Tɔngɛnangɛnake le Nzambi ka panda kaso
“Dimi layongenangena le [Jehowa], layongenangenaka utamanya le [Nzambi ka] panda kami.”—HABAKUKA 3:18.
1. La ntondo k’ɔkwɛlɔ wa Babilɔna lo 539 N.T.D., Danyɛlɛ akɛnyi ɛnɛlɔ k’akambo akɔna?
L’ƆKƆNGƆ wa Babilɔna nkɔ l’ɔnɔnyi wa 539 N.T.D., omvutshi Danyɛlɛ, laki osombe wa mamba nshi shɔ, akɛnyi ɛnɛlɔ kɛmɔtshi kahahanya ndo otema. Ɛnɛlɔ kakɔ kakewoyaka akambo wayeta l’andja ɔnɛ polo ndo lo ta dia komelo diayɔlɔ atunyi wa Jehowa vɔ la Yeso Kristo, Nkumekanga kakandasɔnɛ. Danyɛlɛ akandatshe lam’akandɛnyi ɛnɛlɔ kɛsɔ na? Nde akate ate: “Lakako balakata, . . . lakakanana dia enelo kako.”—Danyele 8:27.
2. Ta diakɔna diakɛnyi Danyɛlɛ lo ɛnɛlɔ, ndo ôkayɛ l’otema ayɛ lam’eyayɛ ɔnɛ diɔ diaya suke?
2 Kayotota lo dikambo diaso sho na? Tamboleka nyɔngɔmɛ etale lo tena di’ekomelo! Asalaso lam’ɛnaso ɔnɛ ta diakɛnyi Danyɛlɛ lo ɛnɛlɔ, ta dia Nzambi di’Aramangɛdɔna, diaya kaa suke na? Asalaso lam’ɛnaso ɔnɛ akambo wa kɔlɔ woshwami lo prɔfɛsiya ka Habakuka wambodiangana lo yɛdikɔ yele ndoko woho ko atunyi wa Nzambi hawodiakemi na? Ondo mɛtɛ kɛnɛ kokaso l’etema aso fɔnaka la kɛnɛ kakokaka Habakuka ndamɛ, oko wɔkɔndwamidiɔ lo tshapita ya sato ya dibuku diande dia prɔfɛsiya.
Habakuka ambɔlɔmba kɛtshi ka Nzambi
3. Habakuka akalɔmbɛka waa na, ndo ɛtɛkɛta ɛsɔ kokaka monga la shɛngiya yakɔna le so?
3 Habakuka tshapita 3 ekɔ tshondo ya dɔmbɛlɔ. Lo ndjela Hab 3 divɛsa 1 (lo Traduction du monde nouveau), vɔ dielɛka nto ɔnɛ lembo l’ɔkɛi, osambo wa lonyangu kana w’okawanelo. Dɔmbɛlɔ sɔ di’omvutshi diekɔ wate kana onto layâlɔmbɛ nde ndamɛ. Koko lo mɛtɛ, Habakuka ekɔ lo nɔmbɛɛ wodja wakasɔnama oma le Nzambi. Ɛlɔ kɛnɛ, dɔmbɛlɔ diande diekɔ la kitshimudi ya woke efula le ekambi wa Nzambi, wanɛ wakamba olimu wa sambisha Diolelo. Lam’adiaso Habakuka tshapita 3 ko mbohɔka ndo dui sɔ, ɛtɛkɛta wa lɔkɔ tôkiyaka wɔma koko ndodjaka ndo etema aso l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Dɔmbɛlɔ dia Habakuka, mbut’ate lembo lande l’ɔkɛi, toshaka ɛkɔkɔ w’eshika dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ le Jehowa, Nzambi ka panda kaso.
