Ɛlɔngɔlɔngɔ: nyɔngɛnyangɛnya asolo waki Jehowa
1 Le ɔnɛ lakamba olimu woho w’ɔlɔlɔ la wolo ande w’ɔlɔngɔlɔngɔ, lɔsɛnɔ kokaka monga ɔngɛnɔngɛnɔ wa mete. Nkum’ekanga Solomona, kanga lomba ɔmɔtshi akafunde ate: “Olongo a pami li, ongenangenaki lu nshi yaye y’olongolongo. Utema aye akongenyangenyaki lu nshi yaye y’olongolongo.” (Und. 11:9) Ɛlɔngɔlɔngɔ, Nzambi ayonyolomboya.
2 Mɛtɛ, woho wasɛnayɛ hakende paka wɛmɛ oto koko mendanaka ndo l’ambutshi ayɛ. Tukedi 10:1 mbutaka ate: “Ona leli la yimba, atongenyangenyaka shi. Keli one l’enginya atunyangiaka nyangu.” Koko, kɛnɛ koleki ohomba efula ko woho wasɛnayɛ mendanaka ndo la Jehowa Nzambi, Otungi ayɛ. Diɔ diakɔ diele ekeketshelo ka lo Tukedi 27:11 mendanaka ndo l’ɛlɔngɔlɔngɔ: “On’ami, uyali kanga yimba, ongenyangenya utema ami. Ku dimi layeya nkaloya diui le one latomonyolaka.” Ɛlɔngɔlɔngɔ, woho akɔna wayonyokoka ngɛnyangɛnya asalo waki Jehowa ɛlɔ kɛnɛ na? Nyu kokaka ntsha dui sɔ lo weho wotshikitanyi.
3 Lo mbisha ɛnyɛlɔ ka dimɛna: Ndo nyu lawɔ mbadiɛnɛ la “tena dia wulu” oko anto akina lo ndjela kɛnɛ kakakɔndwama l’atei a Dui dia Nzambi. (2 Tim. 3:1) Ondo wɛ pombaka mbika ekolo la ntondo ka tɔsɛngiya t’oma le asekayɛ wa lo kalasa wele kema ambetawodi kana oma lo tɔsɛngiya t’embetsha wakɔ̂la dikambo dia mbetawɔ kayɛ kele l’edo atɔ lo Bible. Oko ɛnyɛlɔ, ombetsha ɔmɔtshi akɛnya ate: olakanyelo w’ohilwelo mbele mɛtɛ koko Bible ekɔ oko dibuku dia toshimu. Koko, opandjudi ɔmɔtshi w’osekaseka wa lo kalasa kande akɛnya la kolamelo tshɛ ate: Bible mbata mɛtɛ, dui diakakimanyia dia ambeki efula wa Bible tatɛ la nɔmbwama. Asekande amɔtshi wakekaka wakatatɛ la mbɔtɔ lo sanganya. Anangɛso, ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka, mbetawɔ kanyu mɛnyaka dia andja ɔnɛ wekɔ kɔlɔ ndo kotolaka wanɛ wele l’etema w’ɔlɔlɔ oya lo mɛtɛ.—Enda Heb. 11:7.
4 Onde nyu kokaka monga etshina k’ekeketshelo le wanɛ wa lo lɔlɔnga lanyu l’atei w’etshumanelo, di’aha vɔ kɔ lo kɔlɔ oka? Lo mbisha ɛnyɛlɔ ka dimɛna la kalasa, lâ ngelo ndo l’atei w’etshumanelo, nyayokoka keketsha mbetawɔ y’anangɛso akina w’ɛlɔngɔlɔngɔ ndo w’esekaseka. (Rom. 1:12) Nyɔngɛnyangɛnya asolo waki Jehowa lo mbisha akina ɛnyɛlɔ.
