Ngɔndɔ ka tanu

Naa awui amɔ wakoka ambutshi nsala dia nkimanyiya anawɔ dia mbeka dia nanga Jehowa? Nɔmbaka ekimanyielo ka Jehowa l’ɛnyɛlɔ ka Manɔa. Ndo nto, nyetsha oma l’ɛnyɛlɔ kanyu. Kɛnɛ katanyu kekɔ ohomba, koko ondo kɛnɛ kasalanyu ndeka monga la shɛngiya le ɔnanyu. Sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Yɔsɛfu la Mariya wakasha anawɔ, mbidja ndo Yeso ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula. Yɔsɛfu akakambaka olimu efula dia nkotsha ehomba wa nkumbo kande. Ndo nto, Yɔsɛfu akakeketshaka ase nkumbo kande dia ngɛnangɛna awui wa lo nyuma. (Eoh. 4:9, 10) Nde akatshɔka la nkumbo kande la Jɛrusalɛma “ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi” dia tosala fɛtɛ k’Elekanelo. (Luka 2:41, 42) Ondo ambutshi akina w’apami wa lo nshi shɔ wakɔsaka dia minda lɔkɛndɔ la ngasɔ la nkumbo k’otondo aki wolo efula, akɔsaka nshi ndo falanga efula. Koko, Yɔsɛfu akangɛnangɛnaka awui wa lo nyuma ndo aketsha anande dia nsala woho akɔ waamɛ. Ndo nto, Mariya akeyaka Afundelo dimɛna. Oma l’ɛtɛkɛta ndo oma l’etsha ande, aha la taamu nde aketshaka anande dia nanga Ɔtɛkɛta wa Nzambi. w19.12 24-25 od. 9-12

Sho mɛnaka djembetelo ya ngandji ka Jehowa le so lo woho wakandasale akambo etena kakatombe ekakatanu wa ntondo lo nkumbo kande ka la nkɛtɛ. Etena kakahindolɛ Adama She lele l’olongo, nde la tokanula tande wakashisha dihole diaki la wɔ lo nkumbo ka Jehowa k’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Rɔmɔ 5:12) Koko, Jehowa akasale dui dimɔ dia nkimanyiya tokanula t’Adama. Jehowa akasha Adama dilanya, koko nde akalake dia nkimanyiya tokanula t’Adama. Mbala kakɔ ɔtɔi, nde akalake anto wele l’okitanyiya ɔnɛ vɔ wayokalola lo nkumbo kande. (Eta. 3:15; Rɔmɔ 8:20, 21) Jehowa akakongɛ dui sɔ diɛsɛ la oshinga w’etshungwelo wa Ɔnande la ngandji, Yeso. Lo nkimɔ Ɔnande dikambo diaso, Jehowa akɛnya dia nde tolangaka efula. (Jni. 3:16) Nde ekɔ ombutshi woleki tshɛ. Nde pokamɛka alɔmbɛlɔ aso ndo nde tokotshɛka ehomba aso wa l’emunyi ndo wa lo nyuma. Nde tolowanyaka ndo tosukɛka. Nde ekɔ lo tolamɛ nto ɛtshɔkɔ wa diambo efula lo nshi yayaye. Etema aso salanganaka etena keyaso dia Shɛso tokaka ngandji ndo ndjakiyanyaka dikambo diaso! w20.02 6 od. 16-17; 7 od. 20

Onde wɛ atadiɛnɛka l’ekiyanu? Ondo aki l’ɔtɛ wakakonyangiya anto akina oma lo kɛnɛ kakawate kana kakawasale kana l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakayate kana kakayasale. Ɛnyɛlɔ, koka monga ko wɛ akasale munga kɛmɔ ndo ekɔ lo ndjakiyanya dia kana Jehowa hakodimanyiyaki pondjo. Ndo kɛnɛ koleki kɔlɔ tshɛ ele wɛ koka mfɔnya ɔnɛ lam’ele wɛ ekɔ lo ndjakiyanya efula lo dikambo dimɔ, wɛ aya bu la mbetawɔ ndo ɔnɛ wɛ ekɔ onto la kɔlɔ. Koko, tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔ dia l’Afundelo. Hana, nyango omvutshi Samuɛlɛ aki la mbetawɔ k’efula. Koko, nde akadiɛnɛ l’ekiyanu l’ɔtɛ wakosalɛka ose luudu lande ɔmɔ akambo lo yoho ya kɔlɔ. (1 Sa. 1:7) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki la mbetawɔ ka wolo, koko nde akadiɛnɛ la “okiyanu lo dikambo dia tshumanelo tshɛ.” (2 Kɔr. 11:28) Nkumekanga Davidɛ aki la mbetawɔ ka wolo diakɔ diele Jehowa akonge la diɔtɔnganelo dia laande la nde. (Ets. 13:22) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Davidɛ akasale munga yakokonya dia diɛnɛ l’ekiyanu efula. (Os. 38:4) Jehowa akasambe ndo akakimanyiya onto l’onto l’atei awɔ dia monga la wɔladi. w20.02 20 od. 1-2

Ndjakimɔ kɛdikɛdi ndjasukanya la Jehowa lo dɔmbɛlɔ dia l’otema ɔtɔi ndo mbotɛ dia wɛ ayowokambɛka lo lɔsɛnɔ layɛ pondjo pondjo. Etena kayakimɔyɛ le Nzambi, wɛ ‘ndjasɛkaka.’ L’etena kɛsɔ, wɛ ndjalaka onto la Jehowa, ɔsɔ ekɔ diɛsɛ dia woke efula. (Rɔmɔ 14:8) Lo dɔmbɛlɔ, tɛnde ɔnɛ oma ko kakianɛ dui diayolekaka monga ohomba le yɛ ele mbokambɛ, koko aha dia ndjangɛnyangɛnya. Ndjakimɔ kayɛ ekɔ dɔkɔlɔkɔ, mbuta ate daka diatshikayɛ le Nzambi. Jehowa hatotshutshuya dia ntshika dɔkɔlɔkɔ sɔ. Koko etena kaditshikaso, nde nongamɛka dia sho dikotsha. (Os. 116:12, 14) Onto ndamɛ mbayakimɔ ndo dui sɔ salemaka lo woshɛshɛ; dui sɔ salemaka lam’asa onto nde la Jehowa ato. Batisimu salemaka lo sɛkɛ; tɔ salemaka la ntondo k’anto akina, mbala efula lo losanganya la woke. Etena kabatizamayɛ, wɛ mɛnyaka anto akina ɔnɛ wɛ akashile ndjakimɔ wɛmɛ le Jehowa. Diakɔ diele batisimu kayɛ kimanyiyaka anto akina dia mbeya ɔnɛ wɛ nangaka Jehowa Nzambi kayɛ l’otema ayɛ tshɛ, l’anima, la yimba ndo la wolo ayɛ tshɛ ndo ɔnɛ wɛ amboyashikikɛ dia mbokambɛka pondjo pondjo.​—Makɔ 12:30. w20.03 9 od. 4-5

