BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w99 8/1 lk. 26-28
  • Tɔ̂sɛ anto akina la nɛmɔ

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tɔ̂sɛ anto akina la nɛmɔ
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Jehowa mbɔsaka anto la nɛmɔ
  • Yeso akɔsaka anto akina la nɛmɔ
  • Paulo akɔsanaka la nɛmɔ
  • Woho wahombaso mbɔsanaka la nɛmɔ ɛlɔ kɛnɛ
  • Tɔ̂shi Jehowa la nɛmɔ
  • Tosha kɛnɛmɔ le wanɛ wahomba nongola kɛnɛmɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2017
  • Onde sho mbishaka ɛnyɛlɔ lo mbɔsa asekaso ambetawudi la nɛmɔ?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2010
  • Onde sho mbishaka ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la nɛmiyana?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • Nyɛsɔ sho tshɛ tɔlɛmiya Jehowa nde l’Ɔnande Woho wakoka anto tshɛ wayɔtɔ lo eohwelo kayonga ngɔndɔ ka nɛi 8 kondja wahɔ w’efula
    Olimu Aso wa Diolelo—2001
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
w99 8/1 lk. 26-28

Tɔ̂sɛ anto akina la nɛmɔ

‘Nyoyale anto wa ntondo lo mbishana nɛmɔ onto la onyande.’ ​—⁠ROMO 12:⁠10.

1, 2. (a) Ahombaso ntsha dia mɛnya ɔnɛ tekɔ akanga a ndjakitshakitsha? (b) Ngande wakamba Bible mbala efula la tshɛkɛta ‘nɛmiya,’ ndo akɔna ahɛnyi wolo nɛmiya anto akina?

SAWO diaso dietshi diakatɛtɛ lo dikambo dia dako nɛ di’oma l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi: “Nyu tshe nyuyalotsha la ndjakitshakitsha, ne dia nkambanela, ne dia [Nzambi] atutunaka akanga w’utaku, keli atushaka wane wayakitshakitsha ngandji ka mamba.” (1 Petero 5:⁠5) Yoho mɔtshi ya mɛnya ndjakitshakitsha kaso ele nɛmiya anto akina.

2 Mbala efula, Bible kambaka la tshɛkɛta ‘nɛmiya’ dia tɛkɛta dikambo dia nɛmɔ diahombaso mbisha anto akina. Sho nɛmiyaka anto akina lo mbatshelɛ ɔlɔlɔ, lo mbaɔsa la nɛmɔ, mpokamɛ tokanyi tawɔ ndo lo monga suke dia ntsha kɛnɛ katɔlɔmbawɔ lo yɛdikɔ yakoka. Akanga a ndjakitshakitsha hawɛnyi ɔnɛ ɔsɔ ekɔ dui dia wolo. Koko, akanga a lotamanya mbeyaka mboka wolo nɛmiya anto akina ndo vɔ kokaka ntsha tshɛ dia kondja wahɔ ɔmɔtshi lo tɛtɛmɔla anto akina lo yoho ya kɔlɔ.

Jehowa mbɔsaka anto la nɛmɔ

3, 4. Ngande wakɛnya Jehowa ɔnɛ nde akalɛmiya Abarahama, ndo lande na?

3 Dia nɛmiya anto akina, Jehowa ndamɛ mbishaka ɛnyɛlɔ. Nde akatonge anto la lotshungɔ la vɔ ntsha nganɛ alangawɔ ndo nde hawaɔsɛ oko ditônto (robots). (1 Petero 2:16) Oko ɛnyɛlɔ, lam’akandatɛ Abarahama ɔnɛ nde ayanga nanya Sɔdɔmɔ l’ɔtɛ w’akambo awɔ wa kɔlɔ, Abarahama akawombola ate: “Undi, we ayudiaka antu w’ololo kame la antu wa kolo? Ku naka antu w’ololo akumi atanu weko l’usumba, we ayulanya usumba ako? We hashimbela usumba ne dia antu w’ololo akumi atanu weli loko?” Jehowa akôkadimola ɔnɛ nde holanya osomba l’ɔtɛ w’anto w’ɔlɔlɔ akumi atanu. Ko Abarahama akatetemala mbɔsɛngasɛnga la ndjakitshakitsha tshɛ. Ko ngande naka wekɔ anto 45? 40? 30? 20? 10? Jehowa akashikikɛ Abarahama dia nde holanya Sɔdɔmɔ naka nde tana kânga anto w’ɔlɔlɔ dikumi ato lɛkɔ.​—⁠Etatelu 18:​20-33.

