Ngɔndɔ ka ntondo
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka ntondo 1
Anto wa kɔlɔ hawokoke nshihodia losembwe.—Tok. 28:5.
Oko waya nshi y’ekomelo l’ekomelo kayɔ, akanga wa kɔlɔ wekɔ lo tatetemala “[ntomba] oko adiyo.” (Os. 92:7) Diakɔ diele, hatokoke mamba woho watona anto efula kɛnɛ kata Nzambi dia kekɔ ɔlɔlɔ. Ko, ngande wakokaso “[monga] ana wa akɛnda lo kɛnɛ kendana la kɔlɔ,” koko “etshundju w’anto lo eokelo [kaso]”? (1 Kɔr. 14:20) Sho tanaka okadimwelo lo divɛsa diaso di’ɛlɔ diele etenyi kadiɔ mbutaka ɔnɛ: “Wanɛ wayanga Jehowa koka nshihodia akambo tshɛ,” mbuta ate nshihodia dui tshɛ diele ohomba dia mbɔngɛnyangɛnya. Tokedi 2:7, 9 tetshaka dia Jehowa mbishaka wanɛ wasala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lomba. Etombelo wele la dui sɔ ele, vɔ kokaka “[nshihodia] kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, losembwe ndo osembɔki, mboka k’otondo ka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.” Nɔa, Danyɛlɛ ndo Jɔbɔ waki la lomba l’oma le Nzambi lɔsɔ. (Ɛzk. 14:14) Ndo ekambi wa Nzambi wekɔ lalɔ ɛlɔ kɛnɛ. Ko wɛ? Onde wɛ ekɔ lo “nshihodia akambo tshɛ” wele ohomba dia ngɛnyangɛnya Jehowa? Dia nsala dui sɔ, wɛ pombaka mbeeya dimɛna. w18.02 8 od. 1-3
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka ntondo 2
Vɔ wakabatizama lo lokombo la Nkumadiɔndjɔ Yeso.—Ets. 19:5.
Ndooko onto lahomba nsɛngiya kana ntshutshuya ɔna kana ombeki wa Bible dia batizama. Jehowa hatshutshuya ndooko onto l’atei aso dia mbokambɛ. (1 Jni. 4:8) Etena ketshaso onto Bible, sho pombaka mbokimanyiya dia nde nshihodia dia ekɔ ohomba dia ndamɛ monga la diɔtɔnganelo la Nzambi. Oma laasɔ, naka ombeki wa Bible ambolanga mbeya mɛtɛ awui wendana la Nzambi ndo nsala kɛnɛ tshɛ kahomba Akristo wa mɛtɛ nsala, nde ayolanga batizama. (2 Kɔr. 5:14, 15) Halɔmbama di’onto monga la lofulo lɔmɔ l’ɛnɔnyi shikaa ko nde batizama. Anto ntshikitana ndo ambeki wa Bible amɔ pamaka esadi ndeka akina. Lushi labatizama onto lekɔ lushi l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Ɔsɔ ekɔ nto etena ka nkana yimba efula lo kɛnɛ kalembetshiya ndjakimɔ ndo batisimu. Nsala kɛnɛ tshɛ kalɔmbama le Okristo wa mɛtɛ bu dui dia wɔdu. Ambeki wa Yeso hawohombe “nsɛna dikambo diawɔ vɔamɛ, koko dikambo dia ɔnɛ lakavu dikambo diawɔ ndo lakolɔ.”—2 Kɔr. 5:15; Mat. 16:24. w18.03 6-7 od. 14-17
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka ntondo 3
Tanyohɛke nongolaka angɛndangɛnda, nɛ dia l’ɔtɛ wa dikambo sɔ, anto amɔtshi wakahangia andjelo aha la vɔ mbeya.—Hɛb. 13:2.
Onde wɛ mengengaka dia nongola anto? Naka eelo, kete wɛ ekɔ lo mpandja diaaso dia mbetsha etena ka dimɛna ndo monga l’angɛnyi wayongaka la yɛ pondjo. Nongola angɛndangɛnda ekɔ yoho yoleki dimɛna yaha ndjaoka opoko. ‘Ko lande na katengengaka anto amɔtshi dia nongola angɛndangɛnda?’ L’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ɛmɔtshi. Ekambi wa Jehowa wekɔ l’awui ndo l’ɛkɛndɛ efula. Amɔtshi koka mfɔnya ɔnɛ vɔ bu l’etena ndo la wolo dia nongola anto. Naka ndo wɛ kafɔnya ngasɔ, kete ayonga ohomba wɛ ntshikitanya ekongelo kayɛ dia nongola angɛndangɛnda ndo mbetawɔ di’anto kolongola. Dui sɔ diekɔ ohomba nɛ dia Bible tokeketshaka dia nongolaka angɛndangɛnda. Diakɔ diele, ekɔ ohomba nongolaka angɛndangɛnda. Koko dia nongola anto, wɛ koka nsusa wenya wetshayɛ lo nsala awui wele bu ohomba efula. w18.03 16 od. 13-14
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka ntondo 4
Dimi pombaka mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi ndo l’esomba ekina, nɛ dia l’ɔtɛ wa dikambo sɔ mbakamatomama.—Luka 4:43.
Lo anto tshɛ wambɔsɛna l’andja ɔnɛ, onto akɔna ele ɛnyɛlɔ koleki dimɛna k’onto lambotshunda lo nyuma? Onto akɔ ko Yeso. Etena kakinde la lɔsɛnɔ ndo kakandasambishaka lanɛ la nkɛtɛ, nde akɛnya dia nde akalangaka mbokoya She, Jehowa. Yeso akakanyiyaka, akayaokaka ndo akasalaka akambo oko Jehowa, nde akasalaka lolango la Nzambi ndo akalɛmiyaka atɔndɔ ande. (Jni. 8:29; 14:9; 15:10) Ɛnyɛlɔ, tɛdike woho wakalembetshiya Isaya kɛtshi ka Jehowa la woho wakalembetshiya Makɔ woho wakayaokaka Yeso. (Isa. 63:9; Makɔ 6:34) Onde sho mbokoyaka Yeso lo mongaka suke lushi tshɛ dia mboka wanɛ wele l’ohomba w’ekimanyielo kɛtshi? Ndo nto, Yeso akaleke ndjasha lo nsambisha ndo lo mbetsha lokumu l’ɔlɔlɔ. Anto wambotshunda lo nyuma mbokanaka kɛtshi ndo salaka la wolo dia nkimanyiya anto akina. w18.02 21 od. 12
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka ntondo 5
Nyotetemale [mbodia ananyu] lo ohokwelo ndo lo alako wa Jehowa.—Ɛf. 6:4.