Satana konyaka anto dia mbohɛ ele mɛtɛ Jehowa. L’ɔkɔngɔ w’apɔstɔlɔ wa Yeso mvɔ, anto amɔ wakataka dia waki Akristo wakatatɛ dianganya wetshelo wa kashi. (Ets. 20:29, 30) Apɔsta asɔ wakatatɛ mbohiya anto lokombo la Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, vɔ kokamba la lokombo la Nzambi lo Bible yawɔ ndo wakaleke nkamba la titrɛ “Nkumadiɔndjɔ.” Lo minya lokombo la Nzambi ko lihɛnya la “Nkumadiɔndjɔ,” vɔ wakakonya ambadi wa Bible dia monga l’okakatanu dia mbeya otshikitanu wele lam’asa Jehowa la “nkumadiɔndjɔ” nkina yɔtɛkɛtami lo Afundelo. (1 Kɔr. 8:5) Vɔ wakakambe la titrɛ kakɔ kaamɛ ka “Nkumadiɔndjɔ” lo dikambo dia Jehowa ndo dia Yeso. Dui sɔ mongaka tshondo y’okakatanu di’anto mbeya ɔnɛ Jehowa la Ɔnande wekɔ l’ɛkɛndɛ wotshikitanyi. (Jni. 17:3) Okandokando ɔsɔ wakakonya lo wetshelo wa Losato l’osanto waheetsha Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Etombelo wambonga la dui sɔ ele, anto efula mbɔsaka dia Nzambi ekɔ ehekesa ndo mbutaka ɔnɛ hatokoke mbeeya. Ɔsɔ ekɔ kashi ka mamba!​—Ets. 17:27. w19.06 5 od. 11

Yoho mɔtshi yakokaso nkamba olimu w’Okristo dimɛna ele ndowanya akoka aso wa nsambisha. (Tok. 1:5; 1 Tim. 4:13, 15) Ekɔ diɛsɛ dia woke woho waketawɔ Jehowa dia sho monga “ekambi kaamɛ” la nde! (1 Kɔr. 3:9) Naka wɛ “nshikikɛ akambo woleki ohomba” ndo ndjasha l’olimu w’Okristo, kete wɛ “[ayokambɛ] Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (Flpɛ. 1:10; Os. 100:2) Oko weyɛ okambi wa Nzambi, wɛ koka ndjashikikɛ dia nde ayokosha wolo weyɛ l’ohomba dia nkotsha olimu ayɛ w’Okristo oyadi ekakatanu kana elelo wele la yɛ. (2 Kɔr. 4:1, 7; 6:4) Oyadi wɛ ekɔ la diaaso dia nsambisha efula kana yema tshitshɛ, wɛ koka ‘monga l’ɔkɔkɔ wa ngɛnangɛna’ naka wɛ nkamba olimu ayɛ w’Okristo l’anima ayɛ tshɛ. (Ngal. 6:4) Etena kakotshayɛ olimu ayɛ w’Okristo dimɛna, wɛ mɛnyaka dia wɛ mbokaka Jehowa ndo wonya ayɛ onto ngandji. “Lo nsala ngasɔ, wɛ ayoyashimbɛ ndo ayoshimbɛ wanɛ wakohokamɛ.”​—1 Tim. 4:16. w19.04 6 od. 15; 7 od. 17

Yoho yoleki woke yakamba la Satana la ɛdiɛngɛ dia minganyiya anto ele, diɔtɔnganelo la ɛdiɛngɛ. Wanɛ wele la diɔtɔnganelo la ɛdiɛngɛ sɛmaka dia vɔ mbeyaka kana nɔmbɔlaka akambo wahakoke anto k’anto mbeya kana nɔmbɔla. Ɛnyɛlɔ, amɔ sɛmaka dia vɔ koka mbeya awui wa lo nshi yayaye lo nkamba la diendja kana diendja dia tɔɔtɔ. Akina koka nsala oko vɔ wakasawodi la wanɛ wakavu. Ɛkɔnya ɛmɔ wakasalema lo wedja 18 lo Amérique Latine ndo lo Caraïbes wakɛnya dia oko k’asato ɔtɔi k’anto wakawakɔnya mbetawɔka awui wa maji, wa wetshi, kana wa dɔka ndo suke la vɔ tshɛ mbetawɔka ɔnɛ anto koka nsawola la nyuma ya kɔlɔ. Ɛkɔnya ekina wakasalema lo wedja18 wa lo Afrikɛ. Lɛkɔ, lo ndjela lofulo la l’atei atei, ndekana k’ahende ɔtɔi k’anto wakawakɔnya mbutaka dia vɔ mbetawɔka awui wa wetshi. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, lo dihole tshɛ diadjasɛso sho la dia ndjakokɛ di’aha monga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ. w19.04 20-21 od. 3-4

