Wadielo w’oshika

AFUNDELO mbutaka ɔnɛ Nzambi nangaka dia weho w’anto tshɛ ‘koma l’ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ.’ (1 Tim. 2:4) Ɔnkɔnɛ, etena kadiaso Bible la dui dia wolo, nsaki kaso ka mbisha anto ewo k’oshika mbahomba monga la shɛngiya lo woho wadiaso.

Ekɔ ohomba di’epalanga ndo akɛnda mbeya mbadia Bible ndo ekanda walembetshiya awui wa lo Bible la dui dia wolo. Oko weso Ɛmɛnyi wa Jehowa, tekɔ l’ɔkɛndɛ wa kahana l’anto akina ewo kaki Jehowa ndo ka mboka yande. Dui sɔ tokonyaka mbala efula dia mbadiɛ onto ɔtɔi kana djui mɔtshi y’anto awui akɔ. Sho salaka nto wadielo wa ngasɔ l’atei wa nkumbo. Lo Kalasa k’Olimu wa Teokrasi, anangɛso l’akadiyɛso, akɛnda kana epalanga, wekɔ la waaso efula w’ɔlɔlɔ wa nongola alako l’oyango wa vɔ ndowanya akoka awɔ wa mbadia la dui dia wolo.

Mbadia Bible lo sɛkɛ, oyadi la ntondo k’anto kana k’etshumanelo, ekɔ dikambo di’ohomba dia mbidja yimba dimɛna. Bible akasambiyama oma le Nzambi. Ndo nto, ‘ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ la lɔsɛnɔ ndo la nkudu . . . ndo vɔ kokaka sɛdingola tokanyi ndo eyango wele l’etei k’otema.’ (Heb. 4:12) Vɔ wekɔ l’ewo k’oshinga wolo kahatakokaki kondja oma l’abuku akina. Vɔ kokaka kimanyiya onto dia mbeya Nzambi kamɛ ka mɛtɛ ndo monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ la nde ndo mbokimanyiya dia ndɔshana dimɛna l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Vɔ tolembetshiyaka woho wa kondja lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Oyango aso pombaka monga wa mbadiaka Bible lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso.​—Osam. 119:140; Jer. 26:2.

Woho wa sala wadielo w’oshika. Ekɔ awui efula wele ohomba dia mbadia dimɛna, koko dui dia ntondo ele mbadia awui woho wadiemawɔ. Mbut’ate mbadia awui woho wofundamiwɔ. Dja yimba di’aha tamba tɔtɛkɛta, mɛna awui amɔtshi, kana mbadia tɔtɛkɛta tɔmɔtshi kɔlɔ l’ɔtɛ wafɔnatɔ la tokina.

Dia mbadia tɔtɛkɛta dimɛna, wɛ pombaka nshihodia kanyi yele lo dihole diadayɛ. Dui sɔ nɔmbaka dia ndjalɔngɔsɔla dimɛna. Naka wɛ aya l’akoka wa tendaka awui wele la ntondo lanɛ atayadia ndo woho watɔmbwama tokanyi, kete dikoka diayɛ dia mbadia awui woho wadiemawɔ diayohama.

Tolembetelo t’ofundelo ndo ta wendjo ekɔ awui w’ohomba efula l’ɔtɛkɛta wa lofunda. Tolembetelo tɔsɔ mɛnyaka lanɛ wahomba memala yema, edja ka ngande kahomba memala, ndo mbeya lɛnɛ ahomba mbidiya kana kitshakitsha dui. L’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi, naka dui hadiotshikitanyi l’ahole walɔmbama lo ndjela tolembetelo t’ofundelo, kete onto koka ndjadia wombola watekana oko aha wombola, kana tshikitanya kitshimudi y’awui akɔ. Lo mɛtɛ, mbala efula ohomba wa tolembetelo tɔsɔ mendanaka efula la kɛnɛ kalɔmba gramatika. L’ɛtɛkɛta efula, ekɔ wolo dia mbadia awui dimɛna naka wɛ hadjisha yimba lo tolembetelo tɛnya wendjo wa tɔtɛkɛta, oyadi tɔnɛ tofundami kana tɔnɛ tadjama paka lo ndjela kanyi yele l’awui watayadia. Tɔ mongaka la shɛngiya lo kɛnɛ kendana la wendjo w’alɛta wokakatanyi latɔ. Eya dimɛna woho wakambawɔ la tolembetelo t’ofundelo ndo ta wendjo l’ɔtɛkɛta anyu. Kɛsɔ mbayokokimanyiya di’awui wadiayɛ mbokɛma hwe. Ohɔ di’oyango ayɛ pombaka monga wa kɛnɛmɔla tokanyi, koko aha wa mbadia tsho tɔtɛkɛta.

Naka wɛ nangaka monga la dikoka dia mbadia dimɛna, kete wɛ pombaka ndjasha lo wadielo. Adia odingɔ ɔtɔi, ndo kawola mbala efula l’odingɔ akɔ edja ndo wɛ adia aha kânga l’ɛkɔmɔ ɔtɔi. Oma lâsɔ, ko wɛ mbeta l’odingɔ wayela. Oma lâsɔ nto ko wɛ sala la wolo dia mbadia ndjɛkɛ efula aha la tamba tɔtɛkɛta tɔmɔtshi, aha la kawola lo tshɛkɛta tshɔi mbala efula, kana mbadia tshɛkɛta mɔtshi lo dihole dia kina. L’ɔkɔngɔ wa wɛ ndjela awui asɔ tshɛ, lɔmba onto ɔmɔtshi dia nde ndjela wadielo ayɛ ndo kongolaka ahole tshɛ wayoyondjaka.

L’ahole amɔtshi, akambo amɔtshi mbishaka anto okakatanu dia mbadia, ɛnyɛlɔ wanɛ wahɛnyi dimɛna, kana lɛnɛ ele osase w’ɔlɔlɔ bu. Naka ekɔ woho ɔmɔtshi wa mbekola wekamu ɛsɔ, kete vɔ wayonga l’akoka wa mbadia dimɛna.

Etena kɛmɔtshi, vɔ koka nɔmba anangɛso wadia dimɛna dia sala wadielo w’edingɔ lo Wekelo wa Dibuku wa l’Etshumanelo kana wa Tshoto y’Etangelo. Dia sala wadielo ɔsɔ dimɛna, akambo efula nɔmbamaka koko aha tsho mbeya dia mbadia tɔtɛkɛta dimɛna. Dia koma ombadi wa lo sɛkɛ w’oshika l’etshumanelo, wɛ la dia monga la mbekelo y’ɔlɔlɔ ya wadielo w’onto ndamɛ. Dui sɔ kɔlɔmbaka dia mbeya dia tshɛkɛta tshɛ ya lo etelo yekɔ ohomba. Naka wɛ mbohɛ tɔtɛkɛta tɔmɔtshi, kete wɛ honga la eokelo k’ɔlɔlɔ ka kɛnɛ kadiayɛ. Naka wɛ mbadia tɔtɛkɛta tɔmɔtshi kɔlɔ, oyadi kânga wɛ ekɔ lo ndjayadiɛ wɛmɛ, kete wɛ ayofukutanya ndo kitshimudi y’etelo kadiayɛ. Wɛ koka sala wadielo wa kɔlɔ naka wɛ halɛnyisha tolembetelo tɛnya wendjo wa tɔtɛkɛta kana hashihodisha kanyi yalangawɔ mɛnya lo kamba la tɔtɛkɛta takɔ. Sala la wolo dia shihodia kitshimudi ya tshɛkɛta tshɛ lo ndjela yoho yokambiwɔ layɔ. Sɛdingola nto, shɛngiya yele la tolembetelo t’ofundelo lo kitshimudi ya etelo. Eya dia tolui t’ɛtɛkɛta mbatondja tokanyi. Yela akambo asɔ woho wa wɛ mbeya mbadia tolui t’ɛtɛkɛta, mbut’ate ditelo ndo ɛnɔngɔ wonya wayoyadiaka la dui dia wolo lo dihole dia mbadiaka tshɛkɛta lo tshɛkɛta. Dia wɛ mbeya mbisha anto akina ewo k’oshika oma l’ekimanyielo ka wadielo wa lo sɛkɛ, ekɔ ohomba efula wɛ shihodia dimɛna kɛnɛ katayadia.

Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo kambotshunda ate: ‘Otetemale ndjasha lo wadielo wa lo sɛkɛ.’ (1 Tim. 4:13) Sho tshɛ pombaka sala la wolo dia pama lo dikambo sɔ.