5 Oma lo ɔlɔtɔ anyu ndo ekɔmbɔ k’ɔtɛ: Kadiɛso kɛmɔtshi k’osekaseka akakumiya tɔla takawawɔlaka ndo lɔsɔkɔ lakawɔsɔkaka dikambo dia nde akalɔtaka la loshilambo; oleki lasɔ: wakataka diakinde onɛ nde ekɔ “kanga ekila.” Koko, nde kɔnɛngɔla demba oma lo mboka wɔma ndo kombeta l’awui wa kɔlɔ wa l’andja ɔnɛ wedi. Koko, nde akalembetshiya dia Ɔmɛnyi waki Jehowa mbakinde, ndo di’ɔnɛ lo ɛlɛmbɛ w’eshika w’Ɛmɛnyi mbakandayalamaka. Onde nyu nyekɔ la woho akɔ wamɛ wa lɔkɛlɛngɛ la lo dionga lɔsɔ oka? Ko kana, onde nyu tshikɛka andja waki Satana dihole dia nyofundɛ lɔkɛwɔ lahombanyu ndjela kana tokanyi oka? L’ɔngɛnɔngɛnɔ, sho mɛnaka dia efula ka l’atei anyu mbidjaka wetshelo waki Jehowa lomba ndo kakitwanaka la weho w’ɛlɔtɔ wa mindo wa l’andja ɔnɛ, waonga awɔ kana mode, tonzambi nzambi tawɔ ndo wetshelo awɔ. Mɛtɛ, lo ndjela wetshelo wakatakondja oma lo losanganya la distrike lêke kambeta, sho pombaka mbetawo ɔnɛ diangɔ diasha andja diekɔ la losambi la tɔsɛngiya t’oma le ɛdiɛngɛ.—1 Tim. 4:1.
6 Oma lo ɔsɔnwɛlɔ a tɔkɛnyɔ tanyu: Ambutshi hawohombe mbohɛ ohomba wele lawɔ wa kimanyia an’awɔ dia vɔ sɔna tɔkɛnyɔ tawɔ la tshundju. Onangɛso ɔmɔtshi akandola nkumbo kɛmotshi k’oshika kakinde lo mboka ngandji k’efula. Nkumbo kɛsɔ akalangaka mbo ya lo nyuma, ndo ambutshi a l’atei atɔ wakashaka ɛlɔmbwamelo polo ndo lo kɛnɛ k’endana la tɔkɛnyɔ. Dia dikambo diawɔ, onangɛso akalembetshiya ɔnkɔnɛ ate: ‘Dimi ngɛnangɛnaka dia vɔ wôngake l’elimu wa ntsha kamɛ lo nkumbo. Aha paka dikambo di’ɔnɛ ambutshi kimanyiaka ana dia vɔ ndjalɔngɔsɔla dia sambisha, koko, naka etena kasutshasutsha demba ambokoka, vɔ ngɛnangɛnaka dia mɛngɔla kamɛ, dia tembola mvudu y’ombawɔ diangɔ di’ashidi, kana dia ntshikala paka lakawɔ woho wa kɛnya tsho kana kamba elimu wa l’olui. Lo menda ngandji kokakanawɔ ndo kokawɔ anyawɔ anto, kokaka mbidja otema aha la kandakanda ɔnɛ: lo nshi yayaye, wayotetemala la kɛndakɛnda lo mɛtɛ, oyadi kakɔna kayotomba.’
7 Mɛtɛ, mongaka wenya ɛmɔtshi wele nkumbo k’otondo hakoke tshumana kamɛ dia vɔ sutshasutsha alemba. Ɛlɔngɔlɔngɔ, nyu pombaka ndjashikikɛ, ndo mpotɔ hwe ɔnɛ ɔsɔnwɛlɔ a woho wahombanyu kamba olimu la wenya wa tɔkɛnyɔ eko dui dia mbidja lomba ɔlɔlɔ. Satana eko lo ntsha la weolo ande tshɛ dia munganyia anto efula. Ɛlɔngɔlɔngɔ ndo djekoleko wanɛ wahatatshunde kema la wolo wa shika ekolo lo etsha ande w’edimidimi ndo lo lokeso lande. (2 Kor. 11:3; Ef. 6:11) Ɛlɔ kɛnɛ, Satana kambaka olimu la etakanya a weho la weho dia nyosokoya woho wa nyu tomba oma lo mboka ndo nyokumiya lo lɔsɛnɔ la lokaki lele l’edo alɔ lo ɛngɛnɔngɛnɔ ndo l’akambo wa kɔlɔ.
