɔnɛ dimi komemɔ dimɛna lushi lɔsɔ. Nde akampokamɛ la kɛtshi tshɛ etena kakamawɔkɔndɔlɛka dui diaki la mi. Oma laasɔ, nde akambohola awui w’amɛna watomosalaka. Nde akambohola nto ɛtɛkɛta wa Yeso wata ɔnɛ onto tshɛ la l’atei aso ndeka nsɔlɛ efula nɛmɔ. Mbala efula, dimi mbohɔka divɛsa sɔ ndo diɔ tetemalaka munanda otema ami. Ɛtɛkɛta w’ekumanyi kɛsɔ wakakimanyiya dia nsala etshikitanu efula.” (Mat. 10:31) Bible totɛka dia sho keketshanaka mbala la mbala. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafundɛ Akristo wa la Hɛbɛru ate: “Analengo le, nyewɔ diaha onto ɔmɔtshi l’atei anyu ndjonga la otema wa kɔlɔ wele bu la mbetawɔ lo mangana la Nzambi kasɛna, koko nyotetemale keketshana lam’asanyu lushi tshɛ.” Pɔɔlɔ akalembetshiya lande na kahombaso nsala dui sɔ lo mbuta ɔnɛ: “Diaha ɔmɔtshi l’atei anyu monga ɔtɛ wolo oma lo nkudu ka lokeso kele la pɛkato.” (Hɛb. 3:13) Ohokanyiya woho watoyɔngɛnangɛnaka etena kakokeketsha onto ɔmɔtshi. w16.11 1:2, 3

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 20

Anto wayotomba . . . ndo wayota akambo wele bu mɛtɛ dia nkonya ambeki dia vɔ mbayela.​—Ets. 20:30.

Lo 313 l’ɔkɔngɔ wa Kristo, nkumekanga Constantin akayolɛ diolelo dia Rɔmɔ di’apanganu ndo akayokonya Lokristo l’ɛtɔlɔki ɛsɔ oko ɔtɛmwɛlɔ weyama. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nkumekanga kakɔ akatome ɔlɔmbɛdi wakawelɛka Arius lo lɔhɔmbɔ l’ɔtɛ wakandatone mbetawɔ dia Yeso ekɔ Nzambi. L’ɔkɔngɔ diko, Théodose akayonga nkumekanga ka Rɔmɔ ndo ɔtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ wakayonga ɔtɛmwɛlɔ weyama lo diolelo dia Rɔmɔ. Ambewi w’ɛkɔndɔ mbutaka di’ase Rɔmɔ w’apanganu wakayonga “Akristo” l’etena kakolɛka nkumekanga Théodose. Koko kɛnɛ kele mɛtɛ ele, l’etena kɛsɔ Akristo w’ɛtɔlɔki wakayetawɔ wetshelo w’apanganu, ɔnkɔnɛ vɔ wakashile monga ase Babilɔna ka Woke. Koko, Akristo amɔ w’akitami wa kɔlamelo wakatetemala monga. Vɔ waki oko eponga wakatɛkɛta Yeso lo dikambo diawɔ. Akristo wa kɔlamelo asɔ wakasalaka la wolo dia ntɛmɔla Nzambi, koko anto yema tshitshɛ tsho mbakahokamɛka kɛnɛ kakawataka.​—Mat. 13:24, 25, 37-39. w16.11 4:8, 9

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 21

Nyokitsha ekiyanu anyu tshɛ le [Jehowa], nɛ dia nde ndjakiyanyaka dikambo dianyu.​—1 Pe. 5:7.

Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ekɔ lo “mbeteta oko ntambwɛ kadikita kayanga onto la nde ndɛ.” (1 Pe. 5:8; Ɛny. 12:17) Etombelo wele la dui sɔ ele, lɔsɛnɔ lambolola l’ekiyanu ndo kaanga ekambi wa Nzambi wekɔ l’ekiyanu. Lo tena dimɔtshi, ndo ekambi wa Nzambi wa lo nshi y’edjedja waki l’ekiyanu. Ɛnyɛlɔ, Bible mbutaka dia tena dimɔ nkumekanga Davidɛ aki l’ekiyanu. (Os. 13:2) Ndo ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki la “okiyanu lo dikambo dia tshumanelo tshɛ.” (2 Kɔr. 11:28) Ko akokaso nsala etena kadiɛnɛso l’ekiyanu? Shɛso ka ngandji kele l’olongo akakimanyiya ekambi ande wa lo nshi y’edjedja dia ntondoya ekiyanu awɔ, ndo nde nangaka kokimanyiya woho akɔ waamɛ ɛlɔ kɛnɛ. Lo woho akɔna? Wɛ koka 1) nɔmba, 2) mbadia ndo nkana yimba la Ɔtɛkɛta wa Nzambi, 3) mbetawɔ dia nyuma k’ekila ka Jehowa kokimanyiya ndo 4) nsawola l’onto ɔmɔ lɛkɛyɛ otema dia mbotɛ woho wayaokayɛ. w16.12 3:1, 2

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 22

Ekomelo k’akambo asɔ ele nyɔi.​—Rɔmɔ 6:21.

Lo ntambe ka ntondo, anto amɔ wa la Kɔrɛtɔ waki wevi, wakasalaka dieyanelo lam’asa pami la pami kana womoto la womoto, akanga wa loseka, atɛmɔdi wa dikishi ndo ambidjɔki. Koko, etena kakaweye ndo kakawoke Jehowa ngandji, vɔ wakasale etshikitanu. Vɔ wakayoka sɔnyi l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawasalaka. (Rɔmɔ 6:21; 1 Kɔr. 6:9-11) Akristo wa la Rɔmɔ vɔ la wɔ wakahombe nsala etshikitanu akɔ waamɛ. Pɔɔlɔ akawatɛ ate: “Tanyotetemalake nkimɔ alemba anyu lo pɛkato oko dihomɔ dia ta dia kɔlɔ, koko nyoyakimɔ le Nzambi oko anto waya la lɔsɛnɔ oma lo nyɔi ndo nyokimɔ alemba anyu le Nzambi oko dihomɔ dia ta di’ɔlɔlɔ.” (Rɔmɔ 6:13) Pɔɔlɔ aki l’eshikikelo dia vɔ wayosala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo wayotetemala nkondja wahɔ oma l’ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi. w16.12 1:13

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 23

Yaɛkɛ le Jehowa.​—Os. 37:3.

Jehowa akatonge anto l’akoka wa laande. Nde akatosha dikoka di’ekanelo ka yimba dia kandolaka ekakatanu ndo kongɛka awui wa lo nshi yayaye. (Tok. 2:11) Nde akatosha wolo dia sho salaka kɛnɛ kakongɛso ndo nkotsha eyango aso. (Flpɛ. 2:13) Nde akatosha nto nkum’otema, mbuta ate dikoka dia l’etei k’otema dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Nkum’otema kaso tokimanyiyaka dia mbewɔ nsala pɛkato ndo ntshika wandja aso. (Rɔmɔ 2:15) Jehowa nongamɛka dia sho nkamba l’akoka aso lo yoho ya dimɛna. Ɛnyɛlɔ, lo Afundelo wa lo Hɛbɛru, sho mbadiaka ɔnɛ: “Asangwelo wa kanga etete konyaka mɛtɛ lo otondoyelo,” ndo “kɛnɛ tshɛ kɛna lonya layɛ dia nsala, salatɔ la wolo ayɛ tshɛ.” (Tok. 21:5; Ond. 9:10) Lo Afundelo wa lo Grɛkɛ, sho mbadiaka ɔnɛ: “Lam’ekeso la diaaso, nyɛsɔ tosalɛke anto tshɛ ɔlɔlɔ,” ndo “lo yɛdikɔ yakalongola onto l’onto losha, nyokambe la lɔ dia kimanyiyana.” (Ngal. 6:10; 1 Pe. 4:10) Mbokɛmaka hwe dia, Jehowa nangaka dia sho nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia ndjakondjɛ wahɔ ndo kondjɛ anto akina wahɔ. w17.01 1:1, 2

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 24

Akambo asɔ wakaakomɛ oko bɛnyɛlɔ ndo vɔ wakafundama dia tɔhɛmɔla sho wanɛ wele komelo ya akongɛ w’akambo yamboya.​—1 Kɔr. 10:11.

Anto tshɛ wakahowɔ eongelo kele keema kokele ndo nyɔi oma le Adama la Eva. Koko tekɔ la lotshungɔ la nkamba la woshasha wa nsɔna. Sho koka nshikikɛ dui sɔ oma lo yoho yakasalɛka Nzambi wodja w’Isariyɛlɛ akambo. Jehowa akawatɛ dia nsɔna dia monga ɛngɔ kande ka laande kana bu. (Eto. 19:3-6) Wodja ɔsɔ wakasɔnɛ dia monga wodja waki Nzambi ndo waketawɔ dia ndjela elelo wakawadjɛ Nzambi. Vɔ wakate ɔnɛ: “Tambetawɔ nsala kɛnɛ tshɛ kakatshi Jehowa.” (Eto. 19:8) Lonyangu ko, l’ɔkɔngɔ diko wodja akɔ kondjɔlɛmiya dɔkɔlɔkɔ diakawatshike le Jehowa. Sho koka nkondja wetshelo w’ohomba efula oma lo ɛnyɛlɔ kɛsɔ. Nyɛsɔ tɔsake tena tshɛ woshasha aso wa lotshungɔ la nsɔna la nɛmɔ ndo totetemale ndjaɛkɛ le Jehowa ndo nkitanyiya ɛlɛmbɛ ande. w17.01 2:9

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 25

Nkɛndakɛnda la okitshakitsha kaamɛ la Nzambi kayɛ!​—Mika 6:8.

L’etena kɛmɔ lam’aki Jɛrɔbɔama nkumekanga k’Isariyɛlɛ, Jehowa akatome omvutshi ɔmɔtshi oma la Juda dia ndjewoya Jɛrɔbɔama losango la kilombo. Omvutshi waki l’okitshakitsha ɔsɔ akakitanyiya Jehowa ndo akatowewoya losango lakɔ. Nkumekanga akomalɛ omvutshi ɔsɔ, koko Jehowa akokokɛ. (1 Nku. 13:1-10) Etena kakandatakalolaka, omvutshi ɔsɔ akahomana la pami kɛmɔ k’osombe, pami kakɔ akokese lo mbotɛ ɔnɛ nde akalongodi losango lɔmɔtshi oma le Jehowa. Pami k’osombe kɛsɔ akalɔmbɛ omvutshi akɔ dia ntshɔ kaamɛ la nde lakande dia tɔlɛ ndo tɔnɔ. Omvutshi ɔsɔ akayosekola didjango dia Jehowa ndo akatshu kaamɛ la pami k’osombe kɛsɔ. Jehowa kɔngɛnangɛna dui sɔ. Etena kakinde lo mboka atakalola otsha lakande, ntambwɛ kakande omvutshi ɔsɔ ndo kakodiake. (1 Nku. 13:11-24) Sho hateye lande na kakahokamɛ omvutshi ɔsɔ kɛnɛ kakawotɛ pami k’osombe kɛsɔ lo dihole dia mpokamɛ kɛnɛ kakawotɛ Jehowa. Lo ndjela Bible, nkɛndakɛnda kaamɛ la Nzambi nembetshiyaka ndjaɛkɛ le Jehowa, ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande ndo mbokitanyiya. w17.01 4:1-3

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 26

Dimi lakatɛkɛta ndo dimi layodikotsha. Dimi lakadisangoya ndo dimi layodishidiya.​—Isa. 46:11.

Ɛtɛkɛta wa ntondotondo wa lo Bible wekɔ la etelo ka wɔdu koko k’ohomba efula kɛnɛ: “Lo etatelo, Nzambi akatonge olongo la nkɛtɛ.” (Eta. 1:1) Tambɛna paka diangɔ yema tshitshɛ tsho lo diangɔ efula diakatonge Nzambi l’andja ndo sho shihodiaka awui yema tshitshɛ tsho wendana la diangɔ sɔ, ɛnyɛlɔ loowa, osase ndo wolo w’okotwelo. (Ond. 3:11) Koko Jehowa akatosholɛ sangwelo diande diendana la nkɛtɛ ndo l’anto. Nde akatonge anto lo efanelo kande ndo nde akalange dia vɔ ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ. (Eta. 1:26) Vɔ wakahombe monga anande ndo nde akahombe monga Shɛwɔ. Ntatɛ oma lo tshapita ya sato ya dibuku di’Etatelo, sho mɛnaka dia sangwelo dia Jehowa diakalɔshama. (Eta. 3:1-7) Koko ndooko okakatanu wahakoke Jehowa nkandola. Ndooko onto lakoka mboshimba dia nkotsha sangwelo diande. (Isa. 46:10; 55:11) Sho koka monga l’eshikikelo dia sangwelo dia Jehowa di’oma l’etatelo diayokotshama paka l’etena kahombama! w17.02 1:1, 2

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 27

Lende ele Ɔnɛ lakadje nyuma Kande k’ekila le [Mɔsɛ]?​—Isa. 63:11.

Onde anto wakakoke mɛna dia Mɔsɛ aki la nyuma kaki Nzambi? Eelo! Nyuma k’ekila kaki Jehowa kakasha Mɔsɛ dikoka dia nsala ahindo ndo mbeyanya lokombo la Nzambi le Farawɔ. (Eto. 7:1-3) Nyuma k’ekila kakakimanyiya Mɔsɛ nto dia monga ɔnɔmbɔdi wele la ngandji ndo la solo dia lotutsha. Mbokɛmaka hwe dia Jehowa mbakasɔnɛ Mɔsɛ dia monga ɔnɔmbɔdi w’ekambi ande. Jehowa waa na nto wakandasha nyuma k’ekila dia nɔmbɔla ekambi ande? Bible mbutaka ɔnɛ: “Jashua ɔna Nuna akalole la nyuma ka lomba.” (Eoh. 34:9) “Nyuma ka Jehowa kakaye le Ngidiyɔna.” (Emb. 6:34) Ndo “nyuma ka Jehowa kakatatɛ mbisha Davidɛ wolo.” (1 Sa. 16:13) Apami asɔ tshɛ wakayaɛkɛ lo nyuma kaki Nzambi dia mbakimanyiya dia nsala awui wakiwɔ kokoka nsala oma lo wolo awɔ hita.​—Jas. 11:16, 17; Emb. 7:7, 22; 1 Sa. 17:37, 50. w17.02 3:3-5

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 28

Aha ɔnɛ sho tambahemɛ mbetawɔ kanyu, koko sho tekɔ asekanyu ekambi wakamba dia nyu monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nɛ dia oma lo mbetawɔ kanyu mbemadinyu.​—2 Kɔr. 1:24.

Pɔɔlɔ akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka nɛmiya lotshungɔ l’anango la mbɔsa tɛdikɔ tawɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, dikumanyi koka ndjela ɛnyɛlɔ kɛsɔ etena kashawɔ dako lo awui wendana la ɔsɔnwɛlɔ w’onto ndaamɛ. Vɔ ngɛnangɛnaka mbutɛ anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Koko, dikumanyi mongaka la yewo lo ntshika di’Okristo tshɛ mbɔsa tɛdikɔ tande hita, nɛ dia nde ayohomba nsɛna la etombelo w’oma lɔkɔ. Wetshelo ɔmɔtshi w’ohomba vɔ ɔnɛ: Sho koka nkimanyiya anto akina dia nshihodia alako wa lo Bible wɔtɔnɛ la dikambo diawɔ. Koko anangɛso l’akadiyɛso wekɔ la lotshungɔ ndo l’ɔkɛndɛ wa mbɔsa tɛdikɔ tawɔ hita. Etena kayaɔsɛwɔ tɛdikɔ ta lomba, vɔ kondjaka wahɔ. Mbokɛmaka hwe dia hatohombe pondjo mfɔnya dia tekɔ la lotshungɔ la mbɔsɛ anangɛso l’akadiyɛso yɛdikɔ ya kɛnɛ kahombawɔ nsala. w17.03 2:11

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 29

Nyokitanyiyake wanɛ wanyɔlɔmbɔla ndo nyoyakitshakitsha l’ɛse kawɔ.​—Hɛb. 13:17.

Olui-walɔmbɔla mɛnyaka mbetawɔ kawɔ ka wolo lo nsambisha l’ohetoheto tshɛ ndo lo ntɔla lokumu l’ɔlɔlɔ otsha la ntondo. Onde tekɔ lo nsukɛ anangɛso asɔ l’olimu w’ohomba ɔsɔ? Naka eelo, kete tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kayotoka Yeso atotɛ ɔnɛ: “Lo yɛdikɔ yakanyasalɛ ɔtɔi ɔmɔtshi l’atei w’analengo woleki totshitshɛ akambo asɔ, dimi mbakanyasalɛ.” (Mat. 25:34-40) Etena kakakalola Yeso otsha l’olongo, nde kokalɛ ambeki ande. (Mat. 28:20) Nde akeyaka dia nyuma k’ekila, andjelo, ndo Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakookimanyiya dia nɔmbɔla etena kakinde la nkɛtɛ. Nde ekɔ lo mbisha ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ekimanyielo kakɔ kaamɛ ɛlɔ kɛnɛ. Olui-walɔmbɔla wekɔ lo ntetemala “ndjela Ɔna Ɔkɔkɔ,” Yeso, “l’ahole tshɛ watshɔnde.” (Ɛny. 14:4) Ɔnkɔnɛ, etena kayelaso ɛlɔmbwɛlɔ ka Olui-walɔmbɔla, sho ndjelaka Yeso, Ɔnɔmbɔdi aso. Keema edja, nde ayotɔlɔmbɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. (Ɛny. 7:14-17) Ndo ndooko ɔnɔmbɔdi w’onto wakoka ndaka daka sɔ! w17.02 4:17-19

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 30

Kimɔ mboka kayɛ le Jehowa; Yaɛkɛ le nde, ko nde ayosala akambo lo wahɔ ayɛ.​—Os. 37:5.

L’oseka dikambo tshɛ, sho la dia ndjaɛkɛ le Jehowa koko aha l’ekanelo kaso hita. Sho la dia mbɔlɔmba ekimanyielo oyadi ekakanu aso wekɔ wa totshitshɛ kana wa weke. Ekɔ dimɛna sho nkana yimba lo dimbola nɛ: Onde lo tena dimɔtshi sho ndjaɛkɛka le so shoamɛ lo mpemba nkandola okakatanu ɔmɔtshi lo yoho yafɔnyaso ɔnɛ yɔ mboleki dimɛna? Kana onde sho sɛdingolaka ntondo kɛnɛ kata Bible ndo oma laasɔ, ko nkamba l’awui akɔ dia nkandola ekakatanu aso? Ɛnyɛlɔ, ohɔsa dia nkumbo kayɛ wambokodjɛ wekamu dia ntshɔ lo losanganya la l’etshumanelo kana la woke. Onde wɛ ayɔlɔmba Jehowa dia nde kokimanyiya dia mbeya kɛnɛ kakokayɛ nsala lo dikambo sɔ? Kana mbeyaka monga l’ɔkɔngɔ wa wɛ monga edja efula hakondja olimu l’ekomelo wɛ ambɛna onto ɔmɔtshi lalanga kodja l’olimu. Onde wɛ ayowotɛ dia wɛ ekɔ la nsangaya yahombayɛ mbɔtɔka lomingu tshɛ, kaanga mbakoka dui sɔ kohandjiya olimu akɔ? Oyadi okakatanu akɔna wakoka monga la so, sho la dia mbohɔ ɛtɛkɛta w’omembi w’esambo wele lo divɛsa di’ɛlɔ. w17.03 4:6

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto