Ngɔndɔ ka nɛi
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 1
Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ.—Tok. 17:17.
Aristarako laki Okristo w’ose Makɛdɔniya wakadjasɛka la Tɛsalɔnika akɛnya dia nde aki ɔngɛnyi wa ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ wa kɔlamelo. Mbala ka ntondo katɛkɛtawɔ dikambo dia Aristarako lo Bible ele etena kakatshu Pɔɔlɔ dia tembola Ɛfɛsɔ lo lɔkɛndɔ lande la sato la misiɔnɛrɛ. Etena kakandatatshindɛka Pɔɔlɔ, olui ɔmɔ wa dengalenga wakande Aristarako. (Ets. 19:29) Etena kakawayokimɔ, nde konyanga ekokelo kande, koko la kɔlamelo tshɛ nde akatshikala kaamɛ la Pɔɔlɔ. Ngɔndɔ mɔtshi l’ɔkɔngɔ, etena kakinde la Ngirika, Aristarako aki paka suke la Pɔɔlɔ kaanga mbakatetemalaka andɔshi awɔ manɛ Pɔɔlɔ dia mbodiaka. (Ets. 20:2-4) Oya lo 58 T.D. etena kakatomama Pɔɔlɔ la Rɔmɔ oko ose lokanu, Aristarako akatshu la nde lo lɔkɛndɔ l’otale lɔsɔ ndo vɔ akɔ ahende wakatadiɛnɛka la wombwelo wa masuwa. (Ets. 27:1, 2, 41) Etena kakawakome la Rɔmɔ, mɛnamaka dia nde aketsha etena kɛmɔ lo lokanu kaamɛ la Pɔɔlɔ. (Kɔl. 4:10) Aha la taamu Pɔɔlɔ akakeketshama ndo akasambema oma le osekande la kɔlamelo ɔsɔ! Oko Aristarako, sho koka monga ɔngɛnyi wa kɔlamelo lo nsukɛ anangɛso l’akadiyɛso aha tsho lo tena di’amɛna koko ndo lo “tena dia paa.” w20.01 9 od. 4-5
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 2
Wanɛ wolɔ lo eolwelo ka ntondo wekɔ ekila ndo wekɔ la diɛsɛ.—Ɛny. 20:6.
Onto ɔmɔ lambonga okitami koka mbɔsa dia nde hasungana nongola diɛsɛ dia diambo sɔ. Koko, nde hadje taamu kaanga yema ɔnɛ Jehowa hɔsɔnyi. Otema ande ndolaka tɔɔ l’ɔlɔ ndo la lowando etena kakanyiyande elongamelo kande ka lo nshi yayaye. Ko onde dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ akitami nangaka mvɔ? Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ. Nde akɛdika demba diawɔ di’emunyi la luudu la dipɛma ndo akate ate: “Lo mɛtɛ, sho wanɛ wele lo luudu la dipɛma lɔnɛ tekɔ lo nkuma akumu, tele la ekiyanu efula nɛ dia sho hatolange likolola, koko sho nangaka ndɔta lokina, dia lɔsɛnɔ mɛna kɛnɛ kavɔ.” (2 Kɔr. 5:4) Akristo asɔ hawoshisha nsaki ka nsɛna lanɛ la nkɛtɛ lo nyanga dia lishisha esadi eto. Koko, vɔ ngɛnangɛnaka la lɔsɛnɔ ndo nangaka nkamba la lɔ lushi tshɛ dia kambɛ Jehowa kaamɛ la nkumbo ndo angɛnyi awɔ. Oyadi kakɔna kasalawɔ, mbala tshɛ vɔ mbohɔka elongamelo ka dimɛna efula kele la wɔ lo nshi yayaye.—1 Kɔr. 15:53; 2 Pe. 1:4; 1 Jni. 3:2, 3. w20.01 23 od. 12-13
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 3
Jehowa pokolaka wanɛ wokande ngandji.—Hɛb. 12:6.
Dia tolowanya, Shɛso ka ngandji tohokolaka l’etena kahombama. Nde salaka dui sɔ lo toho efula. Ɛnyɛlɔ, dui dimɔ diadishaso lo Ɔtɛkɛta ande kana diokiso lo nsanganya koka tongola. Kana dikumanyi koka tosha ekimanyielo keso l’ohomba. Oyadi yoho yakɔna tshɛ yakokawɔ monga, ohokwelo wa Jehowa wokoshamaka nshi tshɛ la ngandji. (Jɛr. 30:11) Jehowa tosukɛka etena keso la ehemba. Oko watosukɛka ombutshi wa pami anande lo tena di’ekakatanu, Shɛso lele l’olongo tosukɛka etena keso l’ehemba. Nde kambaka la nyuma kande k’ekila dia tokokɛ oma lo waale wa lo nyuma. (Luka 11:13) Jehowa tokokɛka nto etena keso l’ɔkɔmwɛlɔ. Ɛnyɛlɔ, nde toshaka elongamelo ka diambo. Elongamelo ka lo nshi yayaye kɛsɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ ekakatanu. Tɔsɛdingole dui nɛ: Oyadi awui akɔna wa kɔlɔ wambotokomɛ, Shɛso ka ngandji ayonya awui wa kɔlɔ tshɛ watokomɛ. Oyadi ehemba akɔna wele la so, vɔ wekɔ wa lo tshanda mɔtshi tsho, koko ɛtshɔkɔ watosha Jehowa wayotshikalaka pondjo pondjo.—2 Kɔr. 4:16-18. w20.02 5 od. 14-15
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 4
Yimba y’ɔkɔmiya yele la so mbatetemala nkombola diangɔ tshɛ.—Jak. 4:5.
Sho koka nɛndja ɔkɔmiya! Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka anango Yɔsɛfu. Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ wa vɔ salɛ Yɔsɛfu awui wa kɔlɔ, vɔ wakɛnana la nde l’Edjibito. Ntondo ka Yɔsɛfu mbitɛ anango akinde mɛtɛ, nde akaahembe dia menda kana wakatshikitana. Nde akakongɛ dia ndɛ kaamɛ la wɔ ndo nde akasha Bɛnjamina, ɔnango lakaleke dikɛnda mbo ya ndɛ efula ndeka anto akina. (Eta. 43:33, 34) Koko, ndooko kɛnya ɔnɛ anango wakakɔmiya Bɛnjamina. Koko, vɔ wakayakiyanya l’otema ɔtɔi lo dikambo di’ɔnangɛwɔ ndo dia shɛwɔ, Jakɔbɔ. (Eta. 44:30-34) Lam’ele anango Yɔsɛfu wakatshike monga la ɔkɔmiya, vɔ wakonge l’akoka wa nkimanyiya dia wɔladi nyomonga lo nkumbo kawɔ. (Eta. 45:4, 15) Woho akɔ waamɛ mbele, naka sho monola kanyi tshɛ y’ɔkɔmiya, kete tayokimanyiya dia nkumbo kaso ndo etshumanelo ntetemala monga la wɔladi. Jehowa nangaka dia sho ndɔshana la ɔkɔmiya ndo mbesa wɔladi. Naka sho monga l’okitshakitsha, ngɛnangɛna la kɛnɛ kele la so ndo monga la lowando, kete ɔkɔmiya hawotonga la dihole. w20.02 19 od. 17-18
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 5
Dimi nangaka Jehowa nɛ dia nde mbokaka dui diami, ɛsɛngɔsɛngɔ ami wa nyanga ekimanyielo.—Os. 116:1.