8 Televiziɔ eko kanga lokeso la wolo efula lakeketsha akambo wa lɔsɛnɔ la paka monga la mbo ya l’emunyi efula ndo lasokoyana l’akambo wa monanyi. Sɛndɛma la alɛdi w’ɛnyama lo wa videyo mbetɛka akambo wa ngala wataleke fulanɛ la awui wa dieyanelo oko tɔkɛnyɔ t’anyanya. Mishiki wa kɔlɔ ka ditshi ndo wa nyɛtɛtɛ amboleka mbekɔnɛ ahole tshɛ. Tolonga taki Satana mɛnamaka di’oko tɔ kema la wolo, tete le, tamboshila la konya nunu ko nunu di’ɛlɔngɔlɔngɔ w’akristo lo monga la tokanyi kana lɔkɛwɔ la kɔlɔ. Dia shika ekolo lo esokoya akɔ, nyu pombaka ndjela losembwe l’ɔlɔlɔ tshɛ. (2 Tim. 2:22) Naka nyu pombaka sembola okanelo anyu a tomba kana lɔkɛwɔ lanyu lo kɛnɛ k’endana la tɔkɛnyɔ, woho akɔna wayonyohomba ntsha na? Okadimbwelo washa omembi w’Esambu vɔ ɔnɛ: “Dimi lakakuyangaka l’utema ami tshe. Tetawoki dimi mbetola uma l’elembe aye!”—Osam. 119:10.
9 Mbekelo ka temɔla anto a weke l’akambo wa tɔkɛnyɔ kana a wɛ̂nya ambekɔnɛ efula nshi nyɛ. Wɔma wa Jehowa ayonyoshimba dia nyu tɛmɔla anto wele kema kokele. Ɛlɔ kɛnɛ, kânga akambo wa monanyi tombwamaka oma le efula k’anto. Kokaka nyu ndjakokɛ oma lo shɛngiya shɔ lo ndawɔ alɛdi wɛnya woho w’eyana anto ndo mishiki wele la tɔsɛngiya ta kɔlɔ. Dia mishiki, La Tour de Garde ka Mɔmbi 15, 1993 akalembetshiya ɔnkɔnɛ: “Mishiki eko woshasha w’oma le Nzambi. Koko, le efula k’anto, vɔ waya oko wɛmbiya wa mindo kana hawoyokoka kakitwana lawɔ. . . . Nyoyadje oko oyango dia kitsha mishiki lo dihole diadiɔ ndo nyetɛ elimu waki Jehowa lokanyi loleki ohomba le nyu. Nyɔsɔnɔlɛ la yongamu tshɛ mishiki walonganyu. Ɔsɔku kete, nyayonga l’akoka wakamba olimu la woshasha akɔ w’oma le Nzambi koko aha wa nânya.”
10 Nyohetsha akambo wa kɔlɔ l’otema ɔtɔi. (Osam. 97:10) Naka nyambokotwama dia ntsha kɔlɔ, nyokanyia dia lokanyi lele la Jehowa dia dikambo diakɔ, ndo kanyia dia etombelo wayoyala: diemi diakiyɛ kôkana, hemo ya dieyanelo yasambanɛ, ɔhɛnyɔhɛnyɔ wa lo tokanyi, oshishwelo wa ndjalɛnya kayɛ wɛmɛmɛ, oshishelo a waɛsɛ l’atei w’etshumanelo. Tanyanemake lo awui watama lo aladiyo ndo wɛnyama (lo televiziɔ, lo sɛndema, lo wa kasɛti ya videyo), lo wa kembo kana lo asawo wakeketsha akambo wa ngala. Tɔtɔnɛke la wanɛ wele Bible mbaelɛka ate “akanga a dinginya.” (Tok. 13:19) Sala ɔsɔnwɛlɔ; sɔnɔla dia mbɔtɔnɛka la wanɛ wele l’atei w’etshumanelo walanga Jehowa kamɛ l’ɛlɛmbɛ ande wa losembwe l’otema ɔtɔi.
11 Eelo, ɛlɔngɔlɔngɔ walanga ngɛnyangɛnya Jehowa mɛtɛ wayolonga dako di’ɔlɔlɔ dia tanema lo Efeso 5:15, 16: “Nyewo ololo uku akendakendanyu, aha uku dinginya, keli uku akanga a yimba. Nyuyatshungweli etena, ne dia nshi nye yeko nshi ya kolo.” Kakɔna kayonyokimanyia dia nyu ‘ndjalama ɔlɔlɔ’ lo kɛnɛ k’endana la ohamelo anyu lo nshi y’ekomelo nyɛ na?
12 Nyoyakotsha lo ahombo anyu wa lo nyuma: Lo Mateu 5:3, NW Yeso akate ate: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le wane weya ehomba awɔ wa lo nyuma.” Ndo nyu lawɔ, nyu kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka nyu mbeyaka ɔnɛ nyeko l’ahombo wa lo nyuma. Dia kotsha ahombo akɔ, nyu pombaka ndjasha l’osalosalo tshɛ l’olimu wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ, nɛ dia otshelo ɔsɔ keketshaka mbetawɔ lo akambo w’ekama.—Rom. 10:17.
