ƆKƆNDƆ WA LƆSƐNƆ
Nsɛnɔ yaso yakonge l’oyango
KOMBETA edja l’ɔkɔngɔ wa dimi mbota Gary lo 1958, lakɛnyi dia nde aki la hemɔ kɛmɔtshi. Koko, akahombe mbeta ngɔndɔ dikumi dia adɔkɔtɛlɛ ndjoshola dia nde aki mɛtɛ la hemɔ ndo akete ɛnɔnyi etanu w’etondo dia tomanyi tendana la yoonge ta la Londres ndjoshikikɛ hemɔ kakɔ. Ɛnɔnyi divwa l’ɔkɔngɔ wa dimi mbota Gary, lakayootaka Louise ɔnami la womoto, koko laki la lonyangu l’efula nɛ dia nde lawɔ akotɔ la hemɔ koleki kakotɔ la Gary la fwa.
Adɔkɔtɛlɛ wakambutɛ la loshilambo tshɛ ɔnɛ: “Anayɛ akɔ ahende wekɔ la hemɔ ka Syndrome de Laurence-Moon-Bardet-Biedla ndo vɔ wayongaka la tɔ lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo.” L’etena kɛsɔ, aki paka anto angana ato mbakeyaka hemɔ ka lo dikila kɛsɔ. Mɛnamaka dia l’ɔtɛ wa hemɔ kakɔ vɔ wakonge la paa lo washo, wakanunaka lo tshambandeko, wakootɔ la mpita efula ndeka anto akina, waki la wolelo w’ɔkɔkɛ, wakonge la hemɔ ka diabɛtɛ, hemɔ ka l’asɔnga ndo hemɔ ka l’ɔkɔngɔ. Diakɔ diele, laki l’okakatanu w’efula dia mbodia ana wele la hemɔ ya ngasɔ. Eyangelo weke ka salema mɛnyaka dia onto 1 lo anto 125 000 wa la Grande-Bretagne diɛnɛka la hemɔ kakɔ ka syndrome de Laurence, koko anto efula hawoleke diɛnɛ amboleka.
JEHOWA MBELE “ESHAMELU” KASO
L’ɔkɔngɔ wa dimi tshukana, kombet’edja Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi akayosawola la mi ndo akatatɛ mbetshami akambo wa mɛtɛ. Koko omɛmi kondjashaka kaanga yema. Lam’ele nde aki l’awui efula wa nsala, takatononɔka ndo laki l’okakatanu dia nshikimala l’etshumanelo kɛmɔtshi dia mbɔtɔka nsanganya. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, lakatetemala mbadia Bible ndo nɔmbaka Jehowa. Lakasambema efula etena kakamadia ndo kakamoke dia “[Jehowa ekɔ] eshamelu k’usuyami, ee, eshamelu kandi lu nshi ya pa.” Lakangɛnangɛna nto efula etena kakameye dia nde “haseke wane watu[w]uyangaka.”—Osam. 9:9, 10.
Gary komɛnaka dimɛna, koko lam’akandakotsha ɛnɔnyi esamalo, takawotome dia tɔtɔ kalasa lo sidɛ k’Angleterre ndo nde akatodjasɛ lo ɛtɛrna ɔmɔtshi. Nde akambelɛka mbala la mbala lo telefɔnɛ dia mbutɛmi awui wakookiyanyaka ndo lakokimanyiyaka dia nde nshihodia atɔndɔ wa lo Bible. Ɛnɔnyi engana l’ɔkɔngɔ wa Louise mbotɔ, lakatate hemɔ ka l’emunyi ndo ka l’eshisha. Gary akayokalola la ngelo aya l’ɛnɔnyi 16. Koko, nde kɔmɛnaka dimɛna ndo akayokoma tshungu lo 1975. Lo 1977 omɛmi akatolawɔ dimi l’anami.
Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Gary nkalola la ngelo, takayotetemala ndjasha l’akambo wa lo nyuma ndo lakayobatizamaka lo 1974. Laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula etena kakakimanyiya ekumanyi kɛmɔtshi Gary dia ntondoya ekakatanu wendana l’ɛlɔngɔlɔngɔ waki la nde lam’akinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi. Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛmɔtshi wakatokimanyiyaka l’elimu wa la ngelo ndo l’ɔkɔngɔ diko ewandji wa lɛɛta wakafute Ɛmɛnyi wa Jehowa ekina etanu falanga dia vɔ tokimanyiyaka lo ehomba ɛmɔtshi. Ɔsɔ mɛtɛ aki tshondo y’ɔtshɔkɔ.
Gary akatahamaka dimɛna lo nyuma ndo nde akayobatizamaka lo 1982. Nde akatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka wa tshanda ndo dimi lawɔ lakatatɛ nkamba oko ombatshi mboka dia sambishaka kaamɛ la nde l’edja k’ɛnɔnyi efula. Gary aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula etena kakawombola omendji aso w’otshimbedi ate: “Onde wɛ hakombola monga ombatshi mboka wa pondjo?” Ɔsɔ aki mɛtɛ ekeketshelo kaaki Gary l’ohomba ndo lo 1990, nde akayokoma ombatshi mboka wa pondjo.
Wakadje Gary diangɔ dimɔtshi diasukɛ lokende mbala hiende, mbala ka ntondo lo 1999 ndo ka hende lo 2008, koko hemɔ kaki Louise kakaleke mbɛɛnya paa efula. Louise akotɔ tshungu ndo etena kakamɛnyi dia lokolo lande lɔmɔtshi laki la mpita efula, lakashihodia dia ndo nde mbele la Syndrome de Bardet-Biedl. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde mbotɔ, adɔkɔtɛlɛ wakoosale ɛgzamɛ ko wakɛnyi dia nde aki la hemɔ ka wolo ndo tɔ kakande tenyi dia demba diande efula dia l’etei. L’edja k’ɛnɔnyi efula, wakayoosala epaso wa wolo, mbidja ndo epaso etanu lo washo w’ɔkɔngɔ. Oko wakatataka Gary hemɔ ka diabɛtɛ mbakayodiɛnɛ ndo Louise la tɔ.
Kam’akandeye okakatanu wakakoke monga la nde naka nde nsala epaso, Louise akasawola l’adɔkɔtɛlɛ wakahombe mbaata ndo wakana ekanga w’oshishi la ntondo ndo akaalembetshiya dia nde hetawɔ dia vɔ mbodja dikila. Etombelo waki la dui sɔ ele, wanɛ wakosakɛka wakatɛkɛtaka dimɛna lo dikambo diande.
NSƐNƆ YASO YAYA L’OYANGO WA MƐTƐ
Dimi l’anami takasalaka akambo efula dia ntɛmɔla Jehowa. Lam’ele nshi shɔ ko CD ndo DVD yatatondjama, lakɔsaka wenya efula dia mbadiɛka Gary nde la Louise Bible ndo ekanda wakilembetshiya. Koko, l’etena kɛnɛ CD ndo DVD yatondjama l’okongamelo ndo awui akina wakadjama l’eshinga watanema lo www.jw.org yekɔ lo tokimanyiya efula dia nɔngɔsɔlaka wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu kaamɛ dia tosha kɔmatɛrɛ lo nsanganya y’Akristo.
Ande lowando lele la so dia mbeya akambo wa mɛtɛ wakasambiyama oma le Jehowa wele l’Ɔtɛkɛta ande lee!
Mbala efula Gary aki la mbekelo ka kimɛka ekadimwelo ande l’ɔtɛ ndo naka nde ekɔ la sawo lo Kalasa k’olimu wa teokrasi, kete nde akadishaka lo nkamba la tɔtɛkɛta tande hita. Nde akayonga okambi wakimanyiya l’etshumanelo lo 1995 ndo nde ekɔ wonya tshɛ l’akambo efula wa nsala lo Mbalasa ka Diolelo, ɛnyɛlɔ nongola anto waya lo nsanganya lo mbasha ahole wa vɔ mbidjasɛ ndo nkamba lo sɔnɔrizasiɔ.
Anangɛso l’akadiyɛso wotshikitanyi wakasambishaka kaamɛ la Gary ndo mbala efula vɔ wakatawopusaka lo kɔsa k’etshimbi kakandetetaka l’ɔtɛ wa hemɔ kaki la nde l’asɔnga. Gary akakimanyiya Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi dia nɔmbɔla wekelo wa Bible l’onto ɔmɔtshi. Gary akakimanyiya nto Okristo okina lakayɔɔlaka lo nyuma l’edja k’ɛnɔnyi 25. Anto wakandakimanyiya asɔ tshɛ wɔɔtɔ lo nsanganya y’Akristo nshi nyɛ.
Lam’akandakotsha ɛnɔnyi divwa, Louise akeke woho wa ntɛla ahɔndɔ oma le tshɛnde ka womoto, onganga ande ɔmɔtshi ndo dimi lakawɛnya woho wa mbidja asango l’ahɔndɔ. Lam’ele nde akangɛnangɛnaka olimu ande w’ɔtɛlɛlɔ, nde akayotatɛ tɛlɛ ana w’akɛnda ndo epalanga wa l’etshumanelo elangitshi. Nde akasalaka ndo waa kartɛ yele l’asango yakamba l’anto dia fundanɛ towuiwui tɔmɔtshi tangɛnyangɛnya. Wanɛ wakalongolaka kartɛ yakɔ wakayingɛnangɛnaka efula. Etena kakandakotsha ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, Louise akeke woho wa mfunda lo ɔrdinatɛrɛ. Nshi nyɛ, nde l’angɛnyi ande wosawolaka lo fundanɛ mesajɛ lo ɔrdinatɛrɛ. Louise akabatizama etena kakandakotsha ɛnɔnyi 17. Lo nshi y’esambishelo ka laande, sho kambaka oko ambatshi mboka wa tshanda. L’ɛnyɛlɔ ka Gary, Louise kimɛka avɛsa efula l’oyango wa tosambisha anto akina akambo wendana la daka diaki Nzambi dia nkadimola nkɛtɛ paradiso lɛnɛ ele “ashu w’akanga a tutshungu wayosena” ndo ‘ndoko onto layodjasɛ lɛkɔ layota ate: Lekɔ la hemɔ.’—Is. 33:24; 35:5.
Ande lowando lele la so dia mbeya akambo wa mɛtɛ wakasambiyama oma le Jehowa wele l’Ɔtɛkɛta ande lee! Etema aso ndola tɔɔ la lowando lo woho wakatosukɛ ase etshumanelo kaso la ngandji tshɛ nɛ dia otondonga vɔ kotosukɛ, tshike ndoko dikambo diototosala. Djekoleko lam’ele Jehowa ekɔ lo tokimanyiya, nsɛnɔ yaso yaya l’oyango.
a L’ɔkɔngɔ w’adɔkɔtɛlɛ anɛi nsala eyangelo ndo nsala ɛgzamɛ w’akila awɔ, vɔ wakakiɔlɛ ɔnɛ Syndrome de Laurence-Moon-Bardet-Biedl, mbuta ate hemɔ kasambemɛ oma l’osanga wa tɔtshɔngu t’ambutshi akɔ ahende. Ɛlɔ kɛnɛ, tɔ mbeyamaka le anto lo lokombo la Syndrome de Bardet-Biedl. Ɔsɔ ekɔ hemɔ kahakɔnɔ.