4. Lande na kakokaka Habakuka wɔma, ndo sho kokaka shikikɛ ɔnɛ Nzambi ayokamba la nkudu kande dia ntsha na?
4 Oko wakatadiɛnyi lo asawo ahende wetshi, awui waketaka la Juda lo nshi ya Habakuka waki kɔlɔ ka mamba. Koko Nzambi kondjetawɔ di’akambo wa ngasɔ tetemala. Jehowa akayekama l’atei, ɔnkɔnɛ wakandatshe lo nshi y’edjedja. Diɔ diakɔ mɛtɛ diakade omvutshi kioko ate: “[Jehowa] li, dimi lakuki lukumu l’ulimu aye! Diako mbukami woma.” Akandalange mbuta na? ‘Lokumu la Jehowa’ aki ɔkɔndɔ w’akambo wa mamba wakandasale lo nshi yakete, ɛnyɛlɔ oko kɛnɛ kakandasale lo Ndjale ka Beela, l’oswe wa shɛnga ndo la Jeriko. Habakuka akeyaka akambo asɔ dimɛna ndo akokaka wɔma, dikambo nde akeyaka ɔnɛ Jehowa ayokamba la nkudu kande nto dia ndjaka atunyi ande. Lam’ɛnaso akambo wa kɔlɔ watsha anto ɛlɔ kɛnɛ, ndo sho lawɔ mbeyaka ɔnɛ Jehowa ayekɛ lonya lande oko wakandatshe lo nshi y’edjedja. Onde dui sɔ tôkiyaka wɔma? Eelo! Koko, tekɔ lo nɔmba oko Habakuka shate: “Ufudia ulimu aye l’atei wa deku ntu! L’atei wa deku, utenyawo ntu. L’atei a kele, uho ketshi kaye.” (Habakuka 3:2) Sho kombolaka dia Nzambi kamba nto la nkudu kande ka mamba l’etena kakandashikikɛ, “l’atei wa deku”! Etena kɛsɔ, nde koohɔ wanɛ wawoka ngandji ko nde mbaoka kɛtshi!
Jehowa ambokimɛ lɔkɛndɔ!
5. Ngande ‘wakamɛ Nzambi ndja oma la Temana,’ ndo dui sɔ ɛnyadiɔ lo kɛnɛ kendana l’Aramangɛdɔna?
5 Kakɔna kayotomba lam’ayoka Jehowa dɔmbɛlɔ diaso dia tôka kɛtshi na? Okadimwelo wa dimbola sɔ wekɔ lo Habakuka 3:3, 4. Ntondotondo, omvutshi ekɔ lo mbuta ate: “[Nzambi] akayi uma la Temana. L’Ekila akayi uma l’Ukungu a Parana.” Lo nshi y’omvutshi Mɔsɛ, Temana la Parana waki ngelo ya lo mboka kakadjɛ ase Isariyɛlɛ l’oswe wa shɛnga lam’akawatatshɔka otsha la Kanana. Lam’akatatshɔka wodja wa woke w’Isariyɛlɛ lo lɔkɛndɔ lawɔ la wolo, akɛnamaka di’oko otondo wa Jehowa mbakatatshɔka, ndo ndoko kɛnɛ kakakoke mbêmadja. Yema la ntondo ka Mɔsɛ mvɔ, nde akate ate: ‘Jehowa akaye oma lo Sinai, nde akâhotwɛ oma la Seirɛ. Nde akângamwɛ oma lo nkɛtɛ y’akona ya Parana, ndo nunu akumi di’ekilami w’andjelo waki kâmɛ la nde.’ (Euhwelu k’Elembe 33:2) Lam’ayoya Jehowa dia ndjɔlɔsha atunyi ande l’Aramangɛdɔna, nde ayɛnya nkudu kande ka mamba lo yoho yakɔ yâmɛ.
6. Kakɔna nto kɛna Akristo wele la shɛnɔdi, lâdiko dia lotombo la Nzambi?
6 Habakuka ekɔ lo mbuta nto ate: “Lutumbu [la Jehowa] lakakumbi ulungu. Kete yakaluli la diandu diandi. Ngaingai kandi kaki uku usasi.” Ande ɛnamelo ka dimɛna hangɔnɛ lee! Mɛtɛ, anto hawokoke mɛna Jehowa Nzambi ko tshikala la lɔsɛnɔ. (Etumbelu 33:20) Koko, wanɛ wakambɛ Nzambi la kɔlamelo, washo w’etema awɔ mongaka budibudi keto lam’endawɔ dimɛna diande diahɛtahɛta. (Efeso 1:18) Akristo wele la shɛnɔdi hawɛnyi paka lotombo la Jehowa loto. Habakuka 3:4 komɛka l’ɛtɛkɛta ɛnɛ ɔnɛ: “Ndi aki la esasi wakatumbaka uma lu lunya landi, loko kaki eshamelu ka wulu andi.” Eelo mɛtɛ, tekɔ lo mɛna dia Jehowa aya suke la mbekama l’atei, nde ayanga kamba la lonya lande la pami, mbut’ate la wolo ande ndo la nkudu kande.