13 Oko adieyanyu, kema yana ya dui dia sambisha tena tshɛ lo ndjela akambo weta. Ondo l’etenyi koleki woke, dikambo sɔ tshamaka oma lo mbahɛ asolo ladiko. Omalɔkɔ, nyonge l’otema wolo. Naka nyu ndjasha l’olimu tena tshɛ, kete hanyotahɛ asolo l’olongo lo kɛnɛ k’endana l’akoka anyu wa sambisha.
14 Nyɔsɛ tɛdikɔ ta sambisha l’apandjudi wa l’atei w’etshumanelo wanɛ wambekesanɛ efula l’olimu, oko ambatshi mboka wa pondjo la dinondo. Hokɛ tui ɔlɔlɔ lo asawo awɔ, ndo lo woho wakadimolawɔ lo tamu. Nyokambe olimu la dibuku Comment raisonner ndo l’alako washama lo Olimu aso wa Diolelo. Lo nshi ya la ntondo, nyayonyomokondja ɛngɛnɔngɛnɔ w’efula watomba oma l’osambishelo ne dia nyu nyayoshaka Jehowa kɛnɛ tshɛ kakokanyu mbosha.—Etsha 20:35.
15 Amɔtshi wakakambe olimu la diaaso diaki lawɔ lo sambisha la kalasa ndo wakakumi lo mbetɛ anto ambeki. (Mat. 28:19, 20) Okristo ɔmɔtshi w’ɔlɔngɔlɔngɔ akate ate: “Tena diakimi komongaka l’olimu, laki la diaaso di’efula dia sambisha, djekoleko lo nshi y’afɛstɔ. Lam’akamakitsha ekanda wakimanyia dia mpotɔ Bible ladiko di’okala ami wa lo kalasa, lakakotola yambalo ya anyami efula dia vɔ mbokami wembola di’ekanda akɔ.” L’ɔkɔngɔ, ambeki efula ndo wetsha a womoto nde lawɔ wakayotatɛka mbɔtɔ lo sanganya y’akristo. Ombetsha a womoto akahame polo ndo nde ndjolongola batismu. Jehowa ngɛnangɛnaka efula etena katombwama lokombo lande oma le ɛlɔngɔlɔngɔ wele oko nyu.
16 Woho okina wakimanyia dia ndjakotsha l’ehomba anyu wa lo nyuma ele dia mbeka nyuamɛmɛ onto l’onto. Dia ngɛnyangɛnya otema waki Jehowa, pombaka sho kondja diewo diawenda, di’endana l’eyango ande ndo l’ɛlɛmbɛ ande. Onde nyu ndjatshungolɛka wenya dia wekelo anyu w’onto l’onto oka? Onde nyu mbekaka tena tshɛ, oko atonyɔlɛkaka tena tshɛ oka? (Joani 17:3) Onde nyekɔ la dikongɛ dia wadelo wa Bible, onto l’onto lo woho ande ladiko dia nɛ dia lo Kalasa k’olimu wa teokrasi oka? Onde nyu ndjalɔngɔsɔlaka dimɛna dia sanganya tshɛ oka? Onde nyu mbadiaka Réveillez-vous! la La Tour de Garde tena tshɛ oka? Onde nyu kondjaka wenya wa mbadia ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Les jeunes s’interrogent . . . ” lo woho wotshikitanyi ndo mbadiaka tɔvɛsa tshɛ ta Bible tatanema lɔkɔ oka? Tanyohɛke dibuku di’oshika diakatondja la Société di’ehomba anyu wa lo nyuma nɛ: Les jeunes s’interrogent —Réponses pratiques. Ɛlɔngɔlɔngɔ w’akristo ndo ambutshi awɔ wa l’andja w’otondo wakafunde ekanda dia mbewoya ɔnɛ dibuku diakɔ diakakimanyia dia mbasukanya la Jehowa.
17 Etena kadianyu Bible l’abuku wakimanyia dia mpotɔ Bible, vɔ nyotelaka diaki Jehowa, dia kɛnɛ kasangoyande ndo di’eyango ande. Nyoyambole dia ohomba wele la kɛnɛ k’ekanyu. Nyɔtɔnganyia kɛnɛ kadianyu la kɛnɛ kakanyashile la mbadia. Dui sɔ nɔmbaka dia kana lomba ɔlɔlɔ. Okanelo kimanyiaka dia awui wambonyokondja wakɛtsha etema anyu ndo nyosokoya di’aha nyu kɔma anya. —Osam. 77:12.