Yoho mɔtshi yakokayɛ mɛnya lowando lo ngandji kakoka Jehowa ele sawolaka la nde lo dɔmbɛlɔ. Ngandji kokayɛ Nzambi kayofula naka wɛ mbotɛka ekiyanu ayɛ ndo mbookaka losaka lo kɛnɛ tshɛ kakosalɛnde. Ndo lɔngɛnyi lasayɛ la Jehowa layokeketala etena kɛnayɛ woho wakadimolande alɔmbɛlɔ ayɛ. Wɛ ayonga l’eshikikɛlo ɔnɛ nde kohokamɛka. Koko dia ndjasukanya la Jehowa, wɛ la dia nshihodia woho wakanyiyande. Ndo wɛ la dia mbeya kɛnɛ kalongamɛnde oma le yɛ. Yoho tshɔi yakokayɛ mbeya dui sɔ ele lo mbeka Ɔtɛkɛta ande, Bible. Eka dia kiɔsa la nɛmɔ. Paka lo Bible oto mbatanema akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa ndo la sangwelo diande lo dikambo diayɛ. Wɛ ayɛnya dia wɛ mbɔsaka Bible la nɛmɔ lo kiadiaka lushi tshɛ, lo nɔngɔsɔlaka wekelo ayɛ wa Bible ndo lo kambaka la kɛnɛ kekayɛ. (Os. 119:97, 99; Jni. 17:17) Onde wɛ ekɔ l’ekongelo ka mbadiaka Bible? Onde wɛ ndjelaka ekongelo kɛsɔ, ndo ndjashikikɛka dia wɛ ekɔ lo mbadia Bible lushi tshɛ? w20.03 5 od. 8-9
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 6
Nde akatatɛ nkana yimba . . . l’anto wakatanemaka lo lobingu.—Ets. 17:17.
Naka wɛ bu l’akoka wa mbeteta efula, wɛ koka mbidjasɛ lo dihole dieteta anto efula ko sambishaka wanɛ weteta lawɔ. Kana wɛ koka nsambisha lo tshakitudi, fundanɛ mikanda kana lo telefɔnɛ. Apandjudi efula wele bu l’akoka wa nsambisha efula lo luudu la luudu l’ɔtɛ wa yoonge yawɔ kana w’awui akina koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nkamba toho tokina t’esambishelo tɔsɔ. Kaanga mbeyɛ l’ekakatanu wendana la yoonge, wɛ koka nkotsha olimu w’Okristo dimɛna. Pɔɔlɔ akate ate: “Lo akambo tshɛ, dimi lekɔ la wolo oma le ɔnɛ lambisha lokalo.” (Flpɛ. 4:13) Pɔɔlɔ aki l’ohomba wa wolo ɔsɔ etena kakandatate hemɔ lo lɔkɛndɔ lande lɔmɔ la misiɔnɛrɛ. Nde akalembetshiya ase Ngalatiya ate: “Hemɔ kaki la mi lo demba kakambisha diaaso dia ntondo dia nyewoya lokumu l’ɔlɔlɔ.” (Ngal. 4:13) Woho akɔ waamɛ mbele, ekakatanu ayɛ wendana la yoonge koka kosha waaso wa nsambisha anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ, ɛnyɛlɔ adɔkɔtɛlɛ, enganga ndo anto akina wakokimanyiya. Efula k’anto asɔ mongaka lo olimu etena kasambisha apandjudi lawakawɔ. w19.04 4-5 od. 10-11
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 7
Wanɛ tshɛ wakombola nsɛna la omamemelo le Nzambi kaamɛ la Kristo Yeso, vɔ lawɔ wayɔhɛnyahɛnyama.—2 Tim. 3:12.
Lo 2018, apandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ ndekana 223 000 wakadjasɛka lo wedja wakawashimbe olimu aso kana lɛnɛ akonge olimu aso l’elelo ɛmɔ. Dui sɔ hatambiya. Akristo wa mɛtɛ nongamɛka pɛnyahɛnyama. Oyadi dihole diadjasɛso, ewandji wa lɛɛta koka toshimba la shashimoya kana aha la nongamɛ diaha ntɛmɔla Jehowa Nzambi kaso ka ngandji. Naka lowandji lɔmɔ lamboshimba ɔtɛmwɛlɔ aso, sho koka ndjonga l’ekanelo ka kɔlɔ k’ɔnɛ hatoyetawɔma le Nzambi. Koko, tohɔ dia ɛhɛnyɔhɛnyɔ hɛnya ɔnɛ hatoyetawɔma le Jehowa. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Aha la taamu, nde aketawɔmaka le Nzambi. Nde aki la diɛsɛ dia mfunda mikanda 14 wa lo Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ ndo nde aki ɔpɔstɔlɔ w’ase wedja. Koko, nde akahomana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’efula. (2 Kɔr. 11:23-27) Sho kondjaka wetshelo oma lo kɛnɛ kakakomɛ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ɔnɛ Jehowa tshikaka di’ekambi ande wa kɔlamelo pɛnyahɛnyama. w19.07 8 od. 1, 3
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 8
Tekɔ lo ndɔ ta . . . la ɛdiɛngɛ wa l’ahole wa l’olongo.—Ɛf. 6:12.