Ekɔ wolo efula dia mbodia ana djekoleko l’andja wa nshi nyɛ. (2 Tim. 3:1-5) Etena kotɔ ana, vɔ haweye ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ ndo l’etena kɛsɔ ko nkum’etema yawɔ yatekiyama. Diakɔ diele, vɔ wekɔ l’ohomba w’ohokwelo dia ndjaekiya. (Rɔmɔ 2:14, 15) Nomb’ewo kɛmɔ k’awui wa lo Bible akalembetshiya dia tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “ohokwelo,” koka nto nembetshiya “ohamelo w’ɔna,” kana mbodia ɔna dia ndjonga opalanga weya mɛmba ɛkɛndɛ. Etena kahokola ambutshi anawɔ la ngandji, ana ndjaokaka l’ekokelo. Vɔ mbekaka dia lotshungɔ la nsɔna lekɔ l’elelo ndo ɔnɛ kɛnɛ tshɛ kasalawɔ lo lɔsɛnɔ kekɔ l’etombelo w’ɛlɔlɔ kana wa kɔlɔ. Diakɔ diele, ekɔ ohomba efula di’ambutshi w’Akristo ndjaɛkɛ lo lomba la Jehowa dia mbakimanyiya dia mbodia anawɔ. Tokanyi tendana la woho wa mbodia ana ntshikitana lo ndjela dihole diodjashi onto ndo tokanyi tɔsɔ tekɔ lo tatshikitana. Koko, ambutshi wahokamɛ Nzambi hawohombe mfɔnya kɛnɛ kahombawɔ nsala kana ndjaɛkɛ lo diewo kana tokanyi t’anto. w18.03 30 od. 8-9
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka ntondo 6
Nyotetemale nkamba dikambo dia panda kanyu la wɔma ndo la lokomba.—Flpɛ. 2:12.
Naka wɛ ekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ w’Okristo wambobatizama, kete eya dia diɔtɔnganelo diasayɛ la Jehowa ekɔ ɔkɛndɛ ayɛ wɛmɛ kaanga naka wɛ akadjasɛ l’ambutshi ayɛ. Lande na kele ekɔ ohomba mbohɔ dui sɔ? Nɛ dia etena kayoyonga l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, wɛ ayonga la nsaki ndo ekakatanu w’eyoyo. Ɔna ɔmɔ la womoto lele l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔ akate ate: “Mbala efula ɔna hakoke ntona dia monga Ɔmɛnyi wa Jehowa paka l’ɔtɛ wahandakondjisha yɛtshi y’okate wa fɛtɛ ka eotwelo la kalasa. Koko l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi engana, etena kongande la nsaki k’efula ka dieyanelo, nde pombaka monga l’eshikikelo tshɛ lo tshɛ ɔnɛ mbala tshɛ nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa Jehowa mbele ɔsɔnwɛlɔ woleki dimɛna.” Kaanga mbetawɔ ka wanɛ wabatizama waya epalanga mbɔtɔka l’ohemba lo toho tahawalongamɛ. Ondo vɔ mongaka l’ehemba wendana la diwala, yoonge kana elimu awɔ. Oyadi ɛnɔnyi akɔna wele la so, sho tshɛ la dia monga la kɔlamelo le Jehowa l’awui wotshikitanyi.—Jak. 1:12-14. w17.12 24 od. 4-5
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka ntondo 7
Nyoke nkɛlɛ, koko tanyosalake pɛkato.—Ɛf. 4:26.
Anto amɔtshi watawasalɛka akambo wa kɔlɔ efula oko wakawasalɛ Davidɛ. Koko, ɔngɛnyi wa Nzambi ɔsɔ komomala. Nde akafunde ate: “Kimɔ nkɛlɛ ndo tshika odudu; totshimbake wɔɔngɔ ko nkadimɔ dia nsala kɔlɔ.” (Os. 37:8) Ɔkɔkɔ woleki ohomba wa “kimɔ” nkɛlɛ kana ntshika momala ele, nɛ dia sho nangaka mbokoya Jehowa. Nde “kotosalɛ akambo lo ndjela pɛkato yaso” koko nde todimanyiyaka. (Os. 103:10) Ekɔ wahɔ ekina waya lo ‘nkimɔ nkɛlɛ.’ Ɛnyɛlɔ, nkɛlɛ koka nkonya dia monga la hemɔ ka dikila mbudɛ ndo hemɔ yendana l’ɔhɛngɛlɔ. Nkɛlɛ koka ndanya ovɔ la asasa ndo nkonya onto dia monga la paa ya l’otema. Ndo nto, etena keso la nkɛlɛ hatokane yimba dimɛna. Sho koka mbuta kana nsala dui diakoka nyangiya anto akina ndo dui sɔ koka tokonya dia nkɔmɔ l’etena k’otale. Bible mbutaka ɔnɛ: “Otema wele ki mbishaka demba lɔsɛnɔ.” (Tok. 14:30) Ko kakɔna kakokaso nsala etena katonyangiya anto akina ndo ngande wakokaso mbidja wɔladi lam’asaso l’anangɛso l’akadiyɛso? Sho koka nkamba l’alako wa lomba wa lo Bible. w18.01 10 od. 14-15
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka ntondo 8
Wɛ hatontshika lo Diombo. Wɛ hatetawɔ dia okambi ayɛ wa kɔlamelo mɛna difuku.—Os. 16:10.
Davidɛ konanga mbuta dia nde havɔki pondjo kana hongaki lo diombo. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka hwe ɔnɛ Davidɛ akatshunde osombe, akavu ndo “aketama dia momuya kaamɛ la watshɛnde ndo wakookundɛ l’Osomba wa Davidɛ.” (1 Ku. 2:1, 10) Ko dikambo di’onto akɔna diatɛkɛta Osambo 16:10? Mingu ngana l’ɔkɔngɔ wa Yeso mvɔ ndo mbolwama, Petero akasawola la nunu di’ase Juda ndo ase wedja wakayonga ambetawudi kɛnɛ kele l’Osambo 16:10. (Ets. 2:29-32) Nde akawaohola dia Davidɛ akavu ndo akakundɛma. Ndo Bible hate dia ɔmɔtshi l’atei awɔ akatone kɛnɛ kakate Petero etena kakandakotsha ɔnɛ Davidɛ “akɛnyi la ntondo ko akatɛkɛta dikambo dia eolwelo” ka Mɛsiya. Petero akasukɛ kanyi yande lo nshila ɛtɛkɛta wa Davidɛ wele l’Osambo 110:1. (Ets. 2:33-36) Petero akakane l’olui a woke w’anto yimba l’ekimanyielo k’Afundelo lo mbakimanyiya dia mbetawɔ ɔnɛ Yeso mbaki “Nkumadiɔndjɔ ndo Kristo.” Anto wakashihodia dia Osambo 16:10 wakakotshama etena kakolwama Yeso oma lo nyɔi. w17.12 10 od. 10-12
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka ntondo 9
Ɛngɔ tshɛ kakadiema ndo kakɛdikama wotsho atɔ, ndo wotsho w’ɛngɔ tshɛ wakafundama.—Ɛzr. 8:34.
