Miriamɛ aki ose nkumbo ka Kayifasi
Lɛnɛ ɔsami ɔkɔndɔ ɔnɛ: Dihole diakakitshama ɔshɛtɛ wa weka
Lo tena dimɔtshi, anyangiyangi wakashola diangɔ dimɔtshi diashikikɛ di’anto amɔtshi watɛkɛtama lo Bible wakasɛnɛ. Ɛnyɛlɔ lo 2011, anyangiyangi amɔtshi w’ase Isariyɛlɛ wakashola akambo amɔtshi washikikɛ dui sɔ. Ambeta ɛnɔnyi 2 000, vɔ wakashola weka w’onto wakawakundɛ lo ɔshɛtɛ ɔmɔtshi wakawalɛngɛ dimɛna efula laadiko.
Wakafunde laadiko di’ɔshɛtɛ ɔsɔ ɔnɛ: “Miriamɛ ɔna womoto laki Yeshua y’ɔnaki Kayifasi, ɔlɔmbɛdi Maziya w’oma lo nkumbo ka Beth ʹImri.” Kayifasi laki ɔlɔmbɛdi wa laadiko w’ose Juda aki lo sheke y’asui wa Yeso ndo ya nyɔi kande. (Jni. 11:48-50) Ombewi w’ɛkɔndɔ welɛwɔ Flavius Josèphe mbutaka dia ɔlɔmbɛdi ɔsɔ aki “Yɔsɛfu lakawelɛka nto ɔnɛ Kayifasi.” Mɛnamaka di’ɔshɛtɛ waki la weka w’onto ɔsɔ aki w’ose nkumbo kande ɔmɔtshi. Lam’ele mɛnamaka di’efundelo wa ntondo wakawatane l’ɔshɛtɛ ɔsɔ aki waki ɔlɔmbɛdi wa laadiko wakawelɛka Yɔsɛfu y’ɔna Kayifasi,a Miriamɛ aki owotɔ waki Kayifasi lo yoho mɔtshi.
Lo ndjela awui w’oma le tshunda dia Israel Antiquities Authority (IAA), ase wevi mbakatovaka ɔshɛtɛ waki la weka wa Miriamɛ oma lo diombo. Ɔsɛdingwelo wa weka ɛsɔ ndo efundelo wakatanema l’ɔshɛtɛ ɔsɔ shikikɛka ɔnɛ ɔkɔndɔ ɔsɔ wekɔ mɛtɛ.
Ɔshɛtɛ ɔsɔ wekɔ nto la losango lokina l’oyoyo. Vɔ mɛnyaka dia Maziya aki ɔlɔmbɛdi ɔmɔtshi wa l’olui w’ekomelo wa 24 w’ɛlɔmbɛdi wakengɔnyaka lo tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma. (1 Ek. 24:18) Tshunda dia Israel Antiquities Authority (IAA) mbutaka ɔnɛ efundelo waki lo ɔshɛtɛ ɔsɔ mɛnyaka dia “Maziya aki lo nkumbo ka Kayifasi.”
Efundelo akɔ tɛkɛtaka nto dia Beth ʹImri. Vɔ koka nembetshiyama lo toho tohende. Lo ndjela (IAA), “yoho ya ntondo ele Beth ʹImri ekɔ lokombo la nkumbo kɛmɔtshi k’ɔlɔmbɛdi, mbuta ate ana waki Imere (Ez. 2:36-37; Neh. 7:39-42) wele tokanula ta lo nkumbo ka Maziya. Yoho ya hende ele [Beth ʹImri] ekɔ dihole diakadjasɛka nkumbo kaki Miriamɛ.” Lo weho akɔ tshɛ, ɔshɛtɛ wa weka waki Miriamɛ wekɔ djembetelo ya shikaa yɛnya dia Bible tɛkɛtaka di’anto ndo dia nkumbo yakasɛnɛ.
a Lo kɛnɛ kendana l’ɔshɛtɛ waki Kayifasi, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Le grand prêtre qui a condamné Jésus,” lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka ntondo 15, 2006, lɛkɛ 10-13, lo Falase.