Lotombo Loleki Woke Lele La Luudu La Jehowa

“Dimi layuludia luudu lone la lutumbu, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.”​—⁠HANGAI 2:⁠7.

LAM’AKATASAMBISHAKA Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa omoto lo luudu la luudu, nde akahomana l’osekaseka wa omoto wa l’ɔtɛmwɛlɔ welɛwɔ ɔnɛ Ase Pɛntɛkɔsta (pentecôtistes); osekaseka wa omoto ɔsɔ akawotɛ ate: ‘Sho tekɔ la nyuma k’ekila, koko nyu mbele wanɛ wasala olimu.’ Wakalembetshiya osekaseka wa omoto ɔsɔ la yewo tshɛ ɔnɛ naka onto ekɔ la nyuma k’ekila kete otema ande mɛtɛ pombaka mbotshutshuya dia nde kamba olimu wa Nzambi. Jakɔba 2:17 (NW) mbutaka ɔnɛ: “Mbetawɔ, naka tɔ bu l’etsha, kete tɔ kamboyavwɛ.” L’ekimanyielo ka nyuma ka Jehowa, Ɛmɛnyi ande wakonɛ mbetawɔ ka wolo l’etema awɔ, ndo nde ‘ambolodja luudu lande la lotombo’ lo mbatoma dia vɔ ntsha etsha kana elimu w’ɛlɔlɔ​—⁠djekoleko olimu w’‘esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo lo nkɛtɛ k’otondo oko ɔmɛnyi le wedja tshɛ.’ Lam’ayosalema olimu ɔsɔ lo yɛdikɔ yangɛnangɛna Jehowa, ‘lâsɔ mbayoya ekomelo.’​—⁠Mateu 24:⁠14.

² Oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ wa Yeso mbataso shate: olimu wahombaso ndeka sala ɛlɔ kɛnɛ ele sambisha anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ lakawatosha ɔkɛndɛ, ‘lokumu l’ɔlɔlɔ la lotombo la Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (1 Timote 1:11) Naka sho ndeka ndjasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ l’olimu wa Jehowa, kete tayoleka mɛna ɔnɛ ekomelo kekɔ lo ndjaye esadi esadi. Lo Habakuka 2:​2, 3, Jehowa akate ate: “Ufundi enelo kene. Ufundi aui ato l’utshimo lu pasi di’ave, wuhu wukuki untu [lâdia la dui dia wolo mbeya mbadia dimɛna, NW]. Enelo kene keko ne dia etena kakasonwama. To kutsha nkuma lu ekumelu kato, to huta kashi. Kuyanga to kayutshimbatshimba, nyukikungeli. To kayuya mete, hakiutshimbatshimba.” Eelo, “enelo” kakɔ kayokotshama ‘oyadi kânga tɔ kambotshimbatshimba.’ Koko lam’ele taya l’ɔnɔnyi wa 83 wambolɛ Diolelo dia Yeso, anto amɔtshi mbeyaka fɔnya ɔnɛ taya l’etena k’otshimbotshimbo nshi nyɛ. Ko onde hatohombe ngɛnangɛna kânga mbele ekomelo kataye? L’edja k’ɛnɔnyi ɛnɛ wambeta tatɛ oma lo 1990 polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, eshimbamelo k’olimu w’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ kaya bu nto l’Erɔpɛ wa l’Ehotwelo ka Wonya, lo wedja ɛmɔtshi wa l’Afrika ndo lo wedja ekina; dikambo sɔ diekɔ oko dihindo. Etena kɛnama oko etena k’‘otshimbotshimbo’ kekɔ lo mbisha “ekoko” ekina efula diaaso dia vɔ tshumanyema oma lo bɛtshi dia nkɛtɛ sɔ diambodihola lokuke nshi nyɛ.​—⁠Joani 10:⁠16.

