Onde Nzambi ekɔ lo dihole dia ntondo l’atei a nkumbo kanyu?
“Ulangi [Jehowa Nzambi kayɛ, “NW”] l’utema aye tshe.”—MAKO 12:29, 30.
1. Lande na kele ekɔ ohomba dia sho mboka Jehowa ngandji?
OFUNDJI ɔmɔtshi akambola Yeso ate: “Olembe akona wuleki elembe ekina tshe?” Lo dihole dia nde mbisha kanyi yande hita, Yeso akakadimola dimbola diande lo ndjela kɛnɛ kofundami lo Dui dia Nzambi, lo Euhwelu k’Elembe 6:4, 5. Nde akôkadimola ate: “Olembe a ntundu eko okone ati: Isariyele li, nyuki! [Jehowa Nzambi kaso, NW] eko otoi. Ulangi [Jehowa Nzambi kayɛ, NW] l’utema aye tshe, la lumu laye tshe, la yimba yaye tshe, ndu la wulu aye tshe.”—Mako 12:28-30
2. (a) Yeso akahomana l’okakatanu akɔna? (b) Kakɔna kakoka todjɛ disanya lo tena dimɔtshi dia sho ngɛnyangɛnya Jehowa?
2 Dia sho kitanyiya kɛnɛ kakelɛ Yeso ɔnɛ ɔlɛmbɛ wa ntondo—ɔlɛmbɛ woleki ohomba—sho pombaka salaka kɛnɛ kangɛnyangɛnya Jehowa nshi tshɛ. Yeso akasalaka dikambo diakɔ sɔ, kânga mbakatone ɔpɔstɔlɔ Petero oyango ande l’etena kɛmɔtshi, ndo mbakatone ewotɔ ande wa l’emunyi dikambo sɔ l’etena kekina. (Mateu 16:21-23; Mako 3:21; Joani 8:29) Kakɔna kayoyosala naka dikambo dia ngasɔ diambokokomɛ na? Tɔ̂shi dia ase nkumbo kayɛ hawolange wɛ mbeka Bible nto ndo mbɔtɔnɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Onde wɛ ayodja Nzambi lo dihole dia ntondo lo sala kɛnɛ kɔ̂ngɛnyangɛnya? Onde wɛ mbidjaka Nzambi lo dihole dia ntondo kânga mbakoka ase nkumbo kayɛ ndɔshana la weolo wadjayɛ dia mbokambɛ?
Djonga y’Ɔlɔshanelo w’Oma le Ase Nkumbo
3. (a) Wetshelo wa Yeso kokaka ndjâla l’etombelo akɔna l’atei a nkumbo? (b) Woho akɔna wakoka ase nkumbo mɛnya ɔnɛ kapanda kana shishadjɛndɛ mbolekiwɔ mboka ngandji?
3 Yeso kɔmbɔsaka asui wakoka onto letawɔ wetshelo ande kondja oma le ase nkumbo kande oko kiambokambo y’anyanya. Nde akate ate: “Wane weli lu luudu wayuyala atunyi wa kanga luudu.” Koko, kânga mbakoka etombelo ɛsɔ wa kɔlɔ ndjâla, Yeso akɛnya kɛnɛ kahombaso mbidjaka lo dihole dia ntondo, ata ate: “Untu luka shi la nyangu ngandji kuleki kene kambukandi, ololo andi hakuki le mi; untu luka on’andi la pami kana la umuntu ngandji kuleki kene kambukandi, ololo andi hakuki le mi.” (Mateu 10:34-37) Sho mbidjaka Jehowa Nzambi lo dihole dia ntondo lam’ayelaso wetshelo w’Ɔnande Yeso Kristo, ɔnɛ lele “efanelu [ka shikaa, NW] k’utundu [a Nzambi].”—Heberu 1:3; Joani 14:9.
4. (a) Lo ndjela kɛnɛ kakate Yeso, kakɔna kahomba ombeki ande sala? (b) Lo yoho yakɔna yahomba Akristo mpetsha ase nkumbo yawɔ?
