Nshi ngana yambotshikalɛ atshi wa kɔlɔ?
“Dikambu kuna . . . diatuyolembohalaka ki [wɛ Jehowa] lam’atomenaka untu a kolo untu luleki ololo?”—HABAKUKA 1:13.
1. Etena kakɔna kayolola nkɛtɛ k’otondo l’ewo ka lotombo la Jehowa?
ONDE Nzambi ayodiaka atshi wa kɔlɔ lushi lɔmɔtshi? Naka eelo, ko nshi ngana yahombaso kongɛɛ dui sɔ na? L’andja w’otondo, anto wekɔ lo ndjaoka wembola wa ngasɔ. Ko lende akokaso kondja ekadimwelo na? Sho kokaka mbakondja lo ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wakasambiyama oma le Nzambi, ɛtɛkɛta wendana l’etena kakandashikikɛ. Ɛtɛkɛta ɛsɔ toshikikɛka ɔnɛ kem’edja nto Jehowa ayodiaka atshi wa kɔlɔ tshɛ. Paka l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ ‘mbayolola’ nkɛtɛ la ‘ewo ka lotombo la Jehowa oko watokombamaka ndjale ya weke l’ashi.’ Ɔsɔ mbele daka ndo prɔfɛsiya katanaso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi w’Ekila, lo Habakuka 2:14.
2. Dibuku dia Habakuka diekɔ la alanya akɔna asato w’oma le Nzambi?
2 Dibuku dia Habakuka diakafundama otsha l’ɔnɔnyi wa 628 N.T.D. Diɔ diekɔ la alanya asato w’oma le Jehowa Nzambi. Alanya ahende wa l’atei awɔ wamboshilaka kotshama. Dilanya dia ntondo, Jehowa akadisha wodja wa Juda wakatɔmbɔkɔ, lo nshi y’edjedja. Dia hende, Nzambi akadisha ase Babilɔna, wodja wakahɛnyɔlaka ekina. Lâsɔ mɛtɛ, tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika watoshikikɛ ɔnɛ dilanya dia sato diayokotshama. Kɛdikɛdi, sho kokaka nongamɛ dia diɔ ndja kakianɛ. Lo nshi nyɛ y’ekomelo, Nzambi ayolanya anto wa kɔlɔ tshɛ di’anto wa losembwe pɛnga yema. Otshi wa kɔlɔ wa komelo l’atei awɔ ayodiakema lo ‘ta dia lushi la woke la Nzambi Nkanga-Nkudu-Tshɛ,’ ta diayasukana esadi esadi.—Enyelo 16:14, 16.
3. Kakɔna mɛtɛ kayokomɛ atshi wa kɔlɔ lo nshi yaso nyɛ?
3 Ta dia lushi la woke laki Nzambi diekɔ lo ndjaleke sukana. Ndoko taamu dia Jehowa ayosha atshi wa kɔlɔ dilanya woho wakandasha Juda la Babilɔna. Ko kakianɛ, bonde kahatakoke kanyiya di’oko tekɔ la Juda lo nshi ya Habakuka na? Kakɔna keeta lo wodja ɔsɔ na?
Wodja waya l’ofukutanu wa mamba
4. Dindjɛi diakɔna diambowoyotɛ Habakuka?
4 Ohɔsa di’oko wɛ ekɔ lo mɛna Habakuka, omvutshi wa Jehowa, odjashi lâdiko dia nsambe k’ebamubamu ka luudu lande, ooka ɔlɔ la hiɛlɛlɛ ya tshitshi ya dikɔlɔ. Ehomahoma ka mishiki kekɔ lo lokondo lande. (Habakuka 1:1; 3:19) Koko, wamboyotɛ Habakuka dindjɛi ɔnɛ Jehɔyakima, nkumekanga ka Juda, amboshila ndjaka Uriya ko ambokadja odo w’omvutshi ɔsɔ lo waombo w’anto k’anto. (Jeremiya 26:23) Uriya mɛtɛ kotetemala ndjaɛkɛ le Jehowa, dikambo nde akoke wɔma ko akalawɔ l’Edjibito. Koko, Habakuka mbeyaka ɔnɛ Jehɔyakima kotsha dikambo sɔ dia ngala la saki ka mamɛ lokumu la Jehowa. Kɛsɔ mɛnamaka hwe oma lo diɔnyɔ dia mamba diele la nkumekanga otsha l’ɛlɛmbɛ wa Nzambi ndo woho wahetshande omvutshi Jeremiya la ekambi ekina wa Jehowa.
