Onde Ekɔ Ɔlɔlɔ Wɛ Mbɔtshiya Ɔnayɛ Kalasa K’Ɛtɛrna?
OHOKANYIYA dia wɛ mbidjasɛ l’osomba wa tshitshɛ, lo wodja wele anto bu l’ekondjelo k’efula. Anayɛ wekɔ lo mbɔtɔ lo kalasa ya primɛrɛ, koko lam’ayowoyala l’ɛnɔnyi 12, vɔ wayohomba mbɔtɔ lo kalasa ya weke (école secondaire). Lo kalasa ya weke ya lo dihole diodjashinyu, ambeki wekɔ ombikɔ ombikɔ, dihomɔ di’ɛlɔlɔ bu, ndo embetsha bu efula kana embetsha akɔ bu la diewo di’ɔlɔlɔ. Tena dimɔtshi, embetsha tonaka ndakanya ko kalasa ndjihamaka mingu efula kana ngɔndɔ efula.
Ohokanyiya nto di’onto ɔmɔtshi amboya ko ambokosha kiandakanda mɔtshi ya dimɛna hakoke yatɛkɛta dikambo di’ɛtɛrna ɔmɔtshi wele l’osomba ɔmɔtshi wa woke. Lo kiandakanda yakɔ, wɛ ekɔ lo mɛna fɔtɔ y’ambeki wangɛnangɛna, wɔlɔtshi dimɛna, wêka lo mvudu y’amɛna, lo waa labɔratwara ndo la waa bibliɔtɛkɛ yele la diangɔ tshɛ diahombama. Ambeki wekɔ lo kamba la waa ɔrdinatɛrɛ ndo wekɔ lo ndala lo toshambrɛ ta pudipudi ndo t’amɛna efula. Wɛ ambadia kiandakanda yakɔ ko ambɛna ɔnɛ oyango ɔmɔtshi wa kalasa kakɔ ele dia kimanyiya ambeki dia vɔ “mbeka okanda woleki dimɛna lo yɛdikɔ tshɛ yakokawɔ.” Wɛ ambadia nto ɔnɛ: “Ambeki tshɛ nɔmbamaka dia monga la lɔkɛwɔ lele oko lɔnɛ letawɔma l’atei a nkumbo kɔsawɔ awui anɛ la nɛmɔ efula: oshidimikwelo, loshilambo, dilɛmiɛlɔ di’ambutshi la dikumanyi, mbetawɔ mbishana lonya, mbikikanɛ akambo, ɔlɔlɔ, losembwe ndo olowanyi.”
Fɔtɔ k’ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi wamɔnamɔna kekɔ lɔkɔ ko wakafundji ndo ɛtɛkɛta watande ɔnɛ: “Ambutshi ami wakambisha diɛsɛ dioleki woke lo lɔsɛnɔ dia dimi mbɔtɔ lo kalasa koleki dimɛna.” Yana mɔtshi ya yimato yekɔ lo mbuta ate: “Kalasa kosalanganyaka ndo kotshutshuyaka dia wɛ kamba olimu. Lendo, wɛ bu ndo l’okakatanu dia wɛ mbeka.” Onde wɛ ayetawɔ toma ɔnayɛ la pami kana la omoto lo ɛtɛrna wa ngasɔ?
Kalasa la Lonyuma
Ambutshi tshɛ wadja anawɔ yimba nangaka mbakimanyiya dia vɔ tatɛ lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ, ɔnkɔnɛ dia dui sɔ salema, kalasa k’oshika ndo ka lo yɛdikɔ yakoka kekɔ ohomba. Esangɔ efula, kalasa kimanyiyaka onto dia nde kondja olimu ndo tɔ kimanyiyaka ɛlɔngɔlɔngɔ dia vɔ monga epalanga wakoka ndjokotshaka ehomba awɔ vamɛ ndo wa nkumbo yawɔ.
Lâsɔ, ondo wɛ ekɔ lo ndjambola wate: ‘Naka ɛtɛrna ɔmɔtshi mbishaka ana wetshelo w’ɔlɔlɔ ndo alako amɔtshi lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ, lande na katshikami diɛsɛ sɔ na?’ Dia sho kadimola dimbola sɔ, ambutshi w’Akristo pombaka mbidja dikambo dimɔtshi di’ohomba efula lo dɔmbɛlɔ ndo disɛdingola dimɛna dimɛna, dikambo diakɔ ko lonyuma l’anawɔ. Yeso Kristo akambola ate: “Waho akona wayuyala le untu lakundja kete tshe, naka ndi ambushisha lumu landi lu dikambu diako?” (Mako 8:36) Lo mɛtɛ, ndoko wahɔ ɔtɔi wayondokondja. Diɔ diakɔ diele, la ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi lo dikambo sɔ, ambutshi w’Akristo pombaka kanyiya etombelo wakoka ɛtɛrna ndjoyala lawɔ lo elongamelo k’anawɔ ka kondja lɔsɛnɔ la pondjo.
Shɛngiya y’Ambeki Akina
Waa ɛtɛrna ɛmɔtshi kokaka mbetsha ana okanda wa dimɛna efula. Ko kayotota lo dikambo dia lɔkɛwɔ lele l’ambeki akina koyanga embetsha ɛmɔtshi na? Lo dikambo dia weho w’anto wahomba monga lo “nshi y’ekumelu,” ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Lu nshi y’ekumelu, tena dia wulu diayuyala. Antu wayuyalanga, wayulanga ukundji, wayosema, wayutakula, wayotengana, wayutuna aui w’ambutshi, hawukana lusaka, waha ololo. Vo wayuyala waha la ngandji ka mete, akanga w’ududu, amamanyishi, wahayakimela, akanga w’usihi, atunyi w’akambu w’ololo. Vo wayuyala afungi, akanga a puki, akanga a ndjambiya, anangi wa engenongeno, [“lo dihole dia vɔ monga anangi wa Nzambi,” NW]. Vo wayuyala l’efanelu [“k’anto wamamema Nzambi koko wekɔ lo tona nkudu k’omamemelo akɔ,” NW]. Umo l’atei w’antu aso.”—2 Timote 3:1-5.
Lam’ele lɔkɛwɔ ndo lonyuma l’anto lambolana ngasɔ l’andja w’otondo, Ɛmɛnyi wa Jehowa pombaka ndɔ ta dia ta dia vɔ ndjela awui wa lo Bible. Ambeki watshɔ la kalasa ko kalolaka nshi tshɛ lawakawɔ mɛnaka ɔnɛ etena ka tshitshɛ kewɔ kâmɛ l’asekawɔ wa la kalasa wele ase andja ɔnɛ kokaka monga la shɛngiya ya wolo ya kɔlɔ lo lonyuma lawɔ. Oyadi kânga ambutshi wekɔ lo mbakimanyiya, wekɔ lo mbasha alako ndo wekɔ lo mbakeketsha lushi la lushi, Ɛmɛnyi wa Jehowa w’akɛnda kokaka monga la pâ dia vɔ nshika tomamba la ntondo ka shɛngiya shɔ.
Lâsɔ kakɔna kayotota lo dikambo di’ana wanganyawɔ etale la ngelo yawɔ ko towadja l’ɛtɛrna na? Vɔ mɛtɛ wekɔ oko anto wambokakitwama ndo hawokondja ekimanyielo ka lo nyuma tena tshɛ oma le ambutshi awɔ wa ngandji. Lam’ele vɔ wekɔ kâmɛ l’asekawɔ wa la kalasa yanyi oko yanyi, otsho oko otsho, timba la etema w’ana w’akɛnda sɛngiyamaka wolo efula ndeka ndo shɛngiya yele le ambeki wele bu l’ɛtɛrna. Ombeki ɔmɔtshi akate ate: “Lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ, ombeki wele l’ɛtɛrna ekɔ lo wâle oma ko pindju polo ndo dikɔlɔ.”
Paulo akafunde ate: ‘Tanyoyakesake. Angɛnyi wa kɔlɔ nanyaka mbekelo y’ohomba.’ (1 Koreto 15:33) Ambutshi w’Akristo hawohombe ndjâkesa ko fɔnya ɔnɛ anawɔ hawotohomɔ ndoko mpokoso lo nyuma oyadi vɔ koyalaka tena tshɛ lâle wanɛ wahakambɛ Nzambi. L’edjedja ka wonya, etema w’ana wamamema Nzambi mbeyaka ndjotshukuna, ko vɔ ndjɔnyɔla mbekelo y’Akristo ndo ndjoshisha ɔngɛnɔngɛnɔ wele lawɔ lo akambo wa lo nyuma. Tena dimɔtshi, ambutshi ndjɛ̂naka dikambo sɔ paka l’ɔkɔngɔ w’anawɔ tomba oma l’ɛtɛrna. L’etena kɛsɔ, ambutshi ndjoyalaka esangɔ efula oko wanɛ woyanga okanga wa kɔngɔlɔ wanyu amboshila.
Kɛnɛ kakakomɛ Clément mɛnyaka kɛnɛ kakomɛ ana efula. Clément ate: “La ntondo ka dimi mbɔtɔ l’ɛtɛrna, lakalangaka akambo wa mɛtɛ ndo lakatshɔka l’analengo l’olimu w’esambishelo. Lakalekaka ngɛnangɛna wekelo wa Bible wa lo nkumbo ndo Wekelo wa Dibuku wa l’Etshumanelo. Koko lam’akamayɔtɔ l’ɛtɛrna l’ɛnɔnyi 14, lakayotakɔ akambo wa mɛtɛ tshɛ. L’edja k’ɛnɔnyi etanu wakimi l’ɛtɛrna, ndoko lushi lakamɔtɔ lo losanganya. Lakayala l’angɛnyi wa kɔlɔ ko lakayotatɛka nɔ didjoyadjoya, mfɔka la wanu lo yɛdikɔ y’efula.”
Shɛngiya y’Embetsha
Oseka kalasa tshɛ kokaka monga l’embetsha wele la lɔkɛwɔ la mindo ndo wakamba la lowandji lawɔ lo yoho ya kɔlɔ. Embetsha ɛmɔtshi ntshaka awui w’esehe, wekɔ akanga a ngala ndo akina salaka akambo wa mindo vɔ l’ambeki awɔ. Lo kalasa y’ɛtɛrna, mbeyaka monga ko hawotondja awui wasala embetsha wa ngasɔ lo sɛkɛ oko wasalema lo kalasa nkina.
Koko embetsha efula ndjâtshutshuyaka l’otema ɔtɔi dia ndakanya ana woho wa vɔ monga anto w’ohomba lo ngelo, dia vɔ kondja dihole l’atei w’andja wewɔ ndo dia vɔ mbekesanɛ l’akambo wa lɔkɔ. Koko dui sɔ mbeyaka monga tshondo y’okakatanu le Ɛmɛnyi wa Jehowa w’akɛnda. Aha nshi tshɛ mbɔtɔnɛ mbekelo y’andja ɔnɛ l’awui w’Akristo. Embetsha wekɔ lo keketsha ambeki dia vɔ kondja dihole l’atei w’andja ɔnɛ, koko Yeso akate ɔnɛ ambeki ande ‘bu wa l’andja ɔnɛ.’—Joani 17:16.
Ɔna ahombande ntsha naka nde ambohomana l’okakatanu oma lo woho ɔnɛ wayelande awui wa Bible na? Naka kalasa kakɔ kekɔ lo ngelo kodjashinde ko nde kɛlakɛlaka nshi tshɛ, kete nde kokaka mbutɛ ambutshi ande dikambo sɔ ko ambutshi akɔ wayokoka mbosha alako ndo tɛkɛta l’ombetsha ande, naka diaaso diambotanema. Esangɔ efula, ekakatanu la mindjo shilaka esadi eto lo yoho shɔ.
Koko l’ɛtɛrna, dikambo sɔ tshikitana. Nshi tshɛ, ambeki hawokoke fɛtɔla kânga yema la ntondo k’embetsha awɔ. Naka ambeki wekɔ lo ndjela awui w’Akristo, kete vɔ pombaka ntshaka dikambo sɔ aha l’ekimanyielo ka lushi tshɛ oma le ambutshi awɔ. Tena dimɔtshi, ana amɔtshi mongaka la kɔlamelo le Nzambi koyanga l’atei w’akambo wa ngasɔ. Lonyangu ko, efula hawototshikalaka la kɔlamelo. Ɔna mbetawɔka esadi eto dia ntsha lolango l’ombetsha ande.
Lotshungɔ la Tombatombaka Bu Efula
Otshikitanyi la lo kalasa y’adidi, lɛnɛ ele ambeki wekɔ la lotshungɔ la vɔ mbɔtɔka ndo tombaka ɔnkɔnɛ walangawɔ, kalasa y’ɛtɛrna hayosha ana lotshungɔ la vɔ tombatombaka lo tena tshɛ dialangawɔ. Efula ka kalasa y’ɛtɛrna mbishaka ambeki dikimɔ dia tomba l’andja paka Lushi la Lomingu, ndo lo kalasa mɔtshi, hawetawɔ dia vɔ tomba kânga lushi ɔtɔi. Eru, ose ɛtɛrna l’ɛnɔnyi 11, ekɔ lo mbuta ate: “La kalasa, sho bu la dikimɔ dia tomba ko ntshɔ lo nsanganya kana ntshɔ dia tosambisha. L’etei, vɔ fukaka waa misa paka lo dikambo di’Aseka Mupɛ la waa Mizilma. Ombeki tshɛ pombaka sɔna lɛkɛ lɔmɔtshi la nde ntshɔ l’asa ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ ehende, naka nde halangi kete embetsha la ambeki akina mbodja l’ɔhɛmbɛ ɔnɛ ko mbotondja l’okina. Ambeki sokoyamaka nto dia vɔ memba leembo la wodja la nkembo y’ɛtɛmwɛlɔ.”
Etena kafundjawɔ anawɔ nkombo lo kalasa ka ngasɔ, ambutshi mbatɛka dui diakɔna mɛtɛ na? Ondo vɔ mɛtɛ mbatɛka ɔnɛ: kalasa ekɔ ohomba ndeka ndo wɔtwɛlɔ wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Nzambi la sala olimu wa mbetɛ anto ambeki, tɔ kekɔ ohomba ndeka kânga kɔlamelo le Nzambi.—Mateu 24:14; 28:19, 20; 2 Koreto 6:14-18; Heberu 10:24, 25.
Esangɔ ɛmɔtshi, Ɛmɛnyi wa Jehowa wele l’ɛtɛrna ɔtɔi mpembaka dia mbeka Bible kâmɛ, koko mbala efula dikambo sɔ mongaka wolo. Blessing, dikɛnda di’ɛnɔnyi 16, ekɔ lo mbuta ɔnkɔnɛ lo dikambo di’ɛtɛrna wɔtɔnde: “Lushi tshɛ, wanɛ wayaelɛ ɔnɛ Akristo tshumanaka dia nɔmba. Sho Ɛmɛnyi wa Jehowa mbasɛngasɛngaka tena tshɛ dia vɔ totshika sho mbeka kâmɛ, koko ase kalasa ya la diko totɛka ɔnɛ: ndoko onto leya ɔtɛmwɛlɔ anyu. Lâsɔ ko vɔ nyanga dia tosokoya la wolo dia sho nɔmba kâmɛ la wɔ. Naka hatolange, kete vɔ tosha dilanya. Ndjâka wɛ totɛ embetsha ko ambotoleka tshɛ kɔlɔ. Vɔ tɔtɛngaka weho tshɛ wa ntɛngɔ ndo mbutɛka ase kalasa ya la diko dia vɔ tɛ̂ngiya.”
Ndjâtshikitanya l’Akina
Le ose ɛtɛrna, naka anto efula wekɔ lo nkêya dimɛna ɔnɛ wɛ ekɔ Ɔmɛnyi wa Jehowa, kete dikambo sɔ kokaka kokimanyiya. Ewandji wa kalasa mbeyaka kosha dikimɔ di’aha wɛ mbɔtɔka lo sɛlɛmɔnyi y’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi yahokana la mbetawɔ k’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Asekayɛ wa la kalasa hawotoyangaka nto dia kodjaka l’atei w’akambo wahasungana kana lo asawo wa kɔlɔ. Wɛ mbeyaka kondja diaaso dia sambishaka asekayɛ wa la kalasa la embetsha. Lâdiko dia lâsɔ, ekɔ wolo di’anto wayela awui wa Bible ko vɔ mbafɔnya l’anto wasala akambo wa kɔlɔ wa weke, ndo lo tena dimɔtshi, anto asɔ nɛmiyamaka oma le embetsha awɔ la asekawɔ ambeki.
Lonyangu ko, aha ngasɔ mbatoyalaka akambo nshi tshɛ. Esangɔ efula, naka ɔlɔngɔlɔngɔ ndjâtshikitanya l’anto akina oma lo dionga diande, kete nde kokaka pɛnyahɛnyama ndo sɔkama oma le ambeki la embetsha. Yinka, dikɛnda di’ɛnɔnyi 15 diele l’ɛtɛrna, ekɔ lo mbuta ate: “La kalasa, naka wambokeya ɔnɛ wɛ ekɔ Ɔmɛnyi wa Jehowa kete vɔ layɛ hiya. Lam’ele vɔ mbeyaka lonyuma layɛ la lɔkɛwɔ layɛ, wayokambaka tolonga dia vɔ konda.”
Ɔkɛndɛ w’Ambutshi
Ndoko ombetsha ɔtɔi kana kalasa kakoka munda olimu wa nɔngɔsɔla ana woho wa vɔ ndjoyala ekambi wa Jehowa wayasha. Ɔsɔ bu olimu awɔ koyanga ɔkɛndɛ awɔ. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbishaka ambutshi ɔkɛndɛ wa vɔ kotshaka ehomba wa lo nyuma w’anawɔ. Paulo akafunde ate: “Nyu [ambutshi wa pami], tanyutshaki ananyu kele, keli nyuwaudia lu elembe la lu wetshelu wa Khumadiondjo.” (Efeso 6:4) Ngande wakoka ambutshi kitanyiya dako sɔ di’oma le Nzambi naka anawɔ mangana la wɔ etale lo kalasa k’ɛtɛrna, lɛnɛ akokawɔ towaendaka paka mbala ɔtɔi kana hiende tsho lo ngɔndɔ na?
Awui wa lo nkumbo la nkumbo mbeyaka tshikitana efula, koko ambutshi w’Akristo pombaka ndjâtshutshuya dia ndjaɔtɔnganyiya l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wakafundama oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma ka Nzambi: “Naka untu humbi wane wuto la ndi, djekaleka wa lu khumbu kandi, ndi ambutuna mbetawo kandi, ambuleka untu lahetawo kolo.”—1 Timote 5:8.
Onde Woho Okina wa Ntsha Wekɔ?
Naka ambutshi mɛnaka ɔnɛ ndoko woho okina wakokawɔ ntsha, paka mbidja ana l’ɛtɛrna kana mbadja lo kalasa ya lo ngelo yele bu la dihomɔ ndo l’embetsha w’ɛlɔlɔ, lâsɔ kakɔna kakokawɔ sala na? Ambutshi amɔtshi wele l’atei w’akambo wa ngasɔ nɔngɔsɔlaka woho ɔmɔtshi di’ombetsha kana embetsha ɛmɔtshi ndakanyaka anawɔ laa ngelo dia vɔ kotshanya la kɛnɛ kekawɔ la kalasa. Ambutshi akina ndjâtshungolɛka etena dia vamɛ ndakanyaka anawɔ.
Tena dimɔtshi, ambutshi mbewɔka ekakatanu naka vɔ takanyiyisha etena kayoyokoma anawɔ l’ɛnɔnyi wa mbɔtɔ kalasa ya weke. Ɛnyɛlɔ oko naka wɛ ekɔ l’ana wa totshitshɛ kana ekɔ lo sangoya dia mbota ana, lande na kahayende kana kalasa ka dimɛna kekɔ lo ngelo kodjashiyɛ na? Naka bu, kete wɛ mbeyaka monɔ ko todjasɛ lo dihole diosukanyi la kalasa kɛmɔtshi ka dimɛna.
Ambutshi mbeyaka l’ɔlɔlɔ tshɛ ɔnɛ: dia kɔkɔmiya ngandji ka Jehowa l’atei w’otema w’ɔna, pombaka monga la diewo, la lotutsha ndo mbɔsaka wenya efula. Naka ekɔ wolo ntsha dui sɔ l’etena kodjashi ɔna laa ngelo, kete hoke naka ɔna ambangana l’ambutshi ande! Lam’ele lɔsɛnɔ la pondjo l’ɔna lekɔ lo mendana la dikambo sɔ, ambutshi pombaka menda ɔlɔlɔ ndo nɔmba Nzambi dia vɔ ndjɔ̂sa tɛdikɔ dia kana kokaka mbidja ɔna l’ɛtɛrna, oyadi wâle ɛsɔ tshɛ. Naka wɛ mbetawɔ nanya wahɔ wa lo nyuma w’ɔna l’ɔtɛ wa kalasa ka l’ɛtɛrna, kete wɛ ayonga oko onto lahɛnyi etale. Wɛ ayonga oko onto latalawɔ otsha lo luudu lalongola dja dia totondja yangɔ y’anyanya ko ndo wɛ tolongola l’etei.
Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Kanga yewo atenaka elanyelu, atuyasheka. Keli kanga enginya atokolamelaka lokendo, atusuwaka loko.” (Tukedi 22:3) Ndeka ɔlɔlɔ tenamɛ dikambo dia kɔlɔ la ntondo ka ndjodilɔngɔsɔla l’ɔkɔngɔ naka diɔ diamboyotomba. Ekɔ ɔlɔlɔ takanyi yimba lo dikambo sɔ naka wɛ ekɔ lo sangoya dia mbidja ɔnayɛ l’ɛtɛrna.
“L’ɛtɛrna, Ɛmɛnyi wa Jehowa w’akɛnda pombaka lɔngɛnyi l’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lo nyuma. Vɔ wekɔ lo sɛna lo dihole dia kɔlɔ ka mamba, lɛnɛ awatshutshuyawɔ efula dia vɔ ntsha akambo wa kɔlɔ.—Rotimi, ɔnɛ lakɔtɔ l’ɛtɛrna oma lam’akinde l’ɛnɔnyi 11 polo ndo l’ɛnɔnyi 14.
“Aki wolo efula dia dimi mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo. Lakakokaka ntshɔ lo nsanganya paka Lushi la Lomingu loto, ndo lakahombaka mɔngɔ lɔɔngɔ wonya wakɔtɔka ambeki akina l’ɔnɔngɔ dia vɔ ntshɔ otsha lo luudu la nzambi. Dimi komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ kânga lushi ɔtɔi, nɛ dia lakaso, dimi kombetshaka nsanganya ya l’etshumanelo ndo lakatombaka l’olimu w’esambishelo nshi ya samalo tshɛ la ya mingu tshɛ. Ndoko di’ɔlɔ diakamɛnyi lo nshi yakimi l’ɛtɛrna. Lakahandja akambo efula w’ɛlɔlɔ.”—Esther, ɔnɛ lakakɔmamaka nshi tshɛ oma le embetsha ande nɛ dia nde konangaka mbɔtɔ lo misa.
“Laki l’okakatanu wa mamba l’ɛtɛrna dia dimi sambisha asekami ambeki. Ekɔ wolo dia wɛ ndjâtshikitanya l’anto akina oma lo dionga diayɛ. Lakalangaka ntsha akambo ɔnkɔnɛ wakasalaka anto akina. Ondo lotoyala la dihonga efula otondonga lakɔtɔka lo nsanganya ndo lakasambishaka. Koko lakakokaka mbɔtɔ lo nsanganya kana sambisha paka lo vakashi, mbut’ate mbala shato tsho l’ɔnɔnyi. Naka wɛ hadje esɔ lo tala diayɛ, kete osase wayotakitakitaka. Ngasɔ mbakamayala lam’akimi la kalasa.”—Lara, ɔnɛ lakɔtɔ l’ɛtɛrna tatɛ oma lam’akinde l’ɛnɔnyi 11 polo ndo l’ɛnɔnyi 16.
“Etena kɛnɛ kambomotomba oma l’ɛtɛrna, lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia dimi kokaka mbɔtɔ nsanganya tshɛ, tomba l’olimu w’esambishelo ndo sɛdingolaka afundelo lushi la lushi kâmɛ l’ase nkumbo kami tshɛ. Mbɔtɔ kalasa ka l’ɛtɛrna ekɔ la wahɔ ɛmɔtshi mɛtɛ, koko ndoko kɛnɛ koleki ohomba le mi oko diokanelo diasami la Jehowa.”—Naomi, ɔnɛ laketawoya she dia mbonya oma l’ɛtɛrna.
[Caption on page 32]
[Box on page 32]
KƐNƐ KAKANYIYA ƐMƐNYI WA JEHOWA W’AKƐNDA LO DIKAMBO DI’ƐTƐRNA