7. Lɔkɛndɔ la Nzambi l’edjelo k’otshumba mɛnyaka dui diakɔna le wanɛ wɔtɔmbɔkwɛ?
7 Lɔkɛndɔ la Nzambi l’edjelo k’otshumba nembetshiyaka mpokoso ka woke le atɔmbɔki. Habakuka 3:5 mbutaka ɔnɛ: “Sui diakayi uma la ntundu kandi, ku elandu l’okongo andi.” L’ɔnɔnyi wa 1473 N.T.D., lam’akasukana ase Isariyɛlɛ suke la Nkɛtɛ ya Daka, efula wakatɔmbɔkɔ, wakayoyasha l’akambo wa mindo ndo l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi. Kakɔna kakayotomba na? Anto ndekana 20 000 wakavu la sui diakatome Nzambi. (Walelu 25:1-9) Lo nshi yayaye yaya suke, lam’ayotshɔ Jehowa otsha lo ‘ta dia lushi la woke la Nzambi Nkanga-Nkudu-Tshɛ,’ wanɛ wɔtɔmbɔkwɛ wayosowa woho akɔ wâmɛ l’ɔtɛ wa pɛkato yawɔ. Amɔtshi wayovɔ ondo la hemɔ nyɔi ka mɛtɛ mɛtɛ.—Enyelo 16:14, 16.
8. Lo ndjela Habakuka 3:6, atunyi wa Nzambi akongɛwɔ?
8 Kakianɛ, hokamɛ omvutshi nganɛ wakɔndɔlande dia Jehowa kanga lolembelembe ndamɛ wonya wakambande olimu. Lo Habakuka 3:6, sho mbadiaka ɔnɛ: “Ndi [Jehowa] akemala, akedika kete. Ndi akendi, akahandjula wedja vwa. Ekungu wa pundju wakahandjo. Akuna w’edjedja wakakitakita. Mbuka yandi yaki uku ya lu nshi y’edjedja.” Ntondotondo, Jehowa ‘ambemala,’ wate kana owandji w’asɔlayi wenda dihole dialɔma ta. Atunyi ande wosaka lokomba. Wambɛna ɔnɛ lalɔ la wɔ, wambokashimɔ ko wambokanana. Yeso akatatshi di’etena kele “wedja tshe wa la kete wayulela.” (Mateu 24:30) Vɔ wayoyɛna ɔnɛ ndoko lakoka memala dia ndɔ la Jehowa; lâsɔ ko wonya ambeta, hawoyêya ka ntsha nto. Atshunda w’anto, oyadi kânga wanɛ wɛnama oko vɔ shikimala oko “ekungu wa pundju” la “akuna w’edjedja,” wayohandjɔ vwa. Ɔsɔ ayonga oko ‘mboka yande ya lo nshi y’edjedja,’ mbut’ate oko woho wakandasale lo nshi yakete.
9, 10. Kakɔna katoholawɔ lo Habakuka 3:7-11?
9 Jehowa ‘akoke’ atunyi ande ‘nkɛlɛ ka mamba.’ Ko dihomɔ diakɔna dia ta diayokamba la nde lo ta diande dia woke na? Hokamɛ woho wadikɔndɔla omvutshi, ata ate: “We akanya dihusu uma l’uta aye, we akadji akhuwa lu olemo. We akatanya kete la ekedi. Ekungu wakakenyi, wakuki woma. Pedu k’ashi kaketi. Ohongo wakukia diui diawo, wakeme anya awo utsha l’ulungu. Unya la ngondo wakemala ki lu ahuli awo, uma lu ngaingai k’akuwa aye wakatatshokaka; uma lu engadimwelu ka dikonga diaye diakatangadimoka.”—Habakuka 3:7-11.
10 Lo nshi ya Jashua, Jehowa akemadja wonya la ngɔndɔ; ɔsɔ aki mɛtɛ wɛnyɛlɔ wa mamba wa nkudu kande. (Jashua 10:12-14) Prɔfɛsiya ka Habakuka toholaka ɔnɛ Jehowa ayokamba la nkudu kakɔ kâmɛ kɛsɔ l’Aramangɛdɔna. L’ɔnɔnyi wa 1513 N.T.D., Jehowa akɛnya dia nde mbolɛ ɛhɔngɔ w’ashi wa laa nkɛtɛ lam’akandakambe la Ndjale ka Beela dia ndjaka asɔlayi waki Farawɔ. Ɛnɔnyi akumi anɛi l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, ɔkɛdi wa woke wa Jɔrɔdana, waki l’elola ka mamba, koshimba ase Isariyɛlɛ mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya Daka ko todja etshumba lo ata. (Jashua 3:15-17) Lo nshi ya Dɛbɔra, omvutshi wa womoto, mvula ya ngembe yakalanya ndo kɛdia pusupusu y’ata yaki Sisɛra, otunyi w’ase Isariyɛlɛ. (Embadi 5:21) L’Aramangɛdɔna, diangɔ sɔ tshɛ diayonga l’anya wa Jehowa: mvula y’elola, mvula ya ngembe la angunda w’ashi. Ndo nto, nde mbokime akungola la ndjadi, wate kana dikɔnga kana mpata koludi l’akuwa.