5. Akambo wa lo nyuma ngande wewɔ la Juda, ndo Habakuka ambondosala lam’awaɛnande?
5 Habakuka ekɔ lo mɛna edinga wa tshɔ watomba oma lo nsambe ya mvudu yosukanyi la nde. Koko aha dia tɛmɔla Jehowa mbatshumba anto tshɔ shɔ. Vɔ wekɔ lo ndjasha l’awui w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wakeketshama oma le Jɛhɔyakima, nkumekanga ka Juda k’otema mindo. Nde nsɔnyi wondee! Washo waki Habakuka woolengalenga l’asɔi, ko nde ambɔsɛngasɛnga Nzambi ate: “[Jehowa] li, edja ndu kaandi ayumulela ekimanyelu, ku we hambukela? Dimi lambukulelela dia akambu wa ngala, keli we hatushimbela. Dikambu kuna dia menyaye uhedia, ndu dia menyaye kolo? Elanyelu la akambu wa ngala weko la ntundu kami. Ta dieko, tamu tambufulanela. Okone elembe wambukitshakitshama, sambu k’ololo hutumba pundju. Antu wa kolo wambudinga untu ololo; diako mbatutumbaka sambu k’ololo kolo.”—Habakuka 1:2-4.
6. Ɛlɛmbɛ la sambo k’ɔlɔlɔ ngande ayawɔ la Juda?
6 Dihɔtwanelo la akambo wa ngala wambofulanɛ. Dihole tshɛ dioka Habakuka sso, nde mɛnaka ofukutanu, ewanu la ata. ‘Ɛlɛmbɛ wambosowɔ,’ waya bu la wolo. Ko sambo k’ɔlɔlɔ? Tɔ ‘hayotomba pondjo’ dia ndjodja otshumba! Tɔ hayolɛ pondjo. Koko, ‘atshi wa kɔlɔ wekɔ lo nyinga anto w’ɛlɔlɔ,’ lo mengesolaka ɛlɛmbɛ wakadjama dia kokɛ wanɛ waha l’onongo. Eelo mɛtɛ, “sambu k’ololo” kadimɔka “kolo.” Tɔ kaya wɛngɛngɛ oto. Kandji mɛtɛ kɛsɔ ya!
7. Habakuka ambondoyakeketsha dia ntsha?
7 Habakuka ambomɛ kanyiya akambo asɔ. Onde nde ayohekɔ? Ndoko! L’ɔkɔngɔ wa nde kanyiya woho wakahɛnyahɛnyama ekambi wa Nzambi tshɛ wa kɔlamelo, pami kɛsɔ, kele ndo nde lawɔ la kɔlamelo, ambonyomoyashikikɛ dia tshikala nge ndo mongaka nshi tshɛ omvutshi wa Jehowa. Habakuka ayotetemala mbewoya anto losango la Nzambi, oyadi kânga lɔ nemanɛka la nyɔi.
Jehowa Ambotsha “Ulimu” Wele Anto Hawokoke ndo Mbetawɔ
8, 9. “Ulimu” akɔna wahakoke ndo anto mbetawɔ wasala Jehowa?