³ Omvutshi Habakuka ate: ‘Tɔ hatotshimbatshimba.’ Yeso akate ɔnɛ lɔlɔnga lɔnɛ la kɔlɔ hateta ko ‘akambo asɔ tshɛ watasalema.’ (Mateu 24:34) Onde eokelo kele laso nshi nyɛ lo dikambo di’ɛtɛkɛta ɛsɔ wa Yeso mɛnyaka ɔnɛ olimu aso w’esambishelo bu olimu wahomba salema esadi esadi?a Kema, akambo weta mɛnyaka ɔnɛ aha ɔsɔku! Lɔlɔnga la nshi nyɛ lekɔ lo tayatambiya lo kɔlɔ ndo l’etshelo wa mindo lo yɛdikɔ yahatɛnamaka ndoko lushi lo lɔsɛnɔ l’anto lanɛ la nkɛtɛ. (Ɛdika la Etsha 2:40.) Pombaka sho sala olimu aso aha la tshimbatshimba. (2 Timote 4:⁠2) Pɔlɔfɛsi tshɛ yatɛkɛta dikambo di’etena ka fɔnu ka woke mɛnyaka ɔnɛ tɔ kayoya shashimoya, mbala kakɔ ɔtɔi, aha l’anto mbeya​—⁠kɛdikɛdi tɔ kayoya oko wovi. (1 Tesalonika 5:​1-4; Enyelo 3:3; 16:15) “Okone ndu nyu, dieli la nyu dia ndjalongosola, ne dia On’a untu ayuya lu unya wahanyalungamela.” (Mateu 24:44) Etena kɛnɛ katasukana lɔlɔnga lɔnɛ l’amɔnyɔdi a Nzambi otsha l’elanyelo kalɔ, sunganaka mɛtɛ di’aha sho mbikasha elongamelo kaso k’ohomba efula ka lɔsɛnɔ la pondjo lo kalola dia ‘toyangitola lo lɔtɛkɛ,’ mbuta ate lo ɛngɛnɔngɛnɔ w’andja ɔnɛ!​—⁠2 Petero 2:22; 3:10; Luka 21:​32-36.

⁴ Lo ndjela pɔlɔfɛsi ka Yeso, ‘etatelo k’asui’ kakayala l’ɔnɔnyi 1914 lam’akɔtɔ anto lo “nshi y’ekomelo ya dikongɛ di’akambo nɛ.” Ekiyanu, mpokoso ya mamba, ndo ediakelo k’ɛlɛmbɛ​—⁠akambo asɔ tshɛ wakafulanɛ polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. (Mateu 24:​3-8, 12) Koko l’etena kakɔ kâmɛ kɛnɛ, Jehowa akasha olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ, olui wokengami l’Akristo w’akitami, olimu wa mbishaka ase luudu la Kristo, Nkumɛwɔ, ‘mbo ya ndɛ lo tena diasungana.’ (Mateu 24:​45-47) Oma l’okudi ande wele l’olongo, Mɛsiya Nkumekanga ekɔ lo nɔmbɔla ekongelo ka dimɛna efula nshi nyɛ ka ndeshaka anto lo nyuma lo nkɛtɛ k’otondo.

‘Mbo ya Ndɛ’ Tshavutshavu

⁵ Tênde dikambo di’ɔlɔngɔswɛlɔ wa ‘mbo ya ndɛ.’ (Luka 12:42) Ɛngɔ koleki ohomba l’atei w’ɔnɔngɔ a diangɔ di’Akristo ele Bible, Dui dia Nzambi. Dia ndakanya anto Bible dimɛna dimɛna, ekadimwelo ka wɔdu mbadia ndo k’oshika ndeka tshɛ ohomba. L’edja k’ɛnɔnyi watete, ohomba ɔsɔ wekɔ lo tashidiyama yema yema, djekoleko tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1950 lam’akatombe Les Écritures grecques chrétiennes ​—⁠ Traduction du monde nouveau l’ɔtɛkɛta w’Angɛlɛ. L’ɔnɔnyi 1961, Traduction du monde nouveau ka Bible k’otondo kakatombe, ko kombeta ndoko edja, dikadimwelo diatɔ diakatombe l’ɛtɛkɛta ekina wa weke. Tɔvɔlimɛ 3 takatombe l’ɔnɔnyi w’olimu wa 1996 sanganya la ta ntondo toshaka lofulo la 27 lo tshɛ, lo lofulo lakɔ, ekɔ tɔvɔlimɛ 14 t’etondo wa Bible. Dia sala olimu ɔsɔ, nshi nyɛ Akristo suke la 1 174 wambobatizama wekɔ lo kamba olimu wa tena tshɛ wa kadimolaka Bible la ekanda ekina watɛkɛta awui wa Bible lo wedja 77.

⁶ Dia sukɛ olimu ɔsɔ wasala lemba la woke lɔsɔ l’akadimudi, bilɔ 24 yaki la Société Watch Tower yele la ɛprimɛri tondjaka ekanda lo yɛdikɔ y’efula. Dia dikambo sɔ salema, wekɔ lo tatetemala mbidja mashinyi ekina wa weke wafunda ekanda esadi esadi lo Bɛtɛlɛ ya weke. Lofulo la Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous ! lekɔ lo tadɛ ngɔndɔ la ngɔndɔ; lofulo lakɔ lambokoma tshɛtshɛ lo 943 892 500, % 13,4 y’ehamelo lo ɔnɔnyi wêtshi. Lofulo la wa Bible l’abuku wele la mposo ya nkeka wakafundama l’États-Unis, la Brésil, la Finlande, l’Allemagne, l’Italie, la Japon, la Corée ndo la Mexique oto lakadɛ % 40 oma l’ɔnɔnyi 1995 polo ndo lo kɔpi 76 760 098 lo ɔnɔnyi 1996. Bɛtɛlɛ kina yakakimɔ ekimanyielo k’efula lo ehamelo kɛsɔ tshɛ k’otombelo w’ekanda.

⁷ Yɛdikɔ y’efula y’ofudielo w’ekanda ɛsɔ akɛnama ohomba l’edja k’ɛnɔnyi wa 1990 nɛ dia Lɛɛta aketawɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa sala olimu awɔ l’Erɔpɛ wa l’Ehotwelo ka Wonya ndo l’Afrika. L’ahole asɔ, anto efula wekɔ la ndjala ka mamba ka mma dia lo nyuma. Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta ɛnɛ w’Isaya wamboleka mɛnama ohomba dia kotshama esadi esadi: “Okokole luudu laye la dipema. Unanule apema wa mvudu yaye, tuhekoki. Utaluli ekodi ndu ushikike dikoho dia luudu laye.”​—⁠Isaya 54:⁠2.

⁸ Ɔnkɔnɛ, aki ohomba nanula mvudu ya lo Bɛtɛlɛ kana bilɔ 104 yaki la Société. Lam’ele ekondjelo kekɔ pâ efula lo bɛtshi sɔ dia nkɛtɛ diambodihola lokuke nshi nyɛ, yɛdikɔ ya woke ya falanga yakimɔma dia vɔ nanula mvudu shɔ ndja oma lo weshasha wakimɔma lo wedja w’ɛngɔnyi dia sukɛ olimu wa l’andja w’otondo. Diɛsɛ ko, ndo etondo wa tshumanelo, ndo onto l’onto lo yoho yande ndamɛ, mbetawɔka l’otema ɔtɔi lo ndjela yimba ya l’Etumbelu 35:21: “Vo wakayi untu l’untu uku akalangi lumu landi, wakela ushasha wa [Jehowa], dia ntsha ulimu.” Tambɔsa diaaso nɛ dia kaloya losaka le wanɛ tshɛ wakakimɔ weshasha awɔ l’otema ɔtɔi.​—⁠2 Koreto 9:⁠11.

⁹ L’ɔnɔnyi 1996, ekanda waki la Société Watch Tower mɛtɛ wakatombola lokombo la Jehowa la asangwelo ande polo ndo lo tokoma ta nkɛtɛ. Ekɔ oko ɔnkɔnɛ wakataditshi ɔpɔstɔlɔ Paulo. Paulo akavusola pɔlɔfɛsi ka Joele la Osambu wa 19 ko nde funda ate: “[Onto tshɛ layɔtɛndɛ lokombo la Jehowa ayoshimbamela, NW]. Keli lambumbula nti: Vo kumbuka? Mete, vo wakuki; ne dia: Wetshelu awo wakadiangana lu kete tshe, la awui awo pulu ndu lu kuma y’andja.” (Romo 10:​13, 18) Oma lo woho watombolawɔ lokombo Jehowa lo yoho shɔ, lokombo l’ohomba efula, anto ande wekɔ lo sala olimu w’ohomba efula lo ndodja luudu lande l’ɔtɛmwɛlɔ la lotombo. Ko ngande wakahame olimu ɔsɔ w’esambishelo l’ɔnɔnyi 1996 na? Tambokɔlɔmba dia wɛ menda kiombokombo yele lo lɛkɛ 28 polo 31.

Dinela l’Andja w’Otondo

¹⁰ Ɛtɛkɛta wa Yeso wofundami lo Luka 20:2 wamboleka mɛnama lo nshi yaso nyɛ: “Dinela dieko efula, keli ekambi mbeli tshitshe; okone nyolombe uwandji a dinela, dia nyutumela ekambi lu dinela diandi.” Onde wɛ ekɔ lo ndjela dui sɔ? Miliyɔ y’anto l’andja w’otondo wekɔ lo diyela. Dikambo sɔ shikikɛmaka oma lo lofulo l’oyoyo l’apandjudi wa Diolelo 5 413 769 lo tshɛ, wanɛ wakakimɔ alapɔlɔ w’olimu w’esambishelo l’ɔnɔnyi 1996. Lâdiko dia lâsɔ, anangɛso w’eyoyo la akadiyɛso w’eyoyo 366 579 wakabatizama. ‘Diangɔ di’amɛna efula sɔ dia wedja tshɛ,’ wanɛ wakamba olimu ndo vɔ lawɔ lo ‘ndodja luudu la Jehowa l’ɔtɛmwɛlɔ la lotombo,’ sho mbaɔsaka la nɛmɔ efula mɛtɛ!​—⁠Hangai 2:⁠7.