Yoho mɔtshi yoleki yatɛnya Jehowa dia nde ndjakiyanyaka dikambo diaso sho ekambi ande ele, lo tokimanyiya dia nshika tanga la ntondo k’atunyi aso. Satana l’ɛdiɛngɛ mbele atunyi aso woleki tshɛ. Jehowa tɔhɛmɔlaka lo dikambo diawɔ ndo nde toshaka kɛnɛ keso l’ohomba dia nshika tanga la ntondo kawɔ. (Ɛf. 6:10-13) Naka sho mbetawɔ ekimanyielo ka Jehowa ndo ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le nde, kete tayotondoya dia ndɔshana la Diabolo. Tayonga l’eshikikelo kakɔ kaamɛ kaki l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Nde akafunde ate: “Naka Nzambi ekɔ lo wedi aso, akɔna ayokoka tɔlɔsha?” (Rɔmɔ 8:31) Oko weso Akristo wa mɛtɛ, hatoleke nkotola yambalo yaso le Satana ndo ɛdiɛngɛ. Sho ndekaka mbidja yimba dia mbeka awui wendana la Jehowa ndo mbokambɛ. (Os. 25:5) Koko, sho la dia mbeya toho tɔmɔ takamba la Satana. Lande na? Diaha sho ndjokesama oma le nde.—2 Kɔr. 2:11; nɔtɛ. w19.04 20 od. 1-2
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 9
Onto tshɛ pombaka monga suke dia mpokamɛ, ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.—Jak. 1:19.
Etena keso l’onto lele la lɔkɔnyɔ, onde tekɔ ampokami w’amɛna? Monga ompokami wa dimɛna nɔmbaka awui efula lo dihole dia ntshikala ki ndo aha mbuta ndooko dui. Sho koka mɛnya kandji ndo kɛtshi etena kahokamɛso onto. Tena efula, ɛtɛkɛta wa l’ɔkɔmi, wa la ngandji koka mɛnya woho wayaokaso. Wɛ koka mbuta ɔnɛ: “Lekɔ la lonyangu l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakakokomɛ!” Ondo wɛ koka mboka dimbola ɔtɔi kana ahende dia nshikikɛ dia wɛ amboshihodia kɛnɛ kata ɔngɛnyi ayɛ wele l’ekiyanu. Wɛ koka mimbola ɔnɛ: “Lam’alangɛ, wɛ koka kimanyiyami dia nshihodia kɛnɛ kalangayɛ mbuta?” kana ɔnɛ: “Etena kakayatshi dui sɔ, lakoki dia wɛ akalangi mbuta ɔnɛ . . . Onde ngasɔ mbediɔ?” Ɛtɛkɛta wa la ngandji ɛsɔ koka nshikikɛ onto akɔ dia wɛ mɛtɛ ekɔ lo mbohokamɛ, ekɔ lo nsala la wolo dia nshihodia kɛnɛ katande. (1 Kɔr. 13:4, 7) Ongaka nshi tshɛ “ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.” Tohembolake onto ɔtɛkɛta dia mbosha dako kana dia mingola tokanyi tande. Onga la solo dia lotutsha! Lo dihole dia nsala la wolo dia nkandola dikambo, sho kɛnɛmɔlaka kɛtshi ndo kandji.—1 Pe. 3:8. w19.05 17-18 od. 15-17
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 10
Waomi, nyotetemale nanga wadiɛnyu oko wakalange Kristo etshumanelo ndo wakandayakimɔ dikambo diatɔ.—Ɛf. 5:25.
Lo nkumbo, omi la dia mboka wadɛnde ngandji “oko wasalɛ Kristo etshumanelo.” (Ɛf. 5:28, 29) Omi la dia mbokoya ngandji ka ndjahondja ka Kristo lo mbetsha ehomba wa wadɛnde lo dihole dia ntondo. Apami amɔ koka mɛna wolo nkɛnɛmɔla ngandji ka ngasɔ, ondo l’ɔtɛ wakawodiama lo dihole diakiwɔ kosalɛka anto akina akambo la losembwe ndo la ngandji. Koka monga tshondo y’okakatanu le wɔ dia ntshika mbekelo ya kɔlɔ shɔ, koko vɔ la dia nsala etshikitanu ɛsɔ l’oyango wa nkitanyiya ɔlɛmbɛ wa Kristo. Omi lɛnya ngandji ka ndjahondja nɛmiyamaka oma le wadɛnde. Ombutshi wa pami wasalɛ anande akambo la ngandji, howanyangiya pondjo oma lo kɛnɛ katande ndo kasalande. (Ɛf. 4:31) Koko, nde ayowaɛnya ngandji ndo ayowasukɛ lo toho tayokonya anande dia ndjaoka l’ekokelo. Papa ka ngasɔ nangemaka oma le anande ndo vɔ ndjaɛkɛka le nde. w19.05 6 od. 21
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 11
Jehowa Nzambi ayowosha kiti ka lowandji ka Davidɛ she, ko nde ayonga Nkumekanga lo luudu la Jakɔbɔ pondjo pondjo.—Luka 1:32, 33.
Kakɔna kakalembetshiya ɛtɛkɛta w’ondjelo Ngabriyɛlɛ ɛsɔ le Mariya? Onde nde akɔshi dia Ngabriyɛlɛ akataka ɔnɛ Yeso ayokita nkumekanga Hɛrɔdɛ kana nkumekanga kekina ka l’Isariyɛlɛ? Otondonga Yeso aki nkumekanga, tshike Mariya otonga nyango nkumekanga, ndo nkumbo kande kotodjasɛka lo lokombo la nkumekanga. Koko ndooko dihole diadaso ɔnɛ Mariya akalɔmbɛ dihole dia laadiko lo Diolelo. Mariya aki womoto laki l’okitshakitsha w’efula! Nyɛsɔ tohɔ di’oyango aso woleki tshɛ etena kekaso Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo ekanda aso w’Akriso ele dia ndeka ndjasukanya la Jehowa. Sho nangaka nto mɛna hwe “woho w’onto” weso ndo etshikitanu wahombaso nsala dia ngɛnyangɛnya Nzambi. (Jak. 1:22-25; 4:8) L’etatelo ka wekelo tshɛ, sho la dia nɔmba Jehowa nyuma kande. Sho la dia mbɔlɔmba dia nde tokimanyiya dia sho nkondja wahɔ tshɛ lo tshɛ oma l’awui akɔ ndo ndjaɛna woho watɛnande. w19.05 31 od. 18-19
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 12
Dimi lekɔ . . . la lɔkɔnyɔ l’efula.—1 Sa. 1:15.