Olui-walɔmbɔla wekɔ la kɔlamelo ndo kɛsɔ lo woho wakambawɔ la weshasha. (Mat. 24:45) Vɔ salaka dɔmbɛlɔ dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo vɔ kongɛka la diewo tshɛ woho wa nkamba la falanga. (Luka 14:28) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakɔngɔla falanga dia nkimanyiya anangɛso waki lo dihombo la Judeya. Nde akayashikikɛ dia wanɛ wakakambaka la falanga yakɔ “nsala akambo tshɛ la losembwe, aha tsho lo washo wa Jehowa, koko ndo lo washo w’anto.” (2 Kɔr. 8:18-21) Ɛlɔ kɛnɛ, okongamelo aso mbokoyaka Ɛzɛra la Pɔɔlɔ ndo kambaka la weshasha la diewo di’efula. (Ɛzr. 8:24-33) Atete edja, dikongelo efula di’amɛna diakasalema. Okongamelo akayange toho ta nkitshakitsha adepasɛ ndo nkitshakitsha elimu dia monga l’akoka wa nsala awui efula wakokawɔ nsala la weshasha anyu wa la lokaho. w18.01 19-20 od. 12-13
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka ntondo 10
Wɔladi wa Kristo walɔmbɔlɛ etema anyu.—Kɔl. 3:15.
Ngandji ndo ɔlɔlɔ w’otema koka tokimanyiya dia dimanyiya anto akina. Naka tambonyanga l’ɔtɛ wa kɛnɛ kotshi kana kosadi onto ɔmɔ, sho koka nkanyiya waaso wakatatɛ kana wakatasalɛ anto akina dui dimɔ dia kɔlɔ ko wakatodimanyiya. Shi takonge la lowando l’ɔtɛ wa ngandji ndo ɔlɔlɔ awɔ? (Ond. 7:21, 22) Tekɔ la lowando nɛ dia la ngandji tshɛ, Kristo ambokimanyiya atɛmɔdi wa mɛtɛ dia monga kaamɛ. Sho tshɛ tekɔ lo nanga Nzambi kakɔ kaamɛ, tekɔ lo nsambisha losango lakɔ laamɛ ndo tekɔ l’ekakatanu efula wa woho waamɛ. Naka sho monga ɔlɔlɔ, la ngandji ndo dimanyiyana onto la wonyande, kete etshumanelo kayoleka monga kaamɛ ndo tayoleka mbidja yimba lo difuto. Bɛnyɛlɔ dia lo Bible toholaka dia kandjema koka todjɛ wekamu dia nkondja difuto. Ɛnyɛlɔ, Kɛna akoke Abɛlɛ kandjema ko akodiake. Kɔra, Datana ndo Abirama wakoke Mɔsɛ kandjema ko wakɔtɔmbɔkwɛ. Ndo nto nkumekanga Saolo akoke Davidɛ kandjema ko akasale la wolo dia mbodiaka. w17.11 27 od. 9-10
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka ntondo 11
Wɛ pombaka menda dikambo diakɔ, nyangiayangia dimɛna ndo mimbola.—Eoh. 13:14.
Etena kewɔ lo kɔmite ka kilombo, dikumanyi pombaka monga la yambalo y’efula dia nshikikɛ kana onto lakasale pɛkato ka woke ekɔ lo ndjatshumoya kana bu. Aha tena tshɛ mbonga dui sɔ wɔdu. Ndjatshumoya mendanaka la woho wɔsa otshi wa pɛkato kɛnɛ kakandasale ndo kɛnɛ kele l’otema ande. (Ɛny. 3:3) Otshi wa pɛkato pombaka ndjatshumoya dia nde mbokama kɛtshi. Jehowa nde la Yeso mbeyaka mɛtɛ kɛnɛ kakanyiya onto ndo woho wayaokande nɛ dia vɔ kokaka mbeya kɛnɛ kele l’otema. Ko naka wɛ ekɔ ekumanyi, ngande wakokayɛ mbeya dia kana onto amboyatshumoya lo mɛtɛ? Dui dia ntondo, lɔmba dia nkondja lomba ndo shɛnɔdi. (1 Ku. 3:9) Dui dia hende, nkamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo l’ekanda w’oma le ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo dia kokimanyiya dia mɛna otshikitanu wele lam’asa “lonyangu lo yoho yangɛnyangɛnya Nzambi” la “lonyangu la l’andja ɔnɛ,” mbuta ate ndjatshumoya ka mɛtɛ. (2 Kɔr. 7:10, 11) Enda woho walembetshiya Bible wanɛ wakayatshumoya la wanɛ waki kondjatshumoya ndo nsɛdingola woho wakawayaoke, tokanyi taki la wɔ ndo woho wakawasale akambo. w17.11 17 od. 16-17
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka ntondo 12
[Ana hawotokitanyiya] . . . ambutshi awɔ.—2 Tim. 3:2.