8 Lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi, Habakuka ambɛna ase ɛtɛmwɛlɔ wa kashi, wanɛ wɔnyɔla Nzambi. Hokamɛ kɛnɛ kawatɛ Jehowa: “Nyendi l’atei a wedja, nyushishimi, nyambi wulu.” (Habakuka 1:5) Lo mɛtɛ, Habakuka ekɔ lo ndjambola lande na katɛ Nzambi atshi wa kɔlɔ ɛtɛkɛta wa ngasɔ. Oma lâsɔ ɔnɛ okande Jehowa awatɛ ate: “[Nyambe nɛ dia] dimi latukambaka ulimu lu nshi yanyu, [wahanyatokoka ndo] mbetawo kuyanga mbanyutelawo.” Lo mɛtɛ, Jehowa ndamɛ mbasala olimu ɔsɔ wahawakoke ndo mbetawɔ. Ko naa olimu akɔ ɔsɔ na?
9 Habakuka ambohokɛ lotui ɔlɔlɔ lo ɛtɛkɛta ekina waki Nzambi wofundami lo Habakuka 1:6-11. Losango la Jehowa, lahakoke ndoko jambizambi ya kashi kana lohingu laha la lɔsɛnɔ shimba lɔ kotshama, lɔ lɔnɛ: “Enda, dimi lambunyia asi Kaladiya, wudja uku wa ngala ndu watudjaka luwangu; dia vo nten[y]anya kete lu wuki ayo, la dia vo nkita adjaselu weli kema wawo. Vo weli mamba ndu woma. Elumbwelu kawo la diulelu diawo watuyakaka uma le wo vame. Ndu falasa yawo ndeka koi luwangu, ndu ndeka ndjaundu ya dikolo ngala. Ambahemi awo wa falasa watokendakendaka l’utaku. Ambahemi wa falasa ako watuyakaka uma l’etali. Vo watufumboka uku pungu katasamanya dia ntole. Vo tshe watuyakaka dia ndjutsha akambu wa ngala, watediyaka dundji diawo utsha la ntundu. Vo watusanganyaka fumbi uku losenga. Vo watosokaka khumi ya dikanga, la ewandji wele engo ka tola le wo. Vo watolaka wembe wa ta tshe, ne dia vo watomotshaka ditshu, watudiosaka. Ku vo wayeta leko esadi uku lopepe, wayuyala la unungu. Wulu awo weli etemolatemola kawo!”
10. Waa na wasokoyama oma le Jehowa?
10 Lɔhɛmɔ mɛtɛ lɔsɔ lo prɔfɛsiya k’oma le Nkum’olongo! Jehowa ekɔ lo sokoya ase Kaladiya, mbut’ate wodja wa ngala wa Babilɔna. Lam’atawakindola ‘ahole wa nkɛtɛ wele tshɛ hwe,’ vɔ wayotɔsaka ngelo efula ka mamba. Ndjâka ndo wɔma mɛtɛ! Elui w’ase Kaladiya wekɔ “mamba ndo woma,” mbut’ate mbokiyanaka wɔma efula ndo nsatshanaka lokomba. Vamɛ mbadja ɛlɛmbɛ awɔ wahawakɔkɔla. ‘Elombwelo kawɔ ndjâka oma le wɔ vamɛ.’
