“Nzambi akatolange ntondo”

1-3. Akambo akɔna watshikitanya nyɔi ka Yeso la nyɔi kina tshɛ?

AMBETA ɛnɔnyi suke la 2000, lushi lɔmɔtshi la l’eleko kamɔnga akatshi, wakalombosha pami kɛmɔtshi ndo wakofundɛ nyɔi l’ɔtɛ w’enongo wakinde kokongola, ndo wakasoya pami kɛsɔ kaki komonga l’onongo polo ndo lo mboodiaka. Ɔsɔ komonga mbala ka ntondo ndo k’ekomelo ka vɔ ndjaka onto nyɔi k’esehe ndo kele bu la losembwe ka ngasɔ. Koko, nyɔi kɛsɔ tshikitana la nyɔi kina tshɛ.

² Etena kaki pami kɛsɔ suke la nyɔi ayanga lomu, ɛnamelo k’olongo kakɛnya woke woke wa dikambo sɔ. Kaanga mbaki wonya l’atei w’ɔtɛ, wodjima wakakombe wodja mbala kakɔ ɔtɔi. Ombewi w’ɛkɔndɔ ɔmɔtshi akafunde ate: “Osase wa wonya wakadimala.” (Luka 23:44, 45) La ntondo ka nde nkitshiya, pami kɛsɔ akate ɛtɛkɛta ɛnɛ wahohamamɛki pondjo ɔnɛ: “Diambokotshama!” Eelo, woho wakandakimɔ lɔsɛnɔ lande akakotsha dikambo dimɔtshi dia diambo, mbuta ate tshelo ya ngandji yoleki woke yele ndooko onto lamboyisalaka.​—Joani 15:13; 19:30.

³ Pami kɛsɔ ko Yeso Kristo. Ndooko laheye nyɔi ndo asui waki la nde lushi lɔsɔ la kɔlɔ efula la Nisana 14, 33 T.D. Koko, dikambo dimɔtshi di’ohomba efula mbohamɛka, kaanga mbakasowe Yeso, onto ɔmɔtshi akaleke nsowa efula mbooleka ndo onto akɔ akakimɔ olambo woleki tshɛ, akɛnya tshelo ya ngandji yoleki woke ya lo tena tshɛ yele ndooko onto lamboyisalaka l’andja w’otondo. Tshelo yakɔna shɔ? Okadimwelo lo dimbola sɔ tokonyaka lo mbɔtwɛlɔ kakoka lo dui dioleki awui akina tshɛ, mbuta ate ngandji ka Jehowa.

Tshelo ya ngandji yoleki woke tshɛ

4. Ngande wakayɛna ɔsɔlayi w’ose Rɔmɔ dia Yeso bu onto k’onto, ndo akandate l’ekomelo?

⁴ Ɔnɔmbɔdi w’alembe w’ose Rɔmɔ waki l’ɔkɛndɛ wa menda woho wakahombe Yeso ndjakema akaambe heyama l’ɔtɛ wa wodjima waki la ntondo ka nyɔi ka Yeso ndo wa didimu dia nkɛtɛ diakasalema l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande. Nde akate ate: “Ɔnɛ mɛtɛ aki Ɔna Nzambi.” (Mateo 27:54) Lo mɛtɛ, Yeso takinde onto k’onto. Ɔsɔlayi ɔsɔ mɛtɛ akasha lonya lo nyɔi kaki Ɔna ɛtɔi lakote Nzambi Kaheme Laadiko dia Tshɛ! Polo lo yɛdikɔ yakɔna yakalangemaka Ɔna ɔsɔ oma le She?

