Tshapita Y’Akumi Ahende
Lamaka Lushi la Jehowa lo Yimba Yayɛ
1. Lam’akayeke mbala ka ntondo di’ɔnɛ kem’edja tayanga tshungɔ oma lo pâ ya l’andja ɔnɛ w’omusu, ngande wakayaoke?
DIKAMBO dimɔtshi dia ntondo diakayeke oma lo Bible aki di’ɔnɛ sangwelo diaki Jehowa ele dia nkɛtɛ kɛnɛ k’otondo koma paradiso. L’andja w’oyoyo ɔsɔ, ata, awui wa ngala, wola, hemɔ, asui, ndo nyɔi hatonga nto. Kânga wanɛ wakavu wayolɔ. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ elongamelo ka diambo efula! Kɛnɛ kɛnya di’awui asɔ tshɛ waya suke la kotshama shikikɛmaka oma lo wôngelo waki Kristo wahɛnama oko Nkumekanga wakatatɛ l’ɔnɔnyi 1914 ndo etena kɛsɔ mbakatatɛ andja ɔnɛ wa kɔlɔ mbɔtɔ lo nshi yawɔ y’ekomelo. L’ekomelo ka nshi nyɛ y’ekomelo, Jehowa ayolanya dikongɛ nɛ di’akambo ndo ayotɔtshiya l’andja w’oyoyo wakandalake!
2. ‘Lushi la Jehowa’ kɛdikɛdi na?
2 Bible mbelɛka etena k’elanyelo kayaye kɛsɔ ɔnɛ ‘lushi la Jehowa.’ (2 Petero 3:10) Ɔsɔ ekɔ ‘lushi la nkɛlɛ kaki Jehowa’ otsha le andja w’otondo waki Satana. (Zefaniya 3:10) Lɔ layokoma lo kondoko yalɔ lo ‘lushi la woke la Nzambi Kanga-Nkudu-Tshɛ, lelɛwɔ lo Hɛbɛru ɔnɛ Aramangɛdɔna,’ lushi layolanyema ‘nkumi ya dikanga ya lo nkɛtɛ k’otondo.’ (Enyelo 16:14, 16) Onde yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ mɛnyaka dia wɛ mbetawɔka ɔnɛ ‘lushi la Jehowa’ laya suke?—Zefaniya 1:14-18; Jeremiya 25:33.
3. (a) Etena kakɔna kayoya lushi la Jehowa? (b) Ngande wambodiɛnama dia Jehowa akasale dimɛna lo woho wakinde kombewoya anto “lushi kana ushidi” wayoya lushi lakɔ?
3 Bible hatotɛ etena shikaa kayokamba Jehowa la Yeso Kristo dia ndanya dikongɛ nɛ di’akambo diaki Satana. Yeso akate ate: “Nduku untu leya lushi kana ushidi ako, kuyanga andjelo wa l’ulungu, kuyanga Ona, paka Papa ndame.” (Mako 13:32) Onto tshɛ lahoke Jehowa ngandji ka mɛtɛ, ayotaloya lushi lɔsɔ lo yimba yande ndo ayotetemala la ndjasha l’elimu ande wa l’emunyi. Koko wanɛ woka Jehowa ngandji mɛtɛ wayowokambɛ l’anima awɔ tshɛ, oyadi etena kakɔna kayoya ekomelo ka dikongɛ nɛ dia kɔlɔ.—Osambu 37:4; 1 Joani 5:3.
4. Kakɔna kakate Yeso dia tewola?
4 Dia mbewola wanɛ woka Jehowa ngandji, Yeso mbutaka ate: “Nyewo, nyendaki, ne dia nyu hanyeya lam’ayukuka etena kako.” (Mako 13:33-37) Nde tokeketshaka di’aha sho mbetawɔ dia dishi, nɔshi kana “edinganu wa lumu” tekola yimba efula polo ndo lo sho ndjohɛ ohomba w’etena kasɛnaso kɛnɛ.—Luka 21:34-36; Mateu 24:37-42.
5. Oko wakalembetshiya Petero, kakɔna kayeta lo lushi la Jehowa?
5 Petero nde lawɔ tolakaka dia sho tetemala nama ‘oyelo wa lushi la Jehowa lo timba taso, lushi lele elongo wayoshishɔ la londjo la wolo ndo diangɔ tshɛ diele lɔkɔ diayɔlɛlɔ la dja ya wolo.’ Mandji tshɛ y’ana w’anto, mbut’ate ‘elongo,’ yayolanyema, oko wayolanyema tshunda nɛ dia kɔlɔ di’ana w’anto, mbut’ate ‘nkɛtɛ,’ la ‘diangɔ’ diadɔ, ndo tokanyi l’elimu wa l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ, ɛnyɛlɔ oko dionga diawɔ dia ndjalɔmbɔla aha l’ekimanyielo ka Nzambi ndo yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ yoludi l’awui a mindo ndo la nsaki ka lomombo. Elongo ɛsɔ wayɔhɛnama ‘l’elongo w’eyoyo [mbut’ate Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo] ndo la nkɛtɛ k’oyoyo [mbut’ate tshunda di’anto di’oyoyo dia lanɛ la nkɛtɛ]’ lɛnɛ ‘ahomba akambo wosembwe monga.’ (2 Petero 3:10-13) Akambo wahatasalemaka ndoko lushi l’andja ɔnɛ asɔ wayosalema la shashimoya ndo lo lushi la wonya wahalongamɛ anto.—Mateu 24:44.
Todje Yimba lo Djembetelo
6. (a) Polo lo yɛdikɔ yakɔna yendana okadimwelo wakasha Yeso lo wombola w’ambeki ande l’ekomelo ka dikongɛ di’ase Juda? (b) Naa tenyi dia l’okadimwelo waki Yeso dialeka mendana l’awui ndo la waonga wele l’anto tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914 polo otsha la ntondo?
6 Lo menda tena diasɛnaso nɛ, sho la dia shihodia awui wendana la djembetelo yele la tenyi tenyi yɛnya dia tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo, mbut’ate nshi ‘y’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo.’ Tohɔ dia etena kakakadimola Yeso wombola w’ambeki ande wele lo Mateu 24:3, awui amɔtshi wele lo divɛsa 4 polo 24 wakakotshama lo yɛdikɔ ya tshitshɛ lo dikongɛ di’akambo di’ase Juda lam’asa ɔnɔnyi 33 ndo 70 T.D. Koko, prɔfɛsiya kɛsɔ kambokotshama lo yɛdikɔ ya woke tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914, l’etena ka ‘wôngelo waki [Kristo] ndo k’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo.’ Mateu 24:23-28 kɔndɔlaka kɛnɛ kakahombe salema tatɛ oma l’ɔnɔnyi 70 T.D., polo l’etena ka wôngelo waki Kristo. Akambo wɔkɔndwami lo Mateu 24:29–25:46 wekɔ lo kotshama l’etena k’ekomelo kɛnɛ.
7. (a) Lande na kahomba onto l’onto sɛdingola woho wakotsha awui weta nshi nyɛ djembetelo yakashama? (b) Kadimola lo wembola wele l’ekomelo k’odingɔ ɔnɛ ndo ɛnya woho wakotshama djembetelo shɔ tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914.
7 Sho tshɛ onto l’onto la dia sɛdingola awui ndo waonga wɛnya woho wakotshama djembetelo shɔ. Naka sho mbɔtɔnganyiya awui asɔ la prɔfɛsiya ya lo Bible, kete vɔ wayotokimanyiya dia sho namaka lushi la Jehowa lo timba taso. Dui sɔ diayotokimanyiya nto dia monga la eshikikelo k’efula etena kewolaso anto lo kɛnɛ kendana la woho wambosukana lushi lakɔ. (Isaya 61:1, 2) Aha la mbohɛ eyango ɛsɔ, nyɛsɔ tovusole wembola wayela ɛnɛ wakɛnɛmɔla tenyi dimɔtshi dia lo djembetelo shɔ oko wɔkɔndwamidiɔ lo Mateu 24:7 ndo lo Luka 21:10, 11.
Lo yoho yakɔna ya lânde yambokotshama kɛnɛ kakatama ɔnɛ ‘wodja wayɔlɔsha wodja okina ndo diolelo diayɔlɔsha diolelo dikina’ tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914? Lo kɛnɛ kendana l’ata, kakɔna kambotomba tatɛ oma l’etena kɛsɔ?
Naa hemɔ ka wolo kakadiake anto efula l’ɔnɔnyi 1918 oleki lo Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo na? Kânga mambohama diewo di’anto lo kɛnɛ kendana l’awui w’osakelo, hemɔ yakɔna yatetemala la ndjaka miliyɔ y’anto?
Polo lo yɛdikɔ yakɔna yambɔhɛnyahɛnya ndjala ya kasha anto lanɛ la nkɛtɛ kânga mambohama awui wa siansɛ lo ntambe k’ekomelo kɛnɛ na?
Kakɔna kaketawoya ɔnɛ 2 Timote 3:1-5 ekɔ lo kɔndɔla aha yoho ya lɔsɛnɔ yokongaka nshi tshɛ, koko yoho yamboleka fulanɛ awui wa kɔlɔ lam’atatasukana otsha l’ekomelo ka nshi y’ekomelo?
Woho Wakakitwana Anto
8. (a) Naa awui akina wɔtɛkɛtami lo Mateu 13:24-30, 36-43, wakakakatanya Yeso l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo? (b) Kakɔna kalembetshiya wɛla waki Yeso?
8 Ekɔ awui akina w’ohomba efula wakakakatanya Yeso l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Ɔmɔtshi l’atei w’awui akɔ ko: okakitwelo w’“ana wa diulelu” la “ana wa kanga kolo.” Yeso akatɛkɛta dia dikambo sɔ lo wɛla ande wendana l’ekambɔ k’eponga, lɛnɛ akayonɛka otunyi kangaka. “Epunga” wa lo wɛla ande wekɔ didjidji di’Akristo wa mɛtɛ w’akitami w’esɔ. “Kangaka” kɛdikɛdi wanɛ wayata ɔnɛ Akristo mbewɔ koko mɛnyaka vamɛ di’“ana wa kanga kolo” mbewɔ nɛ dia vɔ mamemaka andja ɔnɛ walɔmbwama oma le Diabolo. Vɔ wambokakitwana l’“ana wa diulelu [diaki Nzambi]” ndo wambodjama djembetelo dia ndjolanyema. (Mateu 13:24-30) Onde okakitɔnelo ɔsɔ wakasalema mɛtɛ?
9. (a) L’ɔkɔngɔ wa Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo, naa okakitwelo wa woke wakasalema lam’asa wanɛ wakayataka ɔnɛ Akristo mbewɔ? (b) Ngande wakɛnya Akristo w’akitami w’esɔ dia vɔ waki mɛtɛ ekambi wa sɔlɔ wa Diolelo?
9 L’ɔkɔngɔ wa Ta dia Ntondo di’andja w’otondo, wanɛ tshɛ wakayataka ɔnɛ Akristo mbewɔ wakakakitwana l’elui ehende: (1) Ewandji wa lo Lokristokristo la ambetawudi awɔ, wakasukɛ la wolo tshɛ Société des Nations (kowelɛ ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ Nations unies) lo mɛnya kɔlamelo yawɔ otsha le wedja wa l’andja ɔnɛ, ndo (2) Akristo wa mɛtɛ wa l’ɔkɔngɔ wa ta, wanɛ wakasukɛ Diolelo diaki Mɛsiya wa Nzambi la wolo tshɛ, koko aha wedja wa l’andja ɔnɛ. (Joani 17:16) Vɔ wakɛnya dia vɔ mbele ekambi wa mɛtɛ wa Diolelo diaki Nzambi lo ndjasha l’olimu w’esambishelo ka “lokumu l’ololo lone la diulelu” lo nkɛtɛ k’otondo. (Mateu 24:14) Etombelo akɔna wakonge la dikambo sɔ na?
10. Naa etombelo wa ntondo wakonge l’olimu w’esambishelo ka Diolelo?
10 Ntondotondo, aki otshumanyelo w’anto wakakitama esɔ oma le nyuma ka Nzambi, wanɛ wele l’elongamelo ka tônga kâmɛ la Kristo lo Diolelo dia l’olongo. Kânga mbakadiangana anto asɔ l’atei wa wedja, vɔ wakamɔtshama kâmɛ l’ɔlɔngɔswamelo wele kâmɛ. Etena k’akitami w’esɔ asɔ shila mbidjama tolembetelo kaya suke.—Enyelo 7:3, 4.
11. (a) Naa olimu w’otshumanyelo watatetemala, ndo lo ndjela prɔfɛsiya kakɔna? (b) Kakɔna kalembetshiya ekotshamelo ka prɔfɛsiya kɛsɔ?
11 Oma lâsɔ, l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo, mbakatatɛ otshumanyelo w’“ului a wuki w’antu . . . [w’]uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe.” Anto asɔ mbakenga “ekoko ekina” wayoka lo ‘fɔnu ka woke’ ko mbɔtɔ l’andja w’oyoyo waki Nzambi. (Enyelo 7:9, 14; Joani 10:16) Olimu ɔsɔ wa sambisha Diolelo diaki Nzambi la ntondo k’ekomelo ndja wekɔ lo tetemala polo ndo l’etena kɛnɛ. La kɔlamelo tshɛ, olui a woke w’ɛkɔkɔ ekina wele kakianɛ waya miliyɔ efula wekɔ lo kimanyiya atshikadi w’akitami w’esɔ dia pandjola losango la Diolelo l’ohomba efula. Losango lɔsɔ lekɔ lo mbokɛma lo wedja tshɛ.
Kakɔna Kayotomba lo Nshi Yayaye?
12. Ngande wakahombe olimu w’esambishelo kambema la ntondo ka lushi la Jehowa ndja?
12 Akambo tshɛ wɔtɛkɛtshiso la diko ango mɛnyaka dia taya suke l’ekomelo ka nshi y’ekomelo ndo ɔnɛ lushi la Jehowa laya suke. Ko onde ekɔ prɔfɛsiya mɔtshi yahomba kotshama nto la ntondo ka lushi la wɔma lɔsɔ tatɛ? Eelo! Ntondotondo, okakitwelo w’anto wasalema lo kɛnɛ kendana la Diolelo watashile. L’ahole amɔtshi wele ɔlɔshamelo waki wolo efula l’edja k’ɛnɔnyi, lofulo l’ambeki w’eyoyo lekɔ lo tatetemala la mbudɛ nshi nyɛ. Kânga lɛnɛ atona anto lokumu l’ɔlɔlɔ, kɛtshi ka Jehowa mɛnamaka oma lo woho wasambishaso. Olimu wekɔ lo tetemala la kambema! Yeso toshikikɛka ɔnɛ lam’ayoshila olimu ɔsɔ mbayoya ekomelo.
13. Oko wɔkɔndwamidiɔ lo 1 Tesalonika 5:2, 3, naa dikambo dimɔtshi dia woke diayohomba salema, ndo dikambo sɔ ayodiolembetshiya le so?
13 Prɔfɛsiya kekina ka lo Bible k’ohomba efula mbutaka ɔnɛ: “Lam’ata antu vati: Eko ki la lutui tshitshi, ku elanyelu ka shashimuya kayuya le wo, uku atuyakaka lono le umuntu leli la diemi; vo hawuhanda nduku yema.” (1 Tesalonika 5:2, 3) Nshi yayaye yayototɛ woho akɔna wayodja anto ombeka ɔnɛ: “Ki la lutui tshitshi” lekɔ. Koko, dui sɔ hadiolembetshiya ɔnɛ ɛnɔmbɔdi w’andja ɔnɛ wayoshidiya mɛtɛ ekakatanu w’anto. Wanɛ watetemala nama lushi la Jehowa lo timba tawɔ hawotokesama l’ombeka ɔsɔ. Vɔ mbeyaka ɔnɛ yema tshitshɛ oma lâsɔ, elanyelo ka shashimoya kayoya.
14. Akambo akɔna wayosalema lo nshi ya fɔnu ka woke, ndo ngande wayoyahɔnaka awui akɔ?
14 L’etatelo ka fɔnu ka woke, ɛnɔmbɔdi wayokadimwɛ Babilɔna ka Woke kele tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo ndo wayokilanya. (Mateu 24:21; Enyelo 17:15, 16) Oma lâsɔ, wedja wayokadimwɛ wanɛ wasukɛ lowandji laki Jehowa. Dikambo sɔ diayonyiya nkɛlɛ kaki Jehowa otsha le mandji ya pɔlitikɛ ndo wanɛ wayisukɛ ko mbalanya tshɛ. Fɔnu ka woke kayokoma lo kondoko ya tɔ l’Aramangɛdɔna. Oma lâsɔ, Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande wayodjama lo difuku di’aha l’ekomelo, aha la vɔ monga l’akoka wa minganyiya anto nto. Dikambo sɔ mbayokumiya lushi la Jehowa ndo etena kɛsɔ mbayotombɔma ndo mbayokidiama lokombo lande.—Ezekiyele 38:18, 22, 23; Enyelo 19:11–20:3.
15. Lande na kele ayonga dikambo di’enginya dia fɔnya ɔnɛ lushi la Jehowa lêke etale efula la ntondo na?
15 Ekomelo ka dikongɛ nɛ kayoya paka l’etena kakashikikɛma, lo ndjela alamanaka waki Nzambi. Tɔ hotshimbatshimba. (Habakuka 2:3) Tohɔ di’elanyelo ka Jerusalɛma l’ɔnɔnyi 70 T.D. kakaye lo shashimoya, etena kaki ase Juda kokilongamɛka, mbut’ate etena kakawafɔnyaka dia waya bu nto lo wâle. Ko kayotota lo dikambo dia Babilɔna k’edjedja na? Tɔ kaki osomba a wolo, wakayaɛkɛka otema vɔamɛ ndo wakadingama la mpele dia weke efula. Koko, tɔ kakanyukɔ l’otsho ɔtɔi oto. Woho akɔ wamɛ mbele dikongɛ nɛ dia kɔlɔ diayolanyema la shashimoya. Etena kayoya elanyelo kakɔ, tosale woho wa sho tanema kamɛ l’atei w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, tatetemala la nama lushi la Jehowa lo timba taso.
Ovuswelo
• Lande na ekɔ ohomba dia namaka lushi la Jehowa lo timba taso? Ngande wakokaso ntsha dui sɔ na?
• Ngande wendanaso shamɛ l’okakitwelo w’anto wasalema nshi nyɛ?
• Kakɔna kakahombe salema nto la ntondo ka lushi la Jehowa tatɛ na? Lâsɔ, kakɔna kahomba onto l’onto salaka?
[Esato wa lo lɛkɛ 180, 181]
Kem’edja nshi y’ekomelo yayanga komɛ lo elanyelo ka dikongɛ nɛ diaki Satana