¹¹ Alapɔlɔ w’ehamelo lo ahole wambodihola lokuke nshi nyɛ ekɔ dikambo dia diambo efula. Onde amɔtshi wa l’atei aso mbokaka Ɛmɛnyi wa Jehowa wele lo ahole asɔ wasalema ehamelo kandjema? Kema, sho ngɛnangɛnaka kâmɛ la wɔ. Wedja tshɛ wakatatɛ lo yema tshitshɛ. Zɛkariya, ɔnɛ lakasɛnaka lo nshi ya Hangai, akafunde ate: ‘Akɔna akɔnyɔla lushi l’akambo wa totshitshɛ?’ (Zekariya 4:10) Tekɔ l’ɔngɛnɔngɔnɔ wa mamba nɛ dia lo wedja wele olimu w’esambishelo wamboshikikala dimɛna, apandjudi wa Diolelo waya wa miliyɔ nshi nyɛ, ndo wekɔ lo kindjakindja bɛtshi dia nkɛtɛ mbala efula, kânga lomingu tshɛ lo esomba efula wa weke. Onde tekɔ l’ɔkɔkɔ wa tɛwɔla anya l’etena kɛnɛ katasha Jehowa anto wa lo wedja wakashimbamaka olimu w’esambishelo diaaso dia vɔ kondja panda? Kema! Yeso akate ate: “Ekambo eli andja.” (Mateu 13:38) Olimu w’esambishelo pombaka tetemala salema dimɛna dimɛna, oko wakasambisha ambeki wa ntondo dimɛna dimɛna lo nshi y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’Ase Juda.​—⁠Etsha 2:40; 10:42; 20:24; 28:23.

Totatshɔka Nshi Tshɛ Otsha la Ntondo

¹² Eelo, sho pombaka kɛndakɛnda ‘tɔɔ otsha la ntondo,’ k’ɔnɔngɔ wa pusupusu ka l’olongo k’andjelo waki Jehowa. (Ezekiyele 1:12) Sho hatohɛ ɛtɛkɛta ɛnɛ wakate Petero ate: ‘Jehowa hatshimbatshimba dia kotsha daka diande, oko wafɔnya anto amɔtshi, koko nde ekɔ la lotutsha oya le nyu dikambo nde halange kânga onto akɔna nanyema, koko nde nangaka anto tshɛ kadimola otema.’ (2 Petero 3:⁠9) Nyɛsɔ tokeketshame oma l’ɛnyɛlɔ k’ohetoheto wele l’anangɛso wodjashi lo wedja wa wola lo akambo w’ekondjelo. Etena tshɛ kɛ̂nama oko etena k’otshimbotshimbo la ntondo k’Armagɛdɔ ndja kekɔ lo mbisha nunu di’anto diaaso dia vɔ tshumanyema lo wedja ɛsɔ ndo lo ahole akina wambowokindjakindja efula la lokumu l’ɔlɔlɔ. Toyakesake: “Lushi la wuki la [Jehowa] laya suki, lo [lekɔ lo ndjasamanya efula, NW].” (Zefaniya 1:14) Lâsɔ ndo sho lawɔ pombaka samanya efula dia tasadi olimu w’esambishelo dimɛna dimɛna mbala ka komelo!

¹³ Kânga mbele kiombokombo y’olimu w’ɔnɔnyi wêtshi hayɔkɔndɔla awui tshɛ lo ɔm’ɔmɔ, ehamelo ka mamba kakasalema lo odianganyelo a wa Bible, abuku la tojurunalɛ lo ɔnɔnyi wêtshi. Ɛnyɛlɔ, okahanyelo wa Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous ! akadɛ lo % 19, lofulo la tojurunalɛ tshɛtshɛ takawatshikɛ anto lekɔ 543 667 923. Tojurunalɛ taso tokimanyiyaka dia sho sambisha lo weho la weho​—⁠lo toshinga, lo wa parkɛ, lo ahole watowokongɛka mituka, kana l’ahole wasalawɔ okanda. Alapɔlɔ mɛnyaka ɔnɛ lo ahole amɔtshi wakindjakindjawɔ efula l’esambishelo ka Diolelo, ambewi w’ekanda mambaka dimɛna dia tojurunalɛ taso ndo mbetawɔka anto mbeka lawɔ Bible.

¹⁴ Ɔnɔnyi tshɛ, lo ngɔndɔ ka Mɔmbi, tshumanelo tshɛ nɔngɔsɔlaka olimu wa lânde wa kahanya tojurunalɛ, vɔ ntshɔka lushi l’otondo lo luudu la luudu ndo l’ɛsɛsɛ dia tasambishaka la tojurunalɛ. Onde etshumanelo kanyu kayosala olimu ɔsɔ lo ngɔndɔ ka Mɔmbi ka l’ɔnɔnyi ɔnɛ wa 1997? Wambonyɔlɔngɔsɔlɛ numɛlɔ y’amɛna efula ya Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous ! ya ngɔndɔ ka Mɔmbi, ndo woho wayowotɛnyanyaka numɛlɔ yakɔ yâmɛ l’andja w’otondo mbala kakɔ ɔtɔi ayonga mɛtɛ dikambo dia diambo efula! Lo disɛnga dia Chypre, tshumanelo dia lɛkɔ mbɔsaka tshɛkɛta nyɛ oko slogan kawɔ: “Ewoya losango la Diolelo le oseka onto tshɛ lakokayɛ mɛna,” ko vɔ salaka olimu ɔsɔ w’esambishelo ka la tojurunalɛ ngɔndɔ tshɛ; ɔnkɔnɛ, lofulo l’oyoyo la tojurunalɛ tshɛ takawatshikɛ anto ɔnɔnyi wêtshi lekɔ 275 359, ɔsɔ ekɔ ehamelo ka % 54.

Waewoyelo wa Ndjihelo Waki Hangai

¹⁵ Nshi 63 l’ɔkɔngɔ wa nde shidiya la mbewoya diewoyelo dia hende di’oma le Jehowa, Jehowa akatome Hangai la diewoyelo dia sato diakokaso mbidja l’etema aso. Hangai akatɛkɛta wate kana oko Ase Juda wakahikaka etshina ka tɛmpɛlɔ l’etena kɛsɔ, ko tete l’etena kɛsɔ ko ambeta ɛnɔnyi 17 tatɛ oma lam’akawahike etshina ka tɛmpɛlɔ. Mbala kɛsɔ nto, Jehowa akɛnyi ɔlɔlɔ mbɛdia anto ande. Ɛlɔmbɛdi la anto kombidjaka lo elimu awɔ ko wakayoyala mindo lo asho wa Jehowa. Onde ekambi ɛmɔtshi wa Jehowa wambɔtɛwɔla anyawɔ ɛlɔ kɛnɛ ondo, ndo wamboyatambiya tshavu l’akambo a mindo wa l’andja ɔnɛ ndo lo mposa k’ɔngɔnyi? Ekɔ ohomba sho tshɛ kana yimba ‘tatɛ oma l’ɛlɔ polo ndo lo nshi yayaye’ dia tombola lokombo la Jehowa, ndo mbɛkɛ etema aso lo daka diande nɛ: “Umaka lushi l’elo, dimi layunyotshokola.”​—⁠Hangai 2:​10-19; Heberu 6:​11, 12.

¹⁶ Lushi lakɔ lâmɛ, ɔtɛkɛta wa ‘Jehowa kanga lolembelembe’ wakaye le Hangai mbala ka nɛi ndo ka ndjihelo. Jehowa akewoya akambo wayosalema ‘lam’ayondosutshasutsha elongo la nkɛtɛ.’ Nde akate ate: “Dimi layokosha kiti ya waulelu, layulanya wulu a waulelu wa wedja, layokosha pusupusu kame la waku watahemaka loko. Falasa la ambahemi ayo wayoko, untu l’untu ayudiakema la yombo ya unyandi.” (Hangai 2:​6, 21, 22) Ɔnkɔnɛ, “osutshesutshelo” ɔsɔ wayokoma lo kiondokondo lam’ayɛdia Jehowa nkɛtɛ k’otondo l’Armagɛdɔ. L’etena kɛsɔ kete “diangɔ di’amɛna efula dia wedja tshɛ” diamboshila tshumana dia monga etshina ka tshunda di’anto lo andja w’oyoyo. Akambo asɔ mɛtɛ totshutshuyaka dia sho ngɛnangɛna efula ndo tombola Jehowa!​—⁠Hangai 2:​7, NW; Enyelo 19:​6, 7; 21:​1-4.

¹⁷ Dia nde ndjihiya pɔlɔfɛsi kande, Hangai akafunde ate: “Lushi lako, dimi layukosa we . . . Zerubabele, . . . mbata [Jehowa] Dimi layukete uku [mpɛtɛ ka tshapa, NW], ne dia dimi lakakosonola, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.” (Hangai 2:23) Kristo Yeso ekɔ nshi nyɛ Mɛsiya, Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko wa mɛtɛ mɛtɛ; ɔnkɔnɛ, lɛn’ende l’olongo, nde ekɔ lo sɔhanya elimu wakakambaka Nguvɛrnɛrɛ Zerubabɛlɛ nde la Jashua, Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko, onto l’onto lo Jerusalɛma ya la nkɛtɛ. Oko mpɛtɛ ka tshapa lo lonya l’omi la Jehowa, Yeso mbele ɔnɛ latoyalaka “Eelo,” mbuta ate nde mbele ehomɔ kakamba la Jehowa dia kotsha efula k’“alaka wa Nzambi.” (2 Kɔrɛtɔ 1:​20, NW; Efeso 3:​10, 11;Enyelo 19:10) Pɔlɔfɛsi tshɛ ya lo Bible ndekaka tɛkɛta dia tɛdikɔ takɔshi Jehowa lo dikambo dia Kristo dia nde monga Nkumekanga la Ɔlɔmbɛdi dia tshungola anto.​—⁠Joani 18:37; 1 Petero 1:​18, 19.

¹⁸ Lo nshi yaso nyɛ mɛtɛ, lotombo loleki woke pombaka tanema lo tɛmpɛlɔ ka Jehowa ka lo nyuma, tɛmpɛlɔ kangayima efula! L’ɔkɔngɔ wa Jehowa ndanya andja wa Satana tshɛ, ekotshamelo kekina k’ɔngɛnɔngɛnɔ ka Hangai 2:9 kayosalema: “Ndu lu dihuli ne, kayumukimo ki, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.” Lâsɔ kete wɔladi wamboya!​—⁠wɔladi wa pondjo ndo wa l’andja w’otondo, wɔladi wakashikikɛ “mpɛtɛ ka tshapa” kaki Jehowa, Kristo Yeso, ‘Owandji wa Wɔladi,’ ɔnɛ lakawafunde dikambo diande ɔnɛ: “Diulelu diandi diayutahamanelaka, la ki kandi huyala l’ekumelu . . . Saki ka [Jehowa] Kanga lulimbilimbi kayutsha osoku.” (Isaya 9:​6, 7) Lotombo la luudu la Jehowa l’ɔtɛmwɛlɔ layɛnamaka pondjo pondjo lo dihole dia wɔladi diayɔlɔmbwamaka oma lo lowandji lande la l’andja w’otondo. Nyɛsɔ totshikale pondjo pondjo lo luudu lɔsɔ!​—⁠Osambu 27:4; 65:4; 84:⁠10.

L’ISAYA 43:​6, sho mbadiaka didjango diaki Jehowa nɛ: “Tanyukimeki! Nyela an’ami w’apami uma l’etali, la an’ami w’amantu uma lu kuma ya kete.” Divɛsa sɔ diekɔ lo takotshama lo yoho ya diambo nshi nyɛ l’Erɔpɛ wa l’Ehotwelo ka Wonya. Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ ka Moldavie, wodja wakalɔmbwamaka ntondo oma le wa communistes. Lɛkɔ, ekɔ ngelo mɔtshi yele etenyi ka l’ahende k’anto wodjashi lɔkɔ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa. Vɔ pombaka kɛndakɛnda etale efula dia totana lɛtshi la nkɛtɛ la vɔ sambisha, koko vɔ wekɔ lo sala la wolo awɔ tshɛ! Apandjudi efula wa lo tshumanelo sɔ wekɔ ana w’ambutshi wakatshanyema otsha la Sibérie l’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1950. Nshi nyɛ, nkumbo yawɔ yekɔ lo nɔmbɔla olimu wa dinela. L’atei w’apandjudi asɔ 12 565, apandjudi 1 917 wakabatizama ɔnɔnyi wêtshi ɔnɛ. Tshumanelo akumi anɛi la sato diekɔ l’apandjudi suke la 150 l’etshumanelo l’etshumanelo, ndo etshimbedi wakadɛ oma l’ɛnɛi otsha l’enanɛi l’ɔnɔnyi w’oyoyo w’olimu.

Dikambo dikina dia diambo ele ehamelo kasalema lo wodja w’Albanie. Lɛkɔ, kianda y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa kɔlamelo wakakikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ woleki tshɛ kɔlɔ oma le mandji ya hiadi l’edja k’ɛnɔnyi oko 50. Amɔtshi a l’atei awɔ wakadiakema. Dui sɔ toholaka daka dia Yeso nɛ: “Tukaki akambu wayangaye nsuwa woma. Ulungi, uhimbanyi uyanga mbidja amotshi anyu lu lukanu dia nyuhimba . . . Utetemali edja ndu lu nyoi, ku dimi layukusha dembo dia kusu dia lumu.” (Enyelo 2:10; enda ndo lo Joani 5:​28, 29; 11:​24, 25.) Kakɔna kɛnaso nshi nyɛ l’Albanie na? Tekɔ lo mɛna mɛtɛ ekotshamelo ka mamba ka daka dia Jehowa diofundami l’Isaya 60:22 ɔnɛ: “One leli tshitshe ayuyala kinunu”! L’ɔnɔnyi 1990, opandjudi ɔtɔi oto mbakakimɔ alapɔlɔ w’olimu w’esambishelo l’Albanie. Koko, “ekambi” ekina efula w’oma l’Italie ndo oma lo wedja ekina wakayele dako dia Yeso nɛ: ‘Ɔnkɔnɛ nyotshu, nyetɛ anto ambeki . . . ndo nyâbatize.’ (Mateu 28:19; Luka 10:⁠2) L’etena k’Eohwelo ka nyɔi ka Yeso l’ɔnɔnyi 1996, apandjudi 773 mbakakambaka olimu w’esambishelo, ko vɔ wakatshumanya anto 6 523 lo nsanganya yawɔ ya Eohwelo ka nyɔi ka Yeso; ɔsɔ aki lofulo loleki lofulo l’apandjudi mbala enanɛi! Lofulo la mamba l’ampokami wakɔtɔ lo nsanganya shɔ lo ahole wânganyi etale. Kânga mbele ndoko apandjudi wakadjasɛka lo ngelo kakɔ, lofulo l’ampokami wakɔtɔ l’osomba wa Kukës laki 192 ndo lofulo l’ampokami wakɔtɔ l’osomba wa Divjakë laki 230. Osomba wa Krujë wele paka l’opandjudi ɔtɔi oto waki l’ampokami 212 lo Eohwelo ka nyɔi ka Yeso. Apandjudi 30 wa l’osomba wa Korçë wakafutɛ mvudu yakakoke nongola yɛdikɔ y’anto polo ndo lo 300. L’ɔkɔngɔ wa lofulo lɔsɔ l’anto ndola lo mvudu shɔ, anto akina 200 wakahombe kaloyama dikambo ndoko dihole diakikɔ nto. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ekambɔ kambɛla dia muna!

Alapɔlɔ ɔnɛ ndja oma la Roumanie: “Lam’akatatasambishaka lo luudu la luudu, takahomana l’onto ɔmɔtshi lakatotɛ ɔnɛ nde ekɔ Ɔmɛnyi wa Jehowa; nde akadjasɛka l’osomba wa tshitshɛ wele, lo ndjela kɛnɛ keyaso, ndoko Ɔmɛnyi wa Jehowa waki lɛkɔ. Nde akatotɛ ɔnɛ lâdiko dia nde, ekɔ anto akina 15 wele aya ɛnɔnyi efula wewɔ lo sala nsanganya Lushi la Nɛi la Lushi la Lomingu tshɛ ndo vɔ wakamɛ sambisha lo luudu la luudu. Oko ɛlɔ kototende awui asɔ, lui sho takatshu l’osomba ɔsɔ. Anto 15​—⁠apami, amato, ndo ana​—⁠wakatokongɛka lo toshambrɛ tohende, vɔ waketawɔ abuku 20 la tojurunalɛ 20 ta numɛlɔ y’eyoyo. Takawaɛnya woho wa vɔ mbekaka l’anto Bible. Takembe kâmɛ ndo takakadimola wembola awɔ wakaleke ohomba kadimola esadi esadi. Ɔnɛ laki oko ɔnɔmbɔdi w’olui akɔ akatotɛ ate: ‘Ambeta nshi ngana tsho, lakalɔmbɛ Jehowa l’asɔi lo asho dia nde totomɛ olami w’ɛkɔkɔ, ko endaka, dɔmbɛlɔ diami diambokotshama.’ Taki l’ɔngɛnɔngɛnɔ woho w’anyanya, ndo lam’akatatatshɔka, wate kana ɔna etshike kamboyokondja she, nde akatotɛ ate: ‘Tanyotohɛke lam’alanganyu. Kanyoye nto dia ndjotênda!’ Sho takayotshɔ nto, ndo kakianɛ, ambeki esambele wekɔ lo mbeka Bible l’osomba ɔsɔ. Lo bɛtshi dia nkɛtɛ efula di’eyoyo, olimu mumɛka lo yoho ya diambo l’ekanda watɛkɛta awui wa Bible; ekanda ɛsɔ mbɔsamaka la nɛmɔ efula, ndo dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ Nzambi mbele kiɔkɔ y’olimu ɔnɛ.”