5. Ngande wakokaso nembetshiya edja kakasɛnɛ Jehowa nde la Ɔnande l’olongo?

⁵ Bible mbelɛka Yeso “enondo wa diangɔ tshɛ diakatongama.” (Kɔlɔsayi 1:15) Kɛsɔ mɛnyaka dia nde akatongama la ntondo k’andja wɛnama ɔnɛ. Laasɔ, edja ka ngande kakadjasɛ Ɔna nde la She kaamɛ? Ambewi wa siansɛ amɔtshi fɔnyaka dia andja ɔnɛ mbeyaka monga la ɛnɔnyi miliyara 13. Keema shifidi shɔ kotshindjaka wɔɔngɔ? Dia mbewoya anto woke woke wa shifidi shɔ l’ekimanyielo ka wɛnyɛlɔ ɔmɔtshi wa woho wɔlɔngami diangɔ dia lo lowa welɛwɔ planétarium, wakɛnya lofulo la tena l’ekimanyielo k’oshidi ɔmɔtshi wele la otale wa mɛtrɛ 110. Tako ɔtɔi dia lo oshidi ɔsɔ ekɔ la yɛdikɔ y’ɛnɔnyi oko miliyɔ 75 wamboyala andja ɔnɛ. Ekomelo k’oshidi walembetshiya tena ɔsɔ kaki la shidishidi ya tshitshɛ yele oko yɔngi ya divo yalembetshiya edja k’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ laki anto. Koko, oyadi kaanga edja k’ɛnɔnyi miliyara 13 kekɔ mɛtɛ, oshidi w’otondo ɔsɔ wekɔ mondo dia mɛnya edja kakasɛnɛ Ɔna Jehowa! Kakɔna kakandasalaka l’edja kɛsɔ tshɛ?

6. a) Kakɔna kakasalaka Ɔna Jehowa la ntondo ka nde ndjotɔ oko onto? b) Dimama dia ngande diele lam’asa Jehowa nde l’Ɔnande?

⁶ Ɔna akakambaka oko “okambi wa kɔmba” waki She ndo aki la ɔngɛnɔngɛnɔ efula. (Tokedi 8:30) Bible mbutaka ɔnɛ: “Ndooko ɛngɔ kakatongama aha l’ekimanyielo ka [Ɔna].” (Joani 1:3) Ɔnkɔnɛ Jehowa nde l’Ɔnande wakakambe kaamɛ dia ntonga diangɔ tshɛ. Vɔ mɛtɛ waketsha etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba! Anto efula mbeyaka dia ngandji kele lam’asa papa kana mama la ɔna ekɔ dimama diele la wolo wa diambo efula. Ndo “ngandji ekɔ dimama dia kokele.” (Kɔlɔsayi 3:14) Akɔna l’atei aso akoka nshihodia wolo wa dimama diakayala l’edja k’ɛnɔnyi efula kɛsɔ? Mbokɛmaka hwe dia Jehowa Nzambi nde l’Ɔnande kakatana lo dimama dia ngandji dioleki wolo tshɛ.

7. Ngande wakɛnya Jehowa woho wakandayaokaka lo dikambo di’Ɔnande lam’akandabatizama?

⁷ Koko, Jehowa akatome Ɔnande lanɛ la nkɛtɛ dia nde ndjotɔ oko onto. Lam’akandasale dikambo sɔ, Jehowa aketawɔ dia kakitɔna l’Ɔnande la ngandji l’olongo l’edja k’ɛnɔnyi akumi. Nde mɛtɛ akendaka l’ɔlɔlɔ tshɛ oma l’olongo woho wakayolaka Yeso dia nkoma opalanga wele la demba dia kokele. Lam’akandonge la ɛnɔnyi suke la 30, Yeso akabatizama. Jehowa akandakanaka lo dikambo diande etena kɛsɔ? Hatohombe fɔnya dikambo sɔ lɔfɔnya nɛ dia ndaamɛ akatɛkɛta oma l’olongo ate: “Ɔnɛ ele Ɔnami, lokami ngandji, ɔnɛ lamometawɔ.” (Mateo 3:17) Lam’akandɛnyi woho wakakotsha Yeso la kɔlamelo kɛnɛ tshɛ kakatama lo dikambo diande ndo kɛnɛ tshɛ kakandalongamɛka oma le nde, She mɛtɛ akahombe ngɛnangɛna efula!​—Joani 5:36; 17:4.