Ɛlɔ kɛnɛ, abuku efula, filmɛ ndo emisiɔ wa televiziɔ mɛnyaka oko bu kɔlɔ kaanga ana hawokitanyiya ambutshi awɔ ndo dui sɔ mbetawɔmaka. Lo mɛtɛ, monga aha l’okitanyiya fukutanyaka nkumbo kele kiɔkɔ ya tshunda di’anto. Anto wokeyaka dui sɔ deko aha nɛ. Ɛnyɛlɔ, lo Ngirika k’edjedja naka onto ambɔkɔmɔla ambutshi ande, kete nde akahandjaka ntshungɔ yande lo tshunda. Afundelo wa lo Hɛbɛru ndo wa lo Grɛkɛ wakadjangɛ ana dia nɛmiya ambutshi awɔ. (Eto. 20:12; Ɛf. 6:1-3) Naka ana nkanyiya awui w’amɛna tshɛ wasala ambutshi awɔ lo dikambo diawɔ, kete vɔ pombaka monga la lowando ndo mbakitanyiya. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka vɔ la wɔ pombaka mbeya dia Nzambi lele Shɛso sho tshɛ, nongamɛka dia vɔ nkitanyiya ambutshi awɔ. Naka ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka ntɛkɛta dimɛna lo dikambo di’ambutshi awɔ, kete wayokimanyiya angɛnyi awɔ dia vɔ la wɔ ndeka nɛmiya ambutshi awɔ. w18.01 29 od. 8-9
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka ntondo 13
Onto l’onto ayonga oko dihole di’eshamelo oma lo lɔpɛpɛ, ndo oko dihole di’ekokelo oma lo mvula ngembe, oko ɛkɛdi w’ashi lo nkɛtɛ y’ofumbo, oko dɛdi dia dive dia woke lo nkɛtɛ ya shɛnga.—Isa. 32:2.
Ɛlɔ kɛnɛ, dia nyomonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa, Okristo wakasale pɛkato ka woke pombaka ntshɔ le dikumanyi dia vɔ mbokimanyiya. Lande na kele dui sɔ ohomba efula? Ntondotondo, Jehowa mbakɔshi yɛdikɔ ya dikumanyi nomboshaka awui wendana la pɛkato ya weke. (Jak. 5:14-16) Dui dia hende, dikumanyi wekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya atshi wa pɛkato dia nyometawɔma le Nzambi ndo mbewɔ dia nyomosala pɛkato yawɔ. (Ngal. 6: 1; Hɛb. 12:11) Dui dia sato, dikumanyi wekɔ la lotshungɔ ndo ndowanyemaka dia ntutsha asolo w’otshi wa pɛkato wamboyatshumoya dia nkitshakitsha paa ndo aha ndjaɛndja onongo. Jehowa mbelɛka dikumanyi sɔ ɔnɛ “dihole di’eshamelo oma lo lɔpɛpɛ.” (Isa. 32:2, nɔtɛ) Yɛdikɔ shɔ ekɔ yoho mɔ yatɛnya Nzambi kɛtshi kande. Ekambi wa Nzambi efula keketshamaka etena kasawolawɔ la dikumanyi ndo kakondjawɔ ekimanyielo k’oma le wɔ. w17.11 10 od. 8-9
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka ntondo 14
Ohokwelo . . . ekɔ dui dia kandji.—Hɛb. 12:11.
Kaanga mbele mongaka paa efula etena kahokɔma onto ɔmɔtshi lokaso ngandji, dui sɔ koka mbokimanyiya dia nde kalolɛ Jehowa lo nshi yayaye. Tewɔ dia nsawola la wɔ lo telefɔnɛ, fundanɛ mesajɛ, mikanda, l’Ɛtɛrnɛtɛ kana lo tita nsango. Koko, tatoshishake pondjo elongamelo! Ngandji “nongamɛka akambo tshɛ,” diakɔ diele sho tetemalaka nongamɛ dia wakiso wa ngandji wayokalola le Jehowa. (1 Kɔr. 13:7) Naka wɛ ambɛna di’ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi la ma ma ambolowanya lɔkɛwɔ lande, wɛ kokaka nɔmba lo dikambo diande dia nde nkondja wolo w’oma lo Bible ndo nkitanyiya leeta la Jehowa l’ɔnɛ: “Kalola le mi.” (Isa. 44:22) Yeso akate dia sho pombaka mbooka ngandji koleki kɛnɛ kokaso onto okina tshɛ. Ndo Yeso aki l’eshikikelo di’ambeki ande wakahombe monga la dihonga dia vɔ ntetemala monga la kɔlamelo le nde naka ase nkumbo yawɔ wekɔ lo mbalɔsha. Diakɔ diele naka ase nkumbo kayɛ wekɔ lo kɔlɔsha l’ɔtɛ watayayele Yeso, yaɛkɛ le Jehowa. Lɔmbande dia kokimanyiya dia mbikikɛ dimɛna. (Isa. 41:10, 13) Onga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mbeya dia Jehowa la Yeso wekɔ lo kɔngɛnangɛna ndo vɔ wayokofuta l’ɔtɛ weyɛ la kɔlamelo. w17.10 16 od. 19-21
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka ntondo 15
Nyɔlɔtɛ kɛtshi k’efula.—Kɔl. 3:12.
Etena kɛnaso anto wasowa la hemɔ ndo lotshundu, sho mbaokaka kandji. Tekɔ lo nomɔlomɔ dia mɛna ekomelo k’awui asɔ, diakɔ dialɔmbaso dia Diolelo dia Nzambi ndja. Koko l’etena kɛnɛ, sho salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia nkimanyiya wanɛ wele la hemɔ ndo esombe. Ofundji ɔmɔ akafunde ɔnɛ lushi lɔmɔtshi osombe wa nyango waki la hemɔ ka Alzheimer, akadje ahɔndɔ ande mindo. Etena kakandalange mbasola, ngunga ka lokuke lande kakalele. Ɛmɛnyi wa Jehowa ehende wakawembolaka mbala la mbala mbakaye. Akadiyɛso wakɔlɔmbɛ dia mbokimanyiya. Mama kakɔ akate ate: “Ekɔ nsɔnyi, koko nyokimanyiya.” Akadiyɛso wakookimanyiya la nsola. Oma laasɔ vɔ wakosalɛ tshayi ko wakatatɛ nsawola la nde. Ɔnande la pami akawaoke losaka efula ndo akate ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa “kambaka la kɛnɛ kasambishawɔ.” Onde woho wokayɛ wanɛ wele la hemɔ ndo esombe kandji kotshutshuyaka dia nsala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia mbakimanyiya?—Flpɛ. 2:3, 4. w17.09 9 od. 5; 12 od. 14
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka ntondo 16
Tatokanake ngandji tsho lo ɛtɛkɛta ndo laadiko di’ɛlɔmɔ, koko lo etsha ndo lo mɛtɛ.—1 Jni. 3:18.