18 Sho ngɛnangɛnaka dia mɛna ɛlɔngɔlɔngɔ weya ehomba awɔ wa lo nyuma wonya ɔnɛ wɔtɔwɔ lo sanganya ya l’etshumanelo. Ɛlɔngɔlɔngɔ w’akristo le: nyu kokaka keketsha akina lo mbishaka waɛmbwɛlɔ w’eshika tena tshɛ diatshama sanganya. Nyosangoya dia mbishaka kânga diɔmbwɛlɔ ɔtɔi lo losanganya la losanganya. Nyotonge lɔngɛnyi la wangasanu l’akristo wa lo nɔnga tshɛ lo mongaka lawɔ l’asawo wekeketshelo la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa sanganya. (Heb. 10:24, 25) Okristo ɔmɔtshi w’ɔlɔngɔlɔngɔ akalembetshiya dia: ambutshi ande wakôkeketshaka dia nde sawolaka l’ɔnangɛso ɔmɔtshi kana kadiɛso kowôle lo losanganya la losanganya tshɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, nde ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbeya akambo efula aha paka dia mbɔtɔnɛka la ɛlɔngɔlɔgngɔ wa l’etshumanelo eto.
19 Nyonge l’eyango wa lo nyuma: Nde kandji di’ɛlɔngɔlɔngɔ efula wekɔ lo sɛna aha l’oyango ndo ɛlɔmbwamelo lee! Ko onde, kema ɔlɔlɔ dia ndjaoka ɔnɛ wɛ ambokotsha eyango wa teokrasi wakayadjɛ oka? Eyango akɔ wayelama lo mbɔtɔnɛ l’osase wa wetshelo w’oma le Nzambi wayonyɔngɛnyangɛnya tatɛ kakianɛ ndo wayonyokonya lo panda ka pondjo.—Ond. 12:1, 13.
20 Etena kayadjɛnyu eyango, nyowaetɛ oko awui wahombanyu nɔmbaka. Nyewoya ambutshi anyu ndo dinondo. Nyoyaɛdikole, nyɛdikole akoka anyu, ndo nyoyele eyango wakokanyu kotsha lo ndjela kɛnɛ kenyu la wolo wa kotsha, koko aha lo ndjaɛdinya l’onto okina. Tshɛ kaso, sho tshikitana, oyadi lo demba, lo lomba, lo longandji ndo lo nyuma. Omalɔkɔ, tanyoyangake dia ntsha oseka dui tshɛ diatsha onto okina la wolo.
21 Eyango akɔna ɛmɔtshi wakokanyu ndjashikikɛ dia mbakotsha na? Naka w’atakumi opandjudi kana atalongola batismu, lande na k’eyɛ hasangoya dia ndjâla na? Naka w’aya opandjudi, kokaka wɛ shikikɛ ɔnɛ layetshaka wenya ɛsɔ kapanda l’olimu wa sambisha. Nyoyange woho wa nyu koma embetsha wambololɔ l’olimu a waembwelo w’eyoyo lo monga l’oyango wa nɔmbɔla ombeki ɔmɔtshi wa Bible. Naka w’amboshila la nongola batismu ko akɔ̂tɔ lo kalasa, lande na kahayakoke ndjala ombatshi mboka wa tshanda lo nshi ya vakashi na? Eko “lotumu efula l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.”—1 Kor. 15:58, NW.
22 Ekimanyielo k’ambutshi kekɔ ohomba: Ɛlɔngɔlɔngɔ wa l’etshumanelo hawohombe mɛna di’oko wekɔ ana wa tshike lo weolo wadjawɔ dia kondja lɔsɛnɔ. Oma l’ekimanyielo k’ɔlɔngɔswamelo ande, Jehowa mbishaka ɛlɔngɔlɔngɔ alako wahomba mbakimanyia dia vɔ mbeya pomɛ ntolo yawɔ lo ndjela akambo w’eta ndo dia vɔ nɛmbia ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Mɛtɛ, ambutshi wamboshila la nongola batismu mbele l’ɔkɛndɛ w’etatelo dia kimanyia an’awɔ woho wa vɔ mbɔsa adesiziɔ w’amɛna. Lo 1 Koreto 11:3, Bible mbishaka omi ɔkɛndɛ w’owandji wa nkumbo kana wa lo luudu. Omalɔkɔ, lo nkumbo y’akristo, wadɛnde, lo mbosha lonya l’otema ɔtɔi, ayowokimanyia dia nde mbɔsa tɛdikɔ dia ndakanya ana ɛlɛmbɛ a Nzambi. (Ef. 6:4) Dia mbidja, nde mbahokolaka l’otema ɔtɔi omak’etatelo ka lɔsɛnɔ lawɔ. Lam’ele wɔɔngɔ w’ɔna nunaka mbala shato lo ɔnɔnyi a ntondo, ambutshi hawohombe mɔnyɔla akoka wa mbeka wele l’ana a totshitshɛ. (2 Tim. 3:15) Lam’atole ana, ambutshi pombaka mbaetsha dia vɔ mboka Jehowa ngandji ndo dia vɔ sɔnga lɔngɛnyi lasawɔ lande.
23 Lo losanganya la distrike “Wetshelo w’oma le Nzambi,” sawo dimɔtshi diaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Kamba dia êko ka nkumbo kayɛ.” Diakɔ̂mbɔla tokanyi tele ohomba efula le ambutshi ndo akawaɛnya weoho wotshikitanyi dia kimanyia an’awɔ. Dui dia ntondo diahomba ambutshi ntsha ele dia vɔ mbisha ɛnyɛlɔ. Ekimanyielo ka lo nyuma kahombayɛ mbisha an’ayɛ ele dia mbasha ɛnyɛlɔ, lo dihole dia paka tshɔbɔlaka tshɔbɔla tsho lo kɛnɛ kahombama sala kana aha sala. Mbisha ɛnyɛlɔ kɛdikɛdi, ladiko di’akambo wayosala, mɛnya elowa wa lo nyuma otsha le wadɛyɛ l’anayɛ. (Ngal. 5:22, 23) Efula wakahotɔ vɔamɛmɛ ɔnɛ: nyuma ka Nzambi eko wolo w’efula wasokoyana otsha l’ɔlɔlɔ. Tɔ kokaka kokimanyia dia wɛ tɔlɔnganya tomba ndo etema w’anayɛ.
24 Losanganya lakɔ akɛnya nto dia ambutshi pombaka mbisha ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ k’endana la wekelo w’onto ndamɛmɛ, lo wɔtwɛlɔ wa lo sanganya ndo otombelo wa l’olimu wa sambisha tena tshɛ. Naka wɛ tɛkɛta la wangasanu tshɛ dia kɛnɛ k’endana la mɛtɛ la ngelo, naka wɛ ekɔ la tshete l’olimu wa sambisha ndo kɔkɔmalaka lo wekelo ayɛ wɛmɛmɛ, kete an’ayɛ wayokeketshama dia vɔ ndjasha l’akambo wa lo nyuma.
25 Naka vɔ nɔngɔswama la yongamu, kete wekelo wa Bible wa lo nkumbo wasalema tena tshɛ ndo watondja elowa w’ɔlɔlɔ mbeyaka monga la lowando ndo ɔngɛnɔngɛnɔ; ndo vɔ kokaka kakatanya ase nkumbo. Onga l’etena ka kɛtsha etema w’anayɛ. (Tok. 23:15) Kânga mbele nkumbo efula tanaka tena dia nɔngɔsɔla wekelo awɔ wa La Tour de Garde lobingu tshe, tena dimɔtshi, ayonga dimɛna dia tshimbatshimbaka lo dihombo dimɔtshi di’eyama diele la nkumbo. Oka wembola ɛmɔtshi wakimanyia dia mbeya lokanyi l’onto l’onto ndo longa olowanyelo w’onto l’onto: dui sɔ mbelaka ekeketshelo k’efula ndo l’etena kakɔ kamɛ wɛ ayeya akambo akina efula. Le owandji wa nkumbo, kema dikambo dia tshitshɛ dia nɔmbɔla wekelo wahomba kimanyia ase nkumbo tshɛ. Nde difuto dia mbaɛna oko atawahame vɔ tshɛ kamɛ lo nyuma lee! Lo ntsha dia onto l’onto endani l’awui akɔ, wayetɛ nkumbo kayɛ dihole di’ɔngɛnɔngɛnɔ.