8, 9. a) Kakɔna kakakomɛ Yeso lo Nisana 14, 33 T.D., ndo ngande wakayaoke She lele l’olongo? b) Lande na kaketawɔ Jehowa dia Ɔnande sowa ndo mvɔ?

⁸ Ko ngande wakayaoke Jehowa lo Nisana 14, 33 T.D.? Ngande wakandayaoke lam’akawafunge Yeso ndo wakawonde olui w’anto l’otsho? Lam’akolawɔ angɛnyi ande ndo wakawolombosha kilombo k’aha la losembwe? Lam’akawɔsɔkɛ, wakawawotɛ sɔyi, ndo wakawɔkɔmɔla akɔfi? Lam’akawɔkɔmɔla eshingɔ wakatshatsha ɔkɔngɔ ande? Lam’akawɔkɔkɔla sɛti l’ekolo l’anya l’otamba ko mbootshika di’anto mbɔtɛngaka? Ngande wakayaoke She lam’akolelɛ Ɔnande la ngandji etena kakandonaka lomu? Ngande wakayaoke Jehowa etena kakakitshiya Yeso lam’ele oma k’etatelo k’etongelo ɔsɔ mbaki mbala ka ntondo ka Ɔnande la ngandji shisha lɔsɛnɔ?​—Mateo 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Joani 19:1.

⁹ Hateye ndo woho wa kadimola. Lam’ele Jehowa ekɔ la solo, laasɔ, kandji kakandoke lam’akavu Ɔnande heyama ndo woho wa sho kilembetshiya. Kɛnɛ kakoka nembetshiyama ele kɛnɛ kakatshutshuya Jehowa dia mbetawɔ dia dui sɔ salema. Lande na kakandetawɔ ndjasha paa ka ngasɔ? Jehowa tosholɛka dikambo dimɔtshi dia diambo lo Joani 3:16. Divɛsa nɛ diekɔ ohomba efula polo lo diɔ mbetama ɔnɛ: Evanjiliɔ wa tshitshɛ. Diɔ mbutaka ɔnɛ: “Nzambi akalange andja lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote, dia onto tshɛ longa la mbetawɔ le nde atovɔke, koko akondja lɔsɛnɔ la pondjo.” Ɔnkɔnɛ kɛnɛ kakatshutshuya Jehowa dia nsala dui sɔ ele ngandji. Lam’akandatome Ɔnande dia ndjosowa ndo ndjovɔ dikambo diaso, Jehowa akasale mɛtɛ tshelo ya ngandji yoleki lo tena tshɛ.

Kitshimudi ya ngandji ka Nzambi

10. Ohomba akɔna wele l’anto, ndo kakɔna kambotomba lo dikambo dia kitshimudi ya tshɛkɛta “ngandji”?

¹⁰ Tshɛkɛta “ngandji” alembetshiyayɔ? Anto mbutaka dia ngandji ekɔ ohomba woleki tshɛ wele la onto. Tatɛ oma lo eotwelo polo lo nyɔi, anto salaka la wolo dia mbokama ngandji, pamaka oma l’edungu katɔ, ndo anto kɔmɔka ndo kaanga mvɔka naka hawokama ngandji. Diakɔ diele, ekɔ wolo nembetshiya ele ngandji. Mɛtɛ anto tɛkɛtaka awui efula lo dikambo dia ngandji. Lokema l’abuku, kembo, la pɔɛmɛ tɛkɛtaka dikambo dia ngandji. Koko ndooko elembetshiyelo washama wakoka kɛnɛmɔla kitshimudi ya ngandji. Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele efula k’awui watama lo dikambo dia ngandji, lo kɔlɔ kana lo dimɛna, konyaka kitshimudi yatɔ ya shikaa wolo dia manema fundo.