Jehowa Nzambi petshaka awui wa kɔlɔ tshɛ. (Os. 5:4-6) Nde petshaka djekoleko tshelo ya mbeyana l’ɔna dikɛnda la wolo nɛ dia ɔsɔ ekɔ kɔlɔ ka ditshi! Oko weso Ɛmɛnyi wa Jehowa, sho mbokoyaka Jehowa lo mpetsha tshelo ya mbeyana l’ɔna dikɛnda la wolo ndo hatetawɔ dui sɔ l’etshumanelo k’Akristo. (Rɔmɔ 12:9) Tshelo tshɛ ya ndanya ɔna dikɛnda ndɔshanaka la “ɔlɛmbɛ wa Kristo”! (Ngal. 6:2) Awui tshɛ waketsha Yeso oyadi l’ɛtɛkɛta kana oma l’ɛnyɛlɔ, mpikama lo ngandji ndo keketshaka anto dia monga la losembwe. Lam’ele Akristo wa mɛtɛ kitanyiyaka ɔlɛmbɛ ɔsɔ, vɔ salɛka ana awui wakoka mbakonya dia vɔ ndjaoka l’ekokelo ndo ndjaoka dia vɔ nangemaka. Koko ndanya ɔna ekɔ dui dia lokaki ndo dia kɔlɔ, dui sɔ konyaka ɔna dia ndjaoka dia nde bu l’ekokelo ndo halangema. Lonyangu ko, tshelo yakɔ yekɔ la shɛngiya ndo le Akristo wa mɛtɛ. Lande na? “Akanga wa kɔlɔ ndo akanga wa lokeso” wambofula ndo amɔ koka kaanga sɔsɔmɛ l’etshumanelo. (2 Tim. 3:13) Ndo nto, anto amɔ wa l’etshumanelo ndjoyashaka l’awui wa dieyanelo ndo ndjeyanaka l’ana la wolo. w19.05 8 od. 1-3

Onto lele la paa koka ndjaoka dia nde hasungana ndjasukanya la Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Naka sho nangaka nsamba onto la ngasɔ, kete sho koka nɔmba kaamɛ la nde ndo nshila lokombo lande. Sho koka mɛnya Jehowa nɛmɔ diele la ɔnɛ lele l’ɔkɔmwɛlɔ le so ndo le etshumanelo. Sho koka nɔmba Jehowa dia mbututadia ɔkɔkɔ ande wele la nɛmɔ ɔsɔ ndo mbosamba. Alɔmbɛlɔ wa ngasɔ koka nsamba onto lo yɛdikɔ y’efula. Kanyiya ntondo ka wɛ ntɛkɛta. Ɛtɛkɛta w’otondjatondja pomuyaka. Ɛtɛkɛta w’amɛna kɔnɔyaka. (Tok. 12:18) Diakɔ diele, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia ntana ɛtɛkɛta w’amɛna wakeketsha ndo watutadia. Eya dia ndooko ɛtɛkɛta woleki ɛtɛkɛta wa Jehowa wa lo Bible wolo. (Hɛb. 4:12) Etena kasambaso anto akina, sho mbaoholaka dia Jehowa mbalangaka. Ndo hatohombe pondjo mbohɛ dia Jehowa ekɔ Nzambi ka losembwe. Jehowa mbeyaka onto tshɛ lakaweyana la nde la wolo kaanga ndooko onto okina leya. Jehowa mɛnaka dui tshɛ ndo nde ayosha anto wasala awui wa kɔlɔ ko hawoyatshumoya dilanya.​—Wal. 14:18. w19.05 18 od. 18; 19 od. 19, 21

Satana nangaka dia sho nsɛka Jehowa. Dia nde nkotsha oyango ande, nde salaka la wolo dia nsɛngiya tokanyi taso, mbuta ate tinda oko mfumbe ndo tikonya dia mbokitanyiya. Nde salaka la wolo dia tetawoya kana tokesa dia sho mboyela lo nomialomia nsaki yaso. (Kɔl. 2:4) Onde sho mɛtɛ tekɔ lo waale w’efula wa kesama oma le Satana? Eelo! Tohɔ dia Pɔɔlɔ kofundɛ anto wele bu ambetawudi ɔhɛmwɛlɔ wele lo Kɔlɔsayi 2:8. Nde akafundɛ Akristo wakakitama nyuma k’ekila. (Kɔl. 1:2, 5) Akristo wa l’etena kɛsɔ waki lo waale wa kesama, ndo sho lawɔ tamboleka monga lo waale ɛlɔ kɛnɛ. (1 Kɔr. 10:12) Lande na? Satana akakashema la nkɛtɛ ndo nde amboleka ndjasha dia minganyiya ekambi wa Nzambi wele la kɔlamelo. (Ɛny. 12:9, 12, 17) Ndo nto, tekɔ lo nsɛna l’etena kele anto wa kɔlɔ ndo akanga wa lokeso wamboleka “mpama lo kɔlɔ.”​—2 Tim. 3:1, 13. w19.06 2 od. 1-2

Elidja akoke wɔma etena kakawanɛ Jɛzabɛlɛ nkumekanga ka womoto dia mbodiaka. Ko nde akalawɔ otsha lo lɛkɛ la Bɛrɛ-Shɛba. Nde akakɔmɔ, ko “nde akalɔmbɛ dia nde mvɔ.” Kakɔna kakokonya dia ndjaoka ngasɔ? Elidja komonga kokele, nde aki “onto oko sho.” (Jak. 5:17) Ondo nde akamɛnama l’ekiyanu ndo l’ɔkɔmwɛlɔ w’efula. Mɛnamaka oko Elidja akafɔnyaka ɔnɛ welo wakandadjaka dia nsukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi waki anyanya ndo ɔnɛ ndooko ɛngɔ ka l’Isariyɛlɛ kakalowana ndo ɔnɛ ndamɛ mbakakambɛka Jehowa. (1 Ku. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Koko Jehowa akashihodiaka woho wakayaokaka Elidja ndo kombohangwɛ lo woho wakandakɛnɛmɔla nsaki yande. Koko, nde akakimanyiya Elidja dia nyomokeketala. (1 Ku. 19:5-7) L’ɔkɔngɔ diko, l’ɔkɔmi tshɛ Jehowa akangola ekanelo ka yimba ka Elidja lo mbɛnya wolo Ande wahadjama anya. Jehowa akawɛnya dia eke anto 7 000 l’Isariyɛlɛ watona ntɛmɔla Baala. (1 Ku. 19:11-18) Lo yoho shɔ mbakɛnya Jehowa Elidja dia Nde mbolangaka. w19.06 15-16 od. 5-6