4 Jehowa akeyaka ɔnɛ anto w’ɔlɔlɔ dikumi kema lo Sɔdɔmɔ, koko nde akɔshi Abarahama la nɛmɔ lo mpokamɛ kanyi yande ndo kombɔ̂sa oko ɛngɔ k’anyanya lam’akawasawolaka. Lande na na? Nɛ dia Abarahama ‘aki la mbetawɔ le Jehowa, ko nde akawadia oko onto ɔlɔlɔ.’ Abarahama akêlamɛ ɔnɛ: ‘ɔngɛnyi wa Jehowa.’ (Etatelu 15:6; Jakoba 2:23) Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa akɛnyi ɔnɛ Abarahama akɔsaka anto akina la nɛmɔ. Lam’akawani elami ande w’ɛkɔkɔ la waki Lɔta l’ɔnaki ɔnango, Abarahama akɔshi Lɔta la nɛmɔ lam’akandawotɛ dia nde tatɛ sɔna lɛtshi la nkɛtɛ lalangande. Lɔta akasɔnɛ lɛtshi la nkɛtɛ lakandɛnyi ɔnɛ lɔ mboleki dimɛna, ko Abarahama akɛ̂lɛ dihole dikina.​—⁠Etatelu 13:​5-11.

5. Ngande wakalɛmiya Jehowa Lɔta?

5 Woho akɔ wâmɛ mbakalɛnya Jehowa Lɔta, onto ɔlɔlɔ. Nde akatɛ Lɔta dia nde ndawɔ otsha l’akona la ntondo ka Sɔdɔmɔ nanyema. Koko, Lɔta akawotɛ dia nde halange ntshɔ otsha lɛkɔ koko akalangaka ntshɔ otsha la Zɔwara, osomba wa kaa suke, kânga mbaki osomba akɔ lo lɛtshi la nkɛtɛ lakahombe nanyema. Jehowa akawotɛ ate: “Kawo, dimi lambukukela ndu lu dikambu so. Okone dimi halulanya usumba ako wutshiye.” Jehowa akasha Lɔta kanga kɔlamelo nɛmɔ lo woho wakandawokɛ.​—⁠Etatelu 19:​15-22; 2 Petero 2:​6-9.

6. Ngande wakalɛmiya Jehowa Mɔsɛ?

6 Lam’akakaloya Jehowa Mɔsɛ otsha l’Edjibito dia totondja ekambi Ande oma lo lɔhɔmbɔ ndo dia totɛ Farawɔ dia nde kimɔ ekambi a Nzambi, Mɔsɛ akawotɛ ate: “Ai! [Jehowa], dimi untu lahatudjaka nteketa.” Jehowa akôshikikɛ ate: “Dimi layuyala la unyo aye, layuketsha okone ayuyoteketa.” Koko Mɔsɛ akêngengaka. Lam’akandɛnyi ngasɔ, Jehowa akôshikikɛ, ko nde akasale dia Arɔna w’ɔnango ntshɔ la nde oko ɔtɛkɛtshi ande.​—⁠Etumbelu 4:​10-16.

7. Lande na kakalangaka Jehowa nɛmiya anto akina?

7 Lo awui asɔ tshɛ, Jehowa akɛnya nganɛ wɔsande anto akina la nɛmɔ, djekoleko wanɛ wôkambɛ. Kânga mbakawalɔmbaka kɛnɛ kaki kɔmbɔtɔnɛka la tɛdikɔ takandɔshi, Jehowa akawaokaka edja tshɛ kakawɔ̂lɔmbaka kɛnɛ kɔ̂tɔnɛ la sangwelo diande.