11, 12. a) Lende akokaso mbeka akambo efula wendana la ngandji ndo lande na? b) Toho takɔna ta ngandji takatɛkɛtama l’ɔtɛkɛta wa Grɛkɛ k’edjedja ndo yoho yakɔna yolekiwɔ nkamba layɔ l’Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ? (Enda nɔtɛ.) c) Olembetshiyelo akɔna wa A·gaʹpe wakamba mbala efula l’Afundelo?

¹¹ Koko kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia ngandji mbokɛmaka hwe. Diksiɔnɛrɛ dialembetshiya tɔtɛkɛta lo Daka di’Oyoyo (Angɛlɛ) diaki yɔnɛ William Vine mbutaka ɔnɛ: “Ngandji koka mbeyama paka oma lo ditshelo diatondjatɔ.” Ɛkɔndɔ wa lo Bible wendana la etsha waki Jehowa tetshaka akambo efula lo kɛnɛ kendana la ngandji kande, mbuta ate lolango l’ɔlɔlɔ lele lande otsha le ditongami diande. Tɔshi ɛnyɛlɔ, kakɔna kakoka nembetshiya dionga sɔ ko ndeka tshelo ya ngandji yoleki tshɛ yakatosalɛ Jehowa yakatatɛkɛtshi la diko? Lo totshapita tayela, tayɔtɛkɛta dikambo dia bɛnyɛlɔ dikina efula diɛnya ngandji kaki Jehowa. Tɔtɛkɛta takawakambe latɔ ntondo lo Bible dikambo dia “ngandji” koka nto tokimanyiya dia shihodia. L’ɔtɛkɛta wa Grɛkɛ k’edjedja wakakambaka la tɔtɛkɛta tɔnɛi lo dikambo dia “ngandji.”a Nyɛ yolekiwɔ nkamba layɔ lo Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ ko a·gaʹpe. Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi mbelɛka tshɛkɛta shɔ ɔnɛ “tshɛkɛta yoleki kɛnɛmɔla ngandji la wolo waheyama ndo mbuta.” Lande na?

¹² A·gaʹpe oko wokambiwɔ layɔ lo Bible mbelaka kanyi ya ngandji kalɔmbɔma l’atɔndɔ. Tɔ keema tsho nsaki kɛmɔtshi k’anyanya otsha le onto okina. Tɔ ndeka toho tokina ta ngandji, a·gaʹpe ndeka ndja oma lo ekanelo ka yimba ndo lolango. Ndo kɛnɛ koleki ele ngandji k’Okristo halongamɛ dia kondja wahɔ ɔmɔtshi. Tende nto lo Joani 3:16. Naa “andja” wakalange Nzambi lo yɛdikɔ y’efula wakandasha Ɔnande ɛtɔi lakandote? Ekɔ andja w’anto wakoka tshungwama, andja wokengami l’anto efula wasɛna lo pɛkato. Onde Jehowa nangaka onto tshɛ la l’andja oko ɔngɛnyi ande wa laande woho wakandalangaka Abrahama laki la kɔlamelo? (Jakɔba 2:23) Ndooko, koko Jehowa mbaasalɛka vɔ tshɛ ɔlɔlɔ oyadi kaanga dikambo sɔ nɔmbaka dia nde nshisha efula. Nde nangaka di’anto tshɛ ndjatshumoya ndo tshika mboka yawɔ ya kɔlɔ. (2 Petero 3:9) Anto efula wekɔ lo nsala dikambo sɔ ndo nde ngɛnangɛnaka dia mbaalongola oko angɛnyi ande.

13, 14. Kakɔna kɛnya dia ngandji k’Okristo mongaka mbala efula la lolango la hɛtahɛta?