4 Lushi lɔmɔtshi, lam’akatɛkɛtaka Yeso kɛnɛ kahomba ombeki ande wa mɛtɛ sala, nde akate ate: “Naka untu ambuya le mi, ku ndi hahetsha shi, la nyangu, la wadi, la ana, la anangu, la akadiyendi, ee, ndu [anima andi, NW], keti ndi heyi ndjala umbeki ami.” (Luka 14:26) Aha la tamu, Yeso konanga mbuta ɔnɛ ambeki ande pombaka mpetsha ase nkumbo kawɔ lo mɛtɛ mɛtɛ, nɛ dia nde akatɛka anto dia vɔ mboka kânga atunyi awɔ ngandji. (Mateu 5:44) Koko, Yeso akalange mbuta ɔnɛ ambeki ande pombaka mboka ase nkumbo yawɔ ngandji kele l’ɛse ka kɛnɛ kokawɔ Nzambi. (Ɛdika la Mateu 6:24.) Lo kanyi yakɔ yâmɛ mbata Bible ɔnɛ Jakɔbɔ ‘akahetshaka’ Lea ko akalangaka Rashɛlɛ, kɛdikɛdi nde kombokaka Lea ngandji efula oko woho wakandokaka kadiyɛnde Rashɛlɛ. (Etatelu 29:30-32) Yeso akate ɔnɛ sho pombaka mpetsha kânga “anima” aso, kana lɔsɛnɔ, mbuta ate lioka ngandji kele l’ɛse ka kɛnɛ kokaso Jehowa!
5. Woho akɔna wakamba Satana olimu la dikongɛ dia nkumbo la lokeso tshɛ?
5 Oko wende Otungi ndo Ɔnɛ Lasha Lɔsɛnɔ, Jehowa sunganaka di’ekambi ande tshɛ mbomamema l’etondo awɔ tshɛ. (Enyelo 4:11) Paulo akafunde ate: “Dia dikambu ne, mbakhuselami Shesu adui. Khumbu tshe ya l’ulungu ndu ya la kete yambolema kumbu uma le ndi.” (Efeso 3:14, 15) Jehowa akatonge dikongɛ dia nkumbo lo yoho ya diambo efula ɔnɛ kele ase nkumbo wayale la lolango l’onto lam’asawɔ. (1 Khumi ya Dikanga 3:25, 26; 1 Tesalonika 2:7) Koko, Satana Diabolo ekɔ lo kamba la lolango l’onto la l’atei a nkumbo la lokeso tshɛ, lolango lakɔ mbele ndo la saki ka ngɛnyangɛnya elangemi. Nde pɛtshahɛtshaka lohetsho l’oma le ase nkumbo, ko anto efula mɛnaka wolo dia shikimala lo mɛtɛ kele lo Bible lam’ahomanawɔ l’ekakatanu ɛsɔ.—Enyelo 12:9, 12.
Tondoya Okakatanu
6, 7. (a) Woho akɔna wakokaso kimanyiya ase nkumbo yaso dia vɔ shihodia ohomba wa wekelo wa Bible ndo wa mbɔtɔnɛka l’Akristo? (b) Woho akɔna wakokaso mɛnya ɔnɛ sho mɛtɛ mbokaka ase nkumbo yaso ngandji?
6 Kakɔna kayoyosala naka wambokotshutshuya dia wɛ mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi: ngɛnyangɛnya Nzambi kana ngɛnyangɛnya ose nkumbo kayɛ? Onde wɛ ayokanyiya ɔnɛ Nzambi hatɔlɔmbɛ dia sho mbeka Dui diande ndo kitanyiya awui wa lɔkɔ naka dikambo sɔ tongaka diatɔnelo l’atei a nkumbo? Kanyiya dui sɔ ɔlɔlɔ. Naka wɛ pekɔ ko pembola wekelo ayɛ wa Bible kana tshika dia mbɔtɔnɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ngande wayoshihodia elangemi ayɛ ɔnɛ ewo k’oshika ka Bible kekɔ dikambo di’eko kana nyɔi na?—Joani 17:3; 2 Tesalonika 1:6-8.