11. Ngande wakokayɛ nembetshiya oyelo w’alembe w’ase Babilɔna dia ndjɔlɔsha Juda?
11 Falasa y’ase Babilɔna ndeka ndo nkɔi lowango. Ambahemi ayɔ ngala ka mamba ndeka ndo ndjaondo yatɔnganyaka waa nyama l’otsho. Oko washimbɔshimbɔyɔ dia ntshɔ, ‘falasa yawɔ nembɔlembɔka lo nkɛtɛ lolembɔlembɔ.’ Oma la Babilɔna l’etale, wambɛlɛ otsha la Juda. Oko mpongo kayafumbɔ esadi esadi dia ndjɔlɛ nyama ka dimɛna, ase Kaladiya wayomamɛ nyama kawɔ esadi eto. Ko onde ɔsɔ ayonga paka wombwelo wa djui mɔtshi y’asɔlayi lo nkɛtɛ ya nkana ko kalola? Eete na! “Vo tshe watuyakaka dia ndjutsha akambu wa ngala,” wate kana lemba la woke la ndjwe laya dia ndjohandjola. Ohetoheto mɛnamaka ndo lo dungi diawɔ; wekɔ lo talawɔ la falasa yawɔ otsha lo lɛkɛ l’edjelo, otsha la Juda la Jerusalɛma; wekɔ lo tatshu esadi esadi wate kana lɔpɛpɛ la l’ehotwelo. Alembe w’ase Babilɔna mundaka ase lokanu efula wate kana wanɛ ‘watshumanya lɔsɛnga.’
12. Dionga dia ngande diele l’ase Babilɔna, ndo otunyi ɔsɔ wa wolo efula ‘ayonga mɛtɛ l’onongo’ akɔna?
12 Alembe w’ase Kaladiya mbɔlaka nkumi ya dikanga ndo nsɔkaka ewandji; vɔ tshɛ bu la wolo wa mbaemɛ kânga yema tshitshɛ. Alembe akɔ ‘mbɔlaka ngele yawɔ tshɛ,’ nɛ dia longele tshɛ nkɔka ‘lam’atshumanya’ ase Babilɔna ‘ditshu’ dia ntsha obondo w’otale wa nkɛtɛ dia vɔ mumbwɛ longele lakɔ. L’etena kakashikikɛ Jehowa, otunyi ɔsɔ wa wolo efula ‘wayeta esadi esadi oko lɔpɛpɛ.’ Lam’ayowɔlɔsha Juda la Jerusalɛma, vɔ mɛtɛ “wayuyala la unungu” lo kɔlɔ kayowosalɛ ekambi wa Nzambi. L’ɔkɔngɔ w’otshumba ɔsɔ wayowodja lo tshenyi ya wonya, kɔmanda k’ase Kaladiya ayofuna ate: ‘Nkudu kɛnɛ kekɔ oma le jambizambi yaso.’ Ko tete le ndoko keyande!
Ɛkɔkɔ w’eshika watosha elongamelo
13. Lande na kambɔtɛkɔya Habakuka monga l’elongamelo ndo la wɛkamu le Nzambi?
13 Otema waki Habakuka wamboleka ndola l’elongamelo etena kamondoleka shihodia sangwelo dia Jehowa. Nde amboyaɛkɛ tshɛ le Jehowa ndo ambɔ̂tɛmɔla. Lo Habakuka 1:12 (NW), omvutshi ambota ate: “Jehowa le, onde wɛ hatoyalaka oma ko nshi y’edjedja? Nzambi kami le, Okilami wami, wɛ havɔɔka.” Jehowa mɛtɛ ekɔ Nzambi ka ‘pondjo pondjo.’—Osambu 90:1, 2.
14. Awui akɔna watetemala atɔmbɔki w’ase Juda ntsha?
14 Omvutshi Habakuka ambokanyiya ɛnɛlɔ kowɛnyisha Nzambi; nde ambɔngɛnangɛna yimba yambondokondja oma lɔkɔ ko ambota nto ate: ‘Jehowa le, wɛ akadjanga dia mbalumbuya; wɛ, Dive, akashikikɛ dia mbahangwɛ.’ Nzambi akaanya atɔmbɔki w’ase Juda, ndo vɔ wayokondja lohango, mbut’ate dilanya dia wolo oma le Jehowa. Wotohomba mbɔsa Jehowa oko Dive diawɔ, oko longele lâmɛ la shikaa, eshamelo ndo Kiɔkɔ ya panda. (Osambu 62:7; 94:22; 95:1) Koko, ewandji wakatɔmbɔkɔ w’ase Juda hawosukana le Nzambi; vɔ wekɔ lo tetemala pɛnyɔla atɛmɔdi wa Jehowa, wanɛ wahatshanela ndoko kɔlɔ.