¹³ Koko anto amɔtshi wekɔ la kanyi ya kɔlɔ lo dikambo dia tshɛkɛta yakamba la Bible ya a·gaʹpe. Vɔ fɔnyaka dia ngandji k’Okristo kekɔ yoho ya ngandji ka tshitshi kana ka laadiko di’ɛlɔmɔ. Lo mɛtɛ Okristo wele la ngandji mongaka mbala efula la lolango lahɛtshahɛtsha. Ɛnyɛlɔ, etena kakafunde Joani ate: “Papa nangaka Ɔna,” nde akakambe la yoho mɔtshi ya tshɛkɛta a·gaʹpe. Onde ngandji kɛsɔ hahɛtahɛta ndo bu la lolango? Tolembete dia Yeso akate ate: “Papa nangaka Ɔna.” Lanɛ nde akakambe la yoho ya tshɛkɛta phi·leʹo. (Joani 3:35; 5:20) Ngandji ka Jehowa mongaka mbala efula la lolango l’efula. Koko, ngandji kande halɔmbɔma pondjo la nsaki y’anyanya nɛ dia Jehowa nɔmbɔmaka nshi tshɛ l’atɔndɔ ande wa losembwe ndo wa lomba.

¹⁴ Oko wakatadiɛnyi, waonga waki Jehowa tshɛ wekɔ amɛna efula, wekɔ kokele ndo kotolaka. Koko ngandji mbele dionga dioleki kotola tshɛ. Ndooko dionga dikina dialeka tokotola oya le Jehowa la nkudu k’efula oko ngandji. Diɛsɛ ko, ngandji mbele dionga diande dioleki tshɛ. Ngande weyaso dikambo sɔ?

“Nzambi ekɔ ngandji”

15. Kakɔna kata Bible lo dikambo dia ngandji ka Jehowa, ndo otshikitanu akɔna wele lo dikambo sɔ? (Enda nɔtɛ.)

¹⁵ Bible mɛnyaka otshikitanu wa woke wele lam’asa ngandji la waonga akina wa weke waki Jehowa. Ndooko dihole diata Bible ɔnɛ Nzambi ele wolo kana ɔnɛ Nzambi ele losembwe, kana Nzambi ele lomba. Nde ekɔ la waonga asɔ nɛ dia nde mbele Kiɔkɔ ya waonga akɔ asato tshɛ ndo ndooko onto lɛdimi lande lo waonga asɔ asato. Koko lo kɛnɛ kendana la dionga dia sato, Bible mbutaka dikambo dimɔtshi di’oleki tshɛ ɔnɛ: “Nzambi ekɔ ngandji.”b (1 Joani 4:8) Dikambo sɔ alembetshiyadiɔ?

16-18. a) Lande na kata Bible ɔnɛ “Nzambi ekɔ ngandji”? b) Lo ditongami tshɛ diele la nkɛtɛ, lande na kele paka onto mbakoka mɛnya ngandji ka Jehowa?

¹⁶ “Nzambi ekɔ ngandji” ekɔ oko onto lata ɔnɛ: “Nzambi kɛdikɛdi ngandji.” Hatokoke kadimola etelo kɛsɔ ko mbuta ɔnɛ “ngandji ekɔ Nzambi.” Jehowa bu dionga dimɔtshi diahɛnama, koko nde ekɔ tshondo y’onto yoka nsaki ndo yele la waonga akina efula laadiko dia ngandji. Kaanga mbediɔ ngasɔ, ngandji kakatɛ lo lonto laki Jehowa l’otondo. Dibuku dimɔtshi mbutaka lo kɛnɛ kendana la divɛsa sɔ ɔnɛ: “Ngandji ele tshondo ya lonto kana ya eongelo kaki Nzambi.” Mbala efula sho koka kanyiya woho ɔnɛ: Wolo wa Jehowa mbawosha akoka wa nsala akambo. Losembwe ndo lomba lande nɔmbɔlaka woho wasalande akambo. Koko ngandji ka Jehowa mbootshutshuya dia nsala akambo. Ndo ngandji kande mɛnamaka nshi tshɛ lo yoho yakambande la waonga ande akina.