7 Sho kokaka mbɔsa ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Ohokanyiya dia ose nkumbo kayɛ ɔmɔtshi ekɔ omunga w’alɔfu. Onde wɛ ayowokimanyiya naka wɛ minya yimba kana minya asho oma l’ɔnwɛlɔ ande w’alɔfu? Onde ayonga ɔlɔlɔ dia wɛ minya demba ko kɔma anya l’ɔtɛ w’ɔnɛ wɛ halange tondja londjo? Kema, ondo wɛ mbetawɔka ɔnɛ ayoleka ɔlɔlɔ pemba dia mbokimanyiya woho wa nde tondoya okakatanu ande w’ɔnwɛlɔ w’alɔfu, kânga mbayoyohomba nshika tanga lo kɛlɛ tshɛ kayondokokaka ndo lo kɛnɛ tshɛ kayondokanɛ̂ka. (Tukedi 29:25) Woho akɔ wâmɛ mbele, naka wɛ mbokaka ase nkumbo kayɛ ngandji mɛtɛ, kete wɛ hatohekɔ oma lo weolo wadjawɔ dia koshimba di’aha wɛ mbeka Bible. (Etsha 5:29) Paka lam’ayoyoshika ekolo mbayoyokoka mbakimanyiya dia vɔ shihodia ɔnɛ lɔsɛnɔ laso mɛtɛ nemanɛka la ndjaɔtɔnganyiya la wetshelo wa Kristo.
8. Ɛlɔlɔ akɔna wakondjaso oma lo woho wakasale Yeso lolango la Nzambi la kɔlamelo tshɛ na?
8 Lo tena dimɔtshi, kokaka monga wolo di’onto mbidja Nzambi lo dihole dia ntondo. Koko, ohɔ dia ndo Satana akakitshɛka Yeso wekamu dia nde sala lolango la Nzambi. Koko, Yeso kopekɔ kânga lushi ɔtɔi; nde akakikɛ ndo sui dia mamba dia l’otamba w’asui l’ɔtɛ aso. Bible mbutaka ɔnɛ: “Jesu Kristu, [mbele] Ushimbedi asu.” “Nde akatovwela.” (Tito 3:6; 1 Tɛsalɔnika 5:10, NW) Shi tekɔ la lowando efula l’ɔtɛ waki kopekɔ Yeso kânga l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ? L’ɔtɛ wakandakikɛ nyɔi kele oko olambo kakandavu, mbeso l’elongamelo ka kondja lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo wa wɔladi ndo wa losembwe lo mɛnya mbetawɔ kaso lo dikila diande diakatshulwama.—Joani 3:16, 36; Enyelo 21:3, 4.
Difuto dia Woke Diakokaso Nongola
9. (a) Woho akɔna wakoka Akristo shimbɛ anto akina ndo vɔ lawɔ? (b) Ngande waki nkumbo ka wa Timɔtɛ?
9 Onde wɛ mbeyaka ɔnɛ ndo wɛ lawɔ kokaka mbitsha anto akina, kâmɛ ndo wanɛ wôtɔ layɛ wokayɛ ngandji efula? Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakeketsha Timɔtɛ ate: “Utetemalaki lu akambu aso [wakawaketsha]. Ne dia lam’ayuyutsha osoku, we ayuyashimbela, ndu we ndu wane wuka aui aye.” (1 Timote 4:16, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Timɔtɛ akasɛnaka l’atei a nkumbo kakâtɔna, She, ɔnɛ laki Ose Ngirika, komonga ombetawudi. (Etsha 16:1; 2 Timote 1:5; 3:14) Kânga mbahateye kana she Timɔtɛ akayoyalaka ombetawudi lushi lɔmɔtshi, koko naka nde akayoyalaka kete kɛnɛ kakaleke mbotshutshuya aki lɔkɛwɔ la kɔlamelo laki la wadiɛnde Eyunikɛ ndo laki la Timɔtɛ.
10. Kakɔna kakoka Akristo sala dia vɔ kimanyiya wadiɛwɔ kana waomɛwɔ wele kema ambetawudi?
10 Afundelo mɛnyaka ɔnɛ waomi la amato wotshukami, wanɛ watetemala sukɛ mɛtɛ kele lo Bible kokaka mbisha lonya dia shimbɛ atshukani awɔ wele kema Akristo lam’ayowakimanyiya dia vɔ ndjâla ambetawudi. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Naka unyasu omotshi eko la wadi laha umbetawudi, la umuntu uku ambetawo mbidjase la ndi, ndi tûkimoki. Naka umuntu eko la umi laha umbetawudi, naka umendi ambetawo mbidjase la ndi, ndi tanganaki uma le umendi. We umuntu, we mbeyaka kana we ayushimbela umeye? We umi, we mbeyaka kana we ayushimbela wadeye?” (1 Koreto 7:12, 13, 16) Ɔpɔstɔlɔ Petero akalembetshiya woho wakoka amato shimbɛ waomɛwɔ mɛtɛ, lam’akandâkeketsha ate: “Nyu amantu, nyetawo aui a waumenyu, ne dia naka amotshi hawukitanyia diui dia [Nzambi, NW], . . . wayudietawo ne dia ditshelu dia wadiewo.”—1 Petero 3:1.
