Tshapita 22
Otetemalake Sambisha Dui dia Nzambi la Dihonga
OLEKANYI ɛnɔnyi 4 000 wa l’ɔkɔndɔ w’anto, ndoko lushi lakɛnyi anto akambo wa mamba oko wanɛ waki oma la salema. Ɔna Nzambi hita, Yeso Kristo, akakitama oko Nkumekanga kayoyolɛ kɛtɛ k’otondo. Kânga mbakadiakema Yeso oma lo tɔsɛngiya t’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakohetshaka, Jehowa akawolola oma l’edo. Oma lo tshimbo yande mbayokoka anto kondja panda kayowatɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. Koko, etena kakatatɛ ambeki wa kɔlamelo waki Yeso sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo sɛkɛ, vɔ wakahomanaka la wekamu wa mamba. Ntondotondo, apɔstɔlɔ ahende wakadjama lo lokanu, ko l’ɔkɔngɔ diko, apɔstɔlɔ tshɛ wakayodjamaka lo lokanu. Vɔ wakakɔmama eshingɔ ndo wakawadjangɛ di’aha sambisha lo lokombo la Yeso. (Etsha 4:1-3, 17; 5:17, 18, 40) Kakɔna kakawahombe sala na? Otondoyala wɛ aki lo dihole diawɔ, kakɔna kotoyosala na? Onde wɛ ototetemala sambisha la dihonga oka?
2 L’ɔnɔnyi 1914 T.D., dikambo dioleki diambo l’andja w’otondo diakasalema. Diolelo diaki Nzambi diele l’anya wa Yeso Kristo diakashikikɛma l’olongo l’etena kɛsɔ. L’ɔkɔngɔ diko, Satana l’ɛdiɛngɛ ande wakakadjema oya la kɛtɛ. (Eny. 12:1-5, 7-12) Nshi y’ekomelo ya dikongɛ di’etena kɛnɛ dia kɔlɔ yakatatɛ. Kem’edja nto Nzambi ayoshila dikongɛ di’akambo diaki Satana oshiki. (Eny. 12:12) Ehandɔ wayokondja akoka wa sɛna pondjo. Lo ndjela okotshamelo wa sangwelo di’oma l’etatelo diaki Nzambi, kɛtɛ k’otondo kayokadimɔ paradiso. Naka wɛ amboshilaka mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ lɔsɔ, kete wɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa lisambisha le anto akina. (Mat. 24:14) Ko akambo akɔna wayotohomana layɛ wahombayɛ nongamɛ na?
3 Kânga mbele anto amɔtshi wayokolongola l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia wɛ ekɔ lo sambisha Diolelo, anto efula hawotodja yimba kânga yema. (Mat. 24:37-39) Akina kokaka kɔ̂la kana ndɔshana efula l’olimu wasalayɛ. Yeso akate ɔnɛ lohetsho kokaka ndja oma le wanɛ w’otɔ layɛ. (Luka 21:16-19) Wɛ kokaka pomana la lohetsho lakɔ l’olimu ayɛ kana lo kalasa. Lo bɛtshi efula dia lo kɛtɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo sekɛma osekɛmasekɛma oma le lɛɛta. Lam’ayoyohomana l’ɔtɔi ɔmɔtshi a l’atei w’akambo asɔ kana akambo asɔ tshɛ, onde wɛ ayotetemala sambisha Dui dia Nzambi la dihonga oka?
4 Aha la tamu, wɛ nangaka ndjâla okambi a Nzambi wele la dihonga. Koko, amɔtshi wakakanaka ɔnɛ ndoko dikambo diayowakaloya ɛkɔngɔkɔngɔ, wakayomɔka oma l’ɔnɔngɔ w’apandjudi wa Diolelo. Lo woho wotshikitanyi, anto akina, wele la diki mbala mɔtshi, wekɔ lo tetemala la kambɛ Nzambi l’ohetoheto aha la pekɔ. Woho akɔna wakokayɛ mɛnya dia wɛ ekɔ l’atei a wanɛ wele “[nge lo mbetawɔ, NW]” na?—1 Kor. 16:13.