15. Lo yoho yakɔna yele Jehowa la ‘washo wa pudipudi kambɔtɛkɔya dia mɛna kɛnɛ kele kɔlɔ’?
15 Dui sɔ diekɔ lo kiyanya omvutshi wa Jehowa woho w’anyanya. Diɔ diakɔ diatande ate: “We kanga ashu wa pudipudi kuleki dia menda kolo; laheyi menda kolo.” (Habakuka 1:13) Eelo mɛtɛ, Jehowa ekɔ la ‘washo wambotamanya pudipudi dia mɛna kɛnɛ kele kɔlɔ,’ mbut’ate dia mendjola akambo wa kɔlɔ.
16. Ngande wakokayɛ nembetshiya lo tshena pe kɛnɛ kofundami lo Habakuka 1:13-17?
16 Ɔnkɔnɛ, wembola ɛmɔtshi w’eshika wamboyɛ Habakuka lo yimba. Nde ambombola ate: “Dikambu kuna diatuyendaka wane watutshaka lukesu, diatuyolembohalaka ki lam’atomenaka untu a kolo untu luleki ololo? Dikambu kuna diayuyeteka antu uku nsi ya lu ashi a waki, uku diango diayakutula dieli kema la umbuledi? Vo watuwandaka, vo tshe la yodi; vo watuwandaka l’otei awo; vo watuwandaka la dingoi diawo. Okone vo watuyalaka la ongenongeno, watongenangenaka otekoya. Diako mbatuwulambulaka otei awo ulambu, mbatuwutshumbelaka dingoi diawo malashi, ne dia uma loko katuwenaka olo, katuyalaka ma diawo dimena efula. Undi, vo wayutetemala mombola otei awo, la ndjakaka wedja tena tshe udiakadiaka?”—Habakuka 1:13-17.
17. (a) Ase Babilɔna ngande wakambɛwɔ Nzambi olimu dia kotsha sangwelo diande lam’alɔshawɔ Juda la Jerusalɛma? (b) Jehowa ayangande nembetshiya Habakuka?
17 Ase Babilɔna wayotsha oko wele nsaki kawɔ lam’ayowɔlɔsha Juda kâmɛ la Jerusalɛma, kapitalɛ kayɔ. Vɔ hawoteya ɔnɛ Nzambi mbakamba la wɔ dia mbisha wodja wakatɔmbɔkɔ dilanya diɛdimi lawɔ. Lâsɔ mɛtɛ, ndoko pâ di’onto mboka lande na kele Habakuka ekɔ l’okakatanu dia mboka ɔnɛ Nzambi ayokamba l’ase Babilɔna asɔ wa kɔlɔ dia kotsha dilanya diakandemɛ. Ase Kaladiya asɔ wahoke onto kɛtshi bu atɛmɔdi wa Jehowa. Vɔ mɛnaka anto paka oko ‘nse la dambalalamba’ diahomba mundama ndo mbahemamɛ. Koko, Habakuka hatotshikala edja l’okandokando. Jehowa ayanga nembetshiya omvutshi ande ɔnɛ ase Babilɔna hawototshikala aha la kondja dilanya l’ɔtɛ wakawalanya ndo mumba mbo ya nkana la lohehe tshɛ ndo ndjaka anto oyakayaka.—Habakuka 2:8.