Yelaka ɛlɔmbwɛlɔ nshi tshɛ. Naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kalongolaso oma le anangɛso wɛkɛso otema ndo wele l’ɛkɛndɛ, kete tayewɔ ekakatanu. Ɛnyɛlɔ, lo wodja ɔmɔ wakashimbama olimu aso, anangɛso waki l’ɛkɛndɛ wakalɔmbɛ apandjudi diaha mbisha anto ekanda l’esambishelo. Koko, ɔnangɛso ɔmɔ laki ombatshi mboka lo dihole sɔ kondjela ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ ndo akatashaka anto ekanda. Kakɔna kakatombe? Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde la anto amɔ nshidiya la nsambisha lo tshakitudi, apulushi wakatatɛ mbaoka ambola. Mɛnamaka dia apulushi wakaayele ndo wakatɔsaka ekanda wakawasha anto. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɔkɔndɔ ɔsɔ? Sho la dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaanga naka hatokingɛnangɛna. Jehowa ayotɔtshɔkɔlaka nshi tshɛ naka sho kambaka kaamɛ l’anangɛso wakandasɔnɛ dia tɔlɔmbɔla.​—Hɛb. 13:7, 17. w19.07 12 od. 17

L’otsho wa la ntondo ka vɔ ndjaka Nkumɛso Yeso, nde akate di’anto tshɛ wayetawɔ dia monga ambeki ande wayohetshama. (Jni. 17:14) Polo nshi nyɛ, Akristo wa kɔlamelo w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo pɛnyahɛnyama oma le anto walɔshana l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Oko wamboleka nsukana ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo, sho la dia nongamɛ di’atunyi aso wayoleka tɔlɔsha. (Mat. 24:9) Ngande wakokaso ndjalɔngɔsɔla oma ko kakianɛ dia ntokomɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ? Bu ohomba dia sho nkanyiya awui tshɛ wakoka tokomɛ. Naka sho nsala ngasɔ, kete sho koka monga la wɔma ndo l’ekiyanu. Sho koka ndjetawɔ di’awui wakanyiyaso tɔlɛndja ntondo ka kaanga awui akɔ tokomɛ. (Tok. 12:25; 17:22) Wɔma ekɔ ehomɔ ka ta ka wolo efula kakamba la “Diabolo otunyi” aso dia tɔlɔsha. (1 Pe. 5:8, 9) Ekɔ dui dia dimɛna nkeketsha lɔngɛnyi lasaso la Jehowa ndo nsala dui sɔ oma ko kakianɛ. w19.07 2 od. 1-3

Apɔstɔlɔ wakahombe monga l’ɔlɔ w’efula etena kakawatshumana l’omamu wa dikona dimɔ. L’ɔkɔngɔ wa Yeso mbolɔ, nde akaalɔmbɛ dia tohomana la nde lo dihole sɔ. (Mat. 28:16) Ondo lo diaaso sɔ “nde akɛnama mbala kakɔ ɔtɔi le anangɛso ndekana 500.” (1 Kɔr. 15:6) Lande na kakelɛ Yeso ambeki ande lo losanganya lɔsɔ? Dia mbasha ɔkɛndɛ w’ohomba efula ɔnɛ: “Nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki.” (Mat. 28:18-20) Ambeki wakahokamɛ ɛtɛkɛta wa Yeso wakayonga anto wa l’etshumanelo k’Akristo ka lo ntambe ka ntondo. Ɔkɛndɛ wa ntondo waki l’etshumanelo kɛsɔ aki dia mbetɛ anto efula ambeki wa Kristo. Ɛlɔ kɛnɛ, aya tshumanelo efula di’Akristo wa mɛtɛ lo nkɛtɛ k’otondo, ndo ɔkɛndɛ wa ntondo wele la tshumanelo sɔ ele mbetɛ anto ambeki. w19.07 14 od. 1-2

Omendji weteta ɔmɔ wa la Norvège mbutaka ɔnɛ mbala efula anto wahalange nsawola la wɔ awui wendana la Nzambi nangaka nsawola awui wendana l’andja ɔnɛ. L’ɔkɔngɔ wa mbisha anto mɔyɔ, nde mbutaka ɔnɛ: “Kakɔna kafɔnyanyu lo dikambo di’elongamelo kaso ka nshi yayaye y’amɛna? Onde elongamelo kaso ka dimɛna nemanɛka l’ase pɔlitikɛ, ase siansɛ, kana onto okina?” L’ɔkɔngɔ wa mpokamɛ la yambalo tshɛ, nde mbadiaka kana shilaka divɛsa dimɔ diɛnya woho wayoyala nshi yayaye y’amɛna. Anto amɔ mambaka daka dia lo Bible di’ɔnɛ nkɛtɛ kayotshikalaka pondjo pondjo ndo di’ɔnɛ anto w’ɛlɔlɔ wayodjasɛka lɔkɔ pondjo pondjo. (Os. 37:29) Ekɔ dimɛna dia sho kambaka la toho totshikitanyi dia nsawola l’anto wahomana la so. Lande na? Nɛ dia dui diakoka ngɛnyangɛnya onto ɔmɔ, onto okina koka ditona. Anto amɔ hawolange nsawola la wɔ awui wendana la Nzambi kana la Bible, koko anto akina nangaka tokosawola la wɔ awui akina ntondo. Oyadi dui diakɔna tshɛ, sho la dia nkamba la diaaso tshɛ dia nsambisha weho w’anto tshɛ. (Rɔmɔ 1:14-16) Jehowa mbasala di’akambo wa mɛtɛ mpama l’etema w’anto walanga awui w’ɛlɔlɔ.​—1 Kɔr. 3:6, 7. w19.07 22-23 od. 10-11

Ngandji k’efula katoka Nzambi katotshutshuya dia mboka anangɛso ngandji. (1 Jni. 4:20, 21) Sho koka ndjɔfɔnya ɔnɛ tayoka anangɛso l’akadiyɛso ngandji aha la mbidja welo. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele tekɔ lo ntɛmɔla Jehowa ndo tekɔ lo nsala la wolo dia mbokoya waonga ande w’amɛna. Tekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso lele ngandji kande kaki efula diakɔ diakandakimɔ lɔsɛnɔ lande dia wahɔ aso. Koko, sho koka ndjɛna lo tena dimɔ wolo nkitanyiya didjango dia mbokana ngandji lam’asaso. Evodiya la Sutukɛ waki akadiyɛso waki l’ohetoheto, wakakambe “dihɛka lo dihɛka” l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Koko ondo vɔ waketawɔ di’ekakatanu waki lawɔ mbakakitola. Lo mukanda wakandafundɛ etshummanelo kaki akadiyɛso asɔ, Pɔɔlɔ akashile lokombo la Evodiya la Sutukɛ ndo akawasha dako dia vɔ “monga la kanyi ɔtɔi.” (Flpɛ. 4:2, 3) Pɔɔlɔ akɛnyi nto dia ekɔ ohomba mbutɛ etshumanelo k’otondo ɔnɛ: “Nyosalake akambo tshɛ aha la engunungunu ndo aha la ewanu.”​—Flpɛ. 2:14. w19.08 9 od. 6-7