TATOYAƐKƐKE LO WOLO ASO HITA
5 Mɛtɛ, akambo efula wekɔ walɔmbama dia ndjâla okambi a Nzambi wa kɔlamelo. Koko, dikambo dioleki ohomba l’atei w’akambo asɔ tshɛ ele ndjaɛkɛ le Jehowa ndo lo kɛnɛ kakandalɔngɔsɔla. Woho akɔna akokaso mɛnya wɛkamu wa ngasɔ na? Yoho yokokiso mɛnya wɛkamu akɔ ele wɔtwɛlɔ wa lo sanganya ya l’etshumanelo. Afundelo tokeketshaka di’aha sho minya sanganya yakɔ yimba. (Heb. 10:23-25) Wanɛ wele, kânga mbakawanyɔkwama oma le anto kana pɛnyahɛnyama, koko wakatshikala Ɛmɛnyi wa Jehowa wa kɔlamelo, wakayatshutshuyaka dia mbɔtɔka lo sanganya mbala la mbala kâmɛ l’anyawɔ atɛmɔdi. Ewo kaso k’Afundelo pamaka lo sanganya shɔ, koko aha saki ka têka dikambo di’oyoyo katotshutshuya otsha lɛkɔ. (Ɛdika la Etsha 17:21.) Sanganya yakɔ tokimanyiyaka dia sho ndeka mbɔsa mɛtɛ yambotôshihodiaka la nɛmɔ, ndo yɔ totshutshuyaka dia sho ndjikitanyiya. Ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Yeso ndekaka tɔtɔmiyama lo wɛɔngɔ aso ndo l’etema aso oma lo sanganya yakɔ. (Ef. 4:20-24) Yɔ tosukanyaka suke suke l’anangɛso Akristo kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ ndo sho keketshamaka dia tetemala la sala lolango la Nzambi. Nyuma ka Jehowa tɔlɔmbɔlaka oma lo tshimbo y’etshumanelo, ndo oma l’ekimanyielo ka nyuma kakɔ mbele Yeso l’atei aso l’etena katotosanganaka lo lokombo lande.—Eny. 3:6; Mat. 18:20.
6 Onde wɛ ekɔ lo mbɔtɔ esangɔ l’esangɔ lo sanganya tshɛ ndo ekɔ lo kitanyiya kɛnɛ kekayɛ lo lɔsɛnɔ layɛ oka? Mbala mɔtshi, l’etena katosekɛmaka olimu, tôngaka ohomba wa mbɔtɔka sanganya lo tolui ta totshitshɛ lo mvudu y’anto amɔtshi. Ahole la wenya wa sanganya kokaka tshikitana ndo ondo mbeyaka tofukutanya, nɛ dia sanganya mɔtshi mbɔtɔmaka l’otsho w’efula. Koko, kânga mbakokayɔ mbasanya kana mbakonya lo wâle, anangɛso l’akadiyɛso wa kɔlamelo mbidjaka weolo awɔ tshɛ dia tanema lo losanganya tshɛ.
7 Sho kokaka nto mɛnya wɛkamu aso le Jehowa lam’ayotɔ̂lɔmbaka—aha l’ɔnɛ aya oko mbekelo kana dɔmbɛlɔ diele oko shimu, koko l’eshikikelo k’ɔnɛ tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo ka Nzambi. Onde wɛ salaka dikambo sɔ oka? Yeso akalɔmbaka mbala la mbala l’etena kakandasalaka olimu ande wa la kɛtɛ. (Luka 3:21; 6:12, 13; 9:18, 28; 11:1; 22:39-44) Ndo nto, l’otsho la ntondo ka nde panema l’otamba, nde akakeketsha ambeki ande ate: “Nyosenaki, nyolombaki, nyutukoko l’ehimba.” (Mako 14:38) Naka tambohomana l’anto efula wahadje ndoko yimba lo losango la Diolelo, kete dikambo sɔ kokaka monga ohemba wakoka totshutshuya dia sho ndjohekɔ olimu aso. Naka anto wambotɔsɔka kana wambotɔhɛnyahɛnya otamanya, ondo sho mbeyaka ndjohembama dia diha enyɔ ɔnɛ kele têwɔ ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Koko, naka tayɔlɔmba dia sho kondja nyuma ka Nzambi dia tɔ tokimanyiya woho wa sho tetemala sambisha la dihonga, kete tayoyakokɛ di’aha ndjɔkɔ l’ohemba ɔsɔ.—Luka 11:13; Ef. 6:18-20.