11, 12. (a) Difuto diakɔna diakalongola nunu di’Akristo, ndo kakɔna kakawasale dia dilongola? (b) Otote ɛnyɛlɔ k’ose nkumbo ɔmɔtshi lakalongola difuto oma lo woho wakandatshikala la kɔlamelo.
11 L’ɛnɔnyi ɛnɛ wetshi, nunu efula di’anto wakayoyala Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ efula kânga w’ɛnɔnyi efula wakawalɔshanaka l’Olimu w’Okristo wakamba wanɛ wôtɔ lawɔ wele Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ande difuto le Akristo asɔ wakatshikala nge, ndo tshondo y’ɔtshɔkɔ le wanɛ waki atunyi l’etena kɛmɔtshi lee! La diambo tshɛ, Okristo ɔmɔtshi w’ɛnɔnyi 74 wele ekumanyi ka l’etshumanelo kɛmɔtshi akakɔndɔla ate: “Dimi kaloyaka wadiɛmi losaka mbala efula nde l’anami, nɛ dia vɔ wakamamema akambo wa mɛtɛ l’edja k’ɛnɔnyi wakamâhɛnyahɛnyaka.” Nde akate ate l’edja k’ɛnɔnyi esato w’etondo, nde akakeketsha otema di’aha wadiɛnde mbotɛ dikambo dia Bible. “Koko, nde akasɔnɛ wonya wakimi la yimba yɔɔ, ko akatatɛ sambishami etena kakandakitolaka ekolo. Ande lowando lele lami nɛ dia nde kopekɔ kânga mbakamɔhɛnyahɛnyaka lee!”
12 Pami kekina kakahɛnyahɛnyaka nkumbo kande akafunde ate: ‘Dimi mbaki otunyi wa mamba wa wadiɛmi nɛ dia l’ɔkɔngɔ wa nde mbeka mɛtɛ, lakawânɛka, ndo takawanaka lushi tshɛ; kɛdikɛdi, dimi mbakatatɛka l’owanu nshi tshɛ. Koko, tshɛ akɔtɔ l’ashi; wadiɛmi akamamema Bible ma. L’edja k’ɛnɔnyi dikumi l’ehende w’etondo, lakalɔshanaka la mɛtɛ, la wadiɛmi ndo l’ɔnami woho w’anyanya. Laki oko tshondo ya Diabolo le wɔ.’ L’edjedja ka wonya, pami kɛsɔ akatatɛ la sɛdingola lɔkɛwɔ lande. Nde akalembetshiya ate: ‘Lakɛnyi woho wakamadjaka ofukutanu. Lakatatɛ la mbala Bible, ko oma l’ekimanyielo ka wetshelo wa lɔkɔ, kakianɛ dimi laya Ɔmɛnyi wa Jehowa wambolongola batismu.’ Ohokanyiya difuto dia woke diakalongola wadiɛnde, mɛtɛ, nde akela ekimanyielo kande dia ‘shimbɛ omɛnde’ oma lo woho wakandakikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’oma le nde l’edja k’ɛnɔnyi dikumi l’ehende w’etondo!
Wetshelo w’Oma l’Ɛnyɛlɔ ka Yeso
13. (a) Wetshelo akɔna woleki ohomba wahomba waomi la amato wotshukami kondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Yeso na? (b) Ɛlɔlɔ akɔna wakoka wanɛ wɛna wolo sala lolango la Nzambi kondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Yeso?
13 Wetshelo woleki ohomba wahomba waomi la amato wotshukami kondja oma lo lɔsɛnɔ la Yeso ele monga l’okitanyiya l’awui wa Nzambi. Yeso akate ate: “Dimi latutshaka akambu watôngenyangenyaka nshi tshe.” “Dimi halangi ntsha uku alangami, keli uku alanga one lakantumi.” (Joani 5:30; 8:29) Kânga lam’akɛnaka Yeso dikambo dimɔtshi dia lolango laki Nzambi oko hɔ̂ngɛnyangɛnya, nde akayalaka l’okitanyiya. Nde akalɔmbɛ She ate: “Naka we nangaka, uminyiya dikoho ne.” Aha la tshimbatshimba, nde akate nto ate: “Kuku aha uku alangami, keli uku alangaye.” (Luka 22:42) Yeso kɔnɔmba Nzambi dia nde tshikitanya lolango Lande; nde akɛnya ngandji kakandokaka Nzambi mɛtɛ lam’akandakitanyiyaka kɛnɛ tshɛ kaki lolango la Nzambi lo dikambo diande. (1 Joani 5:3) Mbidjaka lolango la Nzambi nshi tshɛ lo dihole dia ntondo oko akasalaka Yeso ekɔ ohomba efula, aha paka lo lɔsɛnɔ l’onyemba loto, koko ndo lo lɔsɛnɔ la lo diwala la lɔnɛ la l’atei a nkumbo. Nyɛsɔ tênde lande na kele dikambo sɔ ɔsɔku.
14. Tokanyi takɔna ta kɔlɔ tatongaka l’Akristo amɔtshi?
14 Oko wakatadiɛnyi la ntondo, etena kadja ambetawudi Nzambi lo dihole dia ntondo, vɔ nyangaka dia mbidjasɛ la wadiɛwɔ kana la waomɛwɔ wanɛ wele kema ambetawudi ndo mbala efula vɔ mbakimanyiyaka dia vɔ ndjâla l’atei a wanɛ wakoka kondja panda. Kânga naka wadi l’omi wekɔ ambetawudi, diwala diawɔ hadiokoke ndjâla kokele. Nɛ dia onto ekɔ la saki ka ntsha pɛkato, waomi la aadi kema la tokanyi toludi la ngandji lam’asawɔ nshi tshɛ. (Romo 7:19, 20; 1 Koreto 7:28) Amɔtshi komaka polo ndo lo tamba olelo lo totshuka wadi okina kana totshukana la pami kekina, kânga mbewɔ kema l’ɔkɔkɔ w’oma l’Afundelo wawasha dikimɔ dia vɔ ndjaka diwala. (Mateu 19:9; Heberu 13:4) Vɔ kanyiyaka ɔnɛ dikambo sɔ mboleki ɔlɔlɔ le wɔ, ndo ɔnɛ lolango la Nzambi le waomi la aadi dia vɔ tshikala kâmɛ amboleka wolo efula. (Malaki 2:16; Mateu 19:5, 6) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ kanyi y’onto koko aha ya Nzambi.
15. Lande na kakondja anto ekokelo lo mbidja Nzambi lo dihole dia ntondo?
15 Ande ekokelo kakondja anto lo mbidja Nzambi lo dihole dia ntondo lee! Atshukani wasala dikambo sɔ nyangaka dia vɔ tshikala kâmɛ ndo kandola ekakatanu awɔ lo ndjela alako wele lo Dui dia Nzambi. Ɔsɔku mbewɔwɔ kandji ka l’asolo kayala l’anto lam’anyawɔ lolango la Nzambi yimba. (Osambu 19:7-11) Dikambo sɔ mɛnamaka lo ɛnyɛlɔ k’atshukani amɔtshi w’ɛlɔngɔlɔngɔ, lam’akiwɔ suke la ndjaka diwala diawɔ, vɔ wakɔshi tɛdikɔ dia ndjela alako wa lo Bible. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, lam’akakanyiyaka omoto ɔngɛnɔngɛnɔ wakandokaka lo diwala diande, nde akate ate: “Dimi pombaka mbidjasɛ ko ndela lam’akanyiyami woho wotomoyala otondonga lakakakitɔna l’omɛmi l’ɛnɔnyi ɛnɛ tshɛ. L’etena kɛnɛ, dimi nɔmbaka Jehowa Nzambi ndo mbokaloyaka losaka l’ɔtɛ w’alako ande l’ɛlɔmbwɛlɔ kande kakatokakatanya kâmɛ lo diokanelo nɛ di’ɔngɛnɔngɛnɔ.”
Waomi, Aadi—Nyokoya Kristo!
16. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatshikɛ Yeso waomi la wadi?
16 Yeso, ɔnɛ lakadjaka Nzambi nshi tshɛ lo dihole dia ntondo, akatshikɛ waomi la aadi ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula, ndo ayonga ɔlɔlɔ le wɔ naka vɔ mbidjaka yimba efula l’ɛnyɛlɔ kɛsɔ. Waomi wambokeketshama dia vɔ mbokoya woho wakamba Yeso la lowandji lande loludi la ngandji lâdiko di’ase etshumanelo k’Akristo. (Efeso 5:23) Ndo, amato w’Akristo kokaka kondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka kokele kaki Yeso ka kitanyiyaka awui a Nzambi.—1 Koreto 11:3.
17, 18. Lo yoho yakɔna yakatshikɛ Yeso waomi ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula?
17 Bible ekɔ lo mbuta ɔnɛ: “Nyu waumi, nyulangi wadienyu, uku akalangi Kristu ekelizia, akandayakimo dikambu diato.” (Efeso 5:25) Woho ɔmɔtshi w’ohomba wakɛnya Yeso ngandji kakandokaka etshumanelo k’ambeki ande aki lo woho wakinde ɔngɛnyi awɔ wa mamba. Yeso akate ate: “Dimi lambunyeta nti: Engenyi, ne dia lambunyewuya akambu tshe wakamuki le Papa.” (Joani 15:15) Ohokanyiya tena tshɛ diaketshaka Yeso lo sawola nde l’ambeki ande—asawo efula wakandasawolaka lawɔ—ndo wɛkamu wakandakitshaka le wɔ! Shi ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kahomba waomi ndjela?
18 Yeso akayashaka efula lo dikambo di’ambeki ande ndo nde akawaokaka ngandji k’oma ka tshina di’otema. (Joani 13:1) Etena kakiwɔ koshihodiaka wetshelo ande, nde akɔsaka etena kɛmɔtshi ka vɔ lande ato ko nde akâlembetshiyaka awui akɔ la lotutsha tshɛ. (Mateu 13:36-43) Nyu waomi, onde nyu mbɔsaka lonyuma la wadiɛnyu l’ohomba ngasɔ lo asho anyu? Onde wɛ mbetshaka wenya ɛmɔtshi kâmɛ lande, dia nyu ndjashikikɛ ɔnɛ nyu akɔ ahende shihodiaka mɛtɛ yele lo Bible? Yeso akatshindɛka apɔstɔlɔ ande l’olimu w’esambishelo, ondo nde akatalakanyaka ɔm’ɔmɔ la l’atei awɔ. Onde wɛ tshindɛka wadiɛyɛ l’olimu w’esambishelo, ntshɔka kâmɛ lande dia tendaka anto lo luudu la luudu ndo dia tekaka l’anto Bible?
19. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatshikɛ Yeso waomi oma lo kɛnɛ kakandasalaka la munga yakasalaka apɔstɔlɔ ande nto?
19 Djekoleko lo kɛnɛ kakandasalaka la munga y’apɔstɔlɔ ande, Yeso akatshikɛ waomi ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula. Lo dambo dia komelo diakandalɛka nde l’apɔstɔlɔ ande, nde akɛnyi ɔnɛ yimba ya shɛmanedi yambokalola le wɔ nto. Onde nde akâhangwɛ la ngala tshɛ? Kema, koko nde akɔtsha ekolo w’onto l’onto la ndjakitshakitsha tshɛ. (Mako 9:33-37; 10:35-45; Joani 13:2-17) Onde wɛ mbikikɛka solo woho ɔsɔ otsha le wadiɛyɛ? Lo dihole dia wɛ ndjakiyanyaka lo munga yasalande mbala la mbala, onde wɛ ndjatshutshuyaka dia mbokimanyiya la lotutsha tshɛ ndo munanda otema ande oma l’ɛnyɛlɔ kayɛ? Mɛtɛ, amato wayokadimola etema kana ngɛnangɛna oma lo kɛtshi ka ngasɔ koludi la ngandji, oko wakasale apɔstɔlɔ.
20. Kakɔna kahakoke amato w’Akristo mbohɛ kânga yema tshitshɛ, ndo ɛnyɛlɔ kaki na kahombawɔ ndjela?
20 Ndo amato wotshukami vɔ lawɔ pombaka mendaka ɛnyɛlɔ ka Yeso, nde kombohɛ ndoko lushi ɔnɛ: “Ote a Kristu eli [Nzambi, NW].” Nshi tshɛ, nde akayakitshakitshaka la tshina dia She lele l’olongo. Woho akɔ wâmɛ mbahahombe amato mbohɛ ɔnɛ: “Ote a umuntu eli pami,” mɛtɛ, vɔ hawohombe mbohɛ ɔnɛ waomɛwɔ mbele ewandji awɔ. (1 Koreto 11:3; Efeso 5:23) Ɔpɔstɔlɔ Petero akakeketsha amato w’Akristo dia vɔ ndjela ɛnyɛlɔ ka “amantu w’ekila” wa lo nshi ya ntondo, djekoleko ɛnyɛlɔ ka Sara, ɔnɛ ‘lakakitanyiyaka awui w’Abarahama, ndo lakawelɛka ɔnɛ nkumɛmi.’—1 Petero 3:5, 6.
21. Lande na kakatondoya Abarahama nde la Sara diwala diawɔ ko Lɔta nde la wadiɛnde kita tatala?
21 Mɛtɛ, Sara akatshike luudu la dimɛna l’osomba w’ɔngɔnyi dia nde ndjodjasɛ lo totombotombo lo wodja w’angɛndangɛnda. Lande na? Onde nɛ dia nde akalekaka nanga yoho ya lɔsɛnɔ la ngasɔ? Kema, aha ɔsɔku. Onde nɛ dia omɛnde akawotɛ dia vɔ ntshɔ? Eelo mɛtɛ, ɔsɔ aki ɔkɔkɔ ɔmɔtshi, nɛ dia Sara akokaka Abarahama ngandji ndo akɔ̂lɛmiyaka l’ɔtɛ wakinde la waonga wɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. (Etatelu 18:12) Koko, ɔkɔkɔ wa woke wakandatshu nde l’omɛnde ele ngandji kakandokaka Jehowa ndo saki kaki lande oma ka tshina di’otema ka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi. (Etatelu 12:1) Nde akangɛnangɛnaka dia kitanyiya awui wa Nzambi. Koko, wadi aki Lɔta akakandakandaka dia sala lolango la Nzambi ko akɛwɔ l’ɔkɔngɔ akombola diangɔ diakandatshike l’osomba wa Sɔdɔma wakandadjasɛka. (Etatelu 19:15, 25, 26; Luka 17:32) Ande woho wakakomɛ diwala sɔ la lonyangu efula—nɛ dia wadi kokitanyiya awui wa Nzambi lee!
22. (a) Woho akɔna wahomba ase nkumbo ndjasɛdingola l’ɔlɔlɔ tshɛ? (b) Kakɔna kayotɔsɛdingola mbala kayaye?
22 Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula di’omi kana wadi ndjambola ɔnɛ: ‘Onde Nzambi ekɔ lo dihole dia ntondo l’atei a nkumbo kaso? Onde lekɔ lo ndjatshutshuya mɛtɛ dia kotsha ɔkɛndɛ wakambisha Nzambi l’atei a nkumbo? Onde dimi ndjatshutshuyaka la wolo tshɛ dia mboka wadiɛmi kana omɛmi ngandji ndo mbokimanyiya dia nde nama kana monga la diɔtɔnɛlɔ di’oshika lam’asande la Jehowa?’ Ana wekɔ l’atei a nkumbo efula. Mbala kayaye, tayɔsɛdingola ɔkɛndɛ w’ambutshi ndo ohomba wele lawɔ vɔ l’anawɔ dia mbidja Nzambi lo dihole dia ntondo.
Onde Wɛ Mbohɔka?
◻ Wetshelo wa Yeso kokaka ndjâla l’etombelo akɔna l’atei a nkumbo?
◻ Difuto diakɔna diakalongola nunu di’Akristo watshikala nge?
◻ Kakɔna kayokimanyiya wadi l’omi di’aha vɔ sala loseka ndo ndjaka diwala?
◻ Wetshelo akɔna wakoka waomi kondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Yeso?
◻ Woho akɔna wakoka amato sala dia diwala diawɔ monga l’ɔngɛnɔngɔnɔ?
[Caption]
Woho akɔna wakasale Sara dia tondoya diwala diande na?