Yeso akɔsaka anto akina la nɛmɔ

8. Ngande wakalɛmiya Yeso womoto laki la hemɔ wolo?

8 Yeso akôkoya Jehowa lo mbisha anto akina nɛmɔ. Lushi lɔmɔtshi, womoto lakasowe ɛnɔnyi 12 w’etondo la hemɔ ka dikila aki l’olui w’anto. Enganga wakahekɔ mbɔ̂kɔnɔla. Lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, nde aki kanga mindo, ndo takandahombe monga l’atei w’anto. Nde akete l’ɔkɔngɔ a Yeso, akawonanda lo dihɔndɔ, ko akakɔnɔ. Yeso kɔ̂tɛtɛ dia paka nɛnya Ɛlɛmbɛ, lo mbôhamwɛ oma lo kɛnɛ kakandatshe. Koko, lo menda pâ kaki lande, nde akɔ̂lɛmiya, akawotɛ ate: “On’ami, mbetawo kaye kambukokonoya; utshu la ki, okono tshe uma lu hemo kaye.”​—⁠Mako 5:​25-34; Akambu w’Asi Lewi 15:​25-27.

9. Ngande wakalɛmiya Yeso Ose Wodja ɔmɔtshi?

9 Lushi lɔmɔtshi, womoto l’Ose Fenesiya akatɛ Yeso ate: “We Khumadiondjo, kanula ya Davidi, umbuki ketshi! On’ami a umuntu ambusuyama wulu l’edienge.” Eya ɔnɛ wakôtome le wodja w’Isariyɛlɛ koko aha le Ase Wedja, Yeso akôkadimola ate: ‘Hasungana dia mbɔsa mma di’ana [Ase Isariyɛlɛ], ko mbokɛ tɔfɔfɔ [Ase Wedja].’ Womoto akɔ nde la nde ate: “Elu, Khumadiondjo, ndu [“tɔfɔfɔ,” NW] mbatolekaka fusa yatokokaka uma lu mesa a khumewo.” Ko Yeso akawotɛ ate: “Umuntu, mbetawo kaye keko wuki! Diatshami le ye uku alangaye.” Ɔnande akakɔnɔ. Yeso akasha womoto ɔsɔ l’Ose Wodja nɛmɔ l’ɔtɛ wa mbetawɔ kande. Kânga mbakandate ɔnɛ ‘tɔfɔfɔ,’ lo dihole dia mbuta ɔnɛ mfɔ ya pango, nde komonga akambo wolo ndo nde akɛnya kɛtshi kakandawoke.​—⁠Mateu 15:​21-28.

10. Wetshelo akɔna wa mamba wakasha Yeso ambeki ande, ndo lande na kakiwɔ ohomba?

10 Yeso akatetemala mbetsha ambeki ande lo dikambo di’ohomba wa vɔ monga la ndjakitshakitsha ndo nɛmiya anto akina, nɛ dia vɔ wakatetemala monga la dionga dia lokaki kana dia ndjambiya. Lushi lɔmɔtshi l’ɔkɔngɔ wa vɔ mana, Yeso akawambola ate: “Kakanyayamaka lu mbuka?” Vɔ wakɔlama, nɛ dia “vo wakayamanyaka vati: Akona uleki wuki l’atei asu?” (Mako 9:​33, 34) Kanga l’otsho wa la ntondo ka vɔ ndjaka Yeso, “tamu takatumbi l’atei awo vati: Akona uleki wuki l’atei asu?” (Luka 22:24) Omalɔkɔ, lam’akawalɛka mma dia Pasaka, Yeso “akangula ashi lu donga, akatatela mbotsha ekulu w’ambeki.” Ande wetshelo a mamba wakandawasha lee! Yeso aki Ɔna Nzambi, ɔnɛ lahɔnyi la Jehowa l’andja w’otondo. Koko nde akasha ambeki ande wetshelo w’ɔlɔlɔ efula lo mbâsola ekolo. Nde akawatɛ ate: “Dimi lambunyusha djimbitelu ya ndu nyu ntsha, uku unyutshedimi.”​—⁠Joani 13:​5-15.