ƐMƐNYI W’AHONGA
8 Dibuku di’Etsha diekɔ la wahɔ wa lânde le so sho tshɛ. Diɔ diekɔ lo kɔndɔla woho akɔna wakatondoya apɔstɔlɔ l’ambeki wa ntondo ekakatanu, vɔ anto waki la saki yɔfɔnyi la nyɛ yele laso, ndo woho wakawɛnya dia vɔ waki ɛmɛnyi wa Jehowa w’ahonga ndo wa kɔlamelo. Tɔsɛdingole etenyi kɛmɔtshi k’ɔkɔndɔ akɔ kâmɛ l’ekimanyielo ka wembola wayela ndo l’avɛsa woshilami. Etena kasɛdingolaso akambo asɔ, kendake ndo woho wakokayɛ kondja ɛlɔlɔ w’oma lo kɛnɛ keyɛ lo mbala.
Onde apɔstɔlɔ waki ambeyi w’ekanda wa tomanamana oka? Dihonga diaki lawɔ dia ntokomɛ oseka dikambo tshɛ, onde vɔ wakotɔ ladiɔ l’otɔ oka? (Etsha 4:13; Joa. 18:17, 25-27; 20:19)
Kakɔna kakakimanyiya Petero dia nde tɛkɛta la dihonga la ntondo ka tuminadi t’Ase Juda takânya Ɔna Nzambi mingu mɔtshi la ntondo na? (Etsha 4:8; Mat. 10:19, 20)
Kakɔna kakasalaka apɔstɔlɔ lo mingu yakete la ntondo ka vɔ tɔlama la ntondo k’Ase Sheke na? (Etsha 1:14; 2:1, 42)
Etena kakawadjangɛ emboledi di’aha vɔ sambisha lo lokombo la Yeso, ngande wakakadimola Petero la Joani na? (Etsha 4:19, 20)
L’ɔkɔngɔ wa vɔ tomba oma lo lokanu, akɔna akawalɔmbɛ ekimanyielo nto na? Onde vɔ wakɔlɔmbɛ dia nde kumiya ɔhɛnyɔhɛnyɔ, ko dikambo diakɔna diakawɔlɔmbɛ na? (Etsha 4:24-31)
Woho akɔna wakakimanyiya Jehowa ekambi ande lam’akahembe atunyi dia mbidja wekamu lo olimu w’esambishelo na? (Etsha 5:17-20, 33-40)
Woho akɔna wakɛnya apɔstɔlɔ dia vɔ wakashihodia ɔkɔkɔ wakawatshungɔ oma lo lokanu na? (Etsha 5:21, 41, 42)
Kânga mbakadiangana ambeki efula l’ɔtɛ w’ɔhɛnyɔhɛnyɔ w’efula, kakɔna kakawatetemalaka sala na? (Etsha 8:3, 4; 11:19-21)
9 Lotumu lawɔ l’endana la lokumu l’ɔlɔlɔ kokambema okambema kambema. Suke l’ambeki 3 000 wakabatizama lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D. “Embetawudi, elui w’apami la w’amantu, wakatafulanelaka le Khumadiondjo.” (Etsha 2:41; 4:4; 5:14) L’ɔkɔngɔ diko, wakayokaka sango y’ɔnɛ: Saulo ka la Tarsɛ, ɔmɔtshi a l’atei a wanɛ wakalekaka mbahɛnyahɛnya, aya Okristo ndo ndamɛ aki lo sambisha akambo wa mɛtɛ la dihonga. L’ɔkɔngɔ diko, wakayolekaka mbêya oko ɔpɔstɔlɔ Paulo. (Ngal. 1:22-24) Lotumu lakatatɛ salema l’eleko ka ntondo koshila. Lo “nshi y’ekumelu” nyɛ, lotumu lakɔ layohama efula polo ndo l’atshuku tshɛ wa lo kɛtɛ. Sho tekɔ la diɛsɛ dia mbidja lokolo laso l’olimu ɔsɔ, ndo lo sala dikambo sɔ, sho kokaka kondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ ɛmɛnyi wa kɔlamelo wakakambaka olimu ntondo kaso.