Tena dimɔ, sho pomanaka la lokema l’ekakatanu mbala kakɔ ɔtɔi. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ diayela nɛ. John lele Ɔmɛnyi wa Jehowa, akadiɛnɛ la hemɔ ka wolo ka lo wɔɔngɔ, nde akanyange efula etena kakɔsɛkɛ wadɛnde l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 19 wa diwala diawɔ. Oma laasɔ, anande ahende wa wamato wakatshike kambɛ Jehowa. Atshukanyi amɔ, Bob nde la Linda wakadiɛnɛ l’ekakatanu efula. Vɔ akɔ ahende wakashisha elimu awɔ ndo oma laasɔ vɔ kondjonga l’akoka wa futɛ luudu. Ndo nto, wakande Linda la hemɔ ka l’otema kakakoke mbodiaka ndo hemɔ kekina kakatatɛ ndanya tɔtshɔngu talɔshana la hemɔ. Sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa Otungi aso ndo Shɛso ka ngandji, shihodiaka ekiyanu wele la so. Ndo nde nangaka tokimanyiya dia sho ndɔshana la ekakatanu wele la so. (Flpɛ. 4:6, 7) Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ la ɛkɔndɔ efula wɛnya ekakatanu wakakikɛ ekambi ande. Vɔ kɔndɔlaka nto woho wakaakimanyiya Jehowa dia ndɔshana l’ekakatanu ɛsɔ. w19.06 14 od. 2-3
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 13
Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ ndo ekɔ ɔnanyɔ lakokayɛ mendɛ le nde lo tena dia paa.—Tok. 17:17.
Etena kasalɛso wanɛ waya bu l’elonganyi towuiwui t’ɛlɔlɔ, sho mbashikikɛka dia sho mbaokaka ngandji. Etena kayawɔ vɔamɛ, vɔ wekɔ l’ohomba w’angɛnyi w’eshika. Ngande wakokayɛ mɛnya dia wɛ ekɔ ɔngɛnyi awɔ w’oshika? Wɛ koka mbaelɛ dia vɔ ndjɔlɛ yangɔ ya ndɛ. Ndo wɛ koka mbetsha wenya kaamɛ la wɔ dia nkɔkɔla demba kana l’esambishelo. Yoho kina ele mbalɔmbaka mbala mɔtshi dia vɔ ndjoyela ɔtɛmwɛlɔ anyu wa lo nkumbo. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayɔngɛnyangɛnya Jehowa nɛ dia nde ekɔ “suke la wanɛ wele l’etema wambatɛ” ndo nde ekɔ “okokedi wa wadi waki edo.” (Os. 34:18; 68:5) Kem’edja, etena kayɔlɔmbɔla Diolelo dia Nzambi nkɛtɛ, “asui [tshɛ] wayohamɛ.” Tekɔ lo nkongɛetena kele “akambo wa ntondo hawotohɔma nto, ndo hawotoya lo otema nto.” (Isa. 65:16, 17) Polo ndo lam’ayoya lushi lɔsɔ, nyɛsɔ tosukanɛke ndo tɛnya oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha aso dia sho nangaka onto tshɛ la lo nkumbo kaso ka lo nyuma.—1 Pe. 3:8. w19.06 25 od. 18-19
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 14
Jehowa kele okimanyedi ami, dimi hantoka wɔma.—Hɛb. 13:6.
Ambeta ɛnɔnyi efula wele, Tshoto y’Etangelo yakate ɔnɛ: “Onto leya Nzambi dimɛna ndjaɛkɛka le nde djekoleko etena kende l’ehemba.” Ɔsɔ ekɔ dui dia mɛtɛ! Dia mbikikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ, sho la dia nanga Jehowa ndo ndjaɛkɛ le nde tshɛ lo tshɛ. (Mat. 22:36-38; Jak. 5:11) Adiaka Bible lushi tshɛ l’oyango wa ndeka ndjasukanya la Jehowa. (Jak. 4:8) Etena kadiayɛ, dja yimba lo waonga w’amɛna wa Jehowa. Oka dia nde ekɔ lo koka ngandji oma lo awui watande ndo wasalande. (Eto. 34:6) Anto amɔ koka monga l’okakatanu wa mbetawɔ ɔnɛ Nzambi mbaokaka ngandji nɛ dia anto akina hawowaoke ngandji. Naka wɛ ekɔ l’okakatanu wa ngasɔ, kete fundaka lushi tshɛ toho takɛnya Jehowa kɛtshi ndo ɔlɔlɔ. (Os. 78:38, 39; Rɔmɔ 8:32) Naka wɛ mɛna kɛnɛ kakosalɛ Nzambi ndo nkana yimba la kɛnɛ kadiayɛ lo Ɔtɛkɛta ande, kete wɛ koka nshila awui efula wambokosalɛ Jehowa. Etena kayoyotalekaka mɛna kɛnɛ kakosalɛ Jehowa, mbayotalekaka nkeketala diɔtɔnganelo diasayɛ la nde.—Os. 116:1, 2. w19.07 2-3 od. 4-5
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 15
Sho [hat]ahemɛ mbetawɔ kanyu, koko sho tekɔ asekanyu ekambi wakamba dia nyu monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nɛ dia oma lo mbetawɔ kanyu mbemadinyu.—2 Kɔr. 1:24.
Jehowa kotosha lotshungɔ la mbɔsɛ anto akina tɛdikɔ. Onto ladja ɛlɛmbɛ w’anyanya hakokɛ anango, nde salaka la wolo dia mbahemɛ mbetawɔ k’anango. Satana Diabolo hatotshika mbidja welo dia mpɛnyahɛnya ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo. (1 Pe. 5:8; Ɛny. 2:10) Satana la wanɛ wosukɛ wayosala la wolo dia nshimba ɔtɛmwɛlɔ aso. Koko, hatohombe mboka wɔma! (Eoh. 7:21) Jehowa ekɔ lo wedi aso ndo nde ayotetemalaka tosukɛ kaanga naka olimu aso wamboshimbama. (2 Ɛk. 32:7, 8) Nyɛsɔ toyashikikɛ oko wakasale anangɛso wa lo ntambe ka ntondo wakatɛ ewandji wa nshi yawɔ ɔnɛ: “Naka ekɔ dimɛna lo washo wa Nzambi dia sho nyohokamɛ lo dihole dia mpokamɛ Nzambi, nyuamɛ nyosambole. Koko le so, sho hatototshika mbuta akambo wakatɛnyi ndo wakatoke.”—Ets. 4:19, 20. w19.07 13 od. 18-20
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 16
Tokanyi ta lo otema w’onto tekɔ oko ashi wa dingunda, koko kanga shɛnɔdi mbataholaka.—Tok. 20:5.