Paulo akɔsanaka la nɛmɔ

11, 12. Kakɔna kakêke Paulo l’ɔkɔngɔ wa nde koma Okristo, ndo ngande wakandakambe la wetshelo akɔ otsha le Filɛmɔna?

11 Oko akandokoyaka Kristo, ɔpɔstɔlɔ Paulo akɔsaka anto akina la nɛmɔ. (1 Koreto 11:⁠1) Nde akate ate: “Shu kunyanga lutumbu uma le antu, . . . Keli shu taki la memakana l’atei anyu, uku atûmbaka wali an’andi.” (1 Tesalonika 2:​6, 7) Wâle w’ana tokokɛka anande. L’ɔkɔngɔ wa Paulo koma Okristo, nde akeke dia monga l’okitshakitsha ndo akɔsaka anyande Akristo la nɛmɔ lo mongaka lawɔ dimɛna. Lo ntsha ngasɔ, nde akalɛmiyaka lotshungɔ laki lawɔ, oko wakandadiɛnya lo dikambo dimɔtshi diakatombe lam’akinde lo lokanu la Rɔmɔ.

12 Ɔnɛsimo lakalawɔ nkumɛnde akahokamɛ wetshelo wa Paulo. Nde akayokomaka Okristo ndo ɔngɛnyi wa Paulo. Ɔnɛsimo aki ose olimu waki Filɛmɔna, ɔnɛ laki ndo nde Okristo wakadjasɛka l’Asie mineure. Lo mukanda wakandafundɛ Filɛmɔna, Paulo akawɛnya woho wakôkimanyiya Ɔnɛsimo, ata ate: “Dimi lakalangi nde ndjala la mi.” Koko Paulo akakaloya Ɔnɛsimo le Filɛmɔna, nɛ dia nde akafunde ate: “Keli dimi halangi ntsha nduku dikambu tshikima la wulu uma le ye. Dimi halangi ololo aye ndjala uku la khudu, keli paka uku lulangu laye.” Paulo konanga kamba la lokombo lande l’ɔpɔstɔlɔ, koko akalɛmiya Filɛmɔna di’aha tshikala la Ɔnɛsimo la Rɔmɔ. Koko, Paulo akasɛngasɛnga Filɛmɔna dia nde mbɔsa Ɔnɛsimo la nɛmɔ, lo mongaka la nde “aha uku fumbi ntu, keli luleki fumbi, uku unyasu la ngandji.”​—⁠Filemona 13-16.

Woho wahombaso mbɔsanaka la nɛmɔ ɛlɔ kɛnɛ

13. Kakɔna katotɛ Romo 12:10 dia sho ntsha?

13 Ɔtɛkɛta waki Nzambi tolakaka ɔnɛ: ‘Nyoyale anto wa ntondo wa mbɔsana la nɛmɔ onto la onyande.’ (Romo 12:10) Dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ hatohombe kongɛ dia paka anto akina tatɛ tɔ̂sa la nɛmɔ ntondo, koko sho pombaka takula nna dia ntondo. “Untu tayayangelaki ololo andi, keli untu l’untu ayangeli ukina ololo.” (1 Koreto 10:24; 1 Petero 3:​8, 9) Ɔnkɔnɛ, ekambi wa Jehowa nyangaka waaso tshɛ wa nɛmiya ase nkumbo, anyawɔ Akristo l’atei w’etshumanelo, kânga ndo anto akina wa l’andja w’etshumanelo.