11. Kakɔna kayotomba lam’ayɛnya Jehowa nkudu kande ka mamba?
11 Mɛtɛ, ayonga ndo wɔma wa mamba lam’ayɛnya Jehowa nkudu kande ka woke. Ɛtɛkɛta wa Habakuka mɛnyaka ɔnɛ otsho ayokadimɔ yanyi ndo wɛma wa yanyi wayoleka ndo w’osase wa wonya. Hateye kana lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ ko kana lo didjidji mbayosalema dui sɔ l’Aramangɛdɔna, koko kɛnɛ keyaso ele ɔnɛ Jehowa ayodja otshumba, ndo hatohandja kânga otunyi ande ɔtɔi.
Ekambi wa Nzambi wekɔ la dia kondja panda!
12. Nzambi ayondosalɛ atunyi ande, ndo waa na wayoshimbamɛ?
12 Omvutshi ambotetemala kɔndɔla woho wayolanya Jehowa atunyi Ande. Lo Habakuka 3:12, sho mbadiaka ɔnɛ: “We akaten[y]anya kete l’ududu aye. We akahotshahotsha wedja lu kele kaye.” Koko, Jehowa hatodiaka anto odiakadiaka. Anto amɔtshi wayoshimbamɛ. Habakuka 3:13 mbutaka ɔnɛ: “We akatumbi ne dia panda ka wudja aye, ne dia panda k’ukitami aye w’iso.” Eelo mɛtɛ, Jehowa ayoshimbɛ ekambi ande w’akitami w’esɔ wokambɛ la kɔlamelo. Lâsɔ mbayoshila Babilɔna ka Woke, tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo, nanyema tshɛ. Koko nshi nyɛ, wedja wekɔ lo ntsha tshɛ dia shila ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi oshiki. Kem’edja, ekambi wa Jehowa wayɔlɔshama oma le alembe wa Ngɔngɔ ka la Mangɔngɔ. (Ezekiyele 38:1–39:13; Enyelo 17:1-5, 16-18) Onde Satana ayowalɛmbia tshɛ? Ndoko! Etena kɛsɔ Jehowa ayoka nkɛlɛ ka mamba ko pɔtshahɔtsha atunyi ande, ayowaminola wate kana onto latɔ nshima l’etole. Koko nde ayoshimbɛ wanɛ wɔ̂tɛmɔla lo nyuma la lo mɛtɛ.—Joani 4:24.
13. Ngande wayokotshama Habakuka 3:13?
13 Elanyelo k’anto wa kɔlɔ tshɛ kakatatami l’ɛtɛkɛta ɛnɛ ɔnɛ: ‘Wɛ [Jehowa] akawɛdjawɛdja owandji wa luudu la kanga kɔlɔ. Wɛ akahandjola oma l’ɛse, polo ndo lo kingo vwa.’ (Habakuka 3:13) ‘Luudu’ lɔsɔ ele dikongɛ di’akambo wa kɔlɔ diakasalema oma lo shɛngiya ya Satana Diabolo. Diɔ diayohandjɔ vwa. “Owandji” watama lanɛ, mbut’ate emboledi wahokana la Nzambi, wayɔtɛtshatɛtshama. Luudu l’otondo layohandjɔ vwa, polo ndo l’ɛse kalɔ. Lɔ halotonga nto. Ande esambelo ka mamba kayonga lee!
14-16. Lo Ndjela Habakuka 3:14, 15, kakɔna kayokomɛ ekambi wa Jehowa ndo atunyi wakiwɔ?
14 L’Aramangɛdɔna, wanɛ wayona dia ndjaka ‘okitami w’esɔ’ wa Jehowa wayokanana. Lo ndjela Habakuka 3:14, 15, omvutshi ekɔ lo mbutɛ Nzambi ate: “We akatundula ete w’andoshi andi wa ta la akonga aye. Vo wakayi uku punganendji dia ndjumpandjula. Ongenongeno awo aki uku dia ndjole usi wula lu usheshe. We akakendakenda la falasa yaye ladiku dia ashi a waki, asukhu w’ashi a wulu.”