¹⁷ Vɔ mbutaka mbala efula ɔnɛ Jehowa ekɔ tshondo ya ngandji. Ɔnkɔnɛ, naka sho nangaka mbeka ngandji kalɔmbɔma la atɔndɔ, kete sho pombaka mbeka awui waki Jehowa. Onde dionga sɔ hadiɛnama nto le anto? Eelo diɔ mɛnamaka. Lande na? Lo etena k’etongelo, Jehowa akate ɛtɛkɛta ɛnɛ ondo otsha le Ɔnande ate: “Tosale onto lo efanelo kaso.” (Etatelo 1:26) Lo ditongami tshɛ dia la nkɛtɛ, paka apami la wamato ato mbele la dikoka dia nsala ɔsɔnwɛlɔ dia mboka ngandji ko mbokoya Shɛwɔ lele l’olongo. Tohɔ dia Jehowa akakambe la waa nyama dia mɛnya waonga ande wa weke. Ko, akandasɔnɛ dia mɛnya dionga diande dioleki tshɛ, mbuta ate ngandji? Nde akasɔnɛ etongami kande koleki tshɛ lanɛ la nkɛtɛ, mbuta ate onto dia mɛnya ngandji.​—Ɛzɛkiyɛlɛ 1:10.

¹⁸ Etena kakɛnɛmɔlaso ngandji kaha la nongamɛ wahɔ ndo kalɔmbɔma la atɔndɔ, sho kɛnɛmɔlaka dionga diaki Jehowa dioleki tshɛ. Ekɔ oko wakafunde ɔpɔstɔlɔ Joani ate: “Sho mbokaka anto ngandji, nɛ dia Nzambi akatolange ntondo.” (1 Joani 4:19) Ngande wakatolange Jehowa ntondo?

Jehowa mbakatatɛ

19. Lande na kakoka mbutama ɔnɛ diɛsɛ oma lo ngandji mbakakambe Jehowa olimu ande w’etongelo?

¹⁹ Ngandji bu dui di’oyoyo. Kakɔna kakatshutshuya Jehowa dia nde ntatɛ ntonga? Onde nɛ dia nde akayaokaka ndaamɛ ndo aki l’ohomba w’onto la sawolaka lande? Ndooko nɛ dia Jehowa ekɔ kokele ndo ndjakoka ndaamɛ, ndooko kahombande kakoka onto ɔmɔtshi mbosha. Ngandji kande, mbuta ate dionga diande dia dimɛna mbakootshutshuya dia nde mbetawɔ kahana ɛngɛnɔngɛnɔ wa lɔsɛnɔ la ditongami dia yimba diotokoka ngɛnangɛna woshasha ɔsɔ. “Etatelo k’etongelo ka Nzambi” aki Ɔnande ɛtɔi lakandote. (Ɛnyɛlɔ 3:14) Oma laasɔ, Jehowa akayokamba la Okambi wa Kɔmba ɔsɔ dia ntonga diangɔ tshɛ, lo ntatɛ ntonga andjelo. (Jɔbɔ 38:4, 7; Kɔlɔsayi 1:16) Oko wakandawasha lotshungɔ la monga la yimba ndo la nsaki, nyuma yele la wolo shɔ yakakoke monga la dimama dia ngandji lam’asawɔ, ndo djekoleko lam’asawɔ la Jehowa Nzambi. (2 Kɔrɛtɔ 3:17) Vɔ wakokanaka ngandji nɛ dia vɔ wakalangema ntondo.

20, 21. Ngande wakakokaka Adama la Eva mɛna dia Jehowa akaalangaka, ko kakɔna kakawasale la ngandji kakandawaoke kɛsɔ?