Sho pombaka mbetawɔ salɛ anto akina awui w’amɛna la ngandji, awui wele ndooko onto okina layeya. (Mat. 6:1-4) Sho pombaka mbisha ɛnyɛlɔ lo mbɔsaka anto akina la nɛmɔ. (Rɔmɔ 12:10) Yeso akasha apɔstɔlɔ ande nɛmɔ etena kakandaasole ekolo. (Jni. 13:3-5, 12-15) Sho pombaka nsala la wolo dia monga l’okitshakitsha l’ɛnyɛlɔ ka Yeso ndo kambɛ anto akina. Apɔstɔlɔ koshihodia kɛnɛ kakasale Yeso polo ndo nshi efula l’ɔkɔngɔ etena kakawayolongola nyuma k’ekila. (Jni. 13:7) Sho mɛnyaka dia sho mbishaka anto akina nɛmɔ lo mbewɔ dia mfɔnya ɔnɛ sho mbaleka l’ɔtɛ wakatɔtɔ kalasa efula kana weso ɔngɔnyi mbaleka kana l’ɔtɛ weso l’ɛkɛndɛ wa laande. (Rɔmɔ 12:3) Hatoke anto akina kandjema etena kawaandolawɔ, koko sho ngɛnangɛnaka kaamɛ la wɔ kaanga naka tekɔ lo mfɔnya dia ndo sho mbakawahombi mandola. w17.10 9 od. 9-10
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka ntondo 17
Dimi salaka akambo tshɛ lo wahɔ wa lokumu l’ɔlɔlɔ dia dimi lisambisha anto akina.—1 Kɔr. 9:23.
Anto efula wakɛnyi dia nkamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi koka monga la shɛngiya ya wolo le anto wasambishawɔ. Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso ɔmɔ akatshu dia tembola pami kɛmɔ k’osombe kokadiaka periodikɛ yaso l’edja k’ɛnɔnyi efula. Lushi lɔmɔ, lo dihole dia nde mbosha tsho Tshoto y’Etangelo yeke katomba, ɔnangɛso akɔ akawadiɛ divɛsa dimɔ. Nde akawadiɛ 2 Kɔrɛtɔ 1:3, 4, diata ɔnɛ: “Shɛso ka kɛtshi ndo Nzambi k’esambelo tshɛ, . . . ɔnɛ latosamba lo asui aso tshɛ.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakananda pami kakɔ efula ko nde akalɔmbɛ ɔnangɛso dia mbaadiɛ avɛsa akɔ nto. Oma laasɔ, pami kakɔ akate ate nde la wadɛnde waki mɛtɛ l’ohomba w’esambelo. L’ɔtɛ wa divɛsa sɔ, nde akalange mbeya awui efula wendana la Bible. Kambaka l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’esambishelo mongaka la shɛngiya ya wolo!—Ets. 19:20. w17.09 26 od. 9-10
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka ntondo 18
Kɔmɔla weka ande la emunyi ande, ndooko onyake nde ayokodja mananu ko washo ayɛ.—Jɔbɔ 2:5.
Ondo kɛnɛ kakate Diabolo kakakonya ekambi waki Nzambi tshɛ wa kɔlamelo wa l’olongo dia nyanga, momala ndo mɔnyɔla Diabolo. Koko Jehowa kosala awui lo tshambandeko. Nde akakandola akambo lo yoho ya dimɛna. Jehowa komomala esadi ndo kosasɛ dia nkandola dikambo diendana l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa Satana. (Eto. 34: 6; Jɔbɔ 2:2-6) Lande na? Jehowa akatshike di’etena k’otale mbeta nɛ dia nde halange dia kaanga onto ɔtɔi ndanyema koko “nde nangaka dia anto tshɛ nkondja diaaso dia ndjatshumoya.” (2 Pe. 3:9) Ɛnyɛlɔ ka Jehowa tetshaka dia sho la dia nkanyiya dimɛna ntondo ka ntɛkɛta ndo aha nsala awui l’esasesase. Diakɔ diele naka wɛ olanga mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba, kete ɔsa etena ka nkanyiya. Lɔmba dia nkondja lomba la mbuta kana nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. (Os. 141:3) Naka tekɔ la nkɛlɛ, kete sho koka nsala awui wa kɔlɔ efula esadi eto. Diakɔ diele, anto efula ndjonyangaka l’ɔtɛ wakawatɛkɛta kana wakawasale awui amɔ aha la nkanyiya.—Tok. 14:29; 15:28; 19:2. w17.09 4 od. 6-7
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka ntondo 19
‘Lɔtsha Jashua ɔna Jɛhɔzadaka, ɔlɔmbɛdi a laadiko dɛmbɔ dia nkoso l’ɔtɛ.’—Zɛk. 6:11.
Onde woho wakawalɔtsha Jashua ɔlɔmbɛdi a laadiko dɛmbɔ dia nkoso sɔ akookonya nkumekanga? Ndooko. Jashua komonga kanula ya Davidɛ, diakɔ diele nde kokoka monga nkumekanga. Woho wakawɔlɔtsha dɛmbɔ dia nkoso aki didjidji dia kɛnɛ kakahombe ndjokomɛ nkumekanga ndo ɔlɔmbɛdi wa lo nshi yayaye, welamɛ Lokonɔ. Bible nembetshiyaka dia Lokonɔ ele Yeso Kristo. (Isa. 11:1; Mat. 2:23, nɔtɛ) Yeso ekɔ Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi a laadiko. Nde ekɔ lo nɔmbɔla alembe wa Jehowa w’andjelo ndo ekɔ lo nkamba olimu w’efula dia nkimanyiya ekambi wa Nzambi dia ndjaoka l’ekokelo l’andja ɔnɛ wa ngala. (Jɛr. 23:5, 6) Keema edja, Kristo ayodja wedja otshumba lo nsukɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi ndo mamɛ ekambi wa Jehowa. (Ɛny. 17:12-14; 19:11, 14, 15) Koko la ntondo ka lushi lɔsɔ, Yeso kana Lokonɔ ekɔ l’olimu efula wa nsala. w17.10 29 od. 12-14
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka ntondo 20
Nyokolole lonto l’edjedja la ditshelo dialɔ.—Kɔl. 3:9.