15 Lam’ata Habakuka dia ‘andɔshi wa ta wakayayaka oko ponganɛndji dia ndjôhandjola,’ nde ekɔ lo tɛkɛta di’ekambi wa Jehowa w’akitami w’esɔ. Oko waa bandi yatoholamaka l’etadimbo a weke, wedja wayofumbwɛ atɛmɔdi wa Jehowa dia mbadiaka. Atunyi wa Nzambi asɔ kâmɛ l’anto awɔ ‘wayofumbɔfumbɔ l’ɔlɔ,’ l’eshikikelo k’ɔnɛ wayodja otshumba. Akristo wa kɔlamelo wayɛnama oko anto wele bu la wolo, oko ‘ose wola’ kana ɔmɛnyi fɔnu. Koko lam’ayɔhɔhɔla atunyi wa Nzambi ta, Jehowa ayosala dia vɔ ndjâdiaka vamɛ la dihomɔ diawɔ di’ata. Vɔ wayokamba la dihomɔ diawɔ di’ata, kana ‘etamba awɔ,’ dia vamɛ andɔshi wa ta ndjakana.
16 Koko atashile. Jehowa ayokamba la waa andjelo, woleki ndo anto wolo fwa, dia shidiya ndjaka atunyi ande. La “falasa” y’alembe ande wa l’olongo wayɔlɔmbwama oma le Yeso Kristo, nde ayodja otshumba lo ‘ndjale ya weke’ ndo ‘l’elui w’ashi,’ mbut’ate ayɔlɛmbia atunyi ande wa l’atei w’anto, wanɛ wele oko ndjale yasutshasutshama. (Enyelo 19:11-21) L’etena kɛsɔ mbayoshila anto wa kɔlɔ oshiki oma laa nkɛtɛ. Ɔsɔ mɛtɛ ayonga wɛnyɛlɔ wa mamba wa nkudu la losembwe laki Nzambi!
Lushi la Jehowa lekɔ lo ndjaye!
17. (a) Lande na kakokaso shikikɛ ɔnɛ ɛtɛkɛta wa Habakuka wayokotshama? (b) Ngande wakokaso mbokoya Habakuka lam’akongɛso lushi la woke laki Jehowa?
17 Sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ ɛtɛkɛta waki Habakuka waya suke la kotshama. Vɔ hawototshimbatshimba. Ngande wokayɛ l’otema ayɛ oma lo woho wamboyoteyi akambo asɔ la ntondo na? Ohɔ dia nyuma ka Nzambi mbakasokoyaka Habakuka dia nde funda akambo asɔ. Jehowa ayekɛ lonya, ko dihandjo dia woke diayonga laa nkɛtɛ l’etena kɛsɔ. Diɔ diakɔ diakafunde omvutshi ate: “Dimi lakuki diui diako, ku dimba diami diakasaki lukumba. Elomo ami wakadidima. Ehondelo kambuyala lu weka ami, ekulu ami wusaka lukumba. Ne dia dimi mpumbaka nkunga lushi la sui la ki. Eyelu ka wudja wayayi dia ndjutolosha.” (Habakuka 3:16) Habakuka akasake lokomba efula, koko aha kɔlɔ mbakandasale. Ko onde mbetawɔ kande kakasutshasutshama? Ndoko! Nde aketawɔ konga lushi la woke la Jehowa lo ki. (2 Petero 3:11, 12) Shi ngaso mbasalaso ndo sho lawɔ? Eelo! Tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ prɔfɛsiya kaki Habakuka kayokotshama. Koko, edja ndo lam’ayotshama akambo asɔ, tekɔ lo mbikikɛ solo.
18. Kânga mbakalongamɛka Habakuka pâ, dionga diakɔna diaki la nde?
18 Nshi tshɛ, ata mbelaka anto asui, oyadi kânga le wanɛ wayɔlɛndjaka. Mbo ya ndɛ kokaka ndjohombama. Diangɔ di’anto kokaka nshishɔ. Lɔsɛnɔ mbeyaka ndjoyala yema wolo. Ayotosala naka dui dia ngasɔ diambotokomɛ na? Habakuka aki la dionga diakokaso mbokoya, nɛ dia nde akate ate: “Kuyanga etamba wa fingu hawutundja alembo, kana elua ndjala lu ekodi wa vinyo, kuyanga ekambelu ka mbeli huluwana, dikambo hadiutundja mbu ya nde ntu; kuyanga ekoko wayutundjama uma lu lukumbu, la ngombe hayuyala ntu l’ekutu, dimi layongenangena le [Jehowa], layongenangenaka utamanya le [Nzambi ka] panda kami.” (Habakuka 3:17, 18) Lo mɛtɛ, Habakuka akayalɔngɔsɔla, oyadi kakɔna tshɛ kototomba: nde akalongamɛka asui, ondo kana ndjala ka kasha. Koko nde kotshika ngɛnangɛna le Jehowa, Nzambi kakawosha panda.