²⁰ Ngasɔ mbakandasale ndo lo dikambo di’anto. Oma k’etatelo, Adama la Eva wakakombama la ngandji kande. Dihole tshɛ diakawakokaka mboka sso lo Ɛdɛna, wakakokaka mɛna ngandji ka Shɛwɔ lo Paradiso kɛsɔ. Tende kɛnɛ kata Bible: “Ndo nto, Jehowa Nzambi akalɔngɔsɔla ekambɔ lo Ɛdɛna, lo ɛstɛ, ko nde akakitsha onto lakandatonge lɔkɔ.” (Etatelo 2:8) Onde wɛ ambetetaka lushi lɔmɔtshi lo jardɛ kana lo parkɛ ka dimɛna efula? Kakɔna kakaleke kɔngɛnyangɛnya? Osase wa wonya watenyanya avundja w’akatshi? Onde ngaingai k’oma l’efula k’alɛmbɔlɛmbɔ? Onde dihela dia lushi lɔmɔtshi, kembo ya tofudu kana londjo la tofumbɔfumbɔ? Onde nsolo yotshikitanyi y’esongo, y’elowa ndo y’alɛmbɔlɛmbɔ? Koko oyadi woho akɔna tshɛ, ɛlɔ kɛnɛ ndooko parkɛ kakoka mbɛdikama la Ɛdɛna. Lande na?

²¹ Jehowa ndaamɛ mbakasale jardɛ shɔ! Yɔ yakahombe mɛtɛ monga dimɛna diahadjama anya. Ndooko woho w’otamba waki komonga lɔkɔ, oyadi wɛnɛ wangɛnyangɛnya washo kana watɔ elowa w’amɛna. Ashi waki tshavutshavu lo jardɛ yakɔ, yɔ yaki woke efula, ndo nyama y’amɛna efula yaki weho la weho lɔkɔ. Adama la Eva waki la tshɛ kakahombamaka dia vɔ nsɛna lɔsɛnɔ la dimɛna, wele ndo la olimu wa dimɛna ndo la lɔngɛnyi la kokele. Jehowa akaalange ntondo ndo vɔ waki l’ɛkɔkɔ tshɛ wa vɔ la wɔ mboolanga. Koko vɔ kosala dui sɔ. Lo dihole dia vɔ nkitanyiya Shɛwɔ lele l’olongo la ngandji tshɛ, lokaki akakonya lo vɔ mbɔɔtɔmbɔkwɛ.​—Etatelo, tshapita 2.

22. Ngande wakɛnama kɔlamelo ya ngandji ka Jehowa lo kɛnɛ kakandasale etena kaki ɔtɔmbɔkwɛlɔ lo Ɛdɛna?

²² Jehowa akahombe mɛtɛ mboka kandji efula! Onde ɔtɔmbɔkwɛlɔ ɔsɔ akakonya otema ande wa ngandji wolo? Ndooko, nɛ dia “Ngandji kande ka kɔlamelo tshikalaka pondjo.” (Osambo 136:1) Diakɔ di’akandɔshi yɛdikɔ esadi eto dia tshungola tokanula tshɛ taki Adama takoka tshungwama. Oko wakatadiɛnyi, yɛdikɔ y’oludi la ngandji shɔ akalɔmbɛ dia oshinga w’etshungwelo w’Ɔnande la ngandji kimɔma. Dui sɔ diaki oshinga wolo efula le She.​—1 Joani 4:10.

23. Naa ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wele Jehowa “Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,” ndo dimbola diakɔna di’ohomba diayokadimɔma lo tshapita yayela?

²³ Eelo, oma k’etatelo, Jehowa akɔshi yɛdikɔ ya mɛnya anto ngandji kande. “Nde akatolange ntondo” lo toho taheyama mbadia. Lam’ele ngandji kimanyiyaka dia diokanelo ndo ɔngɛnɔngɛnɔ monga, bu dikambo dia diambo dia Jehowa mbelamɛ “Nzamabi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.” (1 Timɔte 1:11) Koko dimbola dimɔtshi di’ohomba monyiyamaka. Onde mɛtɛ Jehowa tolangaka onto l’onto? Tshapita yayela yayɔtɛkɛta dikambo sɔ.