Amboyalɔngɔsɔla dia mboka ɛtɛkɛta ekina w’oma le Jehowa
18. Wetshelo akɔna wakokaso mbɔsa oma lo dionga diaki Habakuka, oko wofundamidiɔ lo Habakuka 2:1?
18 Wonya ɔnɛ, Habakuka ekɔ lo konga dia mboka ɛtɛkɛta ekina wayowotɛ Jehowa. Nde ambota l’eshikikelo tshɛ ate: “Dimi layemala lu dihuli diami diatumukungaka, layudjase ladiku di’etangelu. Layukunga dia mena kene kayumvutela [Jehowa], ndu diui diayumûkaluya lu dikambu dia delu diami.” (Habakuka 2:1) Habakuka ekɔ la mposa ka wolo ka mbeya kɛnɛ kayonyomota Jehowa lo tshimbo yande, nde omvutshi. Nde ekɔ lo ndjambola lande na kambofulanɛ akambo wa kɔlɔ, nɛ dia nde ekɔ la mbetawɔ ɔnɛ Jehowa ekɔ Nzambi kahakikɛ awui wa kɔlɔ; koko Habakuka mbetawɔka nɔngɔsɔla kanyi yande. Kayotota lo dikambo diaso ndo sho lawɔ na? Lam’ayambolaso lande na katetemala akambo amɔtshi wa kɔlɔ, wɛkamu aso lo losembwe la Jehowa Nzambi pombaka tokimanyiya dia sho mbokonga ndo aha ndjɛkayɛka.—Osambu 42:5, 11.
19. Kakɔna kakayokomɛ atɔmbɔki w’ase Juda lo ndjela kɛnɛ kakatɛ Nzambi Habakuka?
19 Oko wakandatɛ Habakuka, Nzambi akasha wodja wa Juda wakatɔmbɔkɔ dilanya lam’akandatshike ase Babilɔna mbɔtwɛ Juda la ta. L’ɔnɔnyi wa 607 N.T.D., vɔ wakahandjola Jerusalɛma la tɛmpɛlɔ, wakadiake epalanga la akɛnda, ndo wakande anto efula lo fumbe. (2 Ekondo 36:17-20) L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula wakiwɔ lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna, atshikadi w’ase Juda, wanɛ waki la kɔlamelo, wakakalola lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ ko wakayoka tɛmpɛlɔ nto. Koko l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, ase Juda wakayɔtɔmbɔkwɛ Jehowa nto, djekoleko lam’akiwɔ kondjetawɔ Yeso oko Mɛsiya.
20. Paulo ngande wakandakambe la Habakuka 1:5 lo kɛnɛ kendana la woho waki kombetawɔma Yeso?
20 Lo ndjela Etsha 13:38-41, ɔpɔstɔlɔ Paulo akalembetshiya ase Juda wa l’Atiyɔka etombelo w’oma lo woho wakiwɔ kombetawɔ Yeso ndo wakawatone olambo ande w’etshungwelo. Paulo akavusola ɛtɛkɛta wa lo Habakuka 1:5 wɔsami oma l’ekadimwelo ka lo Grɛkɛ ka Septante ko akawaewola ate: “Nyewo, dikambu diakawati lu aui w’amvutshi diatukuyala le nyu, ati: ‘Nyendi, nyu amonyodi, nyambi, nyuvu; ne dia dimi lambutsha ulimu lu nshi yanyu, ulimu wahanyakuki mbetawo, naka untu ayunyutela.’” Lo ndjela ɛtɛkɛta ɛsɔ wakavusola Paulo, ekotshamelo ka hende ka Habakuka 1:5 kakayoyala lam’akayohandjola alembe w’ase Rɔmɔ Jerusalɛma la tɛmpɛlɔ kayɔ l’ɔnɔnyi wa 70 T.D.