26 Olakanyelo wasungana, ndo washama la ngandji tatɛ kakianɛ ekɔ ohomba w’efula dia kokɛ̂ nsɛnɔ y’ananyu. (Tok. 22:6) Mbokɛmaka hwe lasɔ dia, ondo ɔsɔ mbele wetshelo woleki ohomba efula wayohombaka mbishaka nshi tshɛ. Tanyɔfɔnyake dia ekimanyielo hoyala dia nyu ntsha olimu akɔ woyaemale ndo w’ohomba ɔsɔ. Nyoyange dia mbɛkama l’etondo tshɛ le Jehowa dia nde nyɛnya woho wahombanyu kotsha ɛkɛndɛ anyu wa lo nkumbo. Koko, ɔsɔ kema ekomelo a shimu. Ladiko dianyu, anto akina kokaka mbela ekimanyielo k’oshika.
27 Kɛnɛ kakoka anto akina ntsha: Dinondo kokaka mbɔtshiya ɛlɔngɔlɔngɔ kamɛ ndo ambutshi awɔ l’elimu emɔtshi wele oko wɔmbɛ̂lɔ wa Mbalasa ka Diolelo. Nyokeketsha ana lo tena diasalema sanganya. Etena kasalawɔ asawɔ awɔ wɔtshiya anto tshɛ lɔkɔ lam’eta losanganya l’olimu, dinondo l’akambi w’olimu wayohomba shishima takunakɛnda t’emɛ anya awɔ l’olongo. Naka diaaso diekɔ, hakɛ ɛlɔngɔlɔngɔ wele la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ lo waɛnyɛlɔ wayowohomba sala l’ambutshi awɔ. Kana, wɛ kokaka mbaoka wembola kânga mbalɔmba dia vɔ mbisha waɛmbwɛlɔ wa tomondo mondo.
28 Tanyaholake tomba lo weolo wadja ɛlɔngɔlɔngɔ. Vɔ kimanyiaka dia ndowanya elimu ɛmɔtshi wa l’etshumanelo. Oma lo lɔkɛwɔ lawɔ l’ɔlɔlɔ, efula ‘wekɔ eshimbedi w’olakanyelo waki Nzambi, Ombitshi aso.’ (Tito 2:6-10) Nyohotɔ dimɛna dia ekɔ ohomba efula mandola ɛlɔngɔlɔngɔ washa lonya lawɔ, kânga lo woho wa tshitshɛ. Dui sɔ mbakeketshaka dia vɔ ndjalɔngɔsɔla ndo tetemala la mbidja weolo awɔ. Lolango lawaokanyu heyama mbɛdikola. Dinondo, akambi w’olimu, mbala ngana yakanyasawola l’ɛlɔngɔlɔngɔ wa l’etshumanelo dia mbândola dikambo di’asawo awɔ wakawasale lo losanganya lɔmɔtshi na?
29 Ambatshi mboka, woho akɔna wahombanyu mbela ekimanyielo kanyu na? Lande na kenyu hanyokoke nyomenda dikongɛ dia wenya anyu woho wambidja akɛnda wakɔtɔ kalasa l’atei la dikɔlɔ dimɔtshi kana lo wikɛndɛ na? Onde nyu tɛkɛtaka la wangasanu tshɛ di’olimu anyu wa lo tena ndo lo tena oka? Onde nyu mɛnyaka oma lo waonga anyu ɔnɛ olimu wa sambisha nyɔngɛnyangɛnyaka oka? Onde, nyu nɔmbaka ekimanyielo le akina, djekoleko le ɛlɔngɔlɔngɔ aha la tshimba tshimba oka? Etena kasambishanyu lo luudu la luudu, onde ɛtɛkɛta anyu keketshanaka ndo w’eshika mbewɔ oka? Naka ɔsɔku mbediɔ, kete oko wenyu ambatshi mboka, ndo nyu lawɔ mbasha lonya lo olimu wa ndakanya ndo w’ohomba efula lasaso.
30 Onto tshɛ la l’etshumanelo pombaka kanɛ̂ ɛlɔngɔlɔngɔ la wangasanu di’olakenyelo awɔ w’ohomba ɔsɔ. Onde hanyokoke mbɔsa tɛdikɔ t’eshika woho wa sambisha lawɔ oka? Onde hanyokoke vusola lawɔ mbɔtwɛlɔ kɛmɔtshi di’olimu wa sambisha lo luudu la luudu oka? Onde nyu mbeyaka woho wa keketsha sango di’endana l’elimu wa lo nyuma etena katanyasambisha l’ɛlɔngɔlɔngɔ oka? Opandjudi tshɛ pombaka mbeya dia kânga ɛtɛkɛta wa lotutsha kokaka mbɛdiya yambalo y’ɔlɔngɔlɔgnɔ otsha lo tɛdikɔ t’eshika t’endana l’eyango wa lu nyuma dia ɔlɔlɔ ande wa pondjo.