Etena kasambishaso, sho la dia nsala la wolo dia mbeya awui wakonge la shɛngiya le anto wahomana la so. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akole kaamɛ l’ase Juda. Koko nde akahombaka mbɔtɔnganyiya esambishelo kande l’ase Wedja nɛ dia vɔ wakeyaka awui yema tshitshɛ kana kombeyaka ndooko dui lo dikambo dia Jehowa ndo di’Afundelo. Sho koka nsala eyangelo ɛmɔ l’oyango wa sho mbeya anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ dimɛna. (1 Kɔr. 9:20-23) Oyango aso ekɔ wa ntana wanɛ “wakoka.” (Mat. 10:11) Dia nkotsha oyango ɔsɔ, sho la dia nɔmba anto dia mbisha tokanyi tawɔ ndo mbahokamɛ la yambalo tshɛ. Ɔnangɛso ɔmɔ la l’Angleterre nɔmbaka anto dia mbisha tokanyi tawɔ lo woho wa monga la diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ, wa mbodia ana kana wa mbikikɛ wɛngiya. L’ɔkɔngɔ wa nde mpokamɛ ekadimwelo awɔ, nde mbutaka ate: “Kakɔna kafɔnyanyu lo dikambo dia dako nɛ diakafundama ambeta ɛnɔnyi suke la 2 000?” Oma laasɔ, aha la dimola tshɛkɛta “Bible,” nde mbaɛnyaka avɛsa wakandasɔnɛ dimɛna lo telefɔnɛ kande. w19.07 21-22 od. 7-8
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 17
Nzambi akatɛnya ngandji kande hita lo yoho nyɛ: Kaanga mbakiso atshi wa pɛkato, Kristo akavu dikambo diaso.—Rɔmɔ 5:8.
Ngande wahombaso nanga Nzambi? Yeso akatɛ Ofarisɛ ɔmɔ ate: “Langa Jehowa Nzambi kayɛ la otema ayɛ tshɛ ndo la anima ayɛ tshɛ ndo la yimba yayɛ tshɛ.” (Mat. 22:36, 37) Sho kombolaka mboka Nzambi ngandji l’otema aso tshɛ. Koko, sho kombolaka dia ngandji kawokaso talekaka mfula lushi tshɛ. Dia sho mboka Nzambi ngandji, sho la dia mbeeya. Bible mbutaka ɔnɛ: “Onto tshɛ lahokana ngandji ateye Nzambi, nɛ dia Nzambi ekɔ ngandji.” (1 Jni. 4:8) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnya dia ngandji kokaso Nzambi kayotafulaka etena kayotokondja ‘ewo Kande k’oshika ndo shɛnɔdi tshɛ.’ (Flpɛ. 1:9) Etena kakatatatɛ mbeka Bible, takoke Nzambi ngandji kohikami lo ewo ka tshitshɛ ka waonga ande wa diambo. Oma laasɔ, lo yɛdikɔ yakatatalekaka mbeka awui wendana la Jehowa, mbakatalekaka mfula ngandji kawokaso. Aha la taamu sho mbɔsaka wekelo wa Bible wa mbala la mbala ndo okanelo wa yimba la Ɔtɛkɛta wa Nzambi oko awui amɔ l’atei w’awui woleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso!—Flpɛ. 2:16. w19.08 9 od. 4-5
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 18
Anto 2 ndeka onto 1.—Ond. 4:9.
Naka wɛ aya lo dihole dikina, wɛ la dia nyanga angɛnyi w’eyoyo. Ohɔ ɔnɛ dia monga l’ɔngɛnyi, wɛ la dia mbidja anto lo demba. Tɛ anto akina awui w’amɛna wakahomana la yɛ l’olimu wa Jehowa, l’oyango wa vɔ mɛna ɔngɛnɔngɛnɔ wele layɛ lo kambɛ Jehowa. Naka wɛ pombaka ntshika ɔkɛndɛ l’ɔtɛ wa yoonge y’olonganyi ayɛ, kete towɛndjake onongo. Lo wedi okina, naka wɛmɛ mbele l’ekakatanu wendana la yoonge, kete toyaɛndjake onongo, lo mfɔnya dia wɛ ambosalɛ olonganyi ayɛ kɔlɔ. Ohɔ dia nyekɔ “demba 1,” ndo nyakatshike dɔkɔlɔkɔ la ntondo ka Jehowa dia kokanɛ lam’asanyu oyadi kɛnɛ tshɛ kayonyokomɛ. (Mat. 19:5, 6) Naka nyambotshika olimu anyu l’ɔtɛ wa diemi diakinyu kosangoya, nyosale di’ɔnanyu mbeya ɔnɛ lo washo anyu, nde ndeka olimu wambonyoshisha ohomba. Nyoshikikɛ ɔnanyu dia nyu mbɔɔsaka oko “difuto” di’oma le Nzambi. (Os. 127:3-5) Ndo nto, nyowotɛke ɛtshɔkɔ wakanyakondja l’olimu anyu. Naka nyu nsala ngasɔ, kete dui sɔ diayotshutshuya ɔnanyu dia kambɛ Jehowa olimu wa lo tena tshɛ oko wakanyasale. w19.08 22 od. 10-11
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 19
[Lay]okɛnya kilombo ka womoto la numba ka lokolokolo.—Ɛny. 17:1.
Babilɔna ka Woke, tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo kambosha lokombo la Nzambi sɔnyi efula. Tɔ kekɔ lo mbetsha awui wa kashi wendana la Nzambi. Tɔ kekɔ lo minda kinumba ka lo nyuma lo mbidja toseke la ewandji wa la nkɛtɛ. Tɔ kambaka la wolo ndo la shɛngiya yatɔ dia nsoya anto awɔ. Ndo tɔ kambɔkɛdia akila efula, mbidja ndo w’ekambi wa Nzambi. (Ɛny. 18:24; 19:2) Jehowa ayolanya “numba ka lokolokolo” kɛsɔ lo tshimbo ya “nseke 10” ya “nyama ka ngala ka beela.” Nyama ka ngala ka didjidji kɛsɔ kekɔ didjidji dia États-Unis. Seke dikumi yekɔ didjidji dia mandji ya pɔlitikɛ yasukɛ tshunda sɔ. L’etena kakashikikɛ Nzambi, mandji ya pɔlitikɛ shɔ yayɔlɔsha Babilɔna ka Woke ka didjidji. Vɔ “wayowohandjola vwa ndo wayowotshika otakataka” lo mbɔsa ɛngɔnyi atɔ ndo lo ntondja kɔlɔ katɔ sɛkɛ. (Ɛny. 17:3, 16) Elanyelo ka la shashimoya kɛsɔ, kayosalema oko lushi ɔtɔi, kayonyangiya wanɛ wasukɛ Babilɔna, nɛ dia tɔ kakasɛmaka ɔnɛ: “Dimi handelaki pondjo.”—Ɛny. 18:7, 8. w19.09 10 od. 10-11
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 20
Nyɛmbɛ osembe ami ndo nyeke akambo oma le mi.—Mat. 11:29.