10 Etena kakeke Paulo akambo wa mɛtɛ lo kɛnɛ k’endana la Yeso, nde kotshindjatshindjaka akambo. “Kem’edja ndi akasambisha dikambu dia Jesu . . . ati: On’a [Nzambi, NW] kendi.” (Etsha 9:20) Nde aki la lowando lo ngandji ka mamba kakawɛnya Nzambi, ndo akeye ɔnɛ onto tshɛ aki l’ohomba wa lokumu l’ɔlɔlɔ lakinde oma la nongola. Lo ndjela etshelo ka lo nshi yakɔ, oko wakinde Ose Juda, nde akatshɔka lo tɛmwɛlɔ, lɛnɛ akasanganaka asekande w’Ase Juda dia nde tâsambisha. Nde akatasambishaka ndo lo luudu la luudu, akatâkanaka l’anto yimba l’ahole wa kituka. Ndo nto, nde akalangaka ntshɔ otsha lo bɛtshi dikina dia kɛtɛ dia tosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.—Etsha 17:17; 20:20; Romo 15:23, 24.
11 Paulo aki la dihonga koko aki ndo la shɛnɔ, ndo sho pombaka monga ngasɔ. Lam’akandatɛka Ase Juda, nde akasanyaka ndo dikambo di’alaka wakalake Nzambi watshɛwɔ. Lam’akinde la ntondo k’Ase Grɛkɛ, nde akatɛkɛtaka di’akambo wakawekesanɛka lawɔ. Mbala mɔtshi, nde akasanyaka woho wakandayekaka mɛtɛ, dia sambisha anto akina oma l’ɛnyɛlɔ kande. Nde akalembetshiya ate: “Dimi latutshaka akambu tshe dia lukumu l’ololo, dia dimi kundja yema loko.”—1 Kor. 9:20-23; Etsha 22:3-21.
12 Oma lo lohetsho lakatombaka lo dikambo dia lokumu l’ɔlɔlɔ, akayɛnamaka ɔlɔlɔ efula dia ntshɔ dia tosambisha l’ahole akina kana lo mbilo kina, Paulo kokandakanda dia sala dikambo sɔ, koko nde konyangaka ewanu a wenya tshɛ nde l’atunyi wa mɛtɛ. (Etsha 14:5-7; 18:5-7; Romo 12:18) Ndoko lushi lakandoke sɔnyi lo dikambo dia lokumu l’ɔlɔlɔ. (Romo 1:16) Mɛtɛ, Paulo kɔngɛnangɛnaka di’atunyi ande watawɔtɛngaka kana watâwɔhɛnyahɛnyaka, koko nde “akakikitala le [Nzambi kaso, NW]” dia nde tetemala sambisha. Kânga mbakandahomanaka l’ekakatanu, nde akate ate: “Keli Khumadiondjo akemala la mi, akankikitsha, dia dimi mvutela antu diui ololo.” (1 Tes. 2:2; 2 Tim. 4:17) Owandji w’etshumanelo k’Akristo, Nkumadiɔndjɔ Yeso, ekɔ lo tetemala tosha wolo wahombama l’olimu wakandalake wahomba salema lo nshi yaso nyɛ.—Mako 13:10.