Diɛsɛ ko, tshumanelo ndo anto efula salaka tshɛ dia nkimanyiya wanɛ wele l’olimu wa lo tena tshɛ dia ntetemala nkamba olimu awɔ. Vɔ salaka dui sɔ lo mbakeketsha dia ntetemala nkamba olimu awɔ, lo mbasha diangɔ dia l’emunyi diakokawɔ monga l’ohomba, kana lo mbakimanyiya dia nkokɛ ase nkumbo kawɔ wakawatshike. Naka ekambi wa lo tena tshɛ wambotomama l’etshumanelo kanyu l’ɔtɛ wambowaatshikitanya ɛkɛndɛ, kete tɔsake otshikitanu ɔsɔ oko dui diɛnya dia hawokambi olimu awɔ dimɛna kana wambosala dui dimɔ dia kɔlɔ. Koko, kimanyiyawɔ dia ndjaekesanyiya esadi eto l’otshikitanu ɔsɔ. Longolawɔ la wangasanu tshɛ ndo andolawɔ l’ɔtɛ w’olimu wakawakambe, oyadi hawoyokoka nsala awui efula l’ɔtɛ w’ekakatanu wendana la yoonge. Yanga dia mbaeya. Kondja wahɔ oma lo ewo k’efula kele lawɔ, olowanyelo wakawalongola ndo oma l’awui wakahomana la wɔ. Oma l’etatelo, wanɛ wambowotshikitanya ɛkɛndɛ koka monga l’ohomba w’ekimanyielo kayɛ dia vɔ ntana luudu, mbeya lɛnɛ ɔsawɔ mituka, nkondja olimu ndo awui akina wewɔ l’ohomba. w19.08 23-24 od. 12-13

Ngɔngɔ ayoyaɛkɛ lo “lonya l’emunyi,” mbuta ate le asɔlayi ande wa wolo. (2 Ɛk. 32:8) Sho tayoyaɛkɛ le Jehowa Nzambi kaso, dui diayɛnama oko dui di’enginya le wedja. Nɛ dia tozambizambi ta Babilɔna ka Woke kaki la wolo efula kokishimbɛ oma le “nyama ka ngala” la “nseke 10” yatɔ! (Ɛny. 17:16) Diakɔ diele Ngɔngɔ ayolongamɛ dia mbidja otshumba esadi eto. “Oko watokombaka wange nkɛtɛ,” nde ayɔlɔsha ekambi wa Jehowa. Koko Ngɔngɔ ayɛna esadi eto dia nde ambondama lo djonga. Oko Farawɔ lo Ndjale ka Beela, Ngɔngɔ ayoshihodia dia nde ekɔ lo ndɔshana la Jehowa. (Eto. 14:1-4; Ɛzk. 38:3, 4, 18, 21-23) Kristo nde l’alembe ande wa l’olongo wayokokɛ ekambi wa Nzambi ndo wayolanya asɔlayi wa Ngɔngɔ. (Ɛny. 19:11, 14, 15) Ko kayotota dikambo dia Satana lele otunyi wa Jehowa woleki lakasalaka prɔpagandɛ ya kashi yakayokonya wedja lo Aramangɛdɔna? Yeso ayowokasha nde l’ɛdiɛngɛ ande lo difuku diaha l’ekomelo, nde ayowadiha la nsapi lɛkɔ l’edja ka ɛnɔnyi kinunu.​—Ɛny. 20:1-3. w19.09 11-12 od. 14-15

Tekɔ lo nongamɛ awui w’amɛna watolaka Jehowa. Koko, etena kɛnama oko awui walongamɛso wambotshimbatshimba, ondo ohetoheto aso koka nkitakita. Sho koka kaanga nkɔmɔ. (Tok. 13:12) Kɛsɔ mbakasalema l’etatelo ka ntambe ka 20. L’etena kɛsɔ, Akristo efula w’akitami wakalongamɛka dia nongola difuto diawɔ dia l’olongo lo 1914. Etena kaki dui sɔ kokotshama, kakɔna kakasale Akristo waki la kɔlamelo lam’ele awui wakawalongamɛka wakatshimbatshimba? Vɔ kotshika ndawɔ lowango lawɔ la nkondja lɔsɛnɔ nɛ dia vɔ wakayashaka ntondo dia nsala lolango la Nzambi la kɔlamelo tshɛ, aha l’ɔtɛ wa nkondja difuto. Vɔ wakayashikikɛ dia ndawɔ lowango l’ekikelo. Aha la taamu, wɛ ekɔ lo nongamɛ etena kayokidia Jehowa lokombo ndo lowandji lande ndo nkotsha alaka ande tshɛ. Onga l’eshikikelo di’awui asɔ wayokotshama l’etena kakakongɛ Jehowa. Polo l’etena kɛsɔ, nyɛsɔ totetemale monga l’akambo efula wa nsala lo kambɛka Nzambi kaso, ndo tatetawɔke pondjo nkɔmɔ kana ntɛwɔ naka awui walongamɛso watakotshama. w19.08 4-5 od. 9-10

Yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbeyamaka oko onto lele la lotutsha ndo l’okitshakitsha? Onde dimi mbetawɔka nkamba elimu w’anya dia nkimanyiya anto akina? Onde dimi salɛka anto akina ɔlɔlɔ?’ Yeso akasalaka di’anto ndjaoka dia wekɔ lo wɔladi ndo lo dihole dia dimɛna etena kakawakambaka kaamɛ la nde, ndo nde akangɛnangɛnaka mbaetsha. (Luka 10:1, 19-21) Nde akakeketsha ambeki ande dia mboka ambola ndo nde akalangaka mpokamɛ tokanyi tawɔ. (Mat. 16:13-16) L’ɛnyɛlɔ ka eononɛ kakokamɛ oma lo mpɛpɛ ya wolo, ambeki wakahame. Vɔ wakadjaka yimba lo wetshelo wakashaka Yeso ndo wakatɔ elowa lo nkamba elimu w’ɛlɔlɔ. Onde wɛ ekɔ la yema ya lowandji? Naka ngasɔ, kete yambola ɔnɛ: ‘Ngande wasalɛmi anto akina wa l’olimu kana wa la ngelo akambo? Onde dimi salaka dia wɔladi monga? Onde dimi keketshaka anto akina dia mboka ambola? Ndo onde dimi mbetawɔka mpokamɛ tokanyi tawɔ?’ Hatokombola pondjo monga oko Afarisɛ, vɔ wakombɛka wanɛ wakawaokaka ambola tokumbɛkumbɛ ndo wakahɛnyahɛnyaka wanɛ wakashaka tokanyi totshikitanyi la tawɔ.​—Makɔ 3:1-6; Jni. 9:29-34. w19.09 20 od. 1; 23 od. 9-11

Lo tena dimɔ, ewandji wa l’andja ɔnɛ kambaka la ditelo diakɔ diamɛ etena katɛkɛtawɔ dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo dia lam’asa wedja. Koko, diewoyelo dia “wɔladi ndo lotui tshitshi” diatɛkɛtama lo Bible diayotshikitana. Lande na? Etena kayosalema dui sɔ, ondo anto wayɔfɔnya ɔnɛ ewandji wa l’andja ɔnɛ wambotondoya dia ndeka mbetɛ andja ɔnɛ dihole dia wɔladi kana di’ekokelo. Koko lo mɛtɛ, “mfɔnu ka woke” kayotatɛ ndo oma laasɔ “elanyelo kayoya la shashimoya.” (Mat. 24:21) Hateye kakɔna kayokonya ewandji dia mbisha diewoyelo sɔ kana woho wayodioshama. Ndo hateye kana wayosha diewoyelo sɔ mbala ɔtɔi kana mbala efula. Oyadi kɛnɛ tshɛ kayosalema, sho mbeyaka awui anɛ: Hatohombe kesama lo mfɔnya ɔnɛ ewandji wa l’andja ɔnɛ koka mbidja wɔladi l’andja w’otondo. Koko, ɔsɔ ekɔ djembetelo yayɛnya ɔnɛ “lushi la Jehowa” layanga ntatɛ!​—1 Tɛs. 5:2. w19.10 8-9 od. 3-4

Ta dia Aramangɛdɔna diayokomiya dikongɛ di’akambo nɛ tshɛ lo tshɛ. Koko, hatohombe mboka wɔma. Lande na? Nɛ dia ɔsɔ ayonga ta dia Nzambi. (Tok. 1:33; Ɛzk. 38:18-20; Zɛk. 14:3) Etena kayosha Jehowa dikimɔ, Yeso Kristo ayɔlɔmbɔla alembe wa Nzambi lo ta sɔ. Nde ayoyala kaamɛ la akitami wakolwama ndo miliyara y’andjelo. Vɔ tshɛ kaamɛ, wayɔlɔsha Satana, ɛdiɛngɛ ande ndo asɔlayi awɔ wa la nkɛtɛ. (Ɛny. 6:2; 17:14) Jehowa toshikikɛka ɔnɛ: “Ndooko ehomɔ ka ta kayowotshula dia kɔlɔsha kayolowana.” (Isa. 54:17) “Olui a woke w’anto” w’atɛmɔdi wa Jehowa wa kɔlamelo “wa[y]oya oma lo mfɔnu ka woke” wele la lɔsɛnɔ! Oma laasɔ, vɔ wayotetemala mbokambɛ olimu w’ekila. (Ɛny. 7:9, 13-17) Bible toshaka ɛkɔkɔ efula wa monga l’eshikikelo ɔnɛ tayoshimbamɛ lo nshi yayaye! Sho mbeyaka dia “Jehowa kokɛka akanga wa kɔlamelo.” (Os. 31:23) Onto tshɛ lalanga ndo latombola Jehowa ayɔngɛnangɛna mɛna woho wayondoyindja lokombo lande l’ekila.​—Ɛzk. 38:23. w19.10 18-19 od. 17-18

Oko wambotoleka nyɔngɔmɛ lo “nshi y’ekomelo,” sho koka mpomana l’ekakatanu wa wolo. (2 Tim. 3:1) Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ wa vɔtɛ yakasalema lo wodja ɔmɔ wa l’Afrikɛ wa lo owɛstɛ, ata wakayɔlɔma efula. L’edja kolekanyi ngɔndɔ shamalo, anangɛso ndo akadiyɛso kokoka mbeteta aha l’okakatanu nɛ dia waki l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakalɔmaka ata. Kakɔna kakaakimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu ɛsɔ? Amɔtshi wakatodjasɛ lo mvudu y’anangɛso wakadjasɛka l’ɛtshi ka nkɛtɛ kaki wɔladi. Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbutaka ate: “L’etena kɛsɔ, lakangɛnangɛna monga l’angɛnyi lalemi. Taki l’akoka wa keketshana lam’asaso.” Etena kayotatɛ “mfɔnu ka woke,” tayɔngɛnangɛna monga l’angɛnyi w’eshika watoka ngandji. (Ɛny. 7:14) Diakɔ diele ekɔ ohomba efulankeketsha lɔngɛnyi laso oma ko kakianɛ. (1 Pe. 4:7, 8.) Lande na? Nɛ dia atunyi aso wayoyanga dia tokakitola lo tshimbo ya kashi ndo lokeso. Wayosala la wolo dia tokonya dia sho ndɔshana onto la wonyande. Koko welo awɔ wayonga anyanya. Hawotonga l’akoka wa ndanya dimama diaso dia ngandji. w19.11 2 od. 1-2; 7 od. 19