21. Ase Juda wa lo nshi ya Habakuka ngande akawɛnaka “ulimu” wa Nzambi wa nanya Jerusalɛma l’ekimanyielo k’ase Babilɔna?
21 Le ase Juda wa lo nshi ya Habakuka, “ulimu” wa Nzambi wa nanya Jerusalɛma l’ekimanyielo k’ase Babilɔna aki dui diele anto kokokaka kanyiya dikambo osomba ɔsɔ mbaki dihole di’ɔtɛmwɛlɔ waki Jehowa ndo lɛkɔ mbakadjasɛka nkumekanga kakandakite esɔ l’okudi. (Osambu 132:11-18) Lo ɛkɔkɔ ɛsɔ, Jerusalɛma aki polo ndo nshi shɔ ko atalanyemaka kânga mbala ɔtɔi. Ndo lâsɔ ko tɛmpɛlɔ kayɔ katatshumbamaka. Ndo luudu la Davidi la nkumi ya dikanga lâsɔ ko latahandjɔmaka ndoko lushi. Ndoko lakakokaka kanyiya ɔnɛ Jehowa ayetawɔ akambo wa ngasɔ ntshama. Koko, Nzambi akewoya l’onyɔ wa Habakuka ɔnɛ akambo wa ngasɔ wa diambo wayosalema. Ko wakayosalemaka mɛtɛ ɔnkɔnɛ wakadiatama, oko wadiɛnya ɛkɔndɔ w’akambo wakete.
“Ulimu” wa Nzambi wahakoke anto mbetawɔ lo nshi yaso nyɛ
22. “Ulimu” akɔna wahakoke anto mbetawɔ wayosala Jehowa lo nshi yaso nyɛ?
22 Onde Jehowa ayanga ntsha “ulimu” wahakoke ndo anto mbetawɔ lo nshi yaso nyɛ? Eya ndo shikikɛ wate: nde ayosala, oyadi kânga mbahakoke wanɛ wadja taamu mbetawɔ dui sɔ. Etena kɛnɛ, olimu wa Jehowa wahakoke anto mbetawɔ ele elanyelo ka Lokristokristo. Oko wodja wa Juda wa lo nshi y’edjedja, ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo sɛmaka ɔnɛ Nzambi mbatɛmɔlawɔ ko tete wambofukutana tshɛ. Jehowa ayosala tshɛ di’aha kânga vadi ya tshitshɛ y’ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo tshikala, nde ayonya ndo “Babilona ka Wuki,” tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi tshɛ wa l’andja w’otondo.—Enyelo 18:1-24.
23. Nyuma ka Nzambi akatshutshuya Habakuka dia nde ntsha dui diakɔna oma lâsɔ?
23 Jehowa aki la lotumu efula la mbisha Habakuka la ntondo k’elanyelo ka Jerusalɛma ka l’ɔnɔnyi wa 607 N.T.D. Kakɔna kakahombe Nzambi nyomotɛ omvutshi ande na? Habakuka akahombe ndjooka ɛtɛkɛta wakayôtshutshuya dia nde mbɔsa ehomahoma kande ka mishiki ko tombola Jehowa l’esambo w’ɔkɛi. Koko ntondotondo, nyuma ka Nzambi akahombe tshutshuya omvutshi Habakuka dia nde mbewoya mananu ya mamba. Sho mɛtɛ nangaka shihodia ɛtɛkɛta ɛsɔ wa prɔfɛsiya wendana l’etena kakashikikɛ Nzambi. Lâsɔ, nyɛsɔ tonyomohokɛ lotui lo prɔfɛsiya ka Habakuka.
Onde wɛ mbohɔka?
• Awui akɔna waketaka la Juda lo nshi ya Habakuka?
• “Ulimu” akɔna waki kokoka anto mbetawɔ wakasale Jehowa lo nshi ya Habakuka?
• Ɛkɔkɔ akɔna wakashaka Habakuka elongamelo?
• “Ulimu” akɔna wahakoke anto mbetawɔ wayosala Nzambi lo nshi yaso nyɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Habakuka akayambolaka lande kaketawɔka Nzambi di’akambo wa kɔlɔ fulanɛ. Ndo wɛ mbayambola ngasɔ?
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Habakuka akatatshi mpokoso kakahombe ndjokomɛ wodja wa Juda oma le ase Babilɔna
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Kɛnɛ kakatshikala la Jerusalɛma, lam’akalanyema osomba lo 607 N.T.D.