Kakɔna kayoyosala naka wɛ ambɛna di’ahɔndɔ ayɛ waya mindo efula ndo wopɔ wotshu? Wɛ ayowakolola aha la ntshimbatshimba. Woho akɔ waamɛ mbele, naka tamboshihodia dia tekɔ lo nsala awui wahetsha Jehowa, sho la dia nsala etshikitanu aha la ntshimbatshimba. Dia ntɛkɛta dikambo di’awui wa kɔlɔ asɔ, Pɔɔlɔ akate ate: “Nyu pombaka minya akambo [asɔ tshɛ].” Dui dimɔtshi dia kɔlɔ efula diakashile Pɔɔlɔ ele, awui wa mindo wa dieyanelo. (Kɔl. 3:5-9) Lo ndjela Bible, “awui wa mindo wa dieyanelo” mendanaka la dieyanelo dia lam’asa anto wahatatshukana lo yoho yetawɔma l’ɛlɛmbɛ. Pɔɔlɔ akate dia Akristo la dia ‘ndjaka tenyi’ diawɔ “dia demba” lo kɛnɛ kendana la awui wa mindo wa dieyanelo. Dui sɔ nembetshiyaka dia sho la dia nsala la wolo dia minya nsaki ya kɔlɔ. Dui sɔ koka monga wolo, koko sho kokaka ntondoya! w17.08 18 od. 5-6
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka ntondo 21
Dimi layɛnya dia lekɔ lo nkonga Nzambi ka panda kami.—Mika 7:7.
Omvutshi Mika akakikɛ ekakatanu wa wolo oko wasalaso ɛlɔ kɛnɛ. Nde akasɛnaka l’etena kakolɛka nkumekanga Ahaza. Ahaza aki nkumekanga ka kɔlɔ efula. Etombelo waki la dui sɔ ko, awui wa kɔlɔ wakayonga efula lo wodja. Akambo waki kɔlɔ efula nɛ dia Bible mbutaka ɔnɛ anto wakayonga “tomanyi lo nsala kɛnɛ kele kɔlɔ.” (Mika 7:1-3) Mika akeyaka dia nde kokoka ntshikitanya dikambo sɔ. Naka tekɔ la mbetawɔ oko Mika, kete tayetawɔ nkonga Jehowa. Dikambo diaso bu oko nɛ di’ose lokanu lakonga lo lokanu lushi layowodiaka. Nde tshutshuyamaka dia nkonga ndo nde hakonge lushi lakɔ l’asolo walomɔlomɔ. Dikambo sɔ ntshikitana efula la diaso! Sho nangaka nkonga Jehowa l’ɔtɛ weyaso dia nde ayokotsha daka diande dia tosha lɔsɛnɔ la pondjo paka l’etena kahombama! Ɔnkɔnɛ, sho la dia “mbikikɛ tshɛ lo tshɛ la solo dia lotutsha ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (Kɔl. 1:11, 12) Etena kakongaso, sho la dia mbewɔ dia ndjakiyanya ɔnɛ Jehowa hasale awui esadi esadi. Naka sho nsala ngasɔ, kete nde hɔngɛnangɛna.—Kɔl. 3:12. w17.08 4 od. 6-7
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka ntondo 22
Jehowa monyiyaka akanga wa memakana.—Os. 147:6.
Ngande wakokaso nkondja wahɔ oma l’ekimanyielo ka Jehowa? Sho la dia monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde. Dia monga la diɔ, sho la dia monga la memakana. (Zɛf. 2:3) Anto wele la memakana ndjaɛkɛka le Jehowa ɔnɛ nde ayonya awui tshɛ wa wɛngiya ndo ayokomiya asui awɔ. Jehowa mbaetawɔka. Lo wedi okina, Nzambi “mbikashaka akanga wa kɔlɔ lo nkɛtɛ.” (Os. 147:6b) Hatokombola dia dui sɔ tokomɛ! Sho nangaka dia Nzambi tɛnya ngandji kande ka kɔlamelo. Diakɔ diahombaso mpetsha kɛnɛ kahetshande. (Os. 97:10) Ɛnyɛlɔ, sho la dia mpetsha awui wa mindo wa dieyanelo. Dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ sho la dia mbewɔ dui tshɛ diakoka tokonya dia nsala awui wa mindo wa dieyanelo, ɛnyɛlɔ esato wɛnyawɔ anto etakataka. (Os. 119:37; Mat. 5:28) Dui sɔ koka monga ta dia wolo, koko welo wayotodja bu anyanya nɛ dia tayokondja ɛtshɔkɔ oma le Jehowa. Sho la dia ndjaɛkɛ le Jehowa. Sho la dia ntetemala nɔmba Jehowa ndo mbɔsɛngasɛnga dia nde tokimanyiya. w17.07 19-20 od. 11-13
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka ntondo 23
Onto loka mbolambola kɛtshi ekɔ lo nsɔndja Jehowa diangɔ.—Tok. 19:17.
Weshasha aso kimanyiyaka dia nkondja ekanda ndo sukɛka olimu w’esambishelo l’ahole wele anto wola efula, koko anto efula wekɔ lo mbetawɔ akambo wa mɛtɛ. Lo wedja ɛsɔ ɛnyɛlɔ, Congo, Madagascar, ndo Rwanda, Bible kekɔ oshinga wolo efula. Tena dimɔtshi Bible ɔtɔi kekɔ oshinga wa difuto di’olimu wa lomingu kana ngɔndɔ k’otondo. L’edja k’ɛnɔnyi efula, anangɛso sɔnaka dia nsomba mbo ya ndɛ dikambo dia nkumbo yawɔ kana nsomba Bible ɔtɔi. Nshi nyɛ, diɛsɛ la weshasha w’anto akina la falanga yakimɔwɔ dia “wɛdimo” monga, okongamelo wa Jehowa ekɔ lo nkadimola ndo ekɔ lo kahɛ ose nkumbo tshɛ Bible ofele, mbidja ndo ambeki wa Bible.—2 Kɔr. 8:13-15. w17.07 9 od. 11
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka ntondo 24
Ɔnami, oyale kanga lomba ndo ɔngɛnyangɛnya otema ami, dia dimi mbeya nkadimola ɔnɛ latɔmɔnyɔlaka.—Tok. 27:11.
Kɛnɛ kakakomɛ Jɔbɔ koka tosamba, nɛ dia tɔ mɛnyaka dia monga la ehemba halembetshiya dia Jehowa ambotomalɛ. Ehemba toshaka diaaso dia nsukɛ lowandji la Jehowa. Etena kakikɛso la kɔlamelo tshɛ, sho ngɛnyangɛnyaka Jehowa ndo elongamelo kaso ka lo nshi yayaye ndekaka nkeketala. (Rɔmɔ 5:3-5) Kɛnɛ kakakomɛ Jɔbɔ tɛnyaka dia “Jehowa ekɔ la ngandji k’efula ndo la kɛtshi.” (Jak. 5:11) Naka sho nsukɛ lowandji la Jehowa, kete nde ayotofuta. Mbeya dui sɔ tokimanyiyaka dia “mbikikɛ tshɛ lo tshɛ la solo dia lotutsha ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (Kɔl. 1:11) Ekɔ mɛtɛ dia koka monga wolo dia ndeka mbidja yimba lo oyindjamelo wa lowandji la Jehowa etena kadiɛnɛso l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Kaanga ekakatanu wa totshitshɛ koka mɛnama weke naka sho ndeka nkanyiya lo dikambo diawɔ. w17.06 26 od. 15-16
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka ntondo 25
Nyewɔ weho tshɛ wa lokaki.—Luka 12:15.
Anto efula ɛlɔ kɛnɛ mbɔsaka dia vɔ la dia monga la diangɔ dieke katomba, telefɔnɛ, ɔrdinatɛrɛ ndo diangɔ dikina. Ɔnkɔnɛ, Okristo tshɛ la dia sɛdingolaka nsaki yande hita lo ndjambola ambola wele oko: ‘Onde dimi mbetshaka wenya efula dia nkanyiya awui wendana la mituka kana diangɔ dieke katomba oleki wenya wetshami dia nɔngɔsɔla nsanganya ya l’etshumanelo?’ Naka hatongi la yewo, kete ngandji ka lomombo la l’emunyi koka ndjonga dui di’ohomba ndeka ngandji kokaso Kristo. Sho la dia nkana yimba la ɛtɛkɛta wa Yeso watanema lo divɛsa di’ɛlɔ. Yeso akate ɔnɛ: “Ndooko onto lakoka kambɛ ewandji 2 olimu.” Nde akakotsha ate: “Nyu hanyokoke kambɛ Nzambi la ɛngɔnyi olimu oko ɛhɔmbɔ.” Hatokoke mbisha Jehowa kɛnɛ koleki dimɛna le so ko l’etena kakɔ kaamɛ ndjasha lo lomombo la l’emunyi. (Mat. 6:24) Lam’ele tekɔ anto wele bu kokele, sho la dia ntetemala ndɔshana la “nsaki y’alemba aso,” mbidja ndo nsaki ka lomombo la l’emunyi.—Ɛf. 2:3 w17.05 25-26 od. 15, 16
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka ntondo 26
Dimi salaka akambo tshɛ lo wahɔ wa lokumu l’ɔlɔlɔ dia dimi lisambisha anto akina.—1 Kɔr. 9:23.
Lam’ele sho bu kokele, tekɔ oko mpoke y’awomba. Koko, losango lasambishaso lekɔ oko ɛngɔ k’oshinga wolo nɛ dia diɛsɛ la lɔ, sho la wanɛ watohokamɛ tayokondja lɔsɛnɔ la pondjo. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasale la wolo dia mbetsha anto akina awui wendana la Diolelo. (Rɔmɔ 1:14, 15; 2 Tim. 4:2) Woho wakandalangaka lokumu l’ɔlɔlɔ akokimanyiya dia ntetemala nsambisha kaanga mbakandahomana l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo. (1 Tɛs. 2:2) Ngande wakokaso nanga olimu w’esambishelo oko Pɔɔlɔ? Yoho mɔtshi yakɛnya Pɔɔlɔ dia nde akalangaka esambishelo, aki lo nkamba la waaso tshɛ dia nsambisha anto akina. L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo, sho lawɔ sambishaka anto lokumu l’ɔlɔlɔ lo luudu la luudu, l’ahole wa lo sɛkɛ ndo l’ahole akina wakokaso mbatana. (Ets. 5:42; 20:20) Sho nyangaka toho ta nsambisha anto efula naka kokaka. Naka tekɔ l’akoka, ondo sho kokaka nkamba oko ambatshi mboka wa tshanda kana wa pondjo. Kana sho koka mbeka ɔtɛkɛta okina, kaanga monɔ lo dihole dikina lo wodja aso kana lo wodja okina.—Ets. 16:9, 10. w17.06 10-11 od. 8-9
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka ntondo 27
Akona tshɛ la asɛnga tshɛ wakamɔ oma l’ahole awɔ.—Ɛny. 6:14.
Akambo efula wa kɔlɔ wasalema l’andja ɛlɔ kɛnɛ hawoye oma le anto koko oma lo atshunda. Atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ wekɔ lo kesa miliyɔ y’anto. Ɛnyɛlɔ, vɔ mbutaka kashi lo kɛnɛ kendana la woho wele Nzambi, vɔ mbutaka dia hatokoke ndjaɛkɛ lo Bible, ndo vɔ kesaka anto lo dikambo dia nshi yayaye y’anto ndo ya nkɛtɛ. Mandji ya kɔlɔ tondjaka ata, awui wa kɔngɔdi ndo vɔ pɛnyahɛnyaka ase wola ndo wanɛ waha l’ekokelo. Mandji shɔ talekaka ngɔna ndo monga la wolo lo monga la shɔnɔdi kana lo ndɛ etshimba. Kɔpanyi ya lokaki ndanyaka hiɛlɛlɛ, ndanyaka diangɔ diakatongama ndo kondjaka wahɔ oma le anto kele anto yema tshitshɛ tsho wonge ɛngɔnyi. Mbokɛmaka hwe dia, atshunda wa kɔlɔ mbele l’onongo w’efula k’asui wele la so l’andja ɛlɔ kɛnɛ. Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakate dia mandji ndo atshunda akina tshɛ wahasukɛ Diolelo diaki Nzambi wayolanyema.—Jɛr. 25:31-33. w17.04 11 od. 7-8
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka ntondo 28
Dimi hantela mpokoso etena kekende la lɔsɛnɔ.—1 Ku. 21:29.