Satana, “she kashi,” kambaka l’anto walɔmbɔlande dia dianganya kashi lo dikambo dia Jehowa ndo di’anangɛso l’akadiyɛso. (Jni. 8:44) Ɛnyɛlɔ, waa apɔsta dianganyaka kashi ndo mengesolaka wetshelo lo dikambo di’okongamelo wa Jehowa lo waa sitɛ y’Ɛtɛrnɛtɛ, lo televiziɔ ndo lo tita nsango tokina. Kashi shɔ yekɔ l’atei wa “mpito . . . yalombalomba” ya Satana. Kakɔna kahombaso nsala naka onto ɔmɔ ambotatɛ totɛ awui wa kashi wele oko wasɔ? Hatohombe mbohokamɛ! Lande na? Nɛ dia tekɔ la mbetawɔ le Jehowa ndo sho ndjaɛkɛka le anangɛso. Lo mɛtɛ, hatohombe pondjo nsawola la waa apɔsta. Hatohombe mbetawɔ dia onto kana ɛngɔ kɛmɔ, mbidja ndo nsaki ka mbeya akambo tokonya dia sho mbetshanya la wɔ ɛtɛkɛta kana mbɔdia mbetawɔ kaso. Onde wɛ akatone mpokamɛ kana mbetshanya ɛtɛkɛta la waa apɔsta lo kɛnɛ kendana la kashi yadianganyawɔ? Naka ngasɔ, kete ekɔ dimɛna. Koko sho la dia mongaka la yambalo, nɛ dia Satana ekɔ la dihomɔ dia ta dikina diakamba la nde dia tɔlɔsha. w19.11 15 od. 8; 16 od. 11

Etena kɔsayɛ tɛdikɔ, sɛdingola eyango ayɛ. Jehowa nangaka dia sho monga la losembwe l’akambo tshɛ. Diakɔ diele etena kɔsaso tɛdikɔ, sho lawɔ nangaka monga la losembwe le so shoamɛ ndo le anto akina lo kɛnɛ kendana l’eyango aso. Naka sho bu la losembwe tshɛ lo tshɛ, kete ondo tayonga l’okakatanu dia nkotsha tɛdikɔ taso. Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi l’ɔlɔngɔlɔngɔ koka mbɔsa yɛdikɔ ya monga ombatshi mboka wa pondjo. Koko l’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔ, nde aya l’okakatanu dia nkotsha wenya walɔmbama ndo aya bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula l’olimu ande. Ondo nde akafɔnyaka dia oyango ande wa ntondo wa monga ombatshi mboka aki wa ngɛnyangɛnya Jehowa. Koko ondo ɔkɔkɔ wa mɛtɛ wakandɔshi olimu w’ombatshi mboka aki dia ngɛnyangɛnya ambutshi ande kana onto okina. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka ombeki wa Bible wambɔsa yɛdikɔ dia ntshika nnɔ mfɔka. Oma l’etatelo, nde ambosala la wolo, ko ambotshika nnɔ mfɔka l’edja ka lomingu ɔtɔi kana mingu hiende, koko oma laasɔ nde ambotatɛ nnɔ mfɔka nto. Koko l’ekomelo, nde ambotondoya dia ntshika nnɔ mfɔka! Ngandji kokande Jehowa ndo nsaki kele la nde ka mbɔngɛnyangɛnya kambookimanyiya dia ntshika mbekelo kɛsɔ.​—Kɔl. 1:10; 3:23. w19.11 27 od. 9; 29 od. 10

ƆpɔstɔlɔPɔɔlɔ aki l’eshikikelo ɔnɛ nde ayotetemala ndawɔ polo l’ekomelo ndo ayokotsha oyango ande. Oko wakinde Okristo w’okitami, nde aki l’elongamelo ka nkondja “difuto dia leeta la Nzambi.” Koko, dia nkotsha oyango ɔsɔ, nde akashihodia dia aki ohomba nde ‘ntetemala la lɔkɛndɔ lande.’ (Flpɛ. 3:14) Pɔɔlɔ akakambe la wɛdikelo wa dimɛna efula dia nkimanyiya ase Filipɛ dia vɔ ntetemala mbidja yimba l’oyango awɔ. Pɔɔlɔ akohola ase Filipɛ dia vɔ waki anto wayotɔsɛna l’olongo. (Flpɛ. 3:20) Lande na kakawahombe mbohɔka dui sɔ? Lo nshi shɔ, monga ose Rɔmɔ aki la wahɔ efula. Koko, Akristo w’akitami wakahombe tɔsɛna lo lowandji lakaleke tshɛ dimɛna ndo dui sɔ diakahombe mbakondjɛ wahɔ wakaleke tshɛ. Monga ose Rɔmɔ komonga la nɛmɔ di’efula oko diaki la wanɛ wayotɔsɛna l’olongo! Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo w’akitami mbishaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo kɛnɛ kendana la mbesa oyango awɔ wa lɔsɛnɔ la pondjo l’olongo. w19.08 6 od. 14-15

Etshungwelo kɛsɔ kaki mɛtɛ woke ndeka kɛnɛ tshɛ kakakoke anto nkondja lo ɔnɔnyi wa Jibile y’ase Isariyɛlɛ! (Lɛw. 25:8-12) Ɛnyɛlɔ, onto lakatshungɔka lo ɔnɔnyi wa Jibile akakokaka ndjonga mfumbe nto, ndo ndjovɔ l’ɔkɔngɔ. Lo lushi la Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., Jehowa akatshulwɛ apɔstɔlɔ ndo apami la wamato akina wa kɔlamelo nyuma k’ekila. Nde akawaote oko anande wa yanyi l’oyango wa ndjolwama dia tolɛ kaamɛ la Yeso l’olongo. (Rɔmɔ 8:2, 15-17) Vɔ mbaki anto wa ntondo wa nkondja wahɔ oma lo etshungwelo kakewoya Yeso lo shinangɔnga ka la Nazarɛtɛ. (Luka 4:16-19, 21) Apami la wamato asɔ komonga nto mfumbe ya wetshelo wa kashi ndo ya mbekelo y’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda yahatombi oma lo Bible. Ndo nto, Nzambi akawaɔshi oko anto wambotshungɔ oma lo pɛkato kakonya lo nyɔi. Jibile ya didjidji yakatatɛ etena kakalongola ambeki wa Kristo nyuma lo 33 T.D. yayokomɛ l’ekomelo k’Ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu ka Yeso. w19.12 11 od. 11-12

Ambutshi, nyokimanyiya ananyu dia nsɔna angɛnyi w’amɛna. Papa la mama la dia mbeya angɛnyi w’anawɔ ndo kɛnɛ kasalawɔ. Vɔ la dia mbeya nto wanɛ wasawola l’anawɔ lo réseaux sociaux ndo lo telefɔnɛ. Angɛnyi asɔ koka monga la shɛngiya lo tokanyi ndo lo etsha w’anawɔ. Ambutshi efula salaka la wolo dia ntana waaso w’anawɔ mongaka kaamɛ la wanɛ washa ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo olimu wa Nzambi. Ɛnyɛlɔ, N’Déni la Bomine, atshukanyi amɔ wadjasɛ lo Côte d’Ivoire wakelɛka mbala la mbala omendji w’otshimbedi dia todjasɛ lakawɔ. N’Déni mbutaka ɔnɛ: “Dui sɔ diakonge la shɛngiya ya dimɛna le ɔnaso la pami. Nde akatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka ndo nshi nyɛ nde ekɔ ɔhɛna w’omendji w’otshimbedi.” Naka ambutshi ntatɛ mbetsha anawɔ kɔlɔmɔ, kete wayokondja etombelo w’amɛna. (Tok. 22:6) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Timɔte. Eyunikɛ, nyango Timɔte la Lɔyisɛ tshɛnde wakawetsha “oma ko kiɛndakɛnda.”​—2 Tim. 1:5; 3:15. w19.12 25 od. 14; 26 od. 16-17

Onga ɔngɛnyi wɛkɛwɔ otema. Ɛnyɛlɔ, sho hatolake tsho dia tayokimanyiya anangɛso l’akadiyɛso wele lo dihombo, koko sho salaka akambo shikaa dia mbakimanyiya. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Etena keya wanɛ wele l’ohomba w’ekimanyielo ɔnɛ tayowakimanyiya, vɔ sambemaka. Kadiyɛso kɛmɔ nembetshiyaka lande na kele dui sɔ ngasɔ. Nde mbutaka ate: “Wɛ hatoyakiyanya dia mbeya kana onto laketawɔ dia kokimanyiya ayokotsha kɛnɛ kakandalake.” Mbala efula wanɛ wadiɛnɛ la ohemba ɔmɔ kana l’ɔkɔmwɛlɔ, sambemaka lo mbutɛ ɔngɛnyi awɔ ɔmɔ wɛkɛwɔ otema tokanyi tawɔ. Koko dia monga ɔngɛnyi wɛkɛwɔ otema ndo walama toseke, sho la dia monga la solo dia lotutsha. Etena kakɔsɛkɛ omɛnde, Zhanna akasambema lo mbutɛ angɛnyi ande wa ma ma tokanyi tande. Nde mbutaka ate: “Kaanga mbele ondo lakataka awui akɔ waamɛ mbala la mbala, vɔ wakapokamɛ la solo dia lotutsha tshɛ.” Wɛ lawɔ koka mɛnya dia wɛ ekɔ ɔngɛnyi w’oshika lo monga opokami wa dimɛna. w20.01 10-11 od. 9-11

Bible kekɔ la bɛnyɛlɔ efula di’anto waki la mbetawɔ wakalongola nyuma k’ekila; koko vɔ komoga l’elongamelo ka tɔsɛna l’olongo. Davidɛ akalɔmbɔma la nyuma k’ekila. (1 Sam. 16:13) Nyuma k’ekila kakokimanyiya dia nshihodia akambo wa lo tshimola wendana la Jehowa ndo tɔ kakokimanyiya nto dia mfunda tenyi dimɔ dia lo Bible. (Makɔ 12:36) Kaanga mbele ngasɔ, ɔpɔstɔlɔ Petero akate ɔnɛ Davidɛ “kombidɛ l’olongo.” (Ets. 2:34) Joani Obatizanyi “a[ka]lodiama la nyuma k’ekila.” (Luka 1:13-16) Yeso akate dia ndooko onto lakaleke Joani woke, koko oma laasɔ nde akate dia Joani hatonga l’atei w’anto wayonga lo Diolelo dia l’olongo. (Mat. 11:10, 11) Jehowa akakambe la nyuma kande k’ekila dia mbisha apami asɔ wolo wa nsala awui wa diambo, koko nde kokamba la nyuma kande k’ekila dia mbasɔna dia tɔsɛna l’olongo. Onde dui sɔ nembetshiyaka dia vɔ waki la mbetawɔ ka tshitshɛ? Ndooko. Kɛsɔ nembetshaka tsho ɔnɛ Jehowa ayowaolola dia ndjɔsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ.​—Jni. 5:28, 29; Ets. 24:15. w20.01 25 od. 15

Jehowa akatelɛ dia sho monga lo nkumbo k’atɛmɔdi ande. Nkumbo kaso kengama l’anto wakayakimɔ le Nzambi ndo wele la mbetawɔ lo oshinga w’etshungwelo wa Ɔnande. Tekɔ lo nkumbo k’ɔngɛnɔngɛnɔ. Tekɔ la lɔsɛnɔ lele l’oyango nshi nyɛ, ndo tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia monga l’elongamelo ka lɔsɛnɔ laha l’ekomelo, oyadi l’olongo kana lo Paradiso ka la nkɛtɛ. Jehowa akatodiholɛ mboka dia monga lo nkumbo kande l’ɔtɛ wa ngandji katokande, koko nde akayahondja awui efula dia nsala dui sɔ. (Jni. 3:16) “[T]akasombama l’oshinga ɔmɔtshi.” (1 Kɔr. 6:20) Diɛsɛ l’oshinga w’etshungwelo, Jehowa akasale dia sho monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la nde. Tekɔ la diɛsɛ dia mbelɛ Onto loleki woke tshɛ l’andja w’otondo ɔnɛ Shɛso. Ndo Jehowa ekɔ Ombutshi woleki tshɛ. L’ɛnyɛlɔ ka ofundji wa Bible ɔmɔ, sho koka mimbola ɔnɛ: “Kakɔna kayomo[fut]a Jehowa l’ɔtɛ w’ɛlɔlɔ tshɛ wakandansalɛ?” (Os. 116:12) Okadimwelo ele hatokoke mfuta Shɛso lele l’olongo ndooko ɛngɔ. Koko, sho tshutshuyamaka dia mbolanga. w20.02 8 od. 1-3