13 Sho tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wahombaso tetemala sambisha Dui dia Nzambi la dihonga, oko wakadisale Yeso Kristo l’ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo waki l’eleko ka ntondo. Dikambo sɔ hadiolembetshiya ɔnɛ sho pombaka salaka akambo otshatsha kana ndjâla ekonda. Kema ohomba mɔnyɔla anto kana mbatshutshuya dia vɔ mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ naka vɔ hawolange. Koko, hatohombe pekɔ l’ɔtɛ w’ɔnɛ anto hawodje yimba, ndo hatokoke tshûwala oma lo lohetsho l’anto. Oko akasalaka Yeso, sho tekɔ lo talowola Diolelo dia Nzambi oko lowandji ɔtɔi lakoka mbolɛ kɛtɛ k’otondo. Sho tɛkɛtaka la wɛkamu tshɛ, nɛ dia sho tekɔ lo tɛnya dɛdi dia Jehowa, Owandji w’Andja w’Otondo, ndo losango latatewoya haloye oma le so koko oma le nde.—Fil. 1:27, 28; 1 Tes. 2:13.
[Wembola]
1. (a) Lokumu l’ɔlɔlɔ lakɔna lakasambishaka ambeki wa Yeso tatɛ oma l’ɔnɔnyi 33 T.D., ko kakɔna kakasale emboledi la dikumanyi di’Ase Juda na? (b) Wembola akɔna wahombaso ndjaoka lo dikambo sɔ na?
2. (a) Losango lakɔna nto loleki diambo lahomba sambishama lo nshi yaso nyɛ na? (b) Akɔna ele l’ɔkɛndɛ wa dianganya losango lakɔ lɔsɔ na?
3. (a) Ngande watosalaka anto la ntondo ka losango la Diolelo na? (b) Wembola akɔna wahombaso kadimola na?
4. Onde naka onto amboyashikikɛ ndamɛmɛ, kete nde ayotetemala kambɛ Nzambi la kɔlamelo oka?
5. (a) Kakɔna kalɔmbama oma le so dia sho mɛnya ɔnɛ tekɔ ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo na? (b) Lande na kele sanganya ohomba efula na?
6. L’ahole watosekɛmaka olimu, woho akɔna watɔtɔka Ɛmɛnyi wa Jehowa sanganya yawɔ na?
7. (a) Woho akɔna nto wakokaso mɛnya wɛkamu aso le Jehowa na? (b) Woho akɔna akoka dikambo sɔ tokimanyiya dia sho tetemala sambisha la dihonga na?
8. (a) Lande na kele ɔkɔndɔ wa lo dibuku di’Etsha la wahɔ wa lânde le so na? (b) Kadimola lo wembola wele l’ekomelo k’odingɔ ɔnɛ kele ɛnya woho wakoka wetshelo ɛsɔ monga ohomba le so.
9. (a) Etombelo akɔna w’ɔngɛnɔngɛnɔ wakakondja ambeki wa ntondo oma l’olimu awɔ na? (b) Lo na endanaso l’olimu awɔ na?
10. (a) Waaso akɔna wakɔsaka Paulo dia sambisha na? (b) Lo weoho akɔna wasambishayɛ akina losango la Diolelo na?
11. (a) Kânga mbakinde la dihonga, woho akɔna wakɛnya Paulo shɛnɔ yande lo yoho yakandasambishaka na? (b) Woho akɔna wakokaso kɛnɛmɔla dionga dia ngasɔ l’etena kasambishaso wanɛ w’otɔ laso, asekaso wa l’olimu kana angɛnyi aso wa lo kalasa na?
12. (a) Kânga mbakinde la dihonga, kakɔna kakasale Paulo di’aha nyanga ewanu w’etshaka wenya nde l’atunyi ande na? (b) L’etena kakɔna kakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ kande, ndo woho akɔna na? (c) Oma lende aya wolo watokimanyiya dia sho tetemala sambisha la dihonga na?
13. Kakɔna kɛnya dihonga di’Akristo, ndo oma lende aya dihonga diakɔ na?
OVUSWELO A LƆKƐTSHANYA
● Lande na kele ekɔ ohomba dia sambisha anto efula losango la Diolelo na? Ko akambo akɔna wayototohomana lawɔ wahombaso nongamɛ na?
● Woho akɔna wakokaso mɛnya dia sho hatoyaɛkɛ lo wolo aso hita dia kambɛ Jehowa na?
● Wetshelo akɔna wele la nɛmɔ wakondjaso oma lo dibuku di’Etsha na?