[Footnote]

[Study Questions]

1. Ngande wokakatanyi nyuma k’ekila la mbetawɔ ndo l’olimu?

2. (a) Ɔtshɔkɔ akɔna wayotokondja naka sho ndjasha l’etondo aso tshɛ l’olimu wa Jehowa? (b) Bonde kahombaso ngɛnangɛna lo dikambo di’etena kakɔna tshɛ kɛnama oko etena k’‘otshimbotshimbo’?

3. Lande na kele eokelo kele laso nshi nyɛ lo dikambo dia “lolonga lone” pombaka totshutshuya dia sho sala olimu wa Nzambi esadi esadi?

4. Akambo akɔna wamboyɔlɔmba dia paka fudia ‘mbo ya ndɛ lo tena diasungana,’ ndo ngande wakotshama ehomba ɛsɔ?

5. Lo yoho yakɔna yele ɛngɔ koleki ohomba l’atei a ‘mbo yalɛ’ Akristo kekɔ lo mbidjama yimba efula?

6. Ngande wakotsha la Société ehomba wele l’anto w’ekanda wêndana la Bible?

7. Ngande wɛnama ɛtɛkɛta wa l’Isaya 54:2 ohomba kotshama esadi esadi nshi nyɛ?

8. Kakɔna kasalema l’otema ɔtɔi dia falanga yahombama dia sukɛ olimu tomba?

9. Ngande wakotshama Romo 10:​13, 18 lo nshi yaso nyɛ?

10. Naa akambo amɔtshi wa mamba wɛnayɛ l’olimu w’anto wa Jehowa, oko wotamiwɔ lo tshena pe lo kiombokombo yele lo lɛkɛ 28 polo 31?

11. Bonde kahombaso sho tshɛ ngɛnangɛna efula?

12. Kakɔna katokeketsha dia sho ntshɔ ‘tɔɔ otsha la ntondo’? (Enda ndo lo kiombokombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Dinela ‘oma lo Koma ya Nkɛtɛ.’ ”)

13, 14. (a) Kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo di’okahanyelo w’abuku l’ɔnɔnyi 1996? (b) Naa ekongelo ka lânde kakoka tshumanelo salaka ɔnɔnyi tshɛ, ndo ngande wayalɔngɔsɔlayɛ dia ndo wɛ lawɔ mbidja lokolo lɔkɔ?

15. (a) Bonde kakatome Jehowa waewoyelo akina l’onyɔ wa Hangai? (b) Diewoyelo dia sato diaki Hangai pombaka tosha wetshelo akɔna?

16. Naa “osutshesutshelo” waya suke, ndo etombelo akɔna wayoyala?

17. Ngande wele Yeso oko “mpɛtɛ ka tshapa”?

18. Ngande wayosalema ekotshamelo k’ɔngɛnɔngɛnɔ k’‘ɔtɛkɛta wa ndjihelo waki Jehowa kanga lolembelembe’?

[Caption]

[Footnotes]

[Caption]

[Questions]

[Caption on page 24]

[Caption on page 24]

“Diangɔ di’amɛna efula dia wedja tshɛ” diekɔ lo tshumanyema l’Asɛnga wa lo Ndjale (1), l’Amɛrika wa lo Sudɛ (2), l’Afrika (3), l’Asiya (4), l’Amɛrika wa lo Nɔrdɛ (5) ndo l’Erɔpɛ (6)

[Caption on page 32]

[Review on page 32]

Wɛ Kokaka Nembetshiya?

◻ Ngande watalole luudu la Jehowa ‘la lotombo’ nshi nyɛ?

◻ Lande na kele ohomba wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ esadi esadi amboleka nshi nyɛ?

◻ Alapɔlɔ w’Olimu wa l’Ɔnɔnyi 1996 toshaka ekeketshelo kakɔna dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ esadi esadi?

◻ Ngande wakamba Yeso oko “mpɛtɛ ka tshapa” kaki Jehowa?

[Caption on page 26]

[Box on page 26]

Dinela “Oma Lo Koma Ya Nkɛtɛ”