14. Ngande wahomba wadi l’omi nɛmiyana?

14 Bible mbutaka ɔnɛ: “Ote a pami tshe eli Kristu, la ote a umuntu eli pami.” (1 Koreto 11:⁠3) Jehowa fundɛka pami tshɛ dia nde monga la wadiɛnde oko wonga Kristo nde l’etshumanelo. Lo 1 Petero 3:​7, vɔ nɔmbaka pami dia nde ‘mbisha wadiɛnde nɛmɔ oko onto lakɛtshakɛtsha dɔnga dia diwomba, diele womoto.’ Nde kokaka ntsha ngasɔ lo mongaka suke dia nongaka kɛnɛ kawotɛ wadiɛnde ndo kiyela. (Etatelu 21:12) Nde mbeyaka mbetawɔ kɛnɛ kalanga wadiɛnde naka ndoko ɔlɛmbɛ wa Bible wambɔ̂nywama, ndo nde mbôkimanyiyaka efula ndo mongaka la nde dimɛna. Lo wedi ande, ‘wadi pombaka nɛmiya omende efula.’ (Efeso 5:33) Wadi pombaka mpokamɛ omɛnde, aha mamanɛka la nde, mbowɔnyɔlaka kana mbôngunɛngunɛka wonya tshɛ. Nde mɛnyaka ndjakitshakitsha kande etena kahandayange woho wa mbahemɛ omɛnde, oyadi kânga nde mboleka l’awui amɔtshi.

15. Ngande wahombaso mbɔsaka epalanga w’anto, ndo vɔ lawɔ ahombawɔ ntsha?

15 L’atei w’etshumanelo, tekɔ l’anto amɔtshi wahombaso mbisha nɛmɔ lo yoho ya lânde, ɛnyɛlɔ oko epalanga w’anto. “Kunelaki la ntundu ka kanga ndjui. Kolemiaki usumbi w’untu.” (Akambu w’Asi Lewi 19:32) Sho pombaka ntsha ngasɔ djekoleko otsha le wanɛ wambokambɛ Jehowa la kɔlamelo ɛnɔnyi efula nɛ dia “ote wa ndjui eli lufule la nemo [“naka vɔ wekɔ,” NW] lu mbuka k’ololo.” (Tukedi 16:31) Dikumanyi pombaka mbisha ɛnyɛlɔ lo nɛmiyaka Akristo a wanyawɔ wâleki epalanga. Lo mɛtɛ, ndo epalanga w’anto mbahomba nɛmiya akɛnda djekoleko dikumanyi diakokɛ ɛkɔkɔ.​—⁠1 Petero 5:​2, 3.

16. Ngande wahomba ambutshi l’ana nɛmiyanaka?

16 Ana w’akɛnda pombaka mbɔsa ambutshi awɔ la nɛmɔ: “Ana, nyukitanyia ambutshi anyu le Khumadiondjo, osoku mbeli ololo. Olemia sho la nyo (oso keli olembe a ntundu weli la daka loko), dia we mpumo lukulu l’olo, la dia we ndjala la lulumbi la kete.” Lo wedi awɔ, ambutshi mbishaka anawɔ nɛmɔ, nɛ dia vɔ mbatɛka ‘di’aha mbotsha anawɔ nkɛlɛ koko dia vɔ mbaodia l’ohokwelo ndo lo wetshelo waki Jehowa.’​—⁠Efeso 6:​1-4; Etumbelu 20:⁠12.

17. Waa na wasungana ‘nongola nɛmɔ diolodiami l’ahende’?

17 Anto akina wahombaso nɛmiyaka nto ele wanɛ wakamba efula l’atei w’etshumanelo: “Dikumanyi diatolombolaka ololo, dialeki nemiama. Wane watutshaka ulimu wa nsambisha la wa mbetsha walemiami utamanya.” (1 Timote 5:17) Yoho mɔtshi yakokaso mbaɔsa la nɛmɔ ele ntsha kɛnɛ kata Heberu 13:17 ɔnɛ: “Nyukitanyia aui w’elombodi anyu, nyuyali l’okongo awo.”