31 Nyoke ekolo: Ɛlɔngɔlɔngɔ, tambonyokeketsha dia nyu monga la yambalo lo wetshelo waki Jehowa ndo dia nyu tonaka nshi tshɛ kɛnɛ kasha andja ɔnɛ. Nyoyahembe tena tshɛ lo mbɛdikola waonga anyu ndo longandji lanyu. Ngande wele lokanyi lanyu lo kɛnɛ k’endana la Jehowa ndo dia kɛnɛ kakongande oma le nyu lo lɔsɛnɔ la lushi la lushi na? Onde nyu ndɔshaka tɔsɛngiya ta tokanyi taya oma le Satana la weolo anyu tshɛ oka? (1 Tim. 6:12) Lam’ele omak’otema, anto tshɛ, ndo ɛlɔngɔlɔngɔ lo woho wotshikitanyi kombolaka dia mbetawɔma le wanɛ wa lo lɔlɔnga lawɔ, onde wɛ pembamaka dia ntsha kɔlɔ, oko adisala anto efula oka? (Etom. 23:2) Otomami Paulo akeyaka dia andja sokoyaka akristo la wolo tshɛ dia vɔ ndjela mboka y’andja akɔ.—Rom. 7:21-23.
32 Pombaka monga l’otema wolo dia mbika ekolo lo tɔsɛngiya t’andja, dia tshikitana la anyanyu wa l’andja, ndo dia nama wetshelo waki Nzambi. Anto wa lo nshi ya ntondo wakadja dia ntsha ngasɔ. Tokani diaki Noa, kanga otema wolo. Nde akamia andja w’otondo oma lo mbetawɔ kande lo ndjakakitola l’atshi w’akambo wa kɔlɔ wa l’etena kande. (Heb. 11:7) Nyɔlɔsha la wolo tshɛ nɛ dia dui sɔ diekɔ ohomba mɛtɛ. Tanyoyelake ɛnyɛlɔ k’akanga w’ɛhɔdu, tosuasua, akanga a wɔma watayele paka elui w’anto wele Satana mbatalɔmbɔla. Koko, nyoyange dia sanganaka l’olui a wanɛ wɛnama anto w’ɔlɔlɔ lo washo waki Jehowa. (Fil. 3:17) Nyoyadinge l’angɛnyi wayɔtɔ lanyu lo andja w’oyoyo wakalakema oma le Nzambi. (Fil. 1:27) Tanyohɛke dia mboka ɔtɔi keto mbatɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.—Mat. 7:13, 14.
33 Naka sho ngɛnangɛnaka dia mɛna woho wele ɛlɔngɔlɔngɔ wekɔ lo tombola ndo mbisha Nzambi kɛnɛmɔ, nde ɛngɛnɔngɛnɔ wayondoleka monga lawɔ ndamɛmɛ lee! Tamu kema dia Jehowa ngɛnangɛnaka lo mɛna woho wayasha ɛlɔngɔlɔngɔ la tshamba diko l’olimu wa sambisha eyango ande a diambo. Ɛlɔngɔlɔgnɔ akɔ wekɔ “ushasha” waki Otungi, ndo nde mbakombwɛka paka lokolo l’ɔlɔlɔ. (Osam. 127:3-5; 128:3-6) Ɛnya woho akɔ wamɛ wa lolango lele la She, Kristo Yeso aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mbɔtɔnɛ l’akɛnda, ndo nde akatanyi wenya wa mbakeketsha dia vɔ kambɛ Jehowa. Nde akawaoke ngandji ka mɛtɛ. (Mako 9:36, 37; 10:13-16) Onde sho mbɔsaka ɛlɔngɔlɔngɔ aso woho akɔ wamɛ a waɔsa Jehowa nde la Kristo Yeso oka? Onde ɛlɔngɔlɔngɔ wa lo tshumanelo diaso mpotɔka hwe woho akɔna wele Jehowa l’andjelo mɛnaka kɔlamelo yawɔ ndo ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kashawɔ oka? Pombaka mandola ɛlɔngɔlɔngɔ ndo mbâkeketsha dia vɔ ngɛnyangɛnya Jehowa lo ndjela eyango wa lo nyuma. Ɛlɔngɔlɔngɔ, nyoyele eyango wayonyokundjia ɛtshɔkɔ ɛlɔ kɛnɛ ndo lo nshi yayaye!