19. Pâ yakɔna yɛna Akristo efula, ko akokaso ndjashikikɛ naka sho mbidja Jehowa lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso?
19 Ɛlɔ kɛnɛ, la ntondo ka kânga Jehowa ndɔ l’anto wa kɔlɔ, efula wekɔ lo sowa woho w’anyanya. Yeso akatatshi ɔnɛ ata, ndjala ya kasha, adidimu wa nkɛtɛ, ndo hemɔ ayonga ‘djembetelo’ y’ɔnɛ nde ‘aya’ owandji. (Mateu 24:3-14; Luka 21:10, 11) Anangɛso efula wekɔ lo sɛna lo wedja wahɛnyahɛnyama wolo oma lo woho wakotshama ɛtɛkɛta wa Yeso, ko wekɔ la pâ ka mamba. Ondo Akristo akina wayohembama woho akɔ wâmɛ lo nshi yayaye. Le efula ka l’atei aso, ondo ‘otamba wa fingu hatɔtɔ alɛmbɔlɛmbɔ’ la ntondo k’ekomelo ndja. Koko, sho mbeyaka bonde kasalema akambo asɔ, ndo dui sɔ toshaka wolo. Lâdiko dia lâsɔ, tekɔ l’osukɔ ɔmɔtshi. Yeso akalake ɔnɛ: “Keli ntundu nyutayangi diulelu la ololo wa [Nzambi], ku diango so tshe diayuyala dianyu.” (Mateu 6:33) Ɔsɔ kema eshikikelo k’ɔnɛ tayoyala la lɔsɛnɔ la dimɛna efula, lele ndoko l’okiyanu, koko ɛtɛkɛta ɛsɔ toshikikɛka ɔnɛ naka sho mbetsha Jehowa lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso kete nde ayotolamaka.—Osambu 37:25.
20. Ahombaso ndjâkeketsha dia ntsha oyadi kânga tekɔ l’ekakatanu wa lo tshanda mɔtshi?
20 Ɔnkɔnɛ, oyadi ekakatanu wa lo tshanda mɔtshi wayohomanaka la so, tayongaka nshi tshɛ la mbetawɔ ɔnɛ Jehowa ekɔ la wolo wa toshimbɛ. Anangɛso efula wa l’Afrika ndo wa l’Erɔpɛ wa l’ehotwelo la wa l’ahole akina wekɔ la pâ ka mamba, koko wekɔ lo tetemala ‘ngɛnangɛna le Jehowa.’ Ndo sho lawɔ, tɔngɛnangɛnake le Nzambi nshi tshɛ, oko vɔ. Tohɔke ɔnɛ Nkumadiɔndjɔ Jehowa, Lâheme tshɛ, ekɔ kiɔkɔ ya ‘wolo aso.’ (Habakuka 3:19) Nde hatotɛ̂ndja ɛkɔndjɔ pondjo. Aramangɛdɔna ayoya mɛtɛ, ndo andja w’oyoyo waki Nzambi wayoya l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ. (2 Petero 3:13) Etena kɛsɔ, “kete yayulula too la ewu ka lutumbu la [Jehowa], uku atululaka ashi lu ashi a waki.” (Habakuka 2:14) Nyɛsɔ toyelake ɛnyɛlɔ ka dimɛna kaki Habakuka polo ndo lam’ayotokoma l’etena kɛsɔ ka dimɛna efula. Nyɛsɔ ‘tɔngɛnangɛnake le Jehowa ndo tôkake ɔlɔ le Nzambi ka panda kaso.’
Onde wɛ mbohɔka?
• Dɔmbɛlɔ dia Habakuka kokaka monga la shɛngiya yakɔna le so?
• Lande na kambokimɛ Jehowa lɔkɛndɔ?
• Prɔfɛsiya ka Habakuka atatɔ lo dikambo dia panda?
• Dionga diakɔna diahombaso monga la diɔ lam’akongɛso lushi la woke laki Jehowa?