18. Ahombaso tshelɛ anto wa l’andja w’etshumanelo?

18 Onde sho pombaka mbɔsa anto wa l’andja w’etshumanelo la nɛmɔ? Eelo. Oko ɛnyɛlɔ, vɔ tɔkɔkɔmiyaka ɔnɛ: “Untu tshe alembele embuledi andi.” (Romo 13:⁠1) Emboledi ɛsɔ ele ewandji wa mbolamatadi walɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ edja tshɛ kêtawɔ Jehowa polo ndo lam’ayoyâhɛna Diolelo diande. (Danyele 2:44) Omalɔkɔ, sho mbishaka “antu tshe diango diahumbawo nungula: ulambu le one lahumba nungula elambu, okongo le one lahumba nungula okongo, woma le one lahumba mbukama woma, la kenemo le one lahumba nemiama.” (Romo 13:⁠7) Sho pombaka ‘mbɔsa anto tshɛ la nɛmɔ.’​—⁠1 Petero 2:⁠17.

19. Ngande wakokaso ‘ntshɛ anto tshɛ ɔlɔlɔ’ la mbalɛmiya?

19 Lam’ele vɔ tɔlɔmbaka dia sho nɛmiya kânga anto wa l’andja w’etshumanelo, tolembete kɛnɛ katɛtɛ Ɔtɛkɛta waki Nzambi: “Lam’ekisu la etena k’ololo, tutshelaki antu tshe ololo, ndjekaleka le embetawudi.” (Ngalatiya 6:10) Lo mɛtɛ, yoho yoleki ɔlɔlɔ ya ‘tshela anto tshɛ ɔlɔlɔ’ ele mbakanɛ ndo kotsha ehomba awɔ wa lo nyuma. (Mateu 5:⁠3) Sho kokaka ntsha ngasɔ oma lo ndjela dako nɛ di’ɔpɔstɔlɔ Paulo: “Otetemale dya wɛɛ monga onto l’oshika la ntondo ka [Nzambi], oko os’olemu lele buu la nsɔnyi k’olemu waakinde, leewoya woho wa kokele losango la kɛnɛ kele mɛtɛ.” Wonya wakambaso la yewo dia sambisha lo diaaso tshɛ diakondjaso, ‘lo kamba olimu aso dimɛna efula,’ hatotshelɛ anto tshɛ ɔlɔlɔ oto, koko sho mbalɛmiyaka.​—⁠2 Timote 2:15; 4:​5, Dyookaneelo dy’oyooyo.

Tɔ̂shi Jehowa la nɛmɔ

20. Kakɔna kakakomɛ Farawɔ l’alembe ande, ndo lande na?

20 Jehowa mbɔsaka ditongami diande la nɛmɔ. Omalɔkɔ, ekɔ ɔlɔlɔ ndo sho lawɔ mbɔlɛmiya. (Tukedi 3:9; Enyelo 4:11) Ɔtɛkɛta waki Jehowa mbutaka nto ɔnɛ: “Wane watonemiaka, mbayumolemia, la wane watomonyolaka, wayonywama.” (1 Samuele 2:30) Lam’akawatɛ Farawɔ ka l’Edjibito dia nde kimɔ Ase Isariyɛlɛ, nde akahondokɔ ate: “Akona eli [Jehowa], ukukimi nkitanyia diui diandi?” (Etumbelu 5:⁠2) Lam’akatome Farawɔ alembe ande dia vɔ toshila Ase Isariyɛlɛ oshiki, Jehowa akâtola ashi wa Ndjale ka Beela di’ekambi ande mbeta. Ko lam’akâyele Ase Edjibito, Jehowa akakola ashi. “Ashi wakakalula, wakakhukhume pusupusu, ambahemi wa falasa la alimbi tshe wa Farayo.” (Etumbelu 14:​26-28; 15:⁠4) Ɔnkɔnɛ, lotamanya laki la Farawɔ l’ɔnɛ hâlɛmiya Jehowa lakayôkonyaka lo elanyelo ka mamba.​—⁠Osambu 136:⁠15.