Leeta lɔsɔ mbishamaka le onto tshɛ, Yeso hatotona pondjo onto tshɛ letawɔ kambɛ Nzambi l’otema ɔtɔi. (Jni. 6:37, 38) Ambeki tshɛ wa Kristo wakalongola diɛsɛ dia nkamba olimu wakalɔmbɛ Jehowa Yeso dia nkamba. Sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Yeso ayongaka nshi tshɛ suke dia tokimanyiya dia nkamba olimu ɔsɔ. (Mat. 28:18-20) Anto waki l’okitshakitsha wakalangaka ndja le Yeso. (Mat. 19:13, 14; Luka 7:37, 38) Lande na? Tɔsɛdingole otshikitanu wele lam’asa Yeso la Afarisɛ. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ komonga la ngandji ndo waki etako. (Mat. 12:9-14) Yeso akokanaka ngandji ndo aki l’okitshakitsha. Afarisɛ wakayangaka lokumu ndo waki l’ofunu w’ahole waki la wɔ lo tshunda. Yeso akɛnya dia ekɔ kɔlɔ ndjayangɛ lokumu ndo aketsha ambeki ande dia ndjaɔsa oko ekambi w’anyanya. (Mat. 23:2, 6-11) Afarisɛ wakaahemɛka anto akina lo mbaotsha wɔma ndo lo mbawanɛ. (Jni. 9:13, 22) Yeso akakeketshaka anto akina lo nsala akambo la ngandji ndo lo mbatondjɛka ɛtɛkɛta w’amɛna. Onde wɛ ambokondjaka wetshelo ɛnɛ oma le Yeso? w19.09 20 od. 1; 21 od. 7-8; 23 od. 9
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 21
Nyoyasukanya la Nzambi, ko nde ayoyasukanya la nyu.—Jak. 4:8.
Nsanganya tokimanyiyaka dia ndeka ndjasukanya la Jehowa. Dionga diele la so lo kɛnɛ kendana la mbɔtɔ nsanganya mɛnyaka woho wayototondoya ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa lo nshi yayaye. (Hɛb. 10:24, 25) Lande na? Nɛ dia naka sho mbetawɔ di’awui wa totshitshɛ toshimba dia mbɔtɔ nsanganya l’etena kɛnɛ, kakɔna kayotomba lo nshi yayaye naka aya tshondo ya waale dia sho nsangana l’asekaso ambetawudi? Lo wedi okina, naka sho ndjashikikɛ dia mbɔtɔka nsanganya, kete hatototshika nsala dui sɔ etena kayosala atunyi aso la wolo dia toshimba dia nsangana kaamɛ. Ɔnɛ mbele etena ka mɛnya ɔnɛ sho nangaka nsanganya yaso. Naka sho nangaka mbɔtɔ nsanganya, kete oyadi ɔlɔshamelo, kana ewandji wa lɛɛta wamboshimba ɔtɛmwɛlɔ aso, ndooko kayotoshimba dia nkitanyiya Nzambi lo dihole di’anto. (Ets. 5:29) Kimɛ lo yimba avɛsa walekayɛ nanga. (Mat. 13:52) Yimba yayɛ bu kokele, koko Jehowa koka nkamba la nyuma k’ekila kele la wolo efula dia kohola avɛsa akɔ. (Jni. 14:26) Avɛsa asɔ wayokokimanyiya dia ntshikala suke la Jehowa ndo dia mbikikɛ la kɔlamelo. w19.07 3 od. 5; 4 od. 8-9
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 22
Eya dia lo nshi y’ekomelo, tena dia paa dia wolo mbikikɛ diayoyala.—2 Tim. 3:1.
Onde wɛ akotɔ l’ɔkɔngɔ wa 1914? Naka ngasɔ, kete wɛ ekɔ lo nsɛna lɔsɛnɔ layɛ l’otondo lo “nshi y’ekomelo” ka dikongɛ nɛ di’akambo. Sho tshɛ tambokaka awui wakate Yeso dia wayonga nshi nyɛ. L’atei w’awui asɔ mbele ndo ata, ndjala ya kasha, adidimu wa nkɛtɛ, elando, ofulelo wa ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ, ndo ɔhɛnyɔhɛnyɔ w’ekambi wa Jehowa. (Mat. 24:3, 7-9, 12; Luka 21:10-12) Tekɔ lo mɛna nto anto wasala awui lo yoho yakate ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Oko weso atɛmɔdi wa Jehowa, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ tekɔ lo nsɛna lo “etena k’ekomelo ka nshi.” (Mika 4:1) Lam’ele nshi efula yambeta, ntatɛ oma lo 1914, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ tekɔ lo nsɛna l’etena k’ekomelo ka “nshi y’ekomelo.” Lam’ele ekomelo kambosukana efula, sho la dia nkondja ekadimwelo lo ambola w’ohomba anɛ: Awui akɔna wayosalema l’ekomelo ka “nshi y’ekomelo”? Ndo kakɔna kalongamɛ Jehowa dia sho nsala etena kakongɛɛso awui asɔ? w19.10 8 od. 1-2
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 23
Onto latetemala polo l’ekomelo mbayoshimbamɛ.—Mat. 24:13, nɔtɛ.
Aha paka lo tena di’amɛna nto mbahombaso monga l’ekikelo. Ekikelo kaso koka keketala naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa. (Rɔmɔ 12:12) Daka dia Yeso diele lo divɛsa di’ɛlɔ nembetshiyaka dia sho la dia ntshikala la kɔlamelo oyadi la ntondo k’ekakatanu akɔna wele laso. Naka sho mbikikɛ ohemba tshɛ l’etena kɛnɛ, kete mbetawɔ kaso kayoleka nkeketala ntondo ka mfɔnu ka woke ntatɛ. Oko wediɔ lo dikambo dia ekikelo, dihonga dia mɛtɛ ndjaka lo ndjaɛkɛ le Jehowa. Ngande wakokaso nkeketsha wɛkamu aso le nde? Lo mbadiaka Ɔtɛkɛta ande lushi tshɛ ndo kanaka yimba lo woho wakashimbɛka Jehowa ekambi ande lo nshi y’edjedja. (Os. 68:20; 2 Pe. 2:9) Etena kayotɔlɔshama oma le wedja lo mfɔnu ka woke, ayonga ohomba dia sho monga la dihonga ndo ndjaɛkɛ le Jehowa oleki woho wakatasalaka ntondo. (Os. 112:7, 8; Hɛb. 13:6) Naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa oma ko kakianɛ, kete tayonga la dihonga diahombama etena kayotɔlɔshama oma le Ngɔngɔ. Tekɔ l’eshikikelo dia sho koka ntetemala ndjaoka lo lotui tshitshi lo monga l’ekokelo ka la ngandji ka Jehowa.—1 Kɔr. 13:8. w19.10 18 od. 15-16
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 24
Andja w’otondo wekɔ lo nɔmbɔma oma le kanga kɔlɔ.—1 Jni. 5:19.
Diabolo ekɔ lo nɔmbɔla dikongɛ nɛ di’akambo ndo nde kambaka la diɔ dia nomialomia nsaki ya lootɔ yele l’anto ndo wɛɔdu wa demba. (Ɛf. 2:1-3) Oyango ande ele dia sho nanga diangɔ dikina efula diaha sho ndjomamema Jehowa la tshondo tshɛ. L’ɔkɔngɔ wa mfunda di’ekomelo k’andja wa Satana ndo di’andja w’oyoyo wayaye, ɔpɔstɔlɔ Petero akate ate: “Analengo wa ngandji le, lam’ele nyekɔ lo nkonga akambo asɔ, nyosale kɛnɛ tshɛ kakokanyu nsala, dia l’ekomelo nyu ndjotanema la ntondo kande aha la vadi ndo aha la ɛkɔmɔ ndo lo wɔladi.” (2 Pe. 3:14) Etena kakitanyiyaso dako sɔ ndo katshikalaso pudipudi lo lɔkɛwɔ ndo lo nyuma, sho mɛnyaka dia sho mamemaka Jehowa la tshondo tshɛ. Satana ndo dikongɛ diande di’akambo diayotetemala tɔsɛngiya dia sho ntshikitanya kɛnɛ ketshaso lo dihole dia ntondo. (Luka 4:13) Oyadi ekakatanu wele la so, tatetawɔke di’onto kana ɛngɔ kakɔna tshɛ mbɔsa dihole diele la Jehowa l’otema aso. Toyashikikɛ dia mbisha Jehowa kɛnɛ kahombande nongola paka ndamɛ, mbuta ate mbomamema la tshondo tshɛ! w19.10 27 od. 4; 31 od. 18-19
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 25
Dimi lakatshimbaka wɔɔngɔ l’ɔtɛ wa pɛkato kami.—Os. 38:18.
Weho ɛmɔ w’ekiyanu wekɔ amɛna. Ɛnyɛlɔ, ekɔ dimɛna ndjakiyanya dia ngɛnyangɛnya Jehowa la Yeso. (1 Kɔr. 7:32) Naka tambosala pɛkato ka woke, sho ndjakiyanyaka dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi. Sho ndjakiyanyaka nto dia ngɛnyangɛnya olonganyi aso, dia nkimanyiya ase nkumbo kaso ndo asekaso ambetawudi. (1 Kɔr. 7:33; 2 Kɔr. 11:28) Lo wedi okina, ekiyanu wele bu ohomba koka tokonya dia ndjakiyanyaka mbala la mbala dia nkondja mbo ya ndɛ ndo ahɔndɔ efula. (Mat. 6:31, 32) Dia nkotsha nsaki kɛsɔ, ondo sho koka ndjoyasha efula dia nkondja lomombo la l’emunyi. Naka sho mbetawɔ dia dui sɔ salema, kete mbetawɔ kaso le Jehowa kayɔla ndo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa diayolana. (Makɔ 4:19; 1 Tim. 6:10) Kana sho koka ndjakiyanya efula dia mbetawɔma le anto akina. Ondo l’etena kɛsɔ sho koka mboka wɔma wa mɔnywama kana wa pɛnyahɛnyama oma le anto oleki wɔma wokaso w’aha nyangiya Jehowa. Dia sho ndjakokɛ oma lo waale ɔsɔ, sho la dia nsɛngasɛnga Jehowa dia tosha mbetawɔ ndo dihonga diele la so ohomba dia ntokomɛ okakatanu ɔsɔ.—Tok. 29:25; Luka 17:5. w19.11 15 od. 6-7
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 26
Naka onto ɔmɔtshi l’atei anyu ekɔ l’ohomba wa lomba, nde atetemale nɔmba Nzambi . . . nɛ dia la lokaho tshɛ nde mbishaka anto tshɛ.—Jak. 1:5.
Ekɔ tɛdikɔ tɔmɔ t’ohomba tahatakoke ntshikitanya pondjo. Ɛnyɛlɔ, sho kukutɛka yɛdikɔ yaso ya kambɛ Jehowa ndo sho ndjashikikɛka dia monga la kɔlamelo le olonganyi aso. (Mat. 16:24; 19:6) Koko, ekɔ tɛdikɔ tokina takokaso monga l’ohomba wa ntshikitanya. Lande na? Nɛ dia awui tshikitanaka. Wanya akɔna wakoka tokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ toleki amɛna? Lɔmba dia nkondja lomba. Lo tena dimɔ, sho tshɛ ‘pombaka lomba.’ Diakɔ diele, yaɛkɛ le Jehowa etena kɔsayɛ yɛdikɔ ndo etena kasɛdingolayɛ yɛdikɔ yakɔ nto. Oma laasɔ, Jehowa ayokokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Sala eyangelo wa lotshimola. Kamba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, adia ekanda watondja okongamelo wa Jehowa ndo sawola l’anto wayaɛkɛyɛ le wɔ. (Tok. 20:18) Eyangelo wa ngasɔ wekɔ ohomba ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ ya ntshikitanya olimu, ya monɔ kana ya nsɔna kalasa yahombayɛ mbɔtɔ yayokokimanyiya dia nsukɛ olimu ayɛ w’esambishelo. w19.11 27 od. 6-8
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 27
Ose paa ko onto emi! Onto akɔna ayontshungola oma lo demba nɛ diayonkonya lo nyɔi?—Rɔmɔ 7:24.
Diɛsɛ ko, Nzambi akalɔngɔsɔla yoho mɔtshi dia sho ntshungɔ oma lo pɛkato. Oma lo tshimbo ya Yeso mbakondjaso etshungwelo kɛsɔ. Lo ntambe k’enanɛi ntondo ka nshi yaso nyɛ, omvutshi Isaya akate dikambo dia lotshungɔ la woke la lo nshi yayaye. Lotshungɔ la woke lɔsɔ layosala awui efula ndeka etale lotshungɔ lakasalemaka lo ɔnɔnyi wa Jibile y’ase Isariyɛlɛ. Nde akafunde ate: “Nyuma ka Nkum’olongo Nkumadiɔndjɔ Jehowa kekɔ le mi, nɛ dia Jehowa akankite esɔ dia mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ le akanga wa memakana. Nde akantome dia mɔmba mpota ya wanɛ wele la etema wambatɛ, dia mbewoya lotshungɔ le mfumbe.” (Isa. 61:1) Prɔfɛsiya kɛsɔ mendanaka la waa na? Prɔfɛsiya k’ohomba kɛsɔ kendana la lotshungɔ kakatatɛ kotshama l’ɔkɔngɔ wa Yeso ntatɛ olimu ande. Etena kakandatshu lo shinangɔnga l’osomba ande wa lootɔ wa Nazarɛtɛ, Yeso akadiɛ ase Juda wakatshumana lɛkɔ ɛtɛkɛta waki Isaya ɛsɔ ndo akakambe lawɔ lo dikambo diande ndamɛ.—Luka 4:16-19. w19.12 9-10 od. 6-8
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 28
Takakondja dihonga oma le Nzambi kaso dia nyewoya lokumu l’ɔlɔlɔ laki Nzambi l’atei w’ɔlɔshamelo wa wolo.—1 Tɛs. 2:2.
Dia ntokomɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ, wɛ la dia monga la dihonga. Naka wɛ ekɔ lo mboka dia wɛ bu la dionga sɔ, akokayɛ nsala? Ohɔ dia dihonga dia mɛtɛ halemanɛ la diema, wolo, kana akoka wele la yɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka ɔlɔngɔlɔngɔ Davidɛ etena kakandatokomɛ Ngɔliyatɛ. Lo mbɛdika la dihangamende sɔ, Davidɛ aki tshitshɛ efula, ɔhɔdu, ndo komonga la dihomɔ dia ta di’ɔlɔ. Davidɛ komonga kaanga la lokuwa la ta. Koko, nde aki la dihonga di’efula. La dihonga tshɛ Davidɛ akalawɔ dia tɔlɔsha dihangamende di’otako sɔ. Lande na kaki Davidɛ la dihonga dia ngasɔ? L’eshikikelo tshɛ nde akeyaka ɔnɛ Jehowa aki kaamɛ la nde. (1 Sa. 17:37, 45-47) Davidɛ kombika washo lo diema dia Ngɔliyatɛ lo mbɛdika la nde. Koko, nde akake washo lo woho waki Ngɔliyatɛ tshitshɛ efula lo mbɛdika la Jehowa. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɔkɔndɔ ɔsɔ? Tayonga la dihonga naka tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ekɔ kaamɛ la so ndo ɔnɛ andɔshi aso wekɔ totshitshɛ efula lo mbaɛdika la Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ.—2 Ɛk. 20:15; Os. 16:8. w19.07 5 od. 11-13
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 29
‘Wanɛ wakamba la mi mbele kiɔkɔ ya esambelo k’efula le mi.’—Kɔl. 4:11.
Tishiko, aki osekande la Pɔɔlɔ l’Okristo lakandɛkɛka otema efula. (Ets. 20:4) Oya lo 55 T.D., Pɔɔlɔ akakongɛ dia vɔ nkɔngɔla falanga dikambo di’Akristo wa la Judeya ndo ondo nde akasha Tishiko ɔkɛndɛ w’ohomba ɔsɔ. (2 Kɔr. 8:18-20) L’ɔkɔngɔ diko etena kaki Pɔɔlɔ lo lokanu la Rɔmɔ mbala ka ntondo, nde akakambe la Tishiko oko dikɛndji diande. Nde akatɔlɛ tshumanelo dia l’Aziya mikanda ndo nsango y’ekeketshelo y’oma le Pɔɔlɔ. (Kɔl. 4:7-9) Tishiko akatetemala monga ɔngɛnyi wa Pɔɔlɔ wakandɛkɛka otema. (Tito 3:12) Aha Akristo tshɛ wa l’etena kɛsɔ mbaki anto wa mbɛkɛ otema oko Tishiko. Oya lo 65 T.D., etena kakandadjama lo lokanu mbala ka hende, Pɔɔlɔ akafunde ɔnɛ Akristo efula wa lo prɔvɛnsɛ ka Aziya wakawewewɔka, ondo nɛ dia vɔ wakokaka atunyi wɔma. (2 Tim. 1:15) Koko, Pɔɔlɔ akayaɛkɛ le Tishiko ndo akawosha ɔkɛndɛ okina. (2 Tim. 4:12) Lo mɛtɛ Pɔɔlɔ akangɛnangɛnaka monga l’ɔngɛnyi w’oshika oko Tishiko. w20.01 10 od. 7-8
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 30
Nzambi sho mbakandasholɛ.—1 Kɔr. 2:10.
Ondo wɛ koka ndjambola dia kana wɛ akakitama nyuma k’ekila. Naka ngasɔ, kete kana yimba la ambola w’ohomba anɛ: Onde wɛ ekɔ la nsaki k’efula ka nsala lolango la Jehowa? Onde wɛ mɛnaka dia wɛ ekɔ l’ohetoheto w’efula l’olimu w’esambishelo? Onde wɛ ekɔ ombeki w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi walanga mbeka awui wendana la “akambo wa lotshimola waki Nzambi”? Onde wɛ mɛnaka dia Jehowa ekɔ lo nsala dia wɛ monga l’etombelo wa diambo l’olimu w’esambishelo? Onde wɛ mbɔsaka dia wɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa woke wa nkimanyiya anto akina lo nyuma? Onde wɛ ekɔ lo mɛna tolembetelo ɔnɛ Jehowa ekɔ lo kokimanyiya efula lo toho tɔmɔ shikaa lo lɔsɛnɔ layɛ? Naka wɛ nkadimola ɔnɛ eelo lo ambola asɔ tshɛ, onde dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ wɛ ambolongola leeta l’otsha l’olongo l’etena kɛnɛ? Ndooko, aha ngasɔ. Lande na? Nɛ dia ekambi wa Nzambi tshɛ koka ndjaoka woho akɔ waamɛ. Ndo lo tshimbo ya nyuma k’ekila, Jehowa koka mbisha okambi ande tshɛ wolo akɔ waamɛ, oyadi elongamelo kakɔna kele lande. Lo mɛtɛ, naka wɛ ekɔ lo ndjambola dia kana wɛ akakitama nyuma k’ekila, kete okandokando wele la yɛ ɔsɔ mɛnyaka dia wɛ bu okitami. Anto wele Jehowa ambowaelɛ hawoyambola dia kana vɔ wekɔ akitami kana bu! Vɔ mbeyaka! w20.01 23 od. 14