Jehowa, “ɔsɛdingodi w’etema,” ɔnɛ lakoka mɛna woho weso mɛtɛ akoke Ahaba kɛtshi. (Tok. 17:3) Etena kakoke ase nkumbo ndo angɛnyi wa Nabɔta dia nkumbo ka Ahaba wakahombe ndjolongola dilanya paka l’ɔkɔngɔ wa Ahaba mvɔ, dui sɔ diakakoke mbidja mbetawɔ kawɔ le Nzambi l’ohemba. Koko okitshakitsha akahombe mbakimanyiya dia nkokɛ mbetawɔ kawɔ. Okitshakitsha mbakahombe mbakimanyiya dia ntetemala ntɛmɔla Jehowa, wele l’eshikikelo dia Nzambi hakokaki pondjo nsala akambo aha la losembwe. (Eoh. 32:3, 4) Lo nshi yayaye, ase nkumbo ka Nabɔta wayɔtshɔkwama lo mɛna wakiwɔ wa ngandji lo eolwelo. Dui sɔ diayonga losembwe la kokele le Nabɔta la anande. (Jɔbɔ 14:14, 15; Jni. 5:28, 29) Onto lele l’okitshakitsha mbeyaka dia “Nzambi ka mɛtɛ ayolombosha anto l’ɔtɛ wa kɛnɛ tshɛ kasalawɔ, mbidja ndo dikambo tshɛ dioshɛmi, oyadi di’ɔlɔlɔ kana dia kɔlɔ.” (Ond. 12:14) Jehowa sɛdingolaka akambo wahateye. Ɔnkɔnɛ, okitshakitsha tokokɛka diaha sho nshisha mbetawɔ kaso le Jehowa. w17.04 24 od. 8-9
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka ntondo 29
Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ.—Tok. 17:17.
L’ɔtɛ w’awui wa l’andja ɔnɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula waya ase dawo. Otshikitanu ɔsɔ koka monga tshondo y’okakatanu. Ohokanyiya welo wayowodja dia mbeka ɔtɛkɛta okina, dia mbekesanɛ l’ɛlɛmbɛ w’eyoyo, kɛnɛ kalongamɛwɔ le wɔ lo kɛnɛ kendana la loshilambo, ɔlɛnyɛlɔ wa wenya, ofutelo wa mikanda, wɔtwɛlɔ wa kalasa ndo ohokwelo w’ana, awui asɔ tshɛ l’etena kakɔ ɔtɔi! Onde wɛ hakoke nkimanyiya ananyɔ ndo akadiyɛyɛ wahomana l’ekakatanu wa ngasɔ la solo dia lotutsha ndo la dilɛmiɛlɔ tshɛ? (Flpɛ. 2:3, 4) Laadiko dia laasɔ, lo tena dimɔ ewandji mbetɛka awui wolo le anangɛso asɔ diaha vɔ monga la diɔtɔnganelo la etshumanelo ka lɛnɛ ambowotshɔ. Emboledi ɛmɔ wakaanɛ diaha nkimanyiya kana dima anangɛso ahole wa mbidjasɛ naka vɔ ntona nkamba olimu waalɔmba dia mbetshaka nsanganya. L’ɔtɛ wakawoke wɔma ndo wakiwɔ bu l’ekimanyielo, amɔtshi wakayokamba elimu ɛsɔ. Diakɔ diele, kam’akoma anangɛso w’ase dawo, sho la dia nsala tshɛ dia mɛnana la wɔ aha la ntshimbatshimba. Vɔ la dia mɛna dia sho ndjakiyanyaka dikambo diawɔ. Kɛtshi kawaokaso ndo ekimanyielo kaso ka shikaa koka nkeketsha mbetawɔ kawɔ.—Tok. 12:25. w17.05 5 od. 9-10
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka ntondo 30
Ngandji k’anto efula kayɔla.—Mat. 24:12.
Yeso akate dikambo dimɔtshi dia lo djembetelo yendana la “etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo” ate: “Ngandji k’anto efula kayɔla.” (Mat. 24:3) Lo ntambe ka ntondo, ase Juda wakasɛmaka dia vɔ mbaki ekambi wa Nzambi, waketawɔ dia ngandji kakawokaka Nzambi mbɔla. Lo wedi okina, Akristo efula waki l’etena kɛsɔ wakayasha tshɛ lo “mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ lendana la Kristo” ndo lo mɛnya ngandji kakawokaka Nzambi, asekawɔ Akristo ndo wanɛ waki komonga ambetawudi. (Ets. 2:44-47; 5:42) Koko, ambeki wa Yeso amɔtshi waki lo ntambe ka ntondo waketawɔ dia ngandji kawɔ mbɔla. Yeso Kristo akatɛ Akristo wa lo ntambe ka ntondo waki l’Ɛfɛsɔ ate: ‘Kɛnɛ kanyonyangɛmi ele, nyambotshika ngandji kaki la nyu ntondo.’ (Ɛny. 2:4) Kakɔna kakakoke monga lo kiɔkɔ ya dikambo sɔ? Ondo ambeki wa Kristo wa lo ntambe ka ntondo asɔ wakasɛngiyama oma le andja ɔnɛ wele la tokanyi ta lo demba.—Ɛf. 2:2, 3. w17.05 17 od. 1-3
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka ntondo 31
Wɛ pombaka nkotsha alɔkɔlɔkɔ watshikayɛ la ntondo ka Jehowa.—Mat. 5:33.
Jafɛta aki ɔnɔmbɔdi wa dihonga ndo ɔndɔshi wa ta wa wolo. Hana aki womoto laki l’okitshakitsha, lakayakiyanyaka dikambo di’omɛnde ndo dia luudu lande. Vɔ akɔ ahende wakatɛmɔlaka Jehowa. Koko vɔ wakafɔnaka lo dui dikina nto. Jafɛta nde la Hana wakatshike dɔkɔlɔkɔ le Jehowa ndo onto l’onto akakotsha dɔkɔlɔkɔ diande la kɔlamelo tshɛ. Vɔ wekɔ bɛnyɛlɔ di’amɛna efula le apami ndo wamato wasɔna dia ntshika alɔkɔlɔkɔ le Jehowa ɛlɔ kɛnɛ. Lo Bible, dɔkɔlɔkɔ ekɔ daka di’ohomba diatshika onto le Nzambi. Ɛnyɛlɔ, onto mbeyaka ndaka Jehowa dia nde ayosala dui dimɔ, nkimɔ woshasha ɔmɔ, nkamba yoho mɔtshi y’olimu, kana ntshika dia nsala awui amɔ. Anto sɔnaka dia ntshika alɔkɔlɔkɔ lo nkamba la lotshungɔ la nsɔna. Ndooko onto latshutshuyawɔ dia ntshika dɔkɔlɔkɔ. Koko etena kasɔna onto dia nsala dui sɔ, Jehowa mbɔsaka dɔkɔlɔkɔ diande oko daka di’ohomba diahomba nɛmiyama ndo kotshama. Lo Bible, dɔkɔlɔkɔ diekɔ ohomba oko etshibelo. Etshibelo ekɔ ɛtɛkɛta watshiba onto dia nsala kana diaha nsala dui dimɔ.—Eta. 14:22, 23; Hɛb. 6:16, 17. w17.04 3 od. 1-2