21. Lande na kakômalɛ Jehowa Bɛlɛshaza, ndo kakɔna kakatshama?

21 Nkumekanga Bɛlɛshaza ka la Babilɔna kɔnɛmiya Jehowa. Lo difɛstɔ dimɔtshi diakawadjɔnɛ, nde akakɛnya la Jehowa lo nnɔ wanu l’akɔhɔ w’ekila wa paunyi la fɛsa wakɔsama oma lo tɛmpɛlɔ la Jerusalɛma. Lam’akandanɔka wanu akɔ, nde akatɛmɔla tozambizambi tande t’apanganu. Koko Danyɛlɛ okambi wa Jehowa akawotɛ ate: “We kundjala la ndjakitshakitsha. Keli we akayambiya dia nsemanela la khumi ka l’ulungu.” Wakadiake Bɛlɛshaza l’otsho akɔ wâmɛ, ko wakɔ̂hɔtɔla diolelo.​—⁠Danyele 5:​22-31.

22. (a) Lande na kakômalɛ Jehowa ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa l’Isariyɛlɛ l’anto awɔ? (b) Jehowa akandalɛmiya, ndo etombelo akɔna wakɛnama?

22 L’eleko ka ntondo lo nshi yaso nyɛ, Nkumekanga Hɛrɔdɛ akɔsɛ ɔtɛkɛta la ntondo k’anto, ko vɔ wakade ekoko vate: “Diui dia etemolatemola kemotshi, aha dia untu!” Nkumekanga k’enginya kɛsɔ kotona lotombo lakawawosha. K’etena kakɔ, “ondjelo wa [Jehowa] akôkomola, ne dia ndi kuntumbula [Nzambi].” (Etsha 12:​21-23) Hɛrɔdɛ akadiakema nɛ dia nde kotombola Jehowa, akayatombola ndamɛ. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa l’etena kɛsɔ wakɔnyɔla Nzambi lo woho wakawɔtɔ sheke ya ndjaka Yeso y’Ɔnande. Emboledi ɛmɔtshi wakeyaka ɔnɛ Yeso aketshaka akambo wa mɛtɛ koko vɔ konangaka mbôyela, “ne dia vo wakaleki nanga lutumbu l’uma le antu uleki l’uma le [Nzambi].” (Joani 11:​47-53; 12:​42, 43) Lo mbaɔsa vɔ tshɛ, wodja w’otondo kɔnɛmiya Jehowa kana Yeso, Otomami ande. Etombelo wakɛnama ele: Jehowa akayotonaka mbâlɛmiya, akâkalɛ ndo vɔ, ndo tɛmpɛlɔ kawɔ dia nanyema. Koko nde akakokɛ wanɛ wakɔ̂lɛmiyaka nde l’Ɔnande.​—⁠Mateu 23:38; Luka 21:​20-22.

23. Ahombaso ntsha dia monga la lɔsɛnɔ l’andja w’oyoyo waki Nzambi? (Osambu 37:​9-11; Mateu 5:⁠5)

23 Anto tshɛ walanga sɛna l’andja w’oyoyo waki Nzambi l’ɔkɔngɔ wa dikongɛ dia nshi nyɛ nanyema pombaka nɛmiya Nzambi l’Ɔnande, Yeso Kristo, ndo mbâkitanyiya. (Joani 5:​22, 23; Filipi 2:​9-11) Wanɛ wahalange mbâlɛmiya “wayunyema uma la kete.” Lo wedi okina, anto w’ɔlɔlɔ walɛmiya ndo wakitanyiya Nzambi la Kristo ‘mbayokita nkɛtɛ.’​—⁠Tukedi 2:​21, 22.

[Caption]

Ovuswelo

◻ Nɛmiya anto akina kɛdikɛdi na, ndo ngande wakatshe Jehowa dikambo sɔ?

◻ Ngande wakalɛmiya Yeso nde la Paulo anto akina?

◻ Waa na wasungana nɛmiyama ɛlɔ kɛnɛ?

◻ Lande na kahombaso nɛmiya Jehowa la Yeso?

[Caption]

[Study Questions]

[Caption on page 27]

[Picture on page 27]

Jehowa akɔ̂shi Abarahama la nɛmɔ lo woho wakandawôkɛ

[Caption on page 28]

[Picture on page 28]

Lo awala wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ, wadi l’